Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ocak 2017) |
Mahmud Muhammed Taha, 1909 Rufaa, Sudan doğumlu Müslüman düşünür ve yazar. Dinden çıkmak iddiasıyla suçlanıp idam edilmiştir.
Hayatı
1909 yılında Sudan'ın Rufaa kasabasında doğdu. 1915'te annesinin ölümünün ardından babası Muhammed Taha ile birlikte komşu kasaba Higaileg'e taşındı. On bir yaşında babasının ölümü ile kendisi ve üç kardeşine halaları baktı.1936'da Gordon Memorial College'de (günümüzde Hartum Üniversitesi'dir) mühendislik eğitimini tamamladı. 1945'te Cumhuriyetçi Parti'yi kurdu. 1946'da tutuklandı ve bir yıl sonra serbest bırakıldı. 1952 yılında yayımladığı Benim Yolum adlı kitabında kendi İslamiyet yorumunu kitlelerle paylaştı. Sudan'ın federal, demokratik, sosyalist bir başkanlık sistemiyle yönetilmesi gerektiğini savunan Mahmud Muhammed Taha görüşlerini hem yazıları hem de konuşmalarıyla Sudan halkı ile paylaşmaya devam etti.
1956 yılında Sudan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra 1958'de General Abboud'un başını çektiği kanlı bir darbe sonrası Taha'nın kurduğu Cumhuriyetçi Parti dahil tüm partiler dağıtıldı. 1968'de dinden çıkma (irtidad) suçlamasıyla hakkında dava açıldı ancak dava düştü. 1973 yılında Gaafar Nimeiry tarafından halka açık konuşmalar yapması yasaklanana kadar her fırsatta fikirlerini yaymayı sürdürdü. 1977'de Suudi Arabistan'daki Vehhabi yönetimini eleştiren bir kitap yazması sebebiyle bir ay tutuklu kaldı. 1983 yılında emniyet teşkilatı başkanının İslamcı radikalleri destekleyip Cumhuriyetçiler ve gayrimüslimlere karşı şiddet yanlısı yaklaşımları benimsemesini eleştiren bir broşür yüzünden Cumhuriyetçi partinin ileri gelenleri ile birlikte tutuklandı. Davanın görüldüğü süreçte Taha'nın İslam anlayışının fitneye yol açtığı ve halkı kışkırtıp, anayasayı ihlal etmeye teşvik ettiği, kamu huzurunu bozduğu şeklinde gerekçelerle birlikte idamına karar verildi. Temyiz mahkemesi ise idamları haklı bulup dinden dönme suçunun sabit olduğuna karar verdiğinden Mahmud Muhammed Taha 18 Ocak 1985'te 76 yaşındayken idam edildi, kitapları yasaklandı ve yakıldı. İdamdan yetmiş altı gün sonra Nimeiry devrildi ve Taha'ya verilen ceza hükümsüz kaldı.
Bazı görüşleri
Muhammed Taha'ya göre insanların doğal kaynaklara eşit olarak ulaşabilme imkânı verecek demokratik ve eşitlikçi bir siyasi yönetim gerekmektedir. Muhammed Taha Sosyalizmin Arapça karşılığı olan İştirakiyya kavramını kullanarak bu paylaşımın mümkün hatta gerekli olduğunu öne sürmekte ancak mutlak olarak demokrasiyi de eşit şekilde savunmaktadır. Çünkü Taha'ya göre özgürlük olmadan bireyin Tanrı'ya yönelik iradesi zedelenmekte ve ben merkezci takıntılarla birey sınırlanmaktadır. Batı kapitalizmine olduğu kadar Sovyet tipi sosyalizme de eleştirel bakan Taha, Sovyetlerdeki sosyalizmin demokrasiden yoksun oluşunu materyalist felsefenin adalet ile çelişkisine bağlamaktadır.
