Linth Nehri yakınında, Glarus Alpleri'ndeki buzul ve derelerden doğan İsviçre'deki nehir. Toplam 50 km uzunluğundadır. Linth'in su gücü Glarus'un tekstil sektörünün oluşmasındaki temel faktörlerden biridir.
Linth Nehri | |
---|---|
Linth Nehri | |
Genel bilgiler | |
Kaynak | Glarus, İsviçre |
Kaynak rakımı | 1000 m. |
Ağız | Zürih Gölü |
Ağız rakımı | 406 m. |
Uzunluk | Linth neneri olarak abılan kısmı37 km., Linth kanalı ile birlikte 66 kilometre (41 mi) |
Havza alanı | 1283 km³ |
Debi | 54.5 m³/s |
Akış doğrultusu
Linth nehri Glarus'taki Tödi dağının eteklerindeki Linthal kasabasının güneybatısından doğar. Suları birkaç buzuldan ve küçük derelerden gelerek toplanır. Bunlar Clariden buzulu, Biferten buzulu ve nehrin küçük kolları olan Oberstafel deresi, Biferten deresi, Walen deresi ve Limmeren deresidir. Sonuncu derenin üzerinde adında bir baraj gölü yapılmıştır ve Lindth-Limmern hidroelektrik santralının bir kısmı olarak kullanılır.
Nehir daha sonra kuzeye doğru akarak Lindthal'a ulaşır ve Glarus kantonu boyunca akarak Schwanden'da Sernf nehri ile birleşir. Ardından Mitlödi, Ennenda, Glarus, Netstal ve Näfels'den geçer. Netstal'da Löntsch deresini içine alır.
Linth nehir yatağının düzenlenmesinden bu yana nehir Escherkanal aracılığıyla Walensee gölüne dökülür, daha sonra Weesen'de tekrar gölden ayrılır. Linth düzlüğü boyunca Zürih gölüne doğru yönelir ve Schmerikon'da Zürih gölüne dökülür. Ziegelbrücke'de solundan gelen Räuti ve Niederurner Dorfbach dereleri de Linth'e katılır. Ziegelbrücke'den sonra ise Zürih gölüne kadar Lindth kanal'ı uzanır. Lindth kanal'ına paralel bir yürüme yolu, çeşitli sulama kanalları ve enerji santralları da yapılmıştır.
Johann Gottfried Tulla ve tarafından yapılan Linth düzenlenmesinden önce, Linth (saniyede 32 m³) ile Walensee'den çıkan (saniyede 23 m³) nehirleri Ziegelbrücke'de birleşiyorlar ve bu noktadan sonra Linth sert şekilde menderesler yapıyordu ve biriken alüvyonlardan dolayı ancak belli durumlarda ulaşıma uygun oluyordu.
Linth düzenlemesinden önce
Düzenlemeden önce Linth, Mollis'ten sonra Niederurnen ve Ziegelbrücke'ye doğru akıyor ve düzenli olarak Näfels, Weesen ve Ziegelbrücke'de şiddetli sel baskınlarına neden oluyordu. Linth, 18. yüzyıldan itibaren Glarus dağlarından sürekli daha fazla taş ve çakılı Linth düzlüğüne taşıyarak buradaki ekili arazileri mahvetti. Glarus'ta yaşanan çok miktarda erozyon ve endüstrileşmeyle birlikte artan ve sistematik şekilde yapılan ağaç kesimleri de sık sık felaketler yaşanmasına neden oldu. Linth düzlüğüne yığılan moloz birikintisi Maag'ın ve ardından da Walensee'nin yükselmesine ve bataklıklar oluşmasına neden oluyordu. Bataklıklar ise sık sık sıtma salgınlarına yol açıyordu.
Sürekli felaketlerle karşı karşıya kalan Glarus, Schwyz ve St. Gallen kantonları bu sorunu çözmek için bir araya geldi. Bern'li mühendis Andreas Lanz'a Linth'i iyileştirme görevi verildi.
Linth düzenlemesi
Linth düzenleme projesi, İsviçre su kaynaklarını düzenleme projeleri içinde örnek alınabilir bir projedir. 1783'te üç kanton bu projenin kararını aldı ancak inşaat planlarının ortaya çıkması 1804 yılını buldu. Proje Linth'in Mollis'ten başlayarak kanallara akıtılması gibi görünüyordu. Öncelikle Linth'in taşıdığı molozlara bir reservuar işlevi görmesi için sular bir kanal ile Walensee'ye taşınmalıydı. Daha sonra Walensee ile Zürih gölü arasında da Linth için yeni bir yatak kazılacaktı. İnşaat çalışmaları Hans Conrad Escher'ın yönetiminde, iyi politik ilişkilerinin de yardımıyla, 1807'de başladı. Bugün "Escherkanal" olarak anılan kanal 1811'de Mollis'de hizmete açıldı. 1816'da Walensee ile Grynau arasındaki kanal bitirildi. Hans Conrad Escher 1823'te öldüğünde proje daha tamamlanmamıştı. Kalan kısmı Kantonlar devraldılar. 1862'de Gottlieb H. Legler projenin başına getirildi. Zürih gölüne ulaşan kanal ise ancak 1866'da bitirilebildi. Gaster ve March bölgelerinden gelen sular ise ana kanaldan sağ ve sola doğru küçük kanallar açılarak Linth ana kanalının yanlarında açılan yan kanallarda toplanıp, ana kanalın molozlarla dolması engellendi. Bu proje nedeniyle, 1823'te Zürih şehir yönetimi, Linth'in ıslah edilmesi için yaptığı katkılardan dolayı Hans Conrad Escher ve ailesini soyadlarına ek olarak "von der Linth" adını taşımaya layık gördü.
Linth düzenlemesi sayesinde Walensee'nin su seviyesi 5.5 metre düştü. Linth düzlüğündeki bataklık olan 20 km²'lik bir alan ekilebilir alanlar haline geldi, sel baskınları sonlandı ve bölge yeniden yaşanabilir bir yer haline geldi.
Linth projesi ve politik anlamı
Linth projesi 19. yüzyılda gerçekleştirilen, su baskınlarını engellemek ve Linth vadisini verimli hale getirmek için yapılan, temelinde iki kanalın olduğu bir projedir. Kanallardan birincisi Mollis/Näfels ile Walensse arasında yapılmış olan Escherkanal 6 km.dir. İkincisi Walensee ile Zürih gölü arasında yapılmış olan ise 17 km.dir. Ana kanalların dışında su toplama barajları, yan su toplama kanalları ve ana kanalın iki tarafındaki yan kanallar, Walensee'deki Gäsi orman koruma bölgesi ve çayırlıklar da Linth projesine dahildir.
Linth düzenlemesi gibi onlarca yıl süren bir girişim arkasında Aydınlanma Çağı'nın ruhu olmasaydı düşünülemezdi. İnsanlık, "eski rejim"in bataklıkları ve enkazı üzerine yeni bir rejim kuruyordu. Fransız devriminin de etkisiyle yükselen vatanseverlik duyguları ile Linth projesi 1806'da bir "millî proje" olarak gündeme geldi ve adeta bir seferberlik ilan edildi. Proje önce hisse satışlarıyla finanse edilmeye çalışıldı, 1823'te ise kantonlar tarafından, 1848'de ise Bund tarafından devralındı.
