Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Malatya Katliamı veya Malatya Olayları, 17-20 Nisan 1978'de Türkiye'nin Malatya ilinde meydana gelen Alevilere dönük şiddet olayları ve cinayetler. Dönemin Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu'nun öldürülmesi üzerine ülkücü ve İslamcı grupların şehrin Alevi ve solcu mahallelerine girmeleri ve şiddet kullanmaları ile gelişmiş olaylarda 3'ü çocuk olmak üzere 8 kişi öldürülmüş, 20'si ağır olmak üzere 100 kişi yaralanmış ve yaklaşık 1000 iş yeri ve ev tahrip edilmiştir.
| Türkiye'de sağ-sol çatışması 12 Eylül Darbesi'ne giden süreç | |
| Bölge | Malatya, Türkiye |
|---|---|
| Tarih | 17-20 Nisan 1978 |
| Hedef | Aleviler Solcular |
Saldırı türü | Katliam |
| Ölü | 8 |
| Yaralı | 100 |
| İşleyenler |
|
Arka plan
1973 genel seçimlerine göre Malatya'da Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Millî Selamet Partisi (MSP) en büyük partileri oluşturmaktaydı. İslamcı olarak tanımlanmış MSP Sünni ve sağcı kesimlerin desteğini alırken, CHP genellikle Alevi ve solcu gruplar tarafından desteklenmekteydi. Bu bağlamda kentte sağ ve sol ayrımı artmaya, Komünizmle Mücadele Derneği, Ülkü Ocakları, Akıncılar Derneği gibi sağ derneklerin yanı sıra sol örgütlenmeler de kurulmaya ve yaygınlaşmaya başlamıştır. 1977 genel seçimlerinde de bu kutuplaşma gözlemlenmiş, bu seçimlerde MSP ile Milliyetçi Hareket Partisi önemli derecede oy artışı yaşamıştır.
1968'den katliama geçen süre içerisinde Malatya'da Kemal Abbas Altunkaş'ın darp edilmesi (1968), Hekimhan Olayı (1968), 2 Şubat Mitingi (1975), 15-16 Şubat Olayları (1975) ve Akçadağ Öğretmen Okulu Olayı (1975) gibi huzursuzluk ve şiddet olayları yaşanmıştır.
Olaylar
Hamit Fendoğlu'nun öldürülmesi
Olaylar Hamido lakaplı belediye başkanı Hamit Fendoğlu'nun evine gönderilen paketteki bombanın patlaması ve kendisi, gelini ve 2 torununun bu patlamada ölmesi üzerine başlamıştır. Paketin 7 Nisan 1978'de Ankara'dan gönderildiği tespit edilmiştir. Aynı tarihte postaya verilmiş ve benzer yapıya sahip 3 tane daha bombalı paket, Fendoğlu'nun dışında Pazarcık CHP İlçe Başkanı Memiş Özdal'a, devrin Adıyaman Emniyet Müdür Yardımcısı Abdülkadir Oltu'ya ve Adanalı iş insanı Ahmet Akalın'a gönderilmiştir.
Bombanın kim veya hangi kuruluş tarafından gönderildiği hakkında görüş birliği olmamakla birlikte, ilerleyen günlerde gazetelerin yayınladığı haberlere göre araştırmacılar bombaların ancak (Ankara Nükleer Araştırma Merkezinde) üretilebileceğini açıklamış ve bu kurumda arama yapılmıştır. Tesiste çalışan Ülkü Ocakları eski Genel Başkanı ve birkaç kişi gözaltına alınmış, Nükleer Araştırma Merkezi bir süre için kapatılmıştır. Şemsek ve diğer tutuklular daha sonra serbest bırakılmıştır. MHP'li yetkililer bombanın sağcı gruplar tarafından gönderildiği iddiasını yalanlamış ve bombanın komünist gruplar tarafından yollandığını iddia etmiştir.Ortadoğu gazetesi suikastin "solcuların ve onlarla işbirliği halindeki bölücülerin eseri olduğuna dair" bir bant ele geçirdiklerini iddia etmiştir.
