Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Li Shimin (Çince: 李世民, lǐ shìmín), İmparator Taizong ya da Tai Tsung (Çince: 唐太宗, táng tàizōng, d. 23 Ocak 599 - ö. 10 Temmuz 649), 626-649 yılları arasında Çin imparatoru.
 | |
| Tam Adı | Tang Taizong |
| Tahta Geçiş | 4 Eylül 626 |
| Doğum tarihi | 23 Ocak 599 Çin |
| Ölüm tarihi | 10 Temmuz 649 |
| Öldükten Sonraki Adı | Wen Huangdi 文皇帝 |
| İktidar | Tang Hanedanı |
| Hükümdarlık Süresi | 23 yıl |
Li Shimin 617 yılında babası Li Yuan önderliğinde en önemli rakiplerini yenerek Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurmuştur. Sonradan tören ile babası Li Yuan ve Li Shimin hanedanın ortak kurucu olarak anılmıştır.Çin'in en önemli hükümdarları arasında kişi olarak en fazla çekici olanı Li Şimin'dir.Sui döneminin son yıllarında, Çin'in birçok yerinde haydutlar ve asiler cirit atarken, o, babası olan Tang beyi Li Yuan'ı kendini imparator ilan etmeye ikna etti. O zaman Şimin sadece 16 yaşındaydı ve 24 yaşına kadar savaşarak barışı kurmaya ve hanedanı güvenli kılmaya çalıştı. Kendisi hem merhametli ve halkın yaşam koşullarıyla ilgili, hem de korku ve yorulmak bilmezdi. Çok zaman savaşlara bizzat kendisi komuta eder, askerlerinin ön saflarında, at değiştirerek koşturur, düşman komutanlarla savaşır, pazarlık ederdi. Siyasal lider olarak, etrafında ermiş ve geniş görüş açısına sahip insanlar toplamıştı. Tang kurumlarının çoğu Sui örneğini devam ettirmişse de, bunların işleyiş tarzı, 23 yıl sürmüş olan Li Şimin döneminin uygulamalarıyla şekillendi. Tang kurumları zamanın en mükemmeli haline gelmişti. Bunun önemli bir kısmı bu genç ve Tang Hanedanı'nın gerçek kurucusu olan Şimin sayesinde gerçekleşmişti.
Hsüan Kapısı Olayı
Babası tahtta iken ülke iç karışıklıklar ve devrilen Sui Hanedanı'ndan kalan derebeylerin kışkırtmaları ve çıkan isyanlar bunu pekiştiren Göktürk akınlarıyla zor günler geçirmekteydi. Li Yuan'ın zayıflayan otoritesi taht kavgalarını da beraberinde getirdi. Li Şimin tahta çıkmak için hem ağabeyini hem de küçük kardeşini öldürmüştü. Ne var ki bu hanedan kurucusu olarak doğmuş adam, ikinci oğul olarak dünyaya gelmişti. Tahta çıktıktan sonra ağabeyi Li Cianşeng'le aralarında büyük bir gerginlik oldu. Rekabet bütün saray halkına yayıldı ve iki kardeşin taraflarının ilişkilerini zehirledi. Şimin'in danışmanları, eğer önce kendisi harekete geçmezse, ağabeyi tarafından ortadan kaldırılacağını ısrarla anlattılar. Sonunda olan oldu, Şimin 626 yılında bizzat kardeşini pusuya düşürdü, bir ok darbesiyle öldürdü. Cianseng'in yanında bulunan bir küçük kardeş, kılıçla doğrandı. Bundan sonra, Şimin, kardeşlerinin 10 çocuğunun hepsini idam ettirdi, babasından imparatorluktan çekilmesini istedi, tahta kendisi çıktı.
Göktürkler ile ilişki
639 yılında yaz sarayı olan Jiucheng Sarayı'ndayken Chieh-she-shuai ve yandaşları tarafından saldırıldıysa da, saldırıyı geri püskürttü. Chieh-she-shuai'nin isyanından sonra Göktürklerin Sarı Irmak'ın güneyinde bulunmalarının iyi omadığını dile getirenler çoğalınca Göktürk siyasetinde değişikliği gerçekleştirildi. Tai Tsung "Sarayı Muhafız Birliği Sağ Wu-wei Büyük General", Hua Eyaleti Askerî Müsteşarı ve Huai-hua Vilâyet Kralı olan Li Simo (Ashina Simo)'yu Chilipi Kağan olarak atandı ve Kutao'nun verilmesine, çeşitli eyaletlerde oturan Göktürk ve etnik azınlıkları Sarı Irmak'ın kuzeyine götürmesine ve orada duvarları kurarak uzun süre sınır kalelerini muhafaza etmesine dair ferman çıkardı. Ancak Chilipi Kağan korkarak kaleden çıkmak istemeyince Tai Tsung, "Tarım Bakanı" Kuo Sipen'i Seyontolara yollayarak talimatı verip Göktürkler ile savaşmamasını istedi. Chilipi Kağan 641 yılında nehri geçerek eskiden Dingxiang Kalesinin bulunmuş olduğu yerde çadırı kurdu. 30.000 hanelik halkı, 40.000 sağlam askeri ve 90.000 atı vardı. Kağan, imparator Tai Tsung'a
"Bendeniz haddim olmadığı halde merhametiniz sayesinde kabilenin başı oldum. Kabul olunursa nesillerimiz boyunca devletin bir bekçi köpeği olarak kuzey kapıyı koruyalım. Eğer Seyantolar istila ederse ailemin Çin Seddi'nin içine girmesine izin veriniz."
dedi. Tai Tsung kararnameyi çıkarıp buna izin verdi.
Koguryo Seferleri
Li Shimin'in tahta bulunduğu sürede karşısında rakibi yoktu. 500.000 askeri gücü aşmış ve düzenli bir orduya sahipti. Savaştığı ülkelere 200 er 200 er binlik ordular yürütüyordu. Kendisinin yönettiği Goguryeo seferinde, Kore Yarımadasına ve Mançurya sınırlarına 1.000.000 lojistik güce sahip bir ordu yürütmüş Koguryo-Tang Savaşları'nı başlatmıştır. Her ne kadar başarısız olsa da, ondan sonra gelen imparatorlar, seferi devam ettirmiş ve Goguryeo'yu egemenliği altına almıştır.
Ölüm
Tai Tsung 10 Temmuz 649 yılında yönetiminin 23'üncü yılında ölmüştür.
Not
- ^ a b c d e http://rayhuang-tangdynasty.blogspot.com/2010/05/yedinci-yuzylda-tang-hanedan-donemi.html[]
- ^ . 10 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2010.
- ^ Denis C. Twitchett, John K. Fairbank (Hrsg.): The Cambridge History of China, Vol. 3, Sui and T'ang China, 589–906. Cambridge University Press, Cambridge 1979, . See especially : Ch.4, T'ai-tsung (626-49) the Consolidator. p. 150 to 241.
- ^ . 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2010.
- ^ a b (PDF). 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
- ^ a b Tzu chih t'ung chien, Cilt 195
- ^ a b Tzu chih t'ung chien, Cilt 196
Kaynakça
- Eski Tang Kitabı, 2
- Eski Tang Kitabı, 3
- Yeni Tang Kitabı, 2
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Li Shimin Cince 李世民 lǐ shimin Imparator Taizong ya da Tai Tsung Cince 唐太宗 tang taizōng d 23 Ocak 599 o 10 Temmuz 649 626 649 yillari arasinda Cin imparatoru Li Shimin Tam Adi Tang TaizongTahta Gecis 4 Eylul 626Dogum tarihi 23 Ocak 599 599 01 23 CinOlum tarihi 10 Temmuz 649Oldukten Sonraki Adi Wen Huangdi 文皇帝Iktidar Tang HanedaniHukumdarlik Suresi 23 yil Li Shimin 617 yilinda babasi Li Yuan onderliginde en onemli rakiplerini yenerek Sui Hanedani ni devirerek Tang Hanedani ni kurmustur Sonradan toren ile babasi Li Yuan ve Li Shimin hanedanin ortak kurucu olarak anilmistir Cin in en onemli hukumdarlari arasinda kisi olarak en fazla cekici olani Li Simin dir Sui doneminin son yillarinda Cin in bircok yerinde haydutlar ve asiler cirit atarken o babasi olan Tang beyi Li Yuan i kendini imparator ilan etmeye ikna etti O zaman Simin sadece 16 yasindaydi ve 24 yasina kadar savasarak barisi kurmaya ve hanedani guvenli kilmaya calisti Kendisi hem merhametli ve halkin yasam kosullariyla ilgili hem de korku ve yorulmak bilmezdi Cok zaman savaslara bizzat kendisi komuta eder askerlerinin on saflarinda at degistirerek kosturur dusman komutanlarla savasir pazarlik ederdi Siyasal lider olarak etrafinda ermis ve genis gorus acisina sahip insanlar toplamisti Tang kurumlarinin cogu Sui ornegini devam ettirmisse de bunlarin isleyis tarzi 23 yil surmus olan Li Simin doneminin uygulamalariyla sekillendi Tang kurumlari zamanin en mukemmeli haline gelmisti Bunun onemli bir kismi bu genc ve Tang Hanedani nin gercek kurucusu olan Simin sayesinde gerceklesmisti Hsuan Kapisi OlayiBabasi tahtta iken ulke ic karisikliklar ve devrilen Sui Hanedani ndan kalan derebeylerin kiskirtmalari ve cikan isyanlar bunu pekistiren Gokturk akinlariyla zor gunler gecirmekteydi Li Yuan in zayiflayan otoritesi taht kavgalarini da beraberinde getirdi Li Simin tahta cikmak icin hem agabeyini hem de kucuk kardesini oldurmustu Ne var ki bu hanedan kurucusu olarak dogmus adam ikinci ogul olarak dunyaya gelmisti Tahta ciktiktan sonra agabeyi Li Cianseng le aralarinda buyuk bir gerginlik oldu Rekabet butun saray halkina yayildi ve iki kardesin taraflarinin iliskilerini zehirledi Simin in danismanlari eger once kendisi harekete gecmezse agabeyi tarafindan ortadan kaldirilacagini israrla anlattilar Sonunda olan oldu Simin 626 yilinda bizzat kardesini pusuya dusurdu bir ok darbesiyle oldurdu Cianseng in yaninda bulunan bir kucuk kardes kilicla dograndi Bundan sonra Simin kardeslerinin 10 cocugunun hepsini idam ettirdi babasindan imparatorluktan cekilmesini istedi tahta kendisi cikti Gokturkler ile iliski639 yilinda yaz sarayi olan Jiucheng Sarayi ndayken Chieh she shuai ve yandaslari tarafindan saldirildiysa da saldiriyi geri puskurttu Chieh she shuai nin isyanindan sonra Gokturklerin Sari Irmak in guneyinde bulunmalarinin iyi omadigini dile getirenler cogalinca Gokturk siyasetinde degisikligi gerceklestirildi Tai Tsung Sarayi Muhafiz Birligi Sag Wu wei Buyuk General Hua Eyaleti Askeri Mustesari ve Huai hua Vilayet Krali olan Li Simo Ashina Simo yu Chilipi Kagan olarak atandi ve Kutao nun verilmesine cesitli eyaletlerde oturan Gokturk ve etnik azinliklari Sari Irmak in kuzeyine goturmesine ve orada duvarlari kurarak uzun sure sinir kalelerini muhafaza etmesine dair ferman cikardi Ancak Chilipi Kagan korkarak kaleden cikmak istemeyince Tai Tsung Tarim Bakani Kuo Sipen i Seyontolara yollayarak talimati verip Gokturkler ile savasmamasini istedi Chilipi Kagan 641 yilinda nehri gecerek eskiden Dingxiang Kalesinin bulunmus oldugu yerde cadiri kurdu 30 000 hanelik halki 40 000 saglam askeri ve 90 000 ati vardi Kagan imparator Tai Tsung a Bendeniz haddim olmadigi halde merhametiniz sayesinde kabilenin basi oldum Kabul olunursa nesillerimiz boyunca devletin bir bekci kopegi olarak kuzey kapiyi koruyalim Eger Seyantolar istila ederse ailemin Cin Seddi nin icine girmesine izin veriniz dedi Tai Tsung kararnameyi cikarip buna izin verdi Koguryo SeferleriLi Shimin in tahta bulundugu surede karsisinda rakibi yoktu 500 000 askeri gucu asmis ve duzenli bir orduya sahipti Savastigi ulkelere 200 er 200 er binlik ordular yurutuyordu Kendisinin yonettigi Goguryeo seferinde Kore Yarimadasina ve Mancurya sinirlarina 1 000 000 lojistik guce sahip bir ordu yurutmus Koguryo Tang Savaslari ni baslatmistir Her ne kadar basarisiz olsa da ondan sonra gelen imparatorlar seferi devam ettirmis ve Goguryeo yu egemenligi altina almistir OlumTai Tsung 10 Temmuz 649 yilinda yonetiminin 23 uncu yilinda olmustur Not a b c d e http rayhuang tangdynasty blogspot com 2010 05 yedinci yuzylda tang hanedan donemi html olu kirik baglanti 10 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2010 Denis C Twitchett John K Fairbank Hrsg The Cambridge History of China Vol 3 Sui and T ang China 589 906 Cambridge University Press Cambridge 1979 ISBN 0 521 21446 7 See especially Ch 4 T ai tsung 626 49 the Consolidator p 150 to 241 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2010 Arsivlenmis kopya 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2010 a b PDF 12 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Mayis 2010 a b Tzu chih t ung chien Cilt 195 a b Tzu chih t ung chien Cilt 196KaynakcaEski Tang Kitabi 2 Eski Tang Kitabi 3 Yeni Tang Kitabi 2