Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mühendislik felsefesi, mühendisliğin ne olduğunu, mühendislerin ne yaptığını ve çalışmalarının toplumu nasıl etkilediğini ele alan ve bu nedenle etik ve estetik yönlerinin yanı sıra ontoloji, epistemoloji, vb. gibi bilim felsefesi veya teknoloji felsefesi'nde incelenebilecek konuları da içeren gelişmekte olan bir disiplindir.
Tarihçe
Mühendislik, tasarım, üretim ve eserlerin ve teknolojik sistemlerin bakımı yoluyla doğal çevreyi değiştirmeyi amaçlayan bir meslektir. Bu nedenle, amacı doğayı "anlamak" olan bilim ile karşılaştırılabilir. Mühendislik özünde değişime neden olmakla ilgilidir ve bu nedenle değişim yönetimi, mühendislik uygulamalarının merkezinde yer alır. O halde mühendislik felsefesi, felsefi konuların mühendisliğe uygulandıkları şekliyle ele alınmasıdır. Bu konular arasında deneylerin nesnelliği, işyerinde ve toplumda mühendislik faaliyetlerinin etiği, mühendislik eserlerinin estetiği vb. yer alabilir.
Üretim insanların varlığını geliştirerek sürdürebilmesi için zorunlu olan gereksinmelerini karşılamak amacıyla doğayı değiştirme sürecidir ve mühendis üretim sürecinin etkin bir öğesidir. Bu çaba aynı zamanda insanın doğayı değiştirirken kendisini de değiştirme sürecidir. Mühendisler toplumsal süreçte, sanayi devrimiyle ortaya çıkan bilim ve teknolojiyi üretime uygulayan insanlardır. Üretimin kitlesel nitelik kazanması, bilim ve teknolojideki gelişmelerin üretim alanında belirleyici konuma gelmesi, bunların toplumlarda yarattığı dönüşüm ve gelişmeler mühendisin toplum içindeki yerini daha bir sorgulanır hale getirmiştir. Toplum içinde yerleşmiş olan mühendisçe düşünmek, mühendisçe bakmak gibi deyimler olay ve olgulara eleştirel yönden sorgulayıcı bir yöntemi anlatmaktadır. Bu da felsefi bir bakış açısını gerektirmektedir. Herhalde mühendislik felsefesi denebilecek bir felsefe dalı böyle bir sorgulama temeli üzerinde gelişebilecektir.
Mühendislik tarihsel olarak "tasarlama İngilizce: devising" anlamına geliyor gibi görünse de, sanat, zanaat ve teknoloji arasındaki ayrım net değildir. Latince kökü ars, Germence kökü kraft ve Yunanca kökü techne başlangıçta, örneğin atletik yeteneğin aksine, bir şey üretme becerisi veya yeteneği anlamına geliyordu. Bu şey bir heykel ya da bina gibi somut olabileceği gibi, bir edebiyat eseri gibi daha az somut da olabilir. Günümüzde "sanat" genellikle görsel, performans veya edebi alanlara, özellikle de güzel sanatlar ("yazma sanatı") olarak adlandırılan alanlara uygulanırken, "zanaat" genellikle nakış veya uçak gibi bir nesnenin üretiminde yer alan el becerisine ("dizgi zanaatı") ve "teknoloji" ise bir endüstride halihazırda kullanılan ürün ve süreçlere ("baskı teknolojisi") uygulanmaktadır. Buna karşılık, "mühendislik", eserlerin tasarımı ve üretimi yoluyla değişimi etkileme ("baskı teknolojisinin mühendisliği") faaliyetidir.
Etik
Mühendislik tasarımını sanatsal tasarımdan ayıran şey, mühendisin üretimden önce eserin davranışı ve etkisi hakkında nicel tahminlerde bulunması gerekliliğidir. Bu tür tahminler az ya da çok doğru olabilir, ancak genellikle bireyler ve/veya toplum üzerindeki etkileri içerir. Bu anlamda, mühendislik teknolojik olduğu kadar sosyal bir disiplin olarak da değerlendirilebilir ve dar anlamda sadece eserlerinin çalışıp çalışmadığına göre değil, aynı zamanda sosyal değerleri nasıl etkiledikleri ve bunlara nasıl hizmet ettiklerine göre de değerlendirilebilir. Mühendislerin yaptıkları ahlaki değerlendirmeye tabidir.
Modelleme
Ulaşım, kamu hizmetleri ve bunlarla ilgili altyapılar gibi sosyo-teknik sistemler, yapay nesnelerin yanı sıra insan unsurlarını da içerir. Geleneksel matematiksel ve fiziksel modelleme teknikleri, mühendisliğin insanlar ve kültür üzerindeki etkilerini yeterince dikkate almayabilir. İnşaat Mühendisliği disiplini, bir yapının fiilen inşa edilmesinden önce şartnamelerini ve diğer gereksinimlerini karşılamasını sağlamak için ayrıntılı girişimlerde bulunur. Kullanılan yöntemler Analiz ve Tasarım olarak bilinir. Sistem Modelleme ve Tanımlama, mühendislik yaklaşımının arkasındaki genel belirtilmemiş ilkeleri çıkarmak için çaba sarf eder.
Ürün yaşam döngüsü
Geleneksel mühendislik disiplinleri birbirinden ayrı gibi görünse de, eserlerin mühendisliği bu disiplinlerin ötesine geçerek psikoloji, finans ve sosyoloji gibi alanlara da uzanan sonuçlar doğurur. Herhangi bir eserin tasarımı, üretileceği koşulları, kullanılacağı koşulları ve elden çıkarılacağı koşulları dikkate alacaktır. Mühendisler, işlevsel sistemler tasarlamak için gerekli hassasiyet ve titizliği kaybetmeden bu tür "yaşam döngüsü" konularını dikkate alabilirler.
Ayrıca bakınız
Yayınlar
Kitaplar
- 1963: Lewis, Arthur O. Jr. (ed.), Of Men and Machines, E.P. Dutton
- 1968: Florman, Samuel C., Engineering and the Liberal Arts : A Technologist's Guide to History, Literature
- 1970: Mumford L., , Harcourt Brace Javonovich, New York
- 1980: Blockley, David, The Nature of Structural Design and Safety (PDF), Ellis Howood, Chichester, UK, ISBN , 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 30 Mart 2023,
(Ücretsiz indirme)
- 1980: Bush V., Science,The Endless Frontier, National Science Foundation Press, Washington DC
- 1981: Florman, Samuel C., Blaming Technology: The Irrational Search for Scapegoats, St Martin's Press, New York
- 1986: Addis W., Theory and Design in Civil and Structural Engineering: A Study in the History and Philosophy of Engineering, PhD Thesis, University of Reading
- 1987: Florman, Samuel C., The Civilized Engineer, St Martin's Press, New York
- 1990: Addis W., Structural Engineering: The Nature of Theory and Design, Ellis Horwood, Chichester, UK
- 1990: Goldman S.L., "Philosophy, Engineering and Western Culture", in Broad and Narrow interpretations of Philosophy of Technology, (ed Durbin P.T.), Kluwer,Amsterdam
- 1990: Vincenti W.G., What Engineers Know and How They Know It: Analytical Studies from Aeronautical History, The Johns Hopkins University Press, Baltimore, Md.
- 1991: Goldman S.L., "The social captivity of Engineering", Critical Perspectives on non academic Science and Engineering, (ed Durbin P.T.), Lehigh University Press, Bethlehem, PA
- 1992: Blockley, David ((Ed.)), Engineering Safety (PDF), McGraw Hill, ISBN , 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 30 Mart 2023,
(Ücretsiz indirme)
- 1992: Petroski, Henry, To Engineer Is Human: The Role of Failure in Successful Design
- 1994: Florman, Samuel C., The Existential Pleasures of Engineering, 2nd ed, St Martin's Press, New York
- 1994: Unger S.H., Controlling Technology: Ethics and the Responsible Engineer, 2nd ed., John Wiley, New York
- 1995: Harris E.C, Pritchard M.S. & Rabins M.J., Engineering Ethics: Concepts and Cases, Wadsworth, Belmont, CA
- 1996: Simon H., The Sciences of the Artificial, 3rd ed. MIT Press, Cambridge, MA
- 1996: Florman, Samuel C., The Introspective Engineer, St Martin's Press, New York
- 1996: Martin M.W. & Schinzinger R., Ethics in Engineering, 3rd ed. McGraw-Hill, New York
- 1998: Davis, M., Thinking like an Engineer: Studies in the Ethics of a Profession, Oxford University Press, New York.
- 1998: P. & Gunn A.S., Engineering, Ethics, and the Environment, Cambridge University Press, New York
- 1999: ., Thinking through Technology: The Path between Engineering and Philosophy, University of Chicago Press, Chicago, pp. 19–38.
- 1999: , S.L. et al., Cybernauts Awake Ethical and Spiritual Implications of Computers, Information Technology and the Internet Church House Publishing ISBN
- 1999: Johnston, S., Gostelow, P., Jones, E., Engineering and Society: An Australian perspective, 2nd Ed. Longman,
- 2000: Cutcliffe S.H., Ideas, Machines and Values: An introduction to Science, Technology and Social Studies, Rowman and Littlefield, Lanham, MD
- 2003: Bucciarelli L.L., Engineering Philosophy, Delft University Press, Delft
- 2009: Anthonie Meijers, (Ed.) (2009). Philosophy of technology and engineering sciences. Handbook of the Philosophy of Science. 9. Elsevier. ISBN .
- 2010: Blockley, David, A Very Short Introduction to Engineering, Oxford University Press, ISBN , 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 30 Mart 2023
- 2010: Petroski, Henry, The Essential Engineer: Why Science Alone Will Not Solve Our Global Problems
- 2017: , Seumas Miller & Thomas Pogge, Designing in Ethics. Cambridge University Press, Cambridge.
- 2019: , Steps toward a Philosophy of Engineering: Historico-Philosophical and Critical Essays.
- 2019: Priyan Dias, Philosophy for Engineering: Practice, Context, Ethics, Models, Failure. Springer Singapore.
Makaleler
- 1981: Lewin D., Engineering Philosophy - The Third Culture, Paper to the Royal Society, UK
- 1993: Creed M.J., "Introducing Structures in a Modern Curriculum", Proceedings of the Conference, Innovation and Change in Civil Engineering Education, The Queen's University of Belfast
- 1994: ., "Engineering Design Research and Social Responsibility", Ethics of Scientific Research, pp. 153–196 and 221-223
- 2001: Davis, M., The Professional Approach to Engineering Ethics: Five Research Questions, 7 (Temmuz 2001): 379-390.
- 2006: Natasha McCarthy (26 Mart 2006), (PDF), Ingenia, 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2023
- 2018: Hess, J.L. & Fore, G., "A systematic literature review of US engineering ethics interventions", , 24(2), pp. 551–583.
- 2019: . & Englehardt, E.E., "Ethics across the curriculum: Prospects for broader (and deeper) teaching and learning in research and engineering ethics", , 25(6), pp. 1735–1762.
Dış bağlantılar
- Philosophy in the Making 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Natasha McCarthy Ingenia 26 Mart 2006
- Royal Academy of Engineering 'philosophy' and ethics 12 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b M. Atmaca, S. Can, S. Çankaya, Y. Demet, İ. Ertem, A. Hazma, N. İpek, İ. Karababa, E. Kırsaç, B. Mumcu, M. Özdemir, C. Tekkeli, A. A. Varol (2005). "Mühendislik Felsefesi ve Etik" (PDF). Ankara: TMMOBHarita ve Kadastro Mühendisleri Odası10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.
- ^ a b c [2. Mühendislik Felsefesi Semineri Bilgileri] (PDF), 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2023
- ^ Engineering Models [Mühendislik Modelleri], Mayıs 2018, 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 30 Mart 2023
- ^ Motamarri, Saradhi (Nisan 1992). "Systems Modelling and Description". ACM Software Engineering Notes. 17 (2).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muhendislik felsefesi muhendisligin ne oldugunu muhendislerin ne yaptigini ve calismalarinin toplumu nasil etkiledigini ele alan ve bu nedenle etik ve estetik yonlerinin yani sira ontoloji epistemoloji vb gibi bilim felsefesi veya teknoloji felsefesi nde incelenebilecek konulari da iceren gelismekte olan bir disiplindir TarihceMuhendislik tasarim uretim ve eserlerin ve teknolojik sistemlerin bakimi yoluyla dogal cevreyi degistirmeyi amaclayan bir meslektir Bu nedenle amaci dogayi anlamak olan bilim ile karsilastirilabilir Muhendislik ozunde degisime neden olmakla ilgilidir ve bu nedenle degisim yonetimi muhendislik uygulamalarinin merkezinde yer alir O halde muhendislik felsefesi felsefi konularin muhendislige uygulandiklari sekliyle ele alinmasidir Bu konular arasinda deneylerin nesnelligi isyerinde ve toplumda muhendislik faaliyetlerinin etigi muhendislik eserlerinin estetigi vb yer alabilir Uretim insanlarin varligini gelistirerek surdurebilmesi icin zorunlu olan gereksinmelerini karsilamak amaciyla dogayi degistirme surecidir ve muhendis uretim surecinin etkin bir ogesidir Bu caba ayni zamanda insanin dogayi degistirirken kendisini de degistirme surecidir Muhendisler toplumsal surecte sanayi devrimiyle ortaya cikan bilim ve teknolojiyi uretime uygulayan insanlardir Uretimin kitlesel nitelik kazanmasi bilim ve teknolojideki gelismelerin uretim alaninda belirleyici konuma gelmesi bunlarin toplumlarda yarattigi donusum ve gelismeler muhendisin toplum icindeki yerini daha bir sorgulanir hale getirmistir Toplum icinde yerlesmis olan muhendisce dusunmek muhendisce bakmak gibi deyimler olay ve olgulara elestirel yonden sorgulayici bir yontemi anlatmaktadir Bu da felsefi bir bakis acisini gerektirmektedir Herhalde muhendislik felsefesi denebilecek bir felsefe dali boyle bir sorgulama temeli uzerinde gelisebilecektir Muhendislik tarihsel olarak tasarlama Ingilizce devising anlamina geliyor gibi gorunse de sanat zanaat ve teknoloji arasindaki ayrim net degildir Latince koku ars Germence koku kraft ve Yunanca koku techne baslangicta ornegin atletik yetenegin aksine bir sey uretme becerisi veya yetenegi anlamina geliyordu Bu sey bir heykel ya da bina gibi somut olabilecegi gibi bir edebiyat eseri gibi daha az somut da olabilir Gunumuzde sanat genellikle gorsel performans veya edebi alanlara ozellikle de guzel sanatlar yazma sanati olarak adlandirilan alanlara uygulanirken zanaat genellikle nakis veya ucak gibi bir nesnenin uretiminde yer alan el becerisine dizgi zanaati ve teknoloji ise bir endustride halihazirda kullanilan urun ve sureclere baski teknolojisi uygulanmaktadir Buna karsilik muhendislik eserlerin tasarimi ve uretimi yoluyla degisimi etkileme baski teknolojisinin muhendisligi faaliyetidir EtikMuhendislik tasarimini sanatsal tasarimdan ayiran sey muhendisin uretimden once eserin davranisi ve etkisi hakkinda nicel tahminlerde bulunmasi gerekliligidir Bu tur tahminler az ya da cok dogru olabilir ancak genellikle bireyler ve veya toplum uzerindeki etkileri icerir Bu anlamda muhendislik teknolojik oldugu kadar sosyal bir disiplin olarak da degerlendirilebilir ve dar anlamda sadece eserlerinin calisip calismadigina gore degil ayni zamanda sosyal degerleri nasil etkiledikleri ve bunlara nasil hizmet ettiklerine gore de degerlendirilebilir Muhendislerin yaptiklari ahlaki degerlendirmeye tabidir Modelleme Ulasim kamu hizmetleri ve bunlarla ilgili altyapilar gibi sosyo teknik sistemler yapay nesnelerin yani sira insan unsurlarini da icerir Geleneksel matematiksel ve fiziksel modelleme teknikleri muhendisligin insanlar ve kultur uzerindeki etkilerini yeterince dikkate almayabilir Insaat Muhendisligi disiplini bir yapinin fiilen insa edilmesinden once sartnamelerini ve diger gereksinimlerini karsilamasini saglamak icin ayrintili girisimlerde bulunur Kullanilan yontemler Analiz ve Tasarim olarak bilinir Sistem Modelleme ve Tanimlama muhendislik yaklasiminin arkasindaki genel belirtilmemis ilkeleri cikarmak icin caba sarf eder Urun yasam dongusu Geleneksel muhendislik disiplinleri birbirinden ayri gibi gorunse de eserlerin muhendisligi bu disiplinlerin otesine gecerek psikoloji finans ve sosyoloji gibi alanlara da uzanan sonuclar dogurur Herhangi bir eserin tasarimi uretilecegi kosullari kullanilacagi kosullari ve elden cikarilacagi kosullari dikkate alacaktir Muhendisler islevsel sistemler tasarlamak icin gerekli hassasiyet ve titizligi kaybetmeden bu tur yasam dongusu konularini dikkate alabilirler Ayrica bakinizTeknoloji felsefesi Bilim felsefesi EtikYayinlarKitaplar 1963 Lewis Arthur O Jr ed Of Men and Machines E P Dutton 1968 Florman Samuel C Engineering and the Liberal Arts A Technologist s Guide to History Literature 1970 Mumford L Harcourt Brace Javonovich New York 1980 Blockley David The Nature of Structural Design and Safety PDF Ellis Howood Chichester UK ISBN 0 85312 179 6 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF erisim tarihi 30 Mart 2023 Ucretsiz indirme 1980 Bush V Science The Endless Frontier National Science Foundation Press Washington DC 1981 Florman Samuel C Blaming Technology The Irrational Search for Scapegoats St Martin s Press New York 1986 Addis W Theory and Design in Civil and Structural Engineering A Study in the History and Philosophy of Engineering PhD Thesis University of Reading 1987 Florman Samuel C The Civilized Engineer St Martin s Press New York 1990 Addis W Structural Engineering The Nature of Theory and Design Ellis Horwood Chichester UK 1990 Goldman S L Philosophy Engineering and Western Culture in Broad and Narrow interpretations of Philosophy of Technology ed Durbin P T Kluwer Amsterdam 1990 Vincenti W G What Engineers Know and How They Know It Analytical Studies from Aeronautical History The Johns Hopkins University Press Baltimore Md 1991 Goldman S L The social captivity of Engineering Critical Perspectives on non academic Science and Engineering ed Durbin P T Lehigh University Press Bethlehem PA 1992 Blockley David Ed Engineering Safety PDF McGraw Hill ISBN 0 07 707593 5 30 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF erisim tarihi 30 Mart 2023 Ucretsiz indirme 1992 Petroski Henry To Engineer Is Human The Role of Failure in Successful Design 1994 Florman Samuel C The Existential Pleasures of Engineering 2nd ed St Martin s Press New York 1994 Unger S H Controlling Technology Ethics and the Responsible Engineer 2nd ed John Wiley New York 1995 Harris E C Pritchard M S amp Rabins M J Engineering Ethics Concepts and Cases Wadsworth Belmont CA 1996 Simon H The Sciences of the Artificial 3rd ed MIT Press Cambridge MA 1996 Florman Samuel C The Introspective Engineer St Martin s Press New York 1996 Martin M W amp Schinzinger R Ethics in Engineering 3rd ed McGraw Hill New York 1998 Davis M Thinking like an Engineer Studies in the Ethics of a Profession Oxford University Press New York 1998 P amp Gunn A S Engineering Ethics and the Environment Cambridge University Press New York 1999 Thinking through Technology The Path between Engineering and Philosophy University of Chicago Press Chicago pp 19 38 1999 S L et al Cybernauts Awake Ethical and Spiritual Implications of Computers Information Technology and the Internet Church House Publishing ISBN 1999 Johnston S Gostelow P Jones E Engineering and Society An Australian perspective 2nd Ed Longman 2000 Cutcliffe S H Ideas Machines and Values An introduction to Science Technology and Social Studies Rowman and Littlefield Lanham MD 2003 Bucciarelli L L Engineering Philosophy Delft University Press Delft 2009 Anthonie Meijers Ed 2009 Philosophy of technology and engineering sciences Handbook of the Philosophy of Science 9 Elsevier ISBN 978 0 444 51667 1 2010 Blockley David A Very Short Introduction to Engineering Oxford University Press ISBN 9780199578696 30 Mart 2023 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 30 Mart 2023 2010 Petroski Henry The Essential Engineer Why Science Alone Will Not Solve Our Global Problems 2017 Seumas Miller amp Thomas Pogge Designing in Ethics Cambridge University Press Cambridge 978 051 18 4431 7 2019 Steps toward a Philosophy of Engineering Historico Philosophical and Critical Essays 978 1 78661 126 0 2019 Priyan Dias Philosophy for Engineering Practice Context Ethics Models Failure Springer Singapore 978 981 15 1270 4Makaleler 1981 Lewin D Engineering Philosophy The Third Culture Paper to the Royal Society UK 1993 Creed M J Introducing Structures in a Modern Curriculum Proceedings of the Conference Innovation and Change in Civil Engineering Education The Queen s University of Belfast 1994 Engineering Design Research and Social Responsibility Ethics of Scientific Research pp 153 196 and 221 223 2001 Davis M The Professional Approach to Engineering Ethics Five Research Questions 7 Temmuz 2001 379 390 2006 Natasha McCarthy 26 Mart 2006 PDF Ingenia 27 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi erisim tarihi 30 Mart 2023 2018 Hess J L amp Fore G A systematic literature review of US engineering ethics interventions 24 2 pp 551 583 2019 amp Englehardt E E Ethics across the curriculum Prospects for broader and deeper teaching and learning in research and engineering ethics 25 6 pp 1735 1762 Dis baglantilarPhilosophy in the Making 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Natasha McCarthy Ingenia 26 Mart 2006 Royal Academy of Engineering philosophy and ethics 12 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b M Atmaca S Can S Cankaya Y Demet I Ertem A Hazma N Ipek I Karababa E Kirsac B Mumcu M Ozdemir C Tekkeli A A Varol 2005 Muhendislik Felsefesi ve Etik PDF Ankara TMMOBHarita ve Kadastro Muhendisleri Odasi10 Turkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayi 16 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Mayis 2020 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c 2 Muhendislik Felsefesi Semineri Bilgileri PDF 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi erisim tarihi 30 Mart 2023 Engineering Models Muhendislik Modelleri Mayis 2018 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 30 Mart 2023 Motamarri Saradhi Nisan 1992 Systems Modelling and Description ACM Software Engineering Notes 17 2