Saldırılar ve tahrip olayları
Hamit Fendoğlu'nun öldürülmesinden kısa bir süre sonra, Fendoğlu'nun evinin önünde yaklaşık 100 kişilik bir grup birikmiştir. Hastaneye götürüldükten sonra hastane önünde toplanan yaklaşık 1000 kişilik bir grubun sloganlar atarak şehre yürüdüğü ve saldırı eylemlerinde bulunmaya başladığı rapor edilmiştir.
Suikastten bir gün sonra, 18 Nisan 1978'de Fendoğlu'nun bağlı olduğu Bulgurlu/İzollu Aşireti'nden ve çevre köylerden on bini aşkın kişi şehre gelmiştir. Çoğunluğu genç insanlardan oluşan grup "Kahrolsun Komünizm, Katil Ecevit, Müslüman Türkiye, Dan Dan Dan Hamido'ya intikam" sloganları ile Alevi ve solcu kesimin yaşadığı mahallelerine doğru yürümüştür. Maskeli kişilerin de yer aldığı grup, CHP, TÖB-DER, TÜM-DER ve gibi siyasi parti ve demokratik kitle örgütlerinin il binalarıyla, Gayret, Görüş, Ekspres, Baydağı, Güneş gazetelerinin matbaa ve idarehanelerini, tekel ve gazete bayilerini tahrip etmiş veya ateşe vermiştir. Solcu ve Alevilere ait önceden işaretlenmiş iş yerleri de tahrip edilmiştir.
Aynı gün saldırganlar arasında bulunan İnönü Üniversitesi öğrencisi Tahir Kökçü, nereden geldiği belli olmayan bir kurşun nedeniyle öldürülmüştür. Malatya Cumhuriyet Savcısı Necati Sezener ile Adıyaman‘dan gelen Jandarma Komando Birliği komutanı Yüzbaşı Arif Doğan saldırıya uğramış, her ikisi de bıçak ve kurşunla yaralanmıştır. Devlet Hastanesi Başhekimi Yüksel Fenercioğlu da saldırganlar tarafından ateşli silahlar vasıtasıyla yaralanmıştır. Milliyet, belediye hoparlörlerinden "Din elden gidiyor, camilere bomba konuluyor" anonsları yapıldığını bildirmiştir. Takip eden zamanda saldırgan gruplar 14 ile 15 yaşlarındaki Naci Erguvanlı, Özcan Türksever ve Sait Hazar adlı lise öğrencilerini kafalarına ateş etmek suretiyle öldürmüştür.
İlerleyen günlerde saldırılar Malatya'nın mahallelerine yayılmış ve pek çok kişi yaralanmıştır. Bu sırada şehrin ana su deposuna çok miktarda zehir atıldığı iddiası kısa süre içinde tüm kente yayılmıştır. Bunun üzerine Valilik, kent suyunun içilmemesini istemiş ve tahlil sonuçların gelmesinin beklenmesini bildirmiştir. Bazı kişiler zehirlendikleri şüphesiyle hastanelere başvurmuştur. Doğu Özel Hastanesine zehirlenme şikayetiyle 200'e yakın kişinin başvurduğu rapor edilmiştir. Buna karşın tahliller suda zehir olmadığını ortaya koymuştur.
Saldırı ve tahrip olayları 17 Nisan akşamından 20 Nisan'a kadar sürmüş ve 3 gün sonra kontrol altına alınmıştır. Katliam esnasında büyük çoğunluğu solcu ve Alevilere ait olan 1000'e yakın iş yeri tahrip edilmiş ve yakılmıştır.
Sonuç
Katliam sonucunda oluşan tahribat dolayısıyla katliamdan etkilenen kesimler zamanla Malatya'dan göç etmiştir. İlerleyen yıllarda ekonomik açıdan iyi olan kesimler Mersin, Adana, İstanbul ve İzmir illerine göç etmişken, geri kalanlar köylerine dönmüştür. Göçler, Malatya'nın kültürel, etnik, dini ve siyasi yapısında önemli değişimler meydana gelmesine neden olmuştur.