Taha'nın İslamcı radikallerin tepkisini çeken yönü sadece politik görüşlerinden kaynaklanmayıp tam aksine onun İslamın mesajına yönelik yorumu bunda çok etkili olmuştur. İnanmış bir Müslüman entelektüel olarak Muhammed Taha Kur'an ve Sünnette nihai ve evrensel mesaj ile konjonktürel, dönemsel emirleri birbirinden ayırt eder. Ona göre özellikle Mekke döneminde inen ayetler evrensel ve inancın özü ile ilgiliyken Medine döneminde inen ayetlerin o günün toplumsal koşulları çevresinde değerlendirilmesi gerekir.
Ancak Taha'ya göre Müslümanlar Mekke dönemindeki evrensel ve nihai mesajı değerlendirip ilerlemek yerine dini törenselleştirmiş ve dogmatikleştirmişlerdir.
Taha İslamiyetin tam olarak kadınlarla erkekler arasındaki eşitliği hedef gösterdiğini düşünmektedir. Ancak ona göre İslamiyetin indiği çağdaki toplumsal yapı bu eşitliği değerlendirebilecek seviyede olmadığından kadınların durumunda görece bir iyileştirme ile yetinildi. İslamiyetin nihai mesajı doğru algılanmadığı için İslam toplumlarında kadının konumu ilk dönemdeki "göreceli iyilik"ten daha öteye geçmemiş hatta yer yer daha aşağı bir noktaya düşmüştür. Taha'nın kadına bakışı sadece soyut bir özgürlük düşüncesinden ibaret değildir. Türkçeye İslam'ın İkinci Mesajı adıyla çevirilen kitabında Taha kadınların örtünmesinin İslam'ın temel şartlarından biri olmadığını, iffetin örtünmeden değil eğitimden ve iç disiplinden geçtiğini, ancak bu iffetten yoksun olunduğu dönemlerde bir önlem olarak örtünme uygulaması olduğu halde gerçek müminlerin özgürlüğü suistimal etmeyecek bilgili bireyler oluşu sebebiyle örtünme değil açıklığı tercih edeceklerini söylemektedir. Zaten ona göre örtünme değil açıklık İslamiyetin temelidir. Aynı şekilde Taha kadınlarla erkekler arasında mekansal ayırım anlamına gelen haremlik-selamlık uygulamasına da karşı çıkmaktadır.
İyi toplum Taha'ya göre şu üç eşitlik üzerine kuruludur: Bugün sosyalizm olarak bilinen ekonomik eşitlik ya da zenginliğin bölüşümü; politik eşitlik ve demokrasi ya da gündelik hayatı etkileyen politik kararlara ortak katılım.
Sosyalizm ve demokrasinin içerdiği ve toplumsal sınıflar ile renk, inanç, ırk ve cinsiyet ayırımlarının ortadan kalktığı toplumsal eşitlik. İyi toplumlarda insanlar entelektüel ve ahlaki yapılarına göre değerlendirilirler ve bu değerlendirme onların kamusal ve özel hayatlarını da etkiler. Buna göre kişiler daima ve her tür araçla kamusal hayatın ruhuna katkıda bulunurlar. İyi bir toplum aynı zamanda topluma faydalı oldukları sürece farklı yaşam tarzlarına ve tavırlarına hoşgörülü bir kamusal ortam yaratır. Kamusal düşüncede onaylanmayan tavırlar yine yalnızca şiddet içermeyen araçlarla karşılanmalıdır, çünkü şiddet ya karşı şiddeti ya da ikiyüzlülüğü doğurur.
