Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Leontios veya Leontius (Yunanca: Λεόντιος), (Latince: LEONTIVS), (ö. 705), 695 ile 698 döneminde Bizans imparatorluğu imparatoru olmuştur. Bir gaspçı hanedansız imparator olarak II. Justinianos'a karşı bir isyanla ile imparator olmuş ve bir donanma komutanı olan III. Tiberios (asıl adı Tiberios Apsimaros) tarafından isyanla tahttan indirilmiştir. Leontias'in asıl adı ve tahtta iken kullandığı adı Leo (Λέων, Leōn) olup zamanındaki ve sonraki Bizanslı tarihçiler onu Leontias diye anmışlardır.
| Leontios Λεόντιος | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Bastırdığı altın sikke üzerinde iktidar gücünün sembolleri ile | |||||
| Bizans İmparatoru | |||||
| Hüküm süresi | 695 – 698 | ||||
| Önce gelen | II. Justinianos | ||||
| Sonra gelen | III. Tiberios | ||||
| Ölüm | 705 Konstantinopolis | ||||
| |||||
İmparatorluktan önceki yaşamı
Leontius olasılıkla 695 ile 698 yılları arasında bir yılda İsauria'da doğmuştur. Çok gençken Bizans ordusuna asker olarak girdi ve bir profesyonel asker olarak hızlı olarak ordu rütbelerinde yükseldi. İmparator IV. Konstantinos saltanat döneminde Anatolikon Theması askeri valisi (stratigos) olarak atandı.
686'da II. Justinianos Doğu Anadolu ve Gürcistan'da bulunan Emeviler Arap ordularına karşı sefer açmaya karar verdiğinde bu sefer için komutan olarak Leontios'i seçti. Leontios bu seferde çok merhametsiz taktikler kullanarak başarı kazandı; Doğu Anadolu ve Gürcistan'ı ele geçirmekle kalmayıp daha da doğuya ilerleyerek Azerbaycan'ı da ele geçirdi. Bu başarılarından dolayı Bizans İmparatorluğu ile Emevi Halifeliği arasında bir yeni barış anlaşması görüşmeleri yapıldı. Yapılan barış anlaşması ile Emevi Halifesi Abdülmelik Bizans'a çok büyük arazi tavizleri ve yıllık harç vermeye zorlandı.
Fakat bu barış çok uzun sürmedi ve 692de Emeviler ile Bizans arasında yeni bir savaş çıktı. Bu seferde de Bizans orduları komutanı olan Leontias'in şansı yaver gitmedi. Büyük bir kısmı Anadolu'ya zorla göç ettirilmiş Islav ailelerinden çocuklarından oluşan büyük Bizans ordusu Arap Emevi ordusuyla Tokat yakınlarında (şimdiki Sulusaray mevkiinde) 692de yaptığı Sebastopolis Muharebesi'nde büyük bir hezimete uğradı. Bu yenilginin en önemli nedeni Bizans ordusunun göç ettirilmiş slavların Bizans ordusundan ve savaştan kaçması ve geri kalan Bizans ordusunu çaresiz bırakmasıydı. Bu yenilgi dolayısı ile Bizans ordusu komutanı olan Leontias Konstantinopolis'e döndüğünde İmparator II. Justinianos tarafından hapse attırıldı. Leontias iki yıl hapiste kaldı.
İsyanı
Leontios hapiste iken 695de hiç beklemedik bir sırada II. Justinianos kendini affetti ve yeni kurulmakta olan Hellas Theması için stratigos (askeri vali) görevine atadı. II. Justinianos'un amacı bu themanın askeri kaynaklarını geliştirilip Emevilere kaybedilmiş olana eski Bizans topraklarının geri alınmasıydı.