Tepkiler
Bülent Ecevit (Başbakan): "Malatya olayının rastlantı olmadığı, ülkede kutuplaşmayı körüklemek isteyen güçlerin, örgütlerin payının olduğu söylenmektedir. Muhalefet partileri Malatya'daki olaylara tam olarak temas etmemişlerdir, çünkü taraf tutmaktadırlar... Barışa razı olmayanlar vardır..."
Yaşar Okuyan (MHP Genel Başkan Yardımcısı): "Komünist alçaklar tarafından hunharca öldürülen Malatya Belediye Başkanı, değerli dava insanı merhum Fendoğlu'nun gerçek katillerini CHP iktidarı himayesine almaktadır. Ve milliyetçilere iftira savurmaktadır..."
Süleyman Demirel (AP Genel Başkanı): "Hadiselerin altında komünizm, yıkıcılık ve bölücülüğün bulunduğunu henüz hükûmet hiç dillerine almıyor. Türkiye'yi rahatsız eden gerçek sebep budur... Bu olayların gerçek sebebini anlamaktan aciz bulunan hükûmetin gaflet uykusundan uyanması için daha kaç vatandaşımız can verecektir? Bu hükûmet gaflet uykusundadır...
Alpaslan Türkeş (MHP Genel Başkanı): "Ecevit ve İçişleri Bakanını, bizim hakkımızda ima yolu ile de olsa öne sürdükleri iddialarını ispata davet ediyorum. Bu iddialarını ispat edemedikleri takdirde dünyanın en alçak ve en şerefsiz insanları olacaklardır..."
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kaleli, Lütfe (2017). Geçmişten Günümüze Dinsel Katliamlar: Geçmişten Günümüze Dinsel Katliamlar. Berfin Basın Yayın ve Tic. Ltd. Şti. ISBN . 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f . psakd.org. 18 Eylül 2010. 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
- ^ a b "Türkiye'de ayrımcılık raporu" (PDF). Mazlumder. s. 319. 30 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ Cumhuriyet, Tercüman, Son Havadis, Hürriyet ve Milliyet'in 19 ile 20 Nisan 1978 tarihli yayımları
- ^ a b Tercüman, 21.04.1978
- ^ Ortadoğu Gazetesi, 23 Nisan 1978
- ^ Hürriyet, 19. 04. 1978
- ^ Tercüman, 20.04.1978
- ^ Son Havadis, 21.04.1978
Dış bağlantılar
- Pir Sultan Abdal Kültür Derneği'nın yayınlamış olduğu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Malatya Katliami veya Malatya Olaylari 17 20 Nisan 1978 de Turkiye nin Malatya ilinde meydana gelen Alevilere donuk siddet olaylari ve cinayetler Donemin Malatya Belediye Baskani Hamit Fendoglu nun oldurulmesi uzerine ulkucu ve Islamci gruplarin sehrin Alevi ve solcu mahallelerine girmeleri ve siddet kullanmalari ile gelismis olaylarda 3 u cocuk olmak uzere 8 kisi oldurulmus 20 si agir olmak uzere 100 kisi yaralanmis ve yaklasik 1000 is yeri ve ev tahrip edilmistir Malatya KatliamiTurkiye de sag sol catismasi 12 Eylul Darbesi ne giden surecBolgeMalatya TurkiyeTarih17 20 Nisan 1978HedefAleviler SolcularSaldiri turuKatliamOlu8Yarali100IsleyenlerUlku Ocaklari Sag goruslu yerli halkArka plan1973 genel secimlerine gore Malatya da Cumhuriyet Halk Partisi CHP ve Milli Selamet Partisi MSP en buyuk partileri olusturmaktaydi Islamci olarak tanimlanmis MSP Sunni ve sagci kesimlerin destegini alirken CHP genellikle Alevi ve solcu gruplar tarafindan desteklenmekteydi Bu baglamda kentte sag ve sol ayrimi artmaya Komunizmle Mucadele Dernegi Ulku Ocaklari Akincilar Dernegi gibi sag derneklerin yani sira sol orgutlenmeler de kurulmaya ve yayginlasmaya baslamistir 1977 genel secimlerinde de bu kutuplasma