Eserleri
- The Second Message of Islam. رسالة الإسلام الثانية
- The Middle East Problem. "Mushkilat Al-sharq Al-Awsat" مشكلة الشرق الأوسط
- This is my Path. "Qul Hadha Sabieli" قل هذه سبيلي
- Mohammed's Path. "Tareeq Mohammed" طريق محمد
- The Message of Prayer. "Risalat Al-salat" رسالة الصلاة
- The Challenge Facing the Arabs. "Al-Tahaddi Al-ladhi Yuwagihuhu Al-Arab" التحدي الذي يواجهه العرب
Kaynakça
- Mahmoud Mohamed Taha, İslam'ın İkinci Mesajı, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2008
- The Second Message of Islam
- Wikipedia-Mahmoud_Mohammed_Taha20 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Türkçedeki kitapları
- Mahmoud Mohamed Taha, İslam'ın İkinci Mesajı, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2008
- Mahmud Muhammed Taha, İslam'ın İkinci Mesajı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2011
Dış bağlantılar
- Wikipedia-Mahmoud_Mohammed_Taha20 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ocak 2017 Mahmud Muhammed Taha 1909 Rufaa Sudan dogumlu Musluman dusunur ve yazar Dinden cikmak iddiasiyla suclanip idam edilmistir Hayati1909 yilinda Sudan in Rufaa kasabasinda dogdu 1915 te annesinin olumunun ardindan babasi Muhammed Taha ile birlikte komsu kasaba Higaileg e tasindi On bir yasinda babasinin olumu ile kendisi ve uc kardesine halalari bakti 1936 da Gordon Memorial College de gunumuzde Hartum Universitesi dir muhendislik egitimini tamamladi 1945 te Cumhuriyetci Parti yi kurdu 1946 da tutuklandi ve bir yil sonra serbest birakildi 1952 yilinda yayimladigi Benim Yolum adli kitabinda kendi Islamiyet yorumunu kitlelerle paylasti Sudan in federal demokratik sosyalist bir baskanlik sistemiyle yonetilmesi gerektigini savunan Mahmud Muhammed Taha goruslerini hem yazilari hem de konusmalariyla Sudan halki ile paylasmaya devam etti 1956 yilinda Sudan in bagimsizligini kazanmasindan sonra 1958 de General Abboud un basini cektigi kanli bir darbe sonrasi Taha nin kurdugu Cumhuriyetci Parti dahil tum partiler dagitildi 1968 de dinden cikma irtidad suclamasiyla hakkinda dava acildi ancak dava dustu 1973 yilinda Gaafar Nimeiry tarafindan halka acik konusmalar yapmasi yasaklanana kadar her firsatta fikirlerini yaymayi surdurdu 1977 de Suudi Arabistan daki Vehhabi yonetimini elestiren bir kitap yazmasi sebebiyle bir ay tutuklu kaldi 1983 yilinda emniyet teskilati baskaninin Islamci radikalleri destekleyip Cumhuriyetciler ve gayrimuslimlere karsi siddet yanlisi yaklasimlari benimsemesini elestiren bir brosur yuzunden Cumhuriyetci partinin ileri gelenleri ile birlikte tutuklandi Davanin goruldugu surecte Taha nin Islam anlayisinin fitneye yol actigi ve halki kiskirtip anayasayi ihlal etmeye tesvik ettigi kamu huzurunu bozdugu seklinde gerekcelerle birlikte idamina karar verildi Temyiz mahkemesi ise idamlari hakli bulup dinden donme sucunun sabit olduguna karar verdiginden Mahmud Muhammed Taha 18 Ocak 1985 te 76 yasindayken idam edildi kitaplari yasaklandi ve yakildi Idamdan yetmis alti gun sonra Nimeiry devrildi ve Taha ya verilen ceza hukumsuz kaldi Bazi gorusleriMuhammed Taha ya gore insanlarin dogal kaynaklara esit olarak ulasabilme imkani verecek demokratik ve esitlikci bir siyasi yonetim gerekmektedir Muhammed Taha Sosyalizmin Arapca karsiligi olan Istirakiyya kavramini kullanarak bu paylasimin mumkun hatta gerekli oldugunu one surmekte ancak mutlak olarak demokrasiyi de esit sekilde savunmaktadir Cunku Taha ya gore ozgurluk olmadan bireyin Tanri ya yonelik iradesi zedelenmekte ve ben merkezci takintilarla birey sinirlanmaktadir Bati kapitalizmine oldugu kadar Sovyet tipi sosyalizme de elestirel bakan Taha Sovyetlerdeki