Fakat Leontios başka ve daha büyük görevler peşinde idi. Hapiste iken kendini ziyaret eden iki keşiş onu imparatorluk tacını taşıyan bir şekilde düşlerinde gördüklerini söylemişlerdi. Leontias hapisten çıkar çıkmaz bu düşü gerçekleştirmeye koyuldu. Önce Konstantinopolis'in ana hapishanesine yürüdü; hapishane idarecisini zararsız hale getirerek bu hapishanede bulunan tutukluları serbest bıraktı. Zaten bunlardan birçoğu eski askerdi ve çeşitli askeri suçlardan tutuklanmışlardı. Birçoğu da Leontias general iken onun emri altında eğitim ve savaş yapmışlardı. Bu tutuklular hemen bir ordu birliği şeklini ve düzenini aldılar. İlk işleri Leontias'ı İmparator olarak ilan etmek oldu.
Sonra düzenli halde bu birlik Ayasofya Katedraline yürümeye başladı. Bu birliğe birçok Bizans esnafı, şehirlisi ve Bizans'ta politik kurumlardan Maviler adlı at yarışçıları taraftarları da iştirak etti. Ayasofya önüne gelindiğinde, imparator II. Justinianos ile bir anlaşmazlığı olan ve onun gazaba gelmesinden korkan Konstantinopolis Patriği, yani Ortodoks Kilisesinin başkanı, Patrik Kaillinikos da "İşte bugün Tanrının bize buyurduğu gündür" deyip Leontias'in imparatorluğunu kabul ettiği toplanan güruha açıklandı. O gece Ayasofya'da toplanan halk için imparator Leontios oldu. Ertesi gün Leontios'un hayali gerçek oldu.>
Yeni imparator Leontias taraftarları o gün II. Justinianos'u, onun özellikle vergi memurlarını ve saray bürokrasisinin başında olan Theodorus ve Stephen'i yakaladılar. II. Justinianos zincirlere takılarak Hipodrom'a getirildi ve burada toplanan halka gösterildi. Ahali yüksek aksi tezahürat yapıp ona hakaretler ve küfürler savurdular ve üstüne çeşitli pislikler attılar. Yeni imparatorun daha asker iken II. Justanionos ile yakından arkadaşlığı vardı. Bunun için Leontios, Justinianos'u öldürtmedi. Fakat ileride tekrar imparatorluğa göz dikmesin diye burnu ve dilinin bir parçasını kestirtti. O zamana kadar Bizans geleneklerine göre imparatorun hiç açıktan görülen özürlülüğü ve sakatlığı olmaması gerekirdi ve burnu kesik bir kişinin imparator olması imkânsız olduğu kabul edilmekteydi. Justinianos bundan sonra Konstantinopolis'e hiç dönme imkânı olmadan Kırım'da Yunan ticari şehri olan Chersonesos'a sonsuz sürgüne gönderildi. Diğer taraftan onun vergilerini uygulayan bürokrasinin başında bulunan Theodorus ve Stephen ise elleri kolları bağlı olarak ve çok defa düşüp yerlerde sürüklenmek üzere birer atlı arabaya iple bağlandılar ve Konstantinopolis'in ana caddesi olan Mese'den sürüklenerek şimdiki Aksaray'da bulunan Forum Bovis adlı meydana getirildiler. Buraya adını veren ve orada bulunan içi boş bakır-bronz boğa heykeli içine konulup diri diri yakıldılar.
İmparatorluk dönemi
| Yirmi Yıllık Anarşi | |||
| Kronoloji | |||
| Leontios | 695–698 | ||
| III. Tiberios | 698–705 | ||
| II. Justinianos | 705–711 | ||
| Ortak imparator olarak Tiberius ile, 706–711 | |||
| Filippikos Bardanes | 711–713 | ||
| II. Anastasios | 713–715 | ||
| III. Theodosios | 715–717 | ||
| Veraset | |||
| Öncül: Herakleios Hanedanı | Ardıl: İsauria Hanedanı | ||
Resmen Leo adı ile İmparatorluğa geçen Leontios halk arasında popüler olmadı. İki yıl (684-686) suren saltanatı içinde dış ülkelerle askeri çatışmalardan kaçınmaya gayret etti ve içten imparatorluğu pekiştirmeye çalıştı. Bu hareketsiz ve savunucu stratejisi Bizans'ın en büyük düşmanı haline gelen Emeviler halifesi Abdülmelik tarafından anlaşıldı. Bu Emeviler halifesi Mısır üzerinden ve daha önce alınmış olan İfrikiyye üzerinden ordularla Bizans'ın Kuzey Afrika'daki toprağı olan Afrika Eksarhlığı'na hücuma geçti. Kartaca Emevilerin eline geçti ve Bizans'ın Kuzey Afrika'da bulunan son arazisi de ortadan kalktı.
Leontios buna karşıt olarak büyük bir donanma topladı ve yük gemileri ile büyük bir orduyu 698da Kuzey Afrika'ya Kartaca'ya sevk etti. Karaya çıkan ordu 698’de Emevilere karşı Kartaca Muharebesini kaybetti. Konstantinopolis'e denizden çekilmekte olan ordu kalıntıları imparatora karşı isyan ettiler. Bu Bizans askerlerı donanma komutanını görevinden attılar. Tiberios Apsimaros adında bir Alman asıllı droungarios (tuğamirale eşit) rütbeli bir donanma komutanını Bizans İmparatoru olarak ilan ettiler. Bu yeni imparator da Alman adını değiştirip kendini Tiberios adı ile tanıttı. Bu donanma ve ordu Konstantinopolis'e geldiği zaman şehirde politik kurumlarından olan ve Leontios'un tahta gelmesini sağlayan Mavilerin aleyhtarı olan Yeşiller at yarışı takımı taraftarları desteğini kazandı. İmparator ilan edilmiş olan deniz komutanı Tiberios Apsimaros böylece Konstantinopolis'te 698'de III. Tiberios olarak taç giydi.
Tutuklanışı ve öldürülmesi
Artık Konstantinopolis'te sanki bir önceki tahta geçişe özenti olarak Leontios'un da burnu ve dilinin bir parçası kestirildi ve böylece özürlü olarak tekrar tahta geçmesi önlendi. Kendisi de saçları tıraş ettirilip keşiş elbisesi giydirilip Konstantinopolis'te Psamathinon adli bir manastıra keşiş olarak kabul edildi.
Fakat 705’de Cherson'a sürgüne gönderilen; orada Hazar valisinin kızı ile evlenen, sonra kaçırdığı gemi ile Bulgarlara sığınan ve onların ordusu ile Konstantinolis'e gelerek III. Tiberios'u tahtan indirip burnu kesik bir özürlü olmasına rağmen 10 yıldan sonra tekrar Bizans imparatorluk tahtına geçen II. Justinianos, Leontios'un isyanını unutamamıştı.
Justinianus 705'te Bulgar kralı Tervel'in yardımıyla yeniden tahta geçene kadar Leontius, Dalmatou Manastırında gözetim altında kaldı. Justinianos daha sonra hem Leontius'u hem de Tiberius'u Hipodrom'a sürükledi ve götürülüp başları kesilmeden önce herkesin önünde küçük düşürdü. 15 Şubat 706'da keşiş Leontios kaldığı manastırdan alınarak III. Tiberios ile birlikte zincirler içinde şehir sokaklarından geçirilerek Hipodrom'a getirildiler. Yine oradaki ahalinin 10 yıl önce Justinianos'a yaptığı gibi bağırılan hakaretlere, sövmeler, taş ve pislik atımlarına hedef oldular. Bundan sonra imparator Justinianos önüne yere atıldılar ve Justinianos onların üzerlerine basarak çıktı ve bu sırada İncil'den uygun bir kıtayı "Sen aslan ve ejderhayı ayaklarının altına alarak çiğnedin" söylediği bildirilir.
Bundan sonra her iki gaspçı imparator da kafaları kılıçla kesilerek idam edildiler. Chronicon Altinate'e göre infaz 15 Şubat 706'da gerçekleşti. Leontius'un cesedi Tiberius'un yanında denize atıldı, ancak daha sonra bulundu ve Prote adasındaki bir kiliseye gömüldü.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Leontios ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış kaynaklar
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN .
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 4-7. ISBN .
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: II. Justinianos |  Bizans İmparatoru 695-698 | Sonra gelen: III. Tiberius |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Leontios veya Leontius Yunanca Leontios Latince LEONTIVS o 705 695 ile 698 doneminde Bizans imparatorlugu imparatoru olmustur Bir gaspci hanedansiz imparator olarak II Justinianos a karsi bir isyanla ile imparator olmus ve bir donanma komutani olan III Tiberios asil adi Tiberios Apsimaros tarafindan isyanla tahttan indirilmistir Leontias in asil adi ve tahtta iken kullandigi adi Leo Lewn Leōn olup zamanindaki ve sonraki Bizansli tarihciler onu Leontias diye anmislardir Leontios LeontiosBastirdigi altin sikke uzerinde iktidar gucunun sembolleri ileBizans ImparatoruHukum suresi695 698Once gelenII JustinianosSonra gelenIII TiberiosOlum705 KonstantinopolisTam adiLeontiosImparatorluktan onceki yasamiLeontius olasilikla 695 ile 698 yillari arasinda bir yilda Isauria da dogmustur Cok gencken Bizans ordusuna asker olarak girdi ve bir profesyonel asker olarak hizli olarak ordu rutbelerinde yukseldi Imparator IV Konstantinos saltanat doneminde Anatolikon Themasi askeri valisi stratigos olarak atandi 686 da II Justinianos Dogu Anadolu ve Gurcistan da bulunan Emeviler Arap ordularina karsi sefer acmaya karar verdiginde bu sefer icin komutan olarak Leontios i secti Leontios bu seferde cok merhametsiz taktikler kullanarak basari kazandi Dogu Anadolu ve Gurcistan i ele gecirmekle kalmayip daha da doguya ilerleyerek Azerbaycan i da ele gecirdi Bu basarilarindan dolayi Bizans Imparatorlugu ile Emevi Halifeligi arasinda bir yeni baris anlasmasi gorusmeleri yapildi Yapilan baris anlasmasi ile Emevi Halifesi Abdulmelik Bizans a cok buyuk arazi tavizleri ve yillik harc vermeye zorlandi Fakat bu baris cok uzun surmedi ve 692de Emeviler ile Bizans arasinda yeni bir savas cikti Bu seferde de Bizans ordulari komutani olan Leontias in sansi yaver gitmedi Buyuk bir kismi Anadolu ya zorla goc ettirilmis Islav ailelerinden cocuklarindan olusan buyuk Bizans ordusu Arap Emevi ordusuyla Tokat yakinlarinda simdiki Sulusaray mevkiinde 692de yaptigi Sebastopolis Muharebesi nde buyuk bir hezimete ugradi Bu yenilginin en onemli nedeni Bizans ordusunun goc ettirilmis slavlarin Bizans ordusundan ve savastan kacmasi ve geri kalan Bizans ordusunu caresiz birakmasiydi Bu yenilgi dolayisi ile Bizans ordusu komutani olan Leontias Konstantinopolis e dondugunde Imparator II Justinianos tarafindan hapse attirildi Leontias iki yil hapiste kaldi IsyaniLeontios hapiste iken 695de hic beklemedik bir sirada II Justinianos kendini affetti ve yeni kurulmakta olan Hellas Themasi icin stratigos askeri vali gorevine atadi II Justinianos un amaci bu themanin askeri kaynaklarini gelistirilip Emevilere kaybedilmis olana eski Bizans topraklarinin geri alinmasiydi Fakat Leontios baska ve daha buyuk gorevler pesinde idi Hapiste iken kendini ziyaret eden iki kesis onu imparatorluk tacini tasiyan bir sekilde duslerinde gorduklerini soylemislerdi Leontias hapisten cikar cikmaz bu dusu gerceklestirmeye koyuldu Once Konstantinopolis in ana hapishanesine yurudu hapishane idarecisini zararsiz hale getirerek bu hapishanede bulunan tutuklulari serbest birakti Zaten bunlardan bircogu eski askerdi ve cesitli askeri suclardan tutuklanmislardi Bircogu da Leontias general iken onun emri altinda egitim ve savas yapmislardi Bu tutuklular hemen bir ordu birligi seklini ve duzenini aldilar Ilk isleri Leontias i Imparator olarak ilan etmek oldu Sonra duzenli halde bu birlik Ayasofya Katedraline yurumeye basladi Bu birlige bircok Bizans esnafi sehirlisi ve Bizans ta politik kurumlardan Maviler adli at yariscilari taraftarlari da istirak etti Ayasofya onune gelindiginde imparator II Justinianos ile bir anlasmazligi olan ve onun gazaba gelmesinden korkan Konstantinopolis Patrigi yani Ortodoks Kilisesinin baskani Patrik Kaillinikos da Iste bugun Tanrinin bize buyurdugu gundur deyip Leontias in imparatorlugunu kabul ettigi toplanan guruha aciklandi O gece Ayasofya da toplanan halk icin imparator Leontios oldu Ertesi gun Leontios un hayali gercek oldu gt Yeni imparator Leontias taraftarlari o gun II Justinianos u onun ozellikle vergi memurlarini ve saray burokrasisinin basinda olan Theodorus ve Stephen i yakaladilar II Justinianos zincirlere takilarak Hipodrom a getirildi ve burada toplanan halka gosterildi Ahali yuksek aksi tezahurat yapip ona hakaretler ve kufurler savurdular ve ustune cesitli pislikler attilar Yeni imparatorun daha asker iken II Justanionos ile yakindan arkadasligi vardi Bunun icin Leontios Justinianos u oldurtmedi Fakat ileride tekrar imparatorluga goz dikmesin diye burnu ve dilinin bir parcasini kestirtti O zamana kadar Bizans geleneklerine gore imparatorun hic aciktan gorulen ozurlulugu ve sakatligi olmamasi gerekirdi ve burnu kesik bir kisinin imparator olmasi imkansiz oldugu kabul edilmekteydi Justinianos bundan sonra Konstantinopolis e hic donme imkani olmadan Kirim da Yunan ticari sehri olan Chersonesos a sonsuz surgune gonderildi Diger taraftan onun vergilerini uygulayan burokrasinin basinda bulunan Theodorus ve Stephen ise elleri kollari bagli olarak ve cok defa dusup yerlerde suruklenmek uzere birer atli arabaya iple baglandilar ve Konstantinopolis in ana caddesi olan Mese den suruklenerek simdiki Aksaray da bulunan Forum Bovis adli meydana getirildiler Buraya adini veren ve orada bulunan ici bos bakir bronz boga heykeli icine konulup diri diri yakildilar Imparatorluk donemiYirmi Yillik AnarsiKronolojiLeontios 695 698III Tiberios 698 705II Justinianos 705 711Ortak imparator olarak Tiberius ile 706 711Filippikos Bardanes 711 713II Anastasios 713 715III Theodosios 715 717VerasetOncul Herakleios Hanedani Ardil Isauria Hanedani Resmen Leo adi ile Imparatorluga gecen Leontios halk arasinda populer olmadi Iki yil 684 686 suren saltanati icinde dis ulkelerle askeri catismalardan kacinmaya gayret etti ve icten imparatorlugu pekistirmeye calisti Bu hareketsiz ve savunucu stratejisi Bizans in en buyuk dusmani haline gelen Emeviler halifesi Abdulmelik tarafindan anlasildi Bu Emeviler halifesi Misir uzerinden ve daha once alinmis olan Ifrikiyye uzerinden ordularla Bizans in Kuzey Afrika daki topragi olan Afrika Eksarhligi na hucuma gecti Kartaca Emevilerin eline gecti ve Bizans in Kuzey Afrika da bulunan son arazisi de ortadan kalkti Leontios buna karsit olarak buyuk bir