Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kültürel mücadele, tarım sürecinde zararlı canlıların meydana gelmesini önleyecek üretim sistemlerinin kullanıldığı tarımsal mücadele yöntemleridir. Tarla yeri ve tohum seçimi, ekim-dikim zamanı ve şekli, besleme, bakım, hasat ve saklama şartlarının en az zararlı ve hastalık oluşacak şekilde ayarlanmasıdır. İnsan sağlığında koruyucu hekimlik yöntemine benzemektedir.
Genel özellikleri
Tarımsal mücadele yöntemleri içerisindeki en düşük maliyetli yöntemdir. Kültürel yöntemlerle hastalık, zararlı ve yabancı otların zararlarının engellenmesini amaçlar. Bu yöntem, dayanıklı tür ve çeşit kullanımı, münavebe, ekim ve hasat dönemlerinin seçimi, sağlıklı fide ve tohum kullanımı, gençleştirme, , değişik toprak işleme, sıra aralarının belirlenmesi gibi önlemleri kapsamaktadır.
Tarımın tarihi gelişim seyri içinde bitki koruma süreçleri zamanla değişmiştir. Beli başlı zirai mücadele yöntemleri şunlardır:
- 1.Kültürel mücadele, 2. Biyolojik mücadele, 3.Biyoteknik mücadele, 4. Kimyasal mücadele, 5. Fiziksel mücadele
Bu yöntemler ayrı kullanılacakları gibi Entegre mücadele adı ile birlikte de kullanılabilirler. Entegre (bütünleşik) mücadele yapılırken, kültürel, biyolojik ve biyoteknik yöntemlere öncelik verilir. Kullanılmak istenen kimyasal mücadele yöntemi de bu sitemime dahil edilmelidir. Kimyasal mücadele en son başvurulacak yöntemdir. Kültürel mücadele 1.Tarım devriminden bu yana kullanılmasına rağmen, son yıllarda göz ardı edilmektedir.
Yakın zamanlarda ortaya çıkan kimyasal yöntemler hariç, uzun yıllar tüm insanlar zirai mücadelede kültürel mücadeleyi kullanmaktaydı. Bitki doğasına uygun tarzda yetiştiriliyor, insan eliyle herhangi bir canlının lehine veya aleyhine müdahale edilmiyordu. Bu yöntem her zaman için belli bir ürün kaybını göze almayı gerektirir. Kültürel mücadele insan sağlığı ve çevre üzerinde en az tehdit oluşturan bitki koruma yöntemidir.
Avantajlar ve riskler
Kültürel mücadelenin en önemli problemi işçilik maliyeti ve bilgi eksikliği, en iyi yönü doğal kaynaklar üzerinde negatif tesirinin olmamasıdır.
- Kültürel mücadelenin faydaları kısaca şunlardır:
Çevre dostudur, kalıntı yapmaz, etkisi uzun sürer, zararlının direnç geliştirmesi görülmez, kullanıcı dostudur, iyi tarım ve organik tarımda kullanılabilir, entegre mücadeleye uyumludur, basit teknoloji ve az bilgi uygulama için yeterlidir, karmaşık makinelere ihtiyaç duyulmaz. Kimyasal mücadele ürünlerinin kolay ulaşılması, kolay uygulanması ve kısa zamanda etki etmesi çiftçi davranışlarını etkilemektedir. Yukarıda faydaları sıralanan kültürel mücadelenin bazı dezavantajları ve sorunları da bulunur.
- Kültürel mücadelenin risk ve sorunları:
Emek ve bilgi gerektiren yoğun bir iştir, sezon içinde oluşan kronik sorunlara acil çözüm üretemez, arzu edilen etki geç meydana gelir, sezonluk veya tek yıllık bitkiler için zor uygulanır, epidemik zararlılara çözüm üretemez, verim kayıplarını göze almak gerekir.
Başlıca yöntemler
- İklime uyumlu bitki türü ve çeşidinin seçilmelidir: Bölge iklim şartlarına uyum sağlamış türler ve bitkiler seçilmesi bitki sağlığı tehlikesini azaltmaktadır. Uygun tür seçimi ile aşırı sıcak veya soğuk havalardan, ilkbahar ve sonbahar donlarından, yağış fazlalığı veya noksanlığı gibi tehlikelerden bitkiler korunmuş olur.
- Toprak yapısına uygun bitki seçilmelidir: Çok yıllık bitkiler dikildikten sonra uzun zaman sabit kalacağından toprak seçimi mühimdir. Şeftali ve zeytin killi toprakta yetişmez, kestane, badem, kayısı taşlı ve kireçli toprakları severler. Toprakta derinlik az ise sert çekirdekli meyvelerin bodur türleri tercih edilmelidir.
- Sulama imkanına uygun bitki seçilmelidir: Sağlıklı ürün için bitkinin kaliteli su ile yeterince sulanması gerekir. Tarla kurulmadan önce su bulunmalı kalitesi ve miktarı kontrol edilmelidir. Meyve bahçeleri için ağaçların 10 yaşında, en sıcak haftada tüketecekleri su göz önüne alınmalıdır. Suyun hastalık taşıyıcısı bir topraktan geçerek gelmediği bilinmelidir.
- Uygun aralıkla bitki dikimi yapılmalıdır: Bitkileri sık dikmek, fazla ürün anlamına gelmez. Sık dikim ile güneşlenme engellenir, nem artar bu nedenle mildiyö hastalığı, beyazsinek ve yaprak biti gibi zararlılar çoğalır. Gereğinden seyrek dikmeninde, güneş yanıklığını artırmak, verimi düşürmek, rüzgar etkisini artırmak, nem kaybına neden olmak gibi zararları bulunur.
- Uygun ekim nöbeti ve bitki karışımı seçilmelidir: Bitkilerin bazı salgıları diğer bitkiler için zararlı olabilir. Ceviz, marul, domates ve limonun büyümesini engeller. Türü aynı olan bitkiler besin rekabetine girerler. Pırasa ile soğan, beyaz lahana ile karalahana yakın dikilmemelidir. Aynı yılda benzer bitkileri bir araya dikmemek gerektiği gibi, gelecek yıllarda da aynı türler aynı alana dikilmemelidir. Aksi halde aynı besinleri kullandıklarından besin eksikliği hissedilir, hastalık ve zararlılar çoğalmaya başlar. Ekim nöbeti uygulaması sürdürülebilir tarım ve bitki sağlığı açısından en iyi kültürel mücadele yöntemidir. Birçok ülkede ve Türkiye’de şeker pancarında 4 yıllık, patateste 3 yıllık ekim nöbeti yasal zorunluluktur.
- Ekim, dikim ve hasat yöntemlerine uyulmalıdır: Zararlı böceklerden korunmak ve sağlıklı ürün temin etmek için erken dikim yapılmamalıdır. Kimi zararlılardan korunmak için geç dikmek yararlıdır. Mısırı haziran ortası gibi geç dikmek mısır kurduna karşı koruma sağlar. Sebzelerin geç hasadı, ürünün bozulmasına zararlıların üremesine neden olur. Geç hasat edilen şalgam, havuç ve lahana üzerinde yaprak sinekleri üremektedir. Hasatta bitki üzerinde gereksiz ve büyük yaralar oluşturmak yaygın bir hatadır. Sebzeleri makasla kesmek, ağaca çıkmadan, dalı kırmadan ve toprak bulaştırmadan, yağıştan hemen önce ve sonra hasat yapmamak hastalık bulaşmasına engel olur.
- Bitkiye uygun sulama yapılması: Sular bakteriyel ve mantari hastalıkların taşıyıcısı olduklarından bitki gövdesine teması istenmez. (Vahşi sulamada) su bitkiye temas etmektedir. Yağmurlama sulama meyve ağaçlarında mantari ve bakteriyel hastalıkları artırır. Fazla su bitkiyi boğar, susuz kalan bitki savunma gücünü yitirir, böcek ve örümceklerden zarar görür. Susuzluk bitkilerde gövdenin çatlaması ve yaprak dökülmesine, fazla sulama kök çürüklüğü hastalığına neden olur.
- Gübreleme zamanı, miktarı ve şekli ayarlanmalıdır: Yanmamış hayvan gübresi kullanılmamalıdır. Hayvan gübrelerinin içinde yabani ot tohumu ve hastalık taşıyıcısı bulunur. Danaburnu, haziran böceği ve bozkurt için iyi üreme alanıdır. Azotlu gübre çok kullanılırsa yaprakbiti ve beyazsinek gibi emici zararlılar çoğalır.
- Seyreltme ve budama yapılması: Kırık ve hastalıklı dallar ile fazla aksamım budanması güneşlenme ve havalanma açısından gereklidir. Koltuk alma özellikle sera sebzeleri için önemlidir. Gereksiz yapraklar mildiyö, beyazsinek ve yaprakbiti gibi zararlılar ile hastalıklara neden olur. Unlubit, elma iç kurdu, torbalı koşnil ve harnup güvesi bitişik meyvelere yumurta bırakırlar.
- Toprak işleme: 3-5 yılda bir toprağın derin sürülüp, 2-3 gün bekletilmesi zararlı tohum ve böceklerin kuşlar tarafından tüketilmesini sağlar. Ürünleri çapalamak yabancı ot kontrolünde faydalıdır.
- Tarlalarda kümes hayvanı bulundurulmalıdır. Yabani kuşlara yuva yapmaları için hoşgörü gösterilmelidir. Kanatlılar bahçelerdeki zararlılardan, , çekirge, danaburnu, kımıl, bozkurt ile ağaç gövde ve kök kurtları ile mücadeleye yardımcı olurlar. Yine tarla zararlıları ile beslenen yılan, baykuş, leylek, kirpi ve keklik gibi hayvanlar öldürülmemelidir.
- : Meyve sebzelerin kök bölgesinin plastik, kumaş saman, bitki artıkları gibi örtücüler ile kapatılması hem su kaybına, hem de yabancı ot mücadelesine katkı sağlar. Sulamada % 25-30 katkı sağlayan yöntem dikimle birlikte uygulanır. Malç örtüsü hasattan sonra kaldırılmazsa zararlı böceklere yuva olmaktadır.
- Elle toplama: Küçük tarım alanlarında zararlı böcekler ve yabani otlar elle toplanıp imha edilebilir. Böcekler güneş doğmadan erkenden toplanmalıdır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kulturel mucadele tarim surecinde zararli canlilarin meydana gelmesini onleyecek uretim sistemlerinin kullanildigi tarimsal mucadele yontemleridir Tarla yeri ve tohum secimi ekim dikim zamani ve sekli besleme bakim hasat ve saklama sartlarinin en az zararli ve hastalik olusacak sekilde ayarlanmasidir Insan sagliginda koruyucu hekimlik yontemine benzemektedir Bugdayda vahsi sulamaPulluk ile surme sirasinda Karabas martilar bocekleri tuketirlerYanmamis hayvan gubresi kullanilmamalidirGenel ozellikleriTarimsal mucadele yontemleri icerisindeki en dusuk maliyetli yontemdir Kulturel yontemlerle hastalik zararli ve yabanci otlarin zararlarinin engellenmesini amaclar Bu yontem dayanikli tur ve cesit kullanimi munavebe ekim ve hasat donemlerinin secimi saglikli fide ve tohum kullanimi genclestirme degisik toprak isleme sira aralarinin belirlenmesi gibi onlemleri kapsamaktadir Tarimin tarihi gelisim seyri icinde bitki koruma surecleri zamanla degismistir Beli basli zirai mucadele yontemleri sunlardir 1 Kulturel mucadele 2 Biyolojik mucadele 3 Biyoteknik mucadele 4 Kimyasal mucadele 5 Fiziksel mucadele Bu yontemler ayri kullanilacaklari gibi Entegre mucadele adi ile birlikte de kullanilabilirler Entegre butunlesik mucadele yapilirken kulturel biyolojik ve biyoteknik yontemlere oncelik verilir Kullanilmak istenen kimyasal mucadele yontemi de bu sitemime dahil edilmelidir Kimyasal mucadele en son basvurulacak yontemdir Kulturel mucadele 1 Tarim devriminden bu yana kullanilmasina ragmen son yillarda goz ardi edilmektedir Yakin zamanlarda ortaya cikan kimyasal yontemler haric uzun yillar tum insanlar zirai mucadelede kulturel mucadeleyi kullanmaktaydi Bitki dogasina uygun tarzda yetistiriliyor insan eliyle herhangi bir canlinin lehine veya aleyhine mudahale edilmiyordu Bu yontem her zaman icin belli bir urun kaybini goze almayi gerektirir Kulturel mucadele insan sagligi ve cevre uzerinde en az tehdit olusturan bitki koruma yontemidir Avantajlar ve risklerKulturel mucadelenin en onemli problemi iscilik maliyeti ve bilgi eksikligi en iyi yonu dogal kaynaklar uzerinde negatif tesirinin olmamasidir Kulturel mucadelenin faydalari kisaca sunlardir Cevre dostudur kalinti yapmaz etkisi uzun surer zararlinin direnc gelistirmesi gorulmez kullanici dostudur iyi tarim ve organik tarimda kullanilabilir entegre mucadeleye uyumludur basit teknoloji ve az bilgi uygulama icin yeterlidir karmasik makinelere ihtiyac duyulmaz Kimyasal mucadele urunlerinin kolay ulasilmasi kolay uygulanmasi ve kisa zamanda etki etmesi ciftci davranislarini etkilemektedir Yukarida faydalari siralanan kulturel mucadelenin bazi dezavantajlari ve sorunlari da bulunur Kulturel mucadelenin risk ve sorunlari Emek ve bilgi gerektiren yogun bir istir sezon icinde olusan kronik sorunlara acil cozum uretemez arzu edilen etki gec meydana gelir sezonluk veya tek yillik bitkiler icin zor uygulanir epidemik zararlilara cozum uretemez verim kayiplarini goze almak gerekir Baslica yontemlerIklime uyumlu bitki turu ve cesidinin secilmelidir Bolge iklim sartlarina uyum saglamis turler ve bitkiler secilmesi bitki sagligi tehlikesini azaltmaktadir Uygun tur secimi ile asiri sicak veya soguk havalardan ilkbahar ve sonbahar donlarindan yagis fazlaligi veya noksanligi gibi tehlikelerden bitkiler korunmus olur Toprak yapisina uygun bitki secilmelidir Cok yillik bitkiler dikildikten sonra uzun zaman sabit kalacagindan toprak secimi muhimdir Seftali ve zeytin killi toprakta yetismez kestane badem kayisi tasli ve kirecli topraklari severler Toprakta derinlik az ise sert cekirdekli meyvelerin bodur turleri tercih edilmelidir Sulama imkanina uygun bitki secilmelidir Saglikli urun icin bitkinin kaliteli su ile yeterince sulanmasi gerekir Tarla kurulmadan once su bulunmali kalitesi ve miktari kontrol edilmelidir Meyve bahceleri icin agaclarin 10 yasinda en sicak haftada tuketecekleri su goz onune alinmalidir Suyun hastalik tasiyicisi bir topraktan gecerek gelmedigi bilinmelidir Uygun aralikla bitki dikimi yapilmalidir Bitkileri sik dikmek fazla urun anlamina gelmez Sik dikim ile guneslenme engellenir nem artar bu nedenle mildiyo hastaligi beyazsinek ve yaprak biti gibi zararlilar cogalir Gereginden seyrek dikmeninde gunes yanikligini artirmak verimi dusurmek ruzgar etkisini artirmak nem kaybina neden olmak gibi zararlari bulunur Uygun ekim nobeti ve bitki karisimi secilmelidir Bitkilerin bazi salgilari diger bitkiler icin zararli olabilir Ceviz marul domates ve limonun buyumesini engeller Turu ayni olan bitkiler besin rekabetine girerler Pirasa ile sogan beyaz lahana ile karalahana yakin dikilmemelidir Ayni yilda benzer bitkileri bir araya dikmemek gerektigi gibi gelecek yillarda da ayni turler ayni alana dikilmemelidir Aksi halde ayni besinleri kullandiklarindan besin eksikligi hissedilir hastalik ve zararlilar cogalmaya baslar Ekim nobeti uygulamasi surdurulebilir tarim ve bitki sagligi acisindan en iyi kulturel mucadele yontemidir Bircok ulkede ve Turkiye de seker pancarinda 4 yillik patateste 3 yillik ekim nobeti yasal zorunluluktur Ekim dikim ve hasat yontemlerine uyulmalidir Zararli boceklerden korunmak ve saglikli urun temin etmek icin erken dikim yapilmamalidir Kimi zararlilardan korunmak icin gec dikmek yararlidir Misiri haziran ortasi gibi gec dikmek misir kurduna karsi koruma saglar Sebzelerin gec hasadi urunun bozulmasina zararlilarin uremesine neden olur Gec hasat edilen salgam havuc ve lahana uzerinde yaprak sinekleri uremektedir Hasatta bitki uzerinde gereksiz ve buyuk yaralar olusturmak yaygin bir hatadir Sebzeleri makasla kesmek agaca cikmadan dali kirmadan ve toprak bulastirmadan yagistan hemen once ve sonra hasat yapmamak hastalik bulasmasina engel olur Bitkiye uygun sulama yapilmasi Sular bakteriyel ve mantari hastaliklarin tasiyicisi olduklarindan bitki govdesine temasi istenmez Vahsi sulamada su bitkiye temas etmektedir Yagmurlama sulama meyve agaclarinda mantari ve bakteriyel hastaliklari artirir Fazla su bitkiyi bogar susuz kalan bitki savunma gucunu yitirir bocek ve orumceklerden zarar gorur Susuzluk bitkilerde govdenin catlamasi ve yaprak dokulmesine fazla sulama kok curuklugu hastaligina neden olur Gubreleme zamani miktari ve sekli ayarlanmalidir Yanmamis hayvan gubresi kullanilmamalidir Hayvan gubrelerinin icinde yabani ot tohumu ve hastalik tasiyicisi bulunur Danaburnu haziran bocegi ve bozkurt icin iyi ureme alanidir Azotlu gubre cok kullanilirsa yaprakbiti ve beyazsinek gibi emici zararlilar cogalir Seyreltme ve budama yapilmasi Kirik ve hastalikli dallar ile fazla aksamim budanmasi guneslenme ve havalanma acisindan gereklidir Koltuk alma ozellikle sera sebzeleri icin onemlidir Gereksiz yapraklar mildiyo beyazsinek ve yaprakbiti gibi zararlilar ile hastaliklara neden olur Unlubit elma ic kurdu torbali kosnil ve harnup guvesi bitisik meyvelere yumurta birakirlar Toprak isleme 3 5 yilda bir topragin derin surulup 2 3 gun bekletilmesi zararli tohum ve boceklerin kuslar tarafindan tuketilmesini saglar Urunleri capalamak yabanci ot kontrolunde faydalidir Tarlalarda kumes hayvani bulundurulmalidir Yabani kuslara yuva yapmalari icin hosgoru gosterilmelidir Kanatlilar bahcelerdeki zararlilardan cekirge danaburnu kimil bozkurt ile agac govde ve kok kurtlari ile mucadeleye yardimci olurlar Yine tarla zararlilari ile beslenen yilan baykus leylek kirpi ve keklik gibi hayvanlar oldurulmemelidir Meyve sebzelerin kok bolgesinin plastik kumas saman bitki artiklari gibi ortuculer ile kapatilmasi hem su kaybina hem de yabanci ot mucadelesine katki saglar Sulamada 25 30 katki saglayan yontem dikimle birlikte uygulanir Malc ortusu hasattan sonra kaldirilmazsa zararli boceklere yuva olmaktadir Elle toplama Kucuk tarim alanlarinda zararli bocekler ve yabani otlar elle toplanip imha edilebilir Bocekler gunes dogmadan erkenden toplanmalidir Kaynakca BIRISIK Nevzat vd 2018 TEORIDEN PRATIGE KIMYASAL MUCADELE Gida ve Kontrol Genel Mudurlugu Erisim tarihi 23 Mart 2020 olu kirik baglanti a b c BIRISIK Nevzat 2015 PDF Gida ve Kontrol Genel Mudurlugu 24 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Mart 2020