20. yüzyılın sel tehlikeleri
1910'da günlerce yağan yağmur yüzünden "ya kanalların duvarları dayanamazsa" korkusu yaşandı. 1953, 1999 ve 2005'te de aynı tehlike oluştu. Mayıs 1999'da Glarus'tan düşen çığlar, eriyen kar suları ve günlerce süren yağmurlar yüzünden kanallardaki su seviyesi en yüksek seviyeyeye kadar ulaştı. Felaket alarmı verildi, bütün yardım ekipleri, makineler kısa sürede olabilecek bir felaketi engellemek için devreye sokuldu, ancak durmadan devam eden yağmur bütün ekipleri ve makineleri geri çekilmek ve felaketi seyretmek zorunda bıraktı. Neyse ki yağmur azaldı ve kanallardaki su seviyesi azalmaya başladı. Benzer bir tehlike 2005'te tekrarlandı. Yağmurlar ölümlere ve birçok yerin yerle bir olmasına neden oldu. Escherkanal'daki su seviyesi 3 metre yükseldi. Linth kanalının yan kanallarında çatlaklar oluşmaya başladı. Yeniden en üst seviyede felaket alarmı verildi. Yoğun çalışmalardan durum durum sakinleşti ve daha sonra yapılan analizlerde 1999'dan sonra alınan önlemlerin işe yaramış olduğu görüldü. 2006'da da Linth'in seviyesi yeniden kritik noktaya ulaştı.
Linth 2000 projesi ve sonrası
1999 ve 2005'te bir felaketin eşiğinden dönen Linth'in ıslah edilmesi için Linth 2000 projesi gündeme geldi. Planlama ve inşa çalışması 1998 ile 2013 arasında gerçekleştirildi. Projenin toplam maliyeti 127 milyon Frank oldu.
Escherkanal'ın iyileştirilmesi 2008-2011 arasında gerçekleşti. Baraj duvarları ve köprüler yenilendi, baraj kaplaması düzleştirildi. "Chli Gäsitschachen" genişletmesi sayesinde fazla suyu taşıma bölgesi oluşturuldu. Linthkanal'ın iyileştirmesi de 2008-2013 arasında yapıldı. "Hänggelgiessen" genişletmesi ile Linth'e daha fazla yer açıldı ve fazla suyu tehlike yaratmadan taşıyabilecek bir alan oluşturuldu. Linthkanal'ı üzerindeki çok sayıda köprü iyileştirildi, kanal boyunca kullanılan malzemeler en yeni tekniklerle değiştirildi ve çok sayıda hayvan ve bitki türünün yaşamasına olanak sağlayan ekolojik düzenlemeler yapıldı.
Bugün Linthkanal 70 km. boyunca kenarlarında çok sayıda yürüyüş ve bisiklet gezinti yollarının olduğu bir dinlenme bölgesi haline gelmiş durumdadır. Çok sayıda plaj, bir Kamping alanı, botla gezinti yapılabilecek alanlar ve atla gezinti yolları bulunur. Çok sayıda tabela ve uyarı işaretleriyle Linth projesinin tarihi, inşaat çalışması ve özellikleri hakkında bilgi verilir. II. Dünya savaşında kullanılan birkaç sığınak resimlerle sunulmuştur. Bunlardan ikisi Panorama terası olarak kullanılır.
- Hänggelgiessen'deki Linthkanal genişletmesi
- Hänggelgiessen'in yenilenmiş sahili
- Hänggelgiessen'deki yeni bent kapağı
- Henüz yenilenmemiş, 1980'li yıllarda Sternen Giessen ve Grynau arasında betonlanmış sahil bölgesi,
- Sternen Giessen (Benken)'deki yenilenmiş sağ yan kanalı
- Linth 2000 sel taşkını koruma projesi: Benken-Giessen'deki 1888'den kalma eski köprünün yenilenmesi
- Escherkanal: 2010 yılında Chli Gäsitschachen genişletmesi sırasında Linth'in yönünü değiştirme çalışması
- Chli Gäsitschachen'de nehir yatağı yeniden genişletildi.
- A3 otobanı altında açılmış bir vahşi hayvan koridoru
- Yukarı Linthkanal'ında bot gezisi
- Linth projesinin kültürel tarihi hakkında bilgi veren bir levha
Kaynakça
- ^ a b c Das Linthwerk – eine nationale Aufgabe 26 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., www.linthwerk.ch
- ^ Die bewegte Geschichte der Linthkorrektion 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., www.linthwerk.ch
- ^ Das Linthwerk zwischen Gestern und Morgen 25 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Markus Jud, Roberto Loat
- ^ Hochwasser – eine ständige Gefahr, 6 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . www.linthwerk.ch
- ^ a b Projekt Hochwasserschutz Linth 2000 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., www.linthwerk.ch
- ^ Escherkanal und Linthkanal – als eigenständige Teilprojekte saniert und renaturiert 24 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., www.linthwerk.ch
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Linth Nehri yakininda Glarus Alpleri ndeki buzul ve derelerden dogan Isvicre deki nehir Toplam 50 km uzunlugundadir Linth in su gucu Glarus un tekstil sektorunun olusmasindaki temel faktorlerden biridir Linth NehriLinth NehriGenel bilgilerKaynak Glarus IsvicreKaynak rakimi 1000 m Agiz Zurih GoluAgiz rakimi 406 m Uzunluk Linth neneri olarak abilan kismi37 km Linth kanali ile birlikte 66 kilometre 41 mi Havza alani 1283 km Debi 54 5 m sLindt nehri Glarus alperinden dogar ve once Walensee ye sonra Zurih golune dokulur Akis dogrultusuLinth nehri Glarus taki Todi daginin eteklerindeki Linthal kasabasinin guneybatisindan dogar Sulari birkac buzuldan ve kucuk derelerden gelerek toplanir Bunlar Clariden buzulu Biferten buzulu ve nehrin kucuk kollari olan Oberstafel deresi Biferten deresi Walen deresi ve Limmeren deresidir Sonuncu derenin uzerinde adinda bir baraj golu yapilmistir ve Lindth Limmern hidroelektrik santralinin bir kismi olarak kullanilir Nehir daha sonra kuzeye dogru akarak Lindthal a ulasir ve Glarus kantonu boyunca akarak Schwanden da Sernf nehri ile birlesir Ardindan Mitlodi Ennenda Glarus Netstal ve Nafels den gecer Netstal da Lontsch deresini icine alir Linth nehir yataginin duzenlenmesinden bu yana nehir Escherkanal araciligiyla Walensee golune dokulur daha sonra Weesen de tekrar golden ayrilir Linth duzlugu boyunca Zurih golune dogru yonelir ve Schmerikon da Zurih golune dokulur Ziegelbrucke de solundan gelen Rauti ve Niederurner Dorfbach dereleri de Linth e katilir Ziegelbrucke den sonra ise Zurih golune kadar Lindth kanal i uzanir Lindth kanal ina paralel bir yurume yolu cesitli sulama kanallari ve enerji santrallari da yapilmistir Johann Gottfried Tulla ve tarafindan yapilan Linth duzenlenmesinden once Linth saniyede 32 m ile Walensee den cikan saniyede 23 m nehirleri Ziegelbrucke de birlesiyorlar ve bu noktadan sonra Linth sert sekilde menderesler yapiyordu ve biriken aluvyonlardan dolayi ancak belli durumlarda ulasima uygun oluyordu Linth duzenlemesinden onceHans Conrad Escher in 1804 te sunmus oldugu iyilestirme plani Zurih golu sagda Walensee solda ve arasindaki bolge batakliklardan olusuyor Lindt duzenlemesinden once ve sonra Weesen ile Schmerikon arasindaki bolge 1811 Duzenlemeden once Linth Mollis ten sonra Niederurnen ve Ziegelbrucke ye dogru akiyor ve duzenli olarak Nafels Weesen ve Ziegelbrucke de siddetli sel baskinlarina neden oluyordu Linth 18 yuzyildan itibaren Glarus daglarindan surekli daha fazla tas ve cakili Linth duzlugune tasiyarak buradaki ekili arazileri mahvetti Glarus ta yasanan cok miktarda erozyon ve endustrilesmeyle birlikte artan ve sistematik sekilde yapilan agac kesimleri de sik sik felaketler yasanmasina neden oldu Linth duzlugune yigilan moloz birikintisi Maag in ve ardindan da Walensee nin yukselmesine ve batakliklar olusmasina neden oluyordu Batakliklar ise sik sik sitma salginlarina yol aciyordu Surekli felaketlerle karsi karsiya kalan Glarus Schwyz ve St Gallen kantonlari bu sorunu cozmek icin bir araya geldi Bern li muhendis Andreas Lanz a Linth i iyilestirme gorevi verildi Linth duzenlemesiLinth duzenleme projesi Isvicre su kaynaklarini duzenleme projeleri icinde ornek alinabilir bir projedir 1783 te uc kanton bu projenin kararini aldi ancak insaat planlarinin ortaya cikmasi 1804 yilini buldu Proje Linth in Mollis ten baslayarak kanallara akitilmasi gibi gorunuyordu Oncelikle Linth in tasidigi molozlara bir reservuar islevi gormesi icin sular bir kanal ile Walensee ye tasinmaliydi Daha sonra Walensee ile Zurih golu arasinda da Linth icin yeni bir yatak kazilacakti Insaat calismalari Hans Conrad Escher in yonetiminde iyi politik iliskilerinin de yardimiyla 1807 de basladi Bugun Escherkanal olarak anilan kanal 1811 de Mollis de hizmete acildi 1816 da Walensee ile Grynau arasindaki kanal bitirildi Hans Conrad Escher 1823 te oldugunde proje daha tamamlanmamisti Kalan kismi Kantonlar devraldilar 1862 de Gottlieb H Legler projenin basina getirildi Zurih golune ulasan kanal ise ancak 1866 da bitirilebildi Gaster ve March bolgelerinden gelen sular ise ana kanaldan sag ve sola dogru kucuk kanallar acilarak Linth ana kanalinin yanlarinda acilan yan kanallarda toplanip ana kanalin molozlarla dolmasi engellendi Bu proje nedeniyle 1823 te Zurih sehir yonetimi Linth in islah edilmesi icin yaptigi katkilardan dolayi Hans Conrad Escher ve ailesini soyadlarina ek olarak von der Linth adini tasimaya layik gordu Linth duzenlemesi sayesinde Walensee nin su seviyesi 5 5 metre dustu Linth duzlugundeki bataklik olan 20 km lik bir alan ekilebilir alanlar haline geldi sel baskinlari sonlandi ve bolge yeniden yasanabilir bir yer haline geldi Linth projesi ve politik anlamiLinth projesi 19 yuzyilda gerceklestirilen su baskinlarini engellemek ve Linth vadisini verimli hale getirmek icin yapilan temelinde iki kanalin oldugu bir projedir Kanallardan birincisi Mollis Nafels ile Walensse arasinda yapilmis olan Escherkanal 6 km dir Ikincisi Walensee ile Zurih golu arasinda yapilmis olan ise 17 km dir Ana kanallarin disinda su toplama barajlari yan su toplama kanallari ve ana kanalin iki tarafindaki yan kanallar Walensee deki Gasi orman koruma bolgesi ve cayirliklar da Linth projesine dahildir Linth duzenlemesi gibi onlarca yil suren bir girisim arkasinda Aydinlanma Cagi nin ruhu olmasaydi dusunulemezdi Insanlik eski rejim in batakliklari ve enkazi uzerine yeni bir rejim kuruyordu Fransiz devriminin de etkisiyle yukselen vatanseverlik duygulari ile Linth projesi 1806 da bir milli proje olarak gundeme geldi ve adeta bir seferberlik ilan edildi Proje once hisse satislariyla finanse edilmeye calisildi 1823 te ise kantonlar tarafindan 1848 de ise Bund tarafindan devralindi 20 yuzyilin sel tehlikeleri1910 da gunlerce yagan yagmur yuzunden ya kanallarin duvarlari dayanamazsa korkusu yasandi 1953 1999 ve 2005 te de ayni tehlike olustu Mayis 1999 da Glarus tan dusen ciglar eriyen kar sulari ve gunlerce suren yagmurlar yuzunden kanallardaki su seviyesi en yuksek seviyeyeye kadar ulasti Felaket alarmi verildi butun yardim ekipleri makineler kisa surede olabilecek bir felaketi engellemek icin devreye sokuldu ancak durmadan devam eden yagmur butun ekipleri ve makineleri geri cekilmek ve felaketi seyretmek zorunda birakti Neyse ki yagmur azaldi ve kanallardaki su seviyesi azalmaya basladi Benzer bir tehlike 2005 te tekrarlandi Yagmurlar olumlere ve bircok yerin yerle bir olmasina neden oldu Escherkanal daki su seviyesi 3 metre yukseldi Linth kanalinin yan kanallarinda catlaklar olusmaya basladi Yeniden en ust seviyede felaket alarmi verildi Yogun calismalardan durum durum sakinlesti ve daha sonra yapilan analizlerde 1999 dan sonra alinan onlemlerin ise yaramis oldugu goruldu 2006 da da Linth in seviyesi yeniden kritik noktaya ulasti Linth 2000 projesi ve sonrasi1999 ve 2005 te bir felaketin esiginden donen Linth in islah edilmesi icin Linth 2000 projesi gundeme geldi Planlama ve insa calismasi 1998 ile 2013 arasinda gerceklestirildi Projenin toplam maliyeti 127 milyon Frank oldu Escherkanal in iyilestirilmesi 2008 2011 arasinda gerceklesti Baraj duvarlari ve kopruler yenilendi baraj kaplamasi duzlestirildi Chli Gasitschachen genisletmesi sayesinde fazla suyu tasima bolgesi olusturuldu Linthkanal in iyilestirmesi de 2008 2013 arasinda yapildi Hanggelgiessen genisletmesi ile Linth e daha fazla yer acildi ve fazla suyu tehlike yaratmadan tasiyabilecek bir alan olusturuldu Linthkanal i uzerindeki cok sayida kopru iyilestirildi kanal boyunca kullanilan malzemeler en yeni tekniklerle degistirildi ve cok sayida hayvan ve bitki turunun yasamasina olanak saglayan ekolojik duzenlemeler yapildi Bugun Linthkanal 70 km boyunca kenarlarinda cok sayida yuruyus ve bisiklet gezinti yollarinin oldugu bir dinlenme bolgesi haline gelmis durumdadir Cok sayida plaj bir Kamping alani botla gezinti yapilabilecek alanlar ve atla gezinti yollari bulunur Cok sayida tabela ve uyari isaretleriyle Linth projesinin tarihi insaat calismasi ve ozellikleri hakkinda bilgi verilir II Dunya savasinda kullanilan birkac siginak resimlerle sunulmustur Bunlardan ikisi Panorama terasi olarak kullanilir Hanggelgiessen deki Linthkanal genisletmesi Hanggelgiessen in yenilenmis sahili Hanggelgiessen deki yeni bent kapagi Henuz yenilenmemis 1980 li yillarda Sternen Giessen ve Grynau arasinda betonlanmis sahil bolgesi Sternen Giessen Benken deki yenilenmis sag yan kanali Linth 2000 sel taskini koruma projesi Benken Giessen deki 1888 den kalma eski koprunun yenilenmesi Escherkanal 2010 yilinda Chli Gasitschachen genisletmesi sirasinda Linth in yonunu degistirme calismasi Chli Gasitschachen de nehir yatagi yeniden genisletildi A3 otobani altinda acilmis bir vahsi hayvan koridoru Yukari Linthkanal inda bot gezisi Linth projesinin kulturel tarihi hakkinda bilgi veren bir levhaKaynakca a b c Das Linthwerk eine nationale Aufgabe 26 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde www linthwerk ch Die bewegte Geschichte der Linthkorrektion 22 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde www linthwerk ch Das Linthwerk zwischen Gestern und Morgen 25 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Markus Jud Roberto Loat Hochwasser eine standige Gefahr 6 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde www linthwerk ch a b Projekt Hochwasserschutz Linth 2000 22 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde www linthwerk ch Escherkanal und Linthkanal als eigenstandige Teilprojekte saniert und renaturiert 24 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde www linthwerk ch