donanma topladi ve yuk gemileri ile buyuk bir orduyu 698da Kuzey Afrika ya Kartaca ya sevk etti Karaya cikan ordu 698 de Emevilere karsi Kartaca Muharebesini kaybetti Konstantinopolis e denizden cekilmekte olan ordu kalintilari imparatora karsi isyan ettiler Bu Bizans askerleri donanma komutanini gorevinden attilar Tiberios Apsimaros adinda bir Alman asilli droungarios tugamirale esit rutbeli bir donanma komutanini Bizans Imparatoru olarak ilan ettiler Bu yeni imparator da Alman adini degistirip kendini Tiberios adi ile tanitti Bu donanma ve ordu Konstantinopolis e geldigi zaman sehirde politik kurumlarindan olan ve Leontios un tahta gelmesini saglayan Mavilerin aleyhtari olan Yesiller at yarisi takimi taraftarlari destegini kazandi Imparator ilan edilmis olan deniz komutani Tiberios Apsimaros boylece Konstantinopolis te 698 de III Tiberios olarak tac giydi Tutuklanisi ve oldurulmesiArtik Konstantinopolis te sanki bir onceki tahta gecise ozenti olarak Leontios un da burnu ve dilinin bir parcasi kestirildi ve boylece ozurlu olarak tekrar tahta gecmesi onlendi Kendisi de saclari tiras ettirilip kesis elbisesi giydirilip Konstantinopolis te Psamathinon adli bir manastira kesis olarak kabul edildi Fakat 705 de Cherson a surgune gonderilen orada Hazar valisinin kizi ile evlenen sonra kacirdigi gemi ile Bulgarlara siginan ve onlarin ordusu ile Konstantinolis e gelerek III Tiberios u tahtan indirip burnu kesik bir ozurlu olmasina ragmen 10 yildan sonra tekrar Bizans imparatorluk tahtina gecen II Justinianos Leontios un isyanini unutamamisti Justinianus 705 te Bulgar krali Tervel in yardimiyla yeniden tahta gecene kadar Leontius Dalmatou Manastirinda gozetim altinda kaldi Justinianos daha sonra hem Leontius u hem de Tiberius u Hipodrom a surukledi ve goturulup baslari kesilmeden once herkesin onunde kucuk dusurdu 15 Subat 706 da kesis Leontios kaldigi manastirdan alinarak III Tiberios ile birlikte zincirler icinde sehir sokaklarindan gecirilerek Hipodrom a getirildiler Yine oradaki ahalinin 10 yil once Justinianos a yaptigi gibi bagirilan hakaretlere sovmeler tas ve pislik atimlarina hedef oldular Bundan sonra imparator Justinianos onune yere atildilar ve Justinianos onlarin uzerlerine basarak cikti ve bu sirada Incil den uygun bir kitayi Sen aslan ve ejderhayi ayaklarinin altina alarak cignedin soyledigi bildirilir Bundan sonra her iki gaspci imparator da kafalari kilicla kesilerek idam edildiler Chronicon Altinate e gore infaz 15 Subat 706 da gerceklesti Leontius un cesedi Tiberius un yaninda denize atildi ancak daha sonra bulundu ve Prote adasindaki bir kiliseye gomuldu Kaynakca Mango Cyril Cyril Cev Gul Cagali Guven 2008 Bizans Yeni Roma Imparatorlugu Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1410 5 a b c say 334 PmbZ Leontius 4547 corr Wikimedia Commons ta Leontios ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis kaynaklarGregory Timothy E 2008 Bizans Tarihi cev Esra Ermert Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1507 2 Norwich John Julius 1999 Byzantium the apogee Ingilizce Londra Penguin s 4 7 ISBN 0 14 011448 3 Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Resmi unvanlarOnce gelen II Justinianos Bizans Imparatoru 695 698 Sonra gelen III Tiberius