gozlemlenmis bu secimlerde MSP ile Milliyetci Hareket Partisi onemli derecede oy artisi yasamistir 1968 den katliama gecen sure icerisinde Malatya da Kemal Abbas Altunkas in darp edilmesi 1968 Hekimhan Olayi 1968 2 Subat Mitingi 1975 15 16 Subat Olaylari 1975 ve Akcadag Ogretmen Okulu Olayi 1975 gibi huzursuzluk ve siddet olaylari yasanmistir OlaylarHamit Fendoglu nun oldurulmesi Olaylar Hamido lakapli belediye baskani Hamit Fendoglu nun evine gonderilen paketteki bombanin patlamasi ve kendisi gelini ve 2 torununun bu patlamada olmesi uzerine baslamistir Paketin 7 Nisan 1978 de Ankara dan gonderildigi tespit edilmistir Ayni tarihte postaya verilmis ve benzer yapiya sahip 3 tane daha bombali paket Fendoglu nun disinda Pazarcik CHP Ilce Baskani Memis Ozdal a devrin Adiyaman Emniyet Mudur Yardimcisi Abdulkadir Oltu ya ve Adanali is insani Ahmet Akalin a gonderilmistir Bombanin kim veya hangi kurulus tarafindan gonderildigi hakkinda gorus birligi olmamakla birlikte ilerleyen gunlerde gazetelerin yayinladigi haberlere gore arastirmacilar bombalarin ancak Ankara Nukleer Arastirma Merkezinde uretilebilecegini aciklamis ve bu kurumda arama yapilmistir Tesiste calisan Ulku Ocaklari eski Genel Baskani ve birkac kisi gozaltina alinmis Nukleer Arastirma Merkezi bir sure icin kapatilmistir Semsek ve diger tutuklular daha sonra serbest birakilmistir MHP li yetkililer bombanin sagci gruplar tarafindan gonderildigi iddiasini yalanlamis ve bombanin komunist gruplar tarafindan yollandigini iddia etmistir Ortadogu gazetesi suikastin solcularin ve onlarla isbirligi halindeki boluculerin eseri olduguna dair bir bant ele gecirdiklerini iddia etmistir Saldirilar ve tahrip olaylari Hamit Fendoglu nun oldurulmesinden kisa bir sure sonra Fendoglu nun evinin onunde yaklasik 100 kisilik bir grup birikmistir Hastaneye goturuldukten sonra hastane onunde toplanan yaklasik 1000 kisilik bir grubun sloganlar atarak sehre yurudugu ve saldiri eylemlerinde bulunmaya basladigi rapor edilmistir Suikastten bir gun sonra 18 Nisan 1978 de Fendoglu nun bagli oldugu Bulgurlu Izollu Asireti nden ve cevre koylerden on bini askin kisi sehre gelmistir Cogunlugu genc insanlardan olusan grup Kahrolsun Komunizm Katil Ecevit Musluman Turkiye Dan Dan Dan Hamido ya intikam sloganlari ile Alevi ve solcu kesimin yasadigi mahallelerine dogru yurumustur Maskeli kisilerin de yer aldigi grup CHP TOB DER TUM DER ve gibi siyasi parti ve demokratik kitle orgutlerinin il binalariyla Gayret Gorus Ekspres Baydagi Gunes gazetelerinin matbaa ve idarehanelerini tekel ve gazete bayilerini tahrip etmis veya atese vermistir Solcu ve Alevilere ait onceden isaretlenmis is yerleri de tahrip edilmistir Ayni gun saldirganlar arasinda bulunan Inonu Universitesi ogrencisi Tahir Kokcu nereden geldigi belli olmayan bir kursun nedeniyle oldurulmustur Malatya Cumhuriyet Savcisi Necati Sezener ile Adiyaman dan gelen Jandarma Komando Birligi komutani Yuzbasi Arif Dogan saldiriya ugramis her ikisi de bicak ve kursunla yaralanmistir Devlet Hastanesi Bashekimi Yuksel Fenercioglu da saldirganlar tarafindan atesli silahlar vasitasiyla yaralanmistir Milliyet belediye hoparlorlerinden Din elden gidiyor camilere bomba konuluyor anonslari yapildigini bildirmistir Takip eden zamanda saldirgan gruplar 14 ile 15 yaslarindaki Naci Erguvanli Ozcan Turksever ve Sait Hazar adli lise ogrencilerini kafalarina ates etmek suretiyle oldurmustur Ilerleyen gunlerde saldirilar Malatya nin mahallelerine yayilmis ve pek cok kisi yaralanmistir Bu sirada sehrin ana su deposuna cok miktarda zehir atildigi iddiasi kisa sure icinde tum kente yayilmistir Bunun uzerine Valilik kent suyunun icilmemesini istemis ve tahlil sonuclarin gelmesinin beklenmesini bildirmistir Bazi kisiler zehirlendikleri suphesiyle hastanelere basvurmustur Dogu Ozel Hastanesine zehirlenme sikayetiyle 200 e yakin kisinin basvurdugu rapor edilmistir Buna karsin tahliller suda zehir olmadigini ortaya koymustur Saldiri ve tahrip olaylari 17 Nisan aksamindan 20 Nisan a kadar surmus ve 3 gun sonra kontrol altina alinmistir Katliam esnasinda buyuk cogunlugu solcu ve Alevilere ait olan 1000 e yakin is yeri tahrip edilmis ve yakilmistir SonucKatliam sonucunda olusan tahribat dolayisiyla katliamdan etkilenen kesimler zamanla Malatya dan goc etmistir Ilerleyen yillarda ekonomik acidan iyi olan kesimler Mersin Adana Istanbul ve Izmir illerine goc etmisken geri kalanlar koylerine donmustur Gocler Malatya nin kulturel etnik dini ve siyasi yapisinda onemli degisimler meydana gelmesine neden olmustur Tepkiler Bulent Ecevit Basbakan Malatya olayinin rastlanti olmadigi ulkede kutuplasmayi koruklemek isteyen guclerin orgutlerin payinin oldugu soylenmektedir Muhalefet partileri Malatya daki olaylara tam olarak temas etmemislerdir cunku taraf tutmaktadirlar Barisa razi olmayanlar vardir Yasar Okuyan MHP Genel Baskan Yardimcisi Komunist alcaklar tarafindan hunharca oldurulen Malatya Belediye Baskani degerli dava insani merhum Fendoglu nun gercek katillerini CHP iktidari himayesine almaktadir Ve milliyetcilere iftira savurmaktadir Suleyman Demirel AP Genel Baskani Hadiselerin altinda komunizm yikicilik ve boluculugun bulundugunu henuz hukumet hic dillerine almiyor Turkiye yi rahatsiz eden gercek sebep budur Bu olaylarin gercek sebebini anlamaktan aciz bulunan hukumetin gaflet uykusundan uyanmasi icin daha kac vatandasimiz can verecektir Bu hukumet gaflet uykusundadir Alpaslan Turkes MHP Genel Baskani Ecevit ve Icisleri Bakanini bizim hakkimizda ima yolu ile de olsa one surdukleri iddialarini ispata davet ediyorum Bu iddialarini ispat edemedikleri takdirde dunyanin en alcak ve en serefsiz insanlari olacaklardir Ayrica bakinizSivas Katliami Maras KatliamiKaynakca Kaleli Lutfe 2017 Gecmisten Gunumuze Dinsel Katliamlar Gecmisten Gunumuze Dinsel Katliamlar Berfin Basin Yayin ve Tic Ltd Sti ISBN 978 605 4399 55 0 25 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2020 a b c d e f psakd org 18 Eylul 2010 18 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2020 a b Turkiye de ayrimcilik raporu PDF Mazlumder s 319 30 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan PDF Cumhuriyet Tercuman Son Havadis Hurriyet ve Milliyet in 19 ile 20 Nisan 1978 tarihli yayimlari a b Tercuman 21 04 1978 Ortadogu Gazetesi 23 Nisan 1978 Hurriyet 19 04 1978 Tercuman 20 04 1978 Son Havadis 21 04 1978Dis baglantilarPir Sultan Abdal Kultur Dernegi nin yayinlamis oldugu