Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. (Ağustos 2020) |
Mülkiyet hakkı, kapitalist ekonomik kurallarının hakim olduğu bölge, sistem veya devletlerde; taşınır (menkul) ya da taşınmaz (gayrimenkul) bir eşya üzerinde hak sahibine kullanma (usus), yararlanma (fructus) ve tasarruf (abusus) yetkisi veren, hukuk düzeninin sınırları içinde kullanılabilen, ve ayni bir haktır. Mülkiyet hakkına sahip kişi (malik) mülkiyetinde olan nesneyi kullanma, başkalarına devretme, tahrip etme, nesnenin ürünlerinden yararlanma yetkisine sahiptir. Bu hak mutlak nitelikte olduğundan herkese karşı ileri sürülebilir.
Mülkiyet hakkı günümüz hukuk sistemlerinde pek çok sınırlamalara uğramıştır ve bu nedenle dokunulamaz değil sınırlandırılabilir bir hak olarak kabul edilir. Özellikle komünist devletler özel mülkiyeti kaldırmışlar ve bu mülkiyet türünü tüm halka yararlı olacak şekilde düzenlemişlerdir.
Türkiye'de mülkiyet hakkı
Mülkiyet hakkı, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 35. maddesinde düzenlenmiştir. "Mülkiyet hakkı" başlılık madde şu şekildedir:
"Madde 35 – (1) Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. (2) Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. (3) Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz."
1982 Anayasası’nın mülkiyet hakkını düzenleyen 35. maddesinin ilk fıkrasında herkesin mülkiyet ve miras hakkına sahip olduğu belirtilerek özel mülkiyet esas olarak kabul edilmiştir. Bundan dolayı 1982 Anayasası’nın mülkiyet anlayışı ister kapitalist mülkiyet anlayışı, isterse sosyal mülkiyet anlayışı olarak kabul edilsin, özel mülkiyetin tanınması Anayasa’nın en temel gereğidir.
Anayasa’nın 35. maddesinde koruma altına alınan mülkiyet hakkı sadece taşınır ya da taşınmazları değil; marka ve patent hakları, fikri mülkiyet hakları, alacak hakları gibi maddi bir varlığı olmayan hakları da kapsamaktadır. Bunlardan fikri mülkiyet hakları Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, sınai mülkiyet hakları ise Sınai Mülkiyet Kanunu 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ile düzenlenmiştir.
Taşınmazlar açısından mülkiyet hakkı ise Türk Medeni Kanunu'nun 683. maddesinde ve devamında düzenlenmiştir. Mülkiyet, hak sahiplerinin sayısına göre ve olmak üzere ikiye ayrılır. Birlikte mülkiyet de kendi içinde ve olarak ikiye ayrılmaktadır. Mülkiyet hakkı, Türk Medeni Kanunu'na göre ancak maddi varlıklar üzerinde kurulabilmekte olup taşınır ve taşınmaz mülkiyeti olarak ikiye ayrılır. Bu ayrımın önemi özellikle mülkiyet hakkının devrinde, rehninde kendini gösterir. Taşınmaz mülkiyetinin devri geçerli bir borçlandırıcı işlem ve tapu sicilinde tescil istemi ile tescilden oluşan tasarruf işleminin yapılması ile gerçekleşirken taşınır mülkiyeti geçerli bir borçlandırıcı işlem ve zilyetliğin devri ile gerçekleşir. Taşınmaz rehninin kurulması tapu sicilinde tescile bağlı iken taşınır rehni taşınır malın teslimine bağlıdır.
Mülkiyet hakkı, Türk Medeni Kanunu'na göre mutlak bir hak olduğundan, malikin mülkiyeti altındaki nesneyi başkalarının haksız saldırılarından koruyabilmesi için malike bazı yetkiler tanımıştır. Kanunun 683. maddesine göre malik, "malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı" veya açabilir. Geçerli bir kamulaştırma yapılmaksızın mülkiyet konusu taşınmaz mala el atılması mülkiyet hakkının ihlali olmakla birlikte Türk Medeni Kanunu'nda kamulaştırmasız el atmaya karşı etkili hukuksal yollar olmadığından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne bu konuda sıklıkla başvuru yapılmaktadır.
Mülkiyet hakkını, hukuksal olarak korunan eylemli durum olan zilyetlik ile karıştırmamak gerekir. Türk Medeni Kanunu'nun 973. maddesine göre "Bir şey üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kimse onun zilyedidir". Söz edilen fiili hakimiyetin hukuk düzeni sınırları içerisinde olması gerekmediği gibi (örn. bir hırsız eşya üzerinde fiili hakimiyeti bulunduğu sürece çalmış olduğu malın zilyetliğine sahiptir) nesnenin maliki de fiili hakimiyetten yoksun bırakıldığı sürece zilyetliği kaybeder. Örneğin bir hırsızın çaldığı eşyanın maliki bu kapsamda incelenir.