sosyalizmin demokrasiden yoksun olusunu materyalist felsefenin adalet ile celiskisine baglamaktadir Taha nin Islamci radikallerin tepkisini ceken yonu sadece politik goruslerinden kaynaklanmayip tam aksine onun Islamin mesajina yonelik yorumu bunda cok etkili olmustur Inanmis bir Musluman entelektuel olarak Muhammed Taha Kur an ve Sunnette nihai ve evrensel mesaj ile konjonkturel donemsel emirleri birbirinden ayirt eder Ona gore ozellikle Mekke doneminde inen ayetler evrensel ve inancin ozu ile ilgiliyken Medine doneminde inen ayetlerin o gunun toplumsal kosullari cevresinde degerlendirilmesi gerekir Ancak Taha ya gore Muslumanlar Mekke donemindeki evrensel ve nihai mesaji degerlendirip ilerlemek yerine dini torensellestirmis ve dogmatiklestirmislerdir Taha Islamiyetin tam olarak kadinlarla erkekler arasindaki esitligi hedef gosterdigini dusunmektedir Ancak ona gore Islamiyetin indigi cagdaki toplumsal yapi bu esitligi degerlendirebilecek seviyede olmadigindan kadinlarin durumunda gorece bir iyilestirme ile yetinildi Islamiyetin nihai mesaji dogru algilanmadigi icin Islam toplumlarinda kadinin konumu ilk donemdeki goreceli iyilik ten daha oteye gecmemis hatta yer yer daha asagi bir noktaya dusmustur Taha nin kadina bakisi sadece soyut bir ozgurluk dusuncesinden ibaret degildir Turkceye Islam in Ikinci Mesaji adiyla cevirilen kitabinda Taha kadinlarin ortunmesinin Islam in temel sartlarindan biri olmadigini iffetin ortunmeden degil egitimden ve ic disiplinden gectigini ancak bu iffetten yoksun olundugu donemlerde bir onlem olarak ortunme uygulamasi oldugu halde gercek muminlerin ozgurlugu suistimal etmeyecek bilgili bireyler olusu sebebiyle ortunme degil acikligi tercih edeceklerini soylemektedir Zaten ona gore ortunme degil aciklik Islamiyetin temelidir Ayni sekilde Taha kadinlarla erkekler arasinda mekansal ayirim anlamina gelen haremlik selamlik uygulamasina da karsi cikmaktadir Iyi toplum Taha ya gore su uc esitlik uzerine kuruludur Bugun sosyalizm olarak bilinen ekonomik esitlik ya da zenginligin bolusumu politik esitlik ve demokrasi ya da gundelik hayati etkileyen politik kararlara ortak katilim Sosyalizm ve demokrasinin icerdigi ve toplumsal siniflar ile renk inanc irk ve cinsiyet ayirimlarinin ortadan kalktigi toplumsal esitlik Iyi toplumlarda insanlar entelektuel ve ahlaki yapilarina gore degerlendirilirler ve bu degerlendirme onlarin kamusal ve ozel hayatlarini da etkiler Buna gore kisiler daima ve her tur aracla kamusal hayatin ruhuna katkida bulunurlar Iyi bir toplum ayni zamanda topluma faydali olduklari surece farkli yasam tarzlarina ve tavirlarina hosgorulu bir kamusal ortam yaratir Kamusal dusuncede onaylanmayan tavirlar yine yalnizca siddet icermeyen araclarla karsilanmalidir cunku siddet ya karsi siddeti ya da ikiyuzlulugu dogurur EserleriThe Second Message of Islam رسالة الإسلام الثانية The Middle East Problem Mushkilat Al sharq Al Awsat مشكلة الشرق الأوسط This is my Path Qul Hadha Sabieli قل هذه سبيلي Mohammed s Path Tareeq Mohammed طريق محمد The Message of Prayer Risalat Al salat رسالة الصلاة The Challenge Facing the Arabs Al Tahaddi Al ladhi Yuwagihuhu Al Arab التحدي الذي يواجهه العربKaynakcaMahmoud Mohamed Taha Islam in Ikinci Mesaji Kalkedon Yayinlari Istanbul 2008 The Second Message of Islam Wikipedia Mahmoud Mohammed Taha20 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Turkcedeki kitaplariMahmoud Mohamed Taha Islam in Ikinci Mesaji Kalkedon Yayinlari Istanbul 2008 Mahmud Muhammed Taha Islam in Ikinci Mesaji Ayrinti Yayinlari Istanbul 2011Dis baglantilarWikipedia Mahmoud Mohammed Taha20 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi