Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. (Mart 2020) |
Kırım Özerk Cumhuriyeti, (Ukraynaca: Автономна Республіка Крим, Avtonomna Respublika Krym; Rusça: Автономная Республика Крым, Avtonomnaya Respublika Krym; Kırım Tatarcası: Qırım Muhtar Cumhuriyeti, Къырым Мухтар Джумхуриети, Ҡырым Мухтар Җумхуриети), Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.
Kırım Özerk Cumhuriyeti Автономная Республика Крым (Rusça) Автономна Республіка Крим (Ukraynaca) Qırım Muhtar Cumhuriyeti (Kırım Tatarcası) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1991-Günümüz | |||||
 Bayrak  Arma | |||||
 | |||||
| Başkent | Simferopol | ||||
| Resmî dil(ler) | Ukraynaca | ||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Rusça, Kırım Tatarcası | ||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
• Toplam | 26.100 km2 | ||||
| Nüfus | |||||
• Sayılan | 1.964.544 | ||||
• Yoğunluk | 76/km2 | ||||
| Para birimi | Grivna | ||||
| Zaman dilimi | UTC+2 (DAZD) | ||||
• Yaz (YSU) | UTC+3 (DAYZD) | ||||
| Telefon kodu | +7 365 | ||||
| İnternet alan adı | .ua | ||||
Mart 2014'te Ukrayna devrimi ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç devrilince Rusya yanlısı ayrılıkçılar ve Rusya Silahlı Kuvvetleri'nin Kırım'ı ele geçirmesinin ardından bölgenin Rusya'ya katılması için anayasaya aykırı bir referandum düzenlendi ve referandumdan katılma kararı çıktı. Rusya daha sonra Kırım Cumhuriyeti ile Sivastopol'u federal birimleri olacak şekilde ilhak etti.
Rusya ve birkaç BM üyesi devlet Kırım'ı, Rusya'nın bir parçası olarak tanırken Ukrayna, Kırım'ı kendi bölgesi olarak görmeye devam etmektedir. Ukrayna'nın bu iddiası pek çok yabancı hükûmet ve (Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 68/262 sayılı kararı) ile desteklenmektedir.
Tarihçe
Açık mavi: Kırım Tatarları
Pembe: Ruslar
Turuncu: Almanlar
Mavi: Yahudiler
Sarı: Ukraynalılar
19 Şubat 1954 tarihinde, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyumu Kırım Oblastını Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden çıkararak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağladı.
Ukrayna, 1991 yılında Kırım'ın özerk statüsünü teyit etmiş ve tüm Kırım Tatarlarının sürgünden dönmesine izin vermiştir. Sürgünden dönüşler tamamlanmamış olup, azalarak devam etmektedir.
16 Mart 2014 tarihinde yapılan referandumda halka iki soru soruldu. Sorular, "Rusya'ya bağlanmaya razı mısınız?" ve "1992 yılı Kırım Anayasası'nın yeniden yürürlüğe girmesi ve Kırım'ın Ukrayna'nın bir parçası olmasına razı mısınız?" idi. Referandum yapılmasının hukuk dışılığından, tarihin öne alınmasına kadar çok tartışmalı olan ve dünyanın tamamına yakını tarafından hâlen tanınmayan bu referandumun sonucuna göre Kırım Özerk Cumhuriyeti ezici çoğunluğun oyuyla Rusya Federasyonu'na bağlanmayı kabul etti.
Hemen iki gün sonra 18 Martta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kırım ve Sivastopol'un Rusya'ya bağlanması ve yeni federal bölgeler oluşturulması anlaşmasını imzaladı. Daha sonra anlaşma metni Anayasa Mahkemesi tarafından onaylandıktan sonra parlamentonun alt ve üst kanatlarında görüşülüp kabul edildikten sonra yürürlüğe girdi ve konu Rusya açısından resmileşmiş oldu. Kırım’a Ukrayna üzerinden giriş yapmak isteyenler önce Ukrayna Devlet Göç Hizmetleri İdaresi’ne başvuracak.
2 Mayıs 2014 tarihinde Moskova üzerinden Kırım'a gitmek isteyen Kırım Tatarlarının lideri ve Ukrayna milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, önce Moskova Havaalanında alıkondu, ardından Kiev'den geldiği uçakla Ukrayna'ya geri gönderildi. Bunun üzerine ertesi gün Kırım'ın Ermenipazar sınır kapısına gelen Kırımoğlu'na yine giriş izni verilmedi. Karşılamaya gelen 5 bin kadar Kırım Tatarı'nın zorla barikatları aşması üzerine ara bölgede miting düzenleyen Kırımoğlu, kan dökülmesini önlemek için sakin davranma çağrısı yaparak, teslim olunmamasını, mevcut rejimle mücadele edilmesi gerektiğini söyledi. Kırımoğlu'nun ülkeye girişinin yasaklandığı ilan edildi. 6 Mayıs tarihinde ise, Kırımoğlu'nun Kırım’a alınması için binlerce Kırım Tatarı'nın sınırda eylem ve gösteri düzenlemesini "Radikal unsurların toplum düzenini bozma girişimi" ilan eden Vladimir Putin'in Kırım'a atadığı savcı Natalia Poklonskaya, Rusya Soruşturma Komitesi ile Rusya Federal Güvenlik Servisi'nden (FSB) eylemi düzenleyen kişilerin yakalanması ve cezalandırılmasını talep etti. Ayrıca savcı Poklonskaya, "Refat Çubarov ve Kırım Tatarlarının eylemlerine son vermemeleri durumunda Kırım Tatar Millî Meclisi'nin kapatılacağı" uyarısında da bulundu.
Siyaset
Kırım, Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir parlamenter cumhuriyettir. Yarımadanın merkezinde bulunan Akmescit idari yönetim merkezinin bulunduğu başkenttir. Kırım'ın yüzölçümü 26.200 kilometrekaredir ve nüfusu 2021 yılı itibarıyla 2,416,856'dır.
İdari birimler
- Bölgeler:
- 1 Akmescit Bölgesi
- 2 Simferopol Rayonu
- 3 Akşeyh Bölgesi
- 4 Bahçesaray Rayonu
- 5
- 6
- 7
- 8 Kirovske Rayonu
- 9 Krasnoperekopsk Rayonu
- 10 Bilohirsk Rayonu
- 11
- 12
- 13
- 14
- Şehir idareleri:
Kaynakça
- ^ Kırım Özerk Cumhuriyeti Nüfus Bilgisi 15 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ukrayna Devlet İstatistik Komitesi (1 Nisan 2010) (İngilizce)
- ^ "КС признал конституционным постановление крымского парламента о вхождении АРК в состав РФ и проведении референдума о статусе автономии" (Rusça). Interfax-Ukraine. 14 Mart 2014. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ "Crimea applies to be part of Russian Federation after vote to leave Ukraine". The Guardian. 17 Mart 2014. 17 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ (Rusça). The Russian Federation's official internet-portal of legal information. 18 Mart 2014. 18 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ "Kremlin: Crimea and Sevastopol are now part of Russia, not Ukraine". CNN. 18 Mart 2014. 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ . Kırım Haber Ajansı. 19 Şubat 2016. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2016.
- ^ Kırım'daki referandum 19 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Hürriyet
- ^ Kırım Rusya'ya bağlandı 18 Mayıs 2014[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Milliyet.
- ^ Kırım resmen Rusya'ya bağlanıyor 18 Mayıs 2014[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Türkiye Gazetesi.
- ^ . 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2015.
- ^ "Kırımoğlu Rusya'ya alınmadı, Kırım'a gidişi engelleniyor". Dünya Bülteni. 18 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014.
- ^ Crimean News 18 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Kırımoğlu'nun artık Kırım'a girişi yasak 18 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Anayurt Gazetesi.
- ^ Putin'in savcısı Kırım Tatarlarına savaş açtı 9 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Hürriyet.
Dış bağlantılar
- Wikimedia Atlas'da Crimea
- Vatan Kırım 21 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği 27 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Carrie Eurasia Collection, European University Institute, Florence 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Mart 2020 Kirim Ozerk Cumhuriyeti Ukraynaca Avtonomna Respublika Krim Avtonomna Respublika Krym Rusca Avtonomnaya Respublika Krym Avtonomnaya Respublika Krym Kirim Tatarcasi Qirim Muhtar Cumhuriyeti Kyrym Muhtar Dzhumhurieti Ҡyrym Muhtar Җumhurieti Ukrayna nin ozerk cumhuriyeti Sovyetler Birligi doneminde varlik gosteren Kirim Oblasti ile ayni sinirlara sahiptir Kirim Oblasti 1954 te Rusya SFSC den Ukrayna SSC ye gecti 20 Ocak 1991 deki referandumdan sonra Ukrayna SSC icerisinde bir ozerk cumhuriyet halini aldi Sovyetler Birligi dagildiginda ve Ukrayna bagimsizligini elde ettiginde Kirim yeni kurulan Ukrayna nin parcasi olarak kaldi Kirim Ozerk CumhuriyetiAvtonomnaya Respublika Krym Rusca Avtonomna Respublika Krim Ukraynaca Qirim Muhtar Cumhuriyeti Kirim Tatarcasi 1991 GunumuzBayrak ArmaBaskentSimferopolResmi dil ler UkraynacaTaninan bolgesel dil ler Rusca Kirim TatarcasiTarihce Kurulusu1991 DagilisiGunumuzYuzolcumu Toplam26 100 km2Nufus Sayilan1 964 544 Yogunluk76 km2Para birimiGrivnaZaman dilimiUTC 2 DAZD Yaz YSU UTC 3 DAYZD Telefon kodu 7 365Internet alan adi ua Mart 2014 te Ukrayna devrimi ile Ukrayna Cumhurbaskani Viktor Yanukovic devrilince Rusya yanlisi ayrilikcilar ve Rusya Silahli Kuvvetleri nin Kirim i ele gecirmesinin ardindan bolgenin Rusya ya katilmasi icin anayasaya aykiri bir referandum duzenlendi ve referandumdan katilma karari cikti Rusya daha sonra Kirim Cumhuriyeti ile Sivastopol u federal birimleri olacak sekilde ilhak etti Rusya ve birkac BM uyesi devlet Kirim i Rusya nin bir parcasi olarak tanirken Ukrayna Kirim i kendi bolgesi olarak gormeye devam etmektedir Ukrayna nin bu iddiasi pek cok yabanci hukumet ve Birlesmis Milletler Genel Kurulunun 68 262 sayili karari ile desteklenmektedir Tarihce1938 yili itibariyla Kirim rayonlarinin etnik farkliliklara gore dagilimi Acik mavi Kirim Tatarlari Pembe Ruslar Turuncu Almanlar Mavi Yahudiler Sari Ukraynalilar 19 Subat 1954 tarihinde Sovyetler Birligi Yuksek Sovyeti Prezidyumu Kirim Oblastini Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti nden cikararak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ne bagladi Ukrayna 1991 yilinda Kirim in ozerk statusunu teyit etmis ve tum Kirim Tatarlarinin surgunden donmesine izin vermistir Surgunden donusler tamamlanmamis olup azalarak devam etmektedir 16 Mart 2014 tarihinde yapilan referandumda halka iki soru soruldu Sorular Rusya ya baglanmaya razi misiniz ve 1992 yili Kirim Anayasasi nin yeniden yururluge girmesi ve Kirim in Ukrayna nin bir parcasi olmasina razi misiniz idi Referandum yapilmasinin hukuk disiligindan tarihin one alinmasina kadar cok tartismali olan ve dunyanin tamamina yakini tarafindan halen taninmayan bu referandumun sonucuna gore Kirim Ozerk Cumhuriyeti ezici cogunlugun oyuyla Rusya Federasyonu na baglanmayi kabul etti Hemen iki gun sonra 18 Martta Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin Kirim ve Sivastopol un Rusya ya baglanmasi ve yeni federal bolgeler olusturulmasi anlasmasini imzaladi Daha sonra anlasma metni Anayasa Mahkemesi tarafindan onaylandiktan sonra parlamentonun alt ve ust kanatlarinda gorusulup kabul edildikten sonra yururluge girdi ve konu Rusya acisindan resmilesmis oldu Kirim a Ukrayna uzerinden giris yapmak isteyenler once Ukrayna Devlet Goc Hizmetleri Idaresi ne basvuracak 2 Mayis 2014 tarihinde Moskova uzerinden Kirim a gitmek isteyen Kirim Tatarlarinin lideri ve Ukrayna milletvekili Mustafa Abdulcemil Kirimoglu once Moskova Havaalaninda alikondu ardindan Kiev den