Bununla birlikte Türkiye'de yaşayan gayrimüslimlere dair taşınmaz mülkiyetlerin hukuku, genel hukuka göre değişiklik göstermektedir.
Yabancı uyruklu gerçek kişilerin 2644 sayılı Tapu Kanunu (“Tapu Kanunu”) uyarınca Türkiye'de taşınmaz edinimi mümkündür. Tapu Kanunu'nun eski 35. maddesi uyarınca, yabancı gerçek kişilerin taşınmaz edinimi için gereken karşılıklılık şartı 6302 sayılı Kanun ile kaldırılmıştır.
 | Hukuk ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ Machan, T. R. (2004). Mülkiyet Hakları ve Kapitalizmi Savunmak. Çev. B. Akın). Piyasa, 9, 21-30.
- ^ van der Molen, P., & Parçasıdır, B. T. 4.5 Arazi Mülkiyeti Bilgisi. Mekânsal Olarak Etkinleştirilmiş Toplum, 60.
- ^ Proudhon, P. J. (2014). Mülkiyet Nedir. Nostalji.
- ^ Dülger, A. G. M. (2014). Homo Commoditus: “Sahip Olmak, Genetik Metalar ve Fikri Mülkiyet”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(1), 507-530.
- ^ Ulusal Patent Birliği. 2012. “Fikri ve Sınai Mülkiyet Nedir?”, www.upb.org.tr
- ^ Turan, M. (2011). SSCb’de Toprak Mülkiyeti. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(03), 307-332.
- ^ Adaklı, G. (2006). Türkiye'de medya endüstrisi: Neoliberalizm çağında mülkiyet ve kontrol ilişkileri. Ütopya Yayınları.
- ^ Türk Medeni Kanunu 19 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 5 Kasım 2016.
- ^ Türkiye’de Sınaî Mülkiyet Hakları 16 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 5 Kasım 2016.
- ^ Kurban, D., & Hatemi, K. (2010). Bir'yabancı'laştırma hikâyesi: Türkiye'de gayrimüslim cemaatlerin vakıf ve taşınmaz mülkiyet sorunu. S. Yolaçan (Ed.).
- ^ 2644 sayılı Tapu Kanunu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde konu hakkinda evrensel bir bakis acisi yansitmamaktadir Maddeyi gelistirerek ve sorunu tartisma sayfasinda tartisarak maddenin evrensellesmesini saglayabilirsiniz Agustos 2020 Mulkiyet hakki kapitalist ekonomik kurallarinin hakim oldugu bolge sistem veya devletlerde tasinir menkul ya da tasinmaz gayrimenkul bir esya uzerinde hak sahibine kullanma usus yararlanma fructus ve tasarruf abusus yetkisi veren hukuk duzeninin sinirlari icinde kullanilabilen ve ayni bir haktir Mulkiyet hakkina sahip kisi malik mulkiyetinde olan nesneyi kullanma baskalarina devretme tahrip etme nesnenin urunlerinden yararlanma yetkisine sahiptir Bu hak mutlak nitelikte oldugundan herkese karsi ileri surulebilir Mulkiyet hakki gunumuz hukuk sistemlerinde pek cok sinirlamalara ugramistir ve bu nedenle dokunulamaz degil sinirlandirilabilir bir hak olarak kabul edilir Ozellikle komunist devletler ozel mulkiyeti kaldirmislar ve bu mulkiyet turunu tum halka yararli olacak sekilde duzenlemislerdir Turkiye de mulkiyet hakkiMulkiyet hakki 2709 sayili Turkiye Cumhuriyeti Anayasasinin 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 35 maddesinde duzenlenmistir Mulkiyet hakki baslilik madde su sekildedir Madde 35 1 Herkes mulkiyet ve miras haklarina sahiptir 2 Bu haklar ancak kamu yarari amaciyla kanunla sinirlanabilir 3 Mulkiyet hakkinin kullanilmasi toplum yararina aykiri olamaz 1982 Anayasasi nin mulkiyet hakkini duzenleyen 35 maddesinin ilk fikrasinda herkesin mulkiyet ve miras hakkina sahip oldugu belirtilerek ozel mulkiyet esas olarak kabul edilmistir Bundan dolayi 1982 Anayasasi nin mulkiyet anlayisi ister kapitalist mulkiyet anlayisi isterse sosyal mulkiyet anlayisi olarak kabul edilsin ozel mulkiyetin taninmasi Anayasa nin en temel geregidir Anayasa nin 35 maddesinde koruma altina alinan mulkiyet hakki sadece tasinir ya da tasinmazlari degil marka ve patent haklari fikri mulkiyet haklari alacak haklari gibi maddi bir varligi olmayan haklari da kapsamaktadir Bunlardan fikri mulkiyet haklari Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu sinai mulkiyet haklari ise Sinai Mulkiyet Kanunu 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ile duzenlenmistir Tasinmazlar acisindan mulkiyet hakki ise Turk Medeni Kanunu nun 683 maddesinde ve devaminda duzenlenmistir Mulkiyet hak sahiplerinin sayisina gore ve olmak uzere ikiye ayrilir Birlikte mulkiyet de kendi icinde ve olarak ikiye ayrilmaktadir Mulkiyet hakki Turk Medeni Kanunu na gore ancak maddi varliklar uzerinde kurulabilmekte olup tasinir ve tasinmaz mulkiyeti olarak ikiye ayrilir Bu ayrimin onemi ozellikle mulkiyet hakkinin devrinde rehninde kendini gosterir Tasinmaz mulkiyetinin devri gecerli bir borclandirici islem ve tapu sicilinde tescil istemi ile tescilden olusan tasarruf isleminin yapilmasi ile gerceklesirken tasinir mulkiyeti gecerli bir borclandirici islem ve zilyetligin devri ile gerceklesir Tasinmaz rehninin kurulmasi tapu sicilinde tescile bagli iken tasinir rehni tasinir malin teslimine baglidir Mulkiyet hakki Turk Medeni Kanunu na gore mutlak bir hak oldugundan malikin mulkiyeti altindaki nesneyi baskalarinin haksiz saldirilarindan koruyabilmesi icin malike bazi yetkiler tanimistir Kanunun 683 maddesine gore malik malini haksiz olarak elinde bulunduran kimseye karsi veya acabilir Gecerli bir kamulastirma yapilmaksizin mulkiyet konusu tasinmaz mala el atilmasi mulkiyet hakkinin ihlali olmakla birlikte Turk Medeni Kanunu nda kamulastirmasiz el atmaya karsi etkili hukuksal yollar olmadigindan Avrupa Insan Haklari Mahkemesi ne bu konuda siklikla basvuru yapilmaktadir Mulkiyet hakkini hukuksal olarak korunan eylemli durum olan zilyetlik ile karistirmamak gerekir Turk Medeni Kanunu nun 973 maddesine gore Bir sey uzerinde fiili hakimiyeti bulunan kimse onun zilyedidir Soz edilen fiili hakimiyetin hukuk duzeni sinirlari icerisinde olmasi gerekmedigi gibi orn bir hirsiz esya uzerinde fiili hakimiyeti bulundugu surece calmis oldugu malin zilyetligine sahiptir nesnenin maliki de fiili hakimiyetten yoksun birakildigi surece zilyetligi kaybeder Ornegin bir hirsizin caldigi esyanin maliki bu kapsamda incelenir Bununla birlikte Turkiye de yasayan gayrimuslimlere dair tasinmaz mulkiyetlerin hukuku genel hukuka gore degisiklik gostermektedir Yabanci uyruklu gercek kisilerin 2644 sayili Tapu Kanunu Tapu Kanunu uyarinca Turkiye de tasinmaz edinimi mumkundur Tapu Kanunu nun eski 35 maddesi uyarinca yabanci gercek kisilerin tasinmaz edinimi icin gereken karsiliklilik sarti 6302 sayili Kanun ile kaldirilmistir Hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca Machan T R 2004 Mulkiyet Haklari ve Kapitalizmi Savunmak Cev B Akin Piyasa 9 21 30 van der Molen P amp Parcasidir B T 4 5 Arazi Mulkiyeti Bilgisi Mekansal Olarak Etkinlestirilmis Toplum 60 Proudhon P J 2014 Mulkiyet Nedir Nostalji Dulger A G M 2014 Homo Commoditus Sahip Olmak Genetik Metalar ve Fikri Mulkiyet Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi Mecmuasi 72 1 507 530 Ulusal Patent Birligi 2012 Fikri ve Sinai Mulkiyet Nedir www upb org tr Turan M 2011 SSCb de Toprak Mulkiyeti Ankara Universitesi SBF Dergisi 66 03 307 332 Adakli G 2006 Turkiye de medya endustrisi Neoliberalizm caginda mulkiyet ve kontrol iliskileri Utopya Yayinlari Turk Medeni Kanunu 19 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 5 Kasim 2016 Turkiye de Sinai Mulkiyet Haklari 16 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 5 Kasim 2016 Kurban D amp Hatemi K 2010 Bir yabanci lastirma hikayesi Turkiye de gayrimuslim cemaatlerin vakif ve tasinmaz mulkiyet sorunu S Yolacan Ed 2644 sayili Tapu Kanunu