geldigi ucakla Ukrayna ya geri gonderildi Bunun uzerine ertesi gun Kirim in Ermenipazar sinir kapisina gelen Kirimoglu na yine giris izni verilmedi Karsilamaya gelen 5 bin kadar Kirim Tatari nin zorla barikatlari asmasi uzerine ara bolgede miting duzenleyen Kirimoglu kan dokulmesini onlemek icin sakin davranma cagrisi yaparak teslim olunmamasini mevcut rejimle mucadele edilmesi gerektigini soyledi Kirimoglu nun ulkeye girisinin yasaklandigi ilan edildi 6 Mayis tarihinde ise Kirimoglu nun Kirim a alinmasi icin binlerce Kirim Tatari nin sinirda eylem ve gosteri duzenlemesini Radikal unsurlarin toplum duzenini bozma girisimi ilan eden Vladimir Putin in Kirim a atadigi savci Natalia Poklonskaya Rusya Sorusturma Komitesi ile Rusya Federal Guvenlik Servisi nden FSB eylemi duzenleyen kisilerin yakalanmasi ve cezalandirilmasini talep etti Ayrica savci Poklonskaya Refat Cubarov ve Kirim Tatarlarinin eylemlerine son vermemeleri durumunda Kirim Tatar Milli Meclisi nin kapatilacagi uyarisinda da bulundu SiyasetKirim Ukrayna yasalarina gore Kirim Anayasasi tarafindan yonetilen ozerk bir parlamenter cumhuriyettir Yarimadanin merkezinde bulunan Akmescit idari yonetim merkezinin bulundugu baskenttir Kirim in yuzolcumu 26 200 kilometrekaredir ve nufusu 2021 yili itibariyla 2 416 856 dir Idari birimler Kirim in bolgeleriBolgeler 1 Akmescit Bolgesi 2 Simferopol Rayonu 3 Akseyh Bolgesi 4 Bahcesaray Rayonu 5 6 7 8 Kirovske Rayonu 9 Krasnoperekopsk Rayonu 10 Bilohirsk Rayonu 11 12 13 14 Sehir idareleri 15 Alusta 16 Akmescit 17 Cankoy 18 Ermenipazari 19 Kefe 20 Kerc 21 Gozleve 22 23 Sak 24 Sudak 25 Yalta 26 Akyar Bu bolge Kirim Ozerk Cumhuriyeti ne bagli olmayip merkeze baglidir Kaynakca Kirim Ozerk Cumhuriyeti Nufus Bilgisi 15 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ukrayna Devlet Istatistik Komitesi 1 Nisan 2010 Ingilizce KS priznal konstitucionnym postanovlenie krymskogo parlamenta o vhozhdenii ARK v sostav RF i provedenii referenduma o statuse avtonomii Rusca Interfax Ukraine 14 Mart 2014 2 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2017 Crimea applies to be part of Russian Federation after vote to leave Ukraine The Guardian 17 Mart 2014 17 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2017 Rusca The Russian Federation s official internet portal of legal information 18 Mart 2014 18 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2017 Kremlin Crimea and Sevastopol are now part of Russia not Ukraine CNN 18 Mart 2014 17 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2017 Kirim Haber Ajansi 19 Subat 2016 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2016 Kirim daki referandum 19 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Kirim Rusya ya baglandi 18 Mayis 2014 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet Kirim resmen Rusya ya baglaniyor 18 Mayis 2014 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkiye Gazetesi 31 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2015 Kirimoglu Rusya ya alinmadi Kirim a gidisi engelleniyor Dunya Bulteni 18 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2014 Crimean News 18 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kirimoglu nun artik Kirim a girisi yasak 18 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anayurt Gazetesi Putin in savcisi Kirim Tatarlarina savas acti 9 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Dis baglantilarVikikitap Vikikitapta bu konu hakkinda daha fazla bilgi var Kirim Tarihi Wikimedia Atlas da Crimea Vatan Kirim 21 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kirim Turkleri Kultur ve Yardimlasma Dernegi 27 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Carrie Eurasia Collection European University Institute Florence 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde