Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1973 Türkiye genel seçimleri, 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 450 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 226 sandalye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Katılım | %66,8 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 İl ve ilçelere göre kazanan partileri gösteren harita | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seçim öncesi gelişmeler
1969 seçimlerinde tek başına iktidara gelen Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi (AP) hükûmeti 12 Mart Muhtırası'na kadar görevde kaldı. 12 Mart 1971'de Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç ve kuvvet komutanları, daha sonra "12 Mart Muhtırası" olarak anılacak olan muhtırayla Demirel Hükûmetinin istifasını istedi, bu muhtıra üzerine Demirel aynı gün istifa etti. Böylece ordunun etkisinin hemen her alanda hissedildiği, partilerüstü hükûmetlerin birbirini izlediği, 1961 Anayasası'nın temel hak ve özgürlüklere ilişkin maddelerinde önemli kısıtlamalara gidildiği olağanüstü bir dönem başladı. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkartma yetkisi verilmesi, TRT'nin özerkliğinin kaldırılması, üniversitelerin özerkliğinin azaltılması, memurlara sendika hakkının kaldırılması bu değişikliklerden bazılarıydı.
12 Mart Muhtırası'na daha ilk günden karşı çıkan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) genel sekreteri Bülent Ecevit'le, kurulan partilerüstü hükûmetlere katılmayı savunan Genel Başkan İsmet İnönü arasında derin bir anlaşmazlık doğdu. Bu çatışma giderek genişledi ve sonunda 5 Mayıs 1972'de bu gruplaşmayı çözmek amacıyla gitti. Kurultayın, İnönü'nün istifa uyarısına karşın Ecevit'e destek vermesi üzerine İsmet İnönü CHP genel başkanlığından ayrıldı. 14 Mayıs'ta yeniden toplanan kurultay Bülent Ecevit'i CHP'nin üçüncü genel başkanı seçti.
1972 yılının ikinci yarısına girildiğinde, bir yandan 12 Mart müdahalesini sürdüren ve istedikleri değişikliklerin mutlaka gerçekleşmesini bekleyen ordu ile askerî müdahalenin bir an önce bitmesini isteyen Demirel ve Ecevit arasındaki saflaşma netleşmeye başladı. Sonunda, komutanlarla TBMM'deki parti grupları arasında Nisan 1973'te büyük bir güç gösterisi yaşandı. Görev süresi dolan Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'ın yerine bu göreve seçilmek isteyen ve genelkurmay başkanlığı görevinden ayrılarak kontenjan senatörlüğüne getirilen Faruk Gürler, bütün baskı ve çabalara karşın TBMM'de seçilmek için gerekli desteği sağlayamadı. İki büyük parti CHP ve AP'nin adaylığı üzerinde anlaşma sağladığı kontenjan senatörü emekli Oramiral Fahri Korutürk 6 Nisan 1973'te Türkiye Cumhuriyeti'nin altıncı cumhurbaşkanı seçildi. Bu seçim, askerî müdahaleyi gerçekleştiren güçlerin ağırlığının azaldığını gösteriyordu. 14 Ekim 1973 genel seçimlerine de bu havayla gidildi.
Seçim süreci
12 Mart askerî müdahalesinin ardından Anayasa'ya geçici 12. Madde eklenmişti. Maddeye göre 12 Mart koşulları nedeniyle 10 Ekim 1971 tarihinde yapılması gereken Cumhuriyet Senatosu üçte bir yenileme seçimleri ve milletvekilliği ara seçimleri ertelenmişti. Ertelenen bu seçimlerin 12 Ekim 1973'te milletvekilleri genel seçimleriyle birlikte yapılması, 12. maddeyle bir hüküm haline getirilmişti. Anayasa'da seçimlerin yapılması için öngörülen tarih olan 12 Ekim, 'pazar' gününe değil, 'cuma' gününe denk düşüyordu. Oysa Seçim Kanunu gereği, seçimlerin 14 Ekim'de yapılması gerekiyordu. Anayasa değişikliği için yeterli zaman olmaması nedeniyle devreye giren Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) 10 Mart 1973 tarih ve 24 sayılı düzeltme kararı gazetelerde yayımlandı. Karara göre seçim tarihinin belirlenmesinde 'maddi bir hata' olduğu kabul edildi ve seçimlerin 12 Ekim Cuma günü değil, 14 Ekim 1973 Pazar günü yapılması gerektiği belirtildi.
Adalet Partisi seçimlere Demirel liderliğinde girerken CHP ise yeni lideri Ecevit’e umudunu bağlamıştı. Alparslan Türkeş liderliğindeki Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Milli Görüş siyasetinin lideri Necmettin Erbakan'ın kurduğu Milli Selamet Partisi ile AP'den ayrılanların kurduğu Demokratik Parti de siyaset sahnesindeydi. Daha çok AP ve CHP’nin mücadelesi gibi geçen seçimlerde, geniş çaplı "düzen değişikliği" ve siyasi özgürlük talebini dile getiren Bülent Ecevit mavi gömleği ve mitinglerde uçurduğu ak güvercinlerle özgürlük kahramanı gibi algılanırken, Celal Bayar Demokratik Partinin kampanyalarına katıldı.
Genel seçimle birlikte aynı gün Cumhuriyet Senatosu C Grubu üyeleri için de seçim yapıldı. İlk defa bu seçimlerde "tercihli oy" kullanıldı. Seçmenler birleşik oy pusulasında seçim çevresi için belirtilen sayıda aday için tercih de bulunabildi. Barajsız d'Hondt sisteminin uygulandığı 1973 seçimlerinde katılım oranı Türkiye seçim tarihinin yüzde 64,3 ile en düşük katılımlı genel seçimi olan 1969 seçimlerini 2,5 puan geçerek % 66,8'de kaldı. Sekiz partinin katıldığı seçimlerde yedi parti milletvekilliği kazandı.
Seçimin sonucu, bazı çevrelerce beklenmedik bir gelişme şeklinde karşılandı. Beklenen, Süleyman Demirel liderliğindeki AP zaferi iken; seçimin birinci partisi, 1965 yılı sonrasında geliştirdiği merkez sol açılım ve 1972’de yenilediği parti önderliği ile CHP oldu. % 33 oy oranı ile 185 milletvekilliği kazanan Cumhuriyet Halk Partisi, 1961 seçimleri sayılmazsa, çok partili döneme geçildiğinden beri ilk kez birinci oldu.
Sağ oyları hemen her seçimde yanında bulan, 1965 ve 1969 seçimlerinden tek başına iktidar olarak çıkan AP, bu kez büyük oy yitirdi. Milli Selamet Partisi (yüzde 11 oy ile 48 milletvekilliği) ve Demokratik Parti (% 11 oy oranıyla 45 milletvekilliği) sağ oyları bölerek AP’nin 1965’ten beri sürdürdüğü tek başına iktidarı yitirmesine neden oldu. Diğer partilerden Cumhuriyetçi Güven Partisi % 5 ile 13, Milliyetçi Hareket Partisi % 3 ile 3 ve Türkiye Birlik Partisi % 1 ile 1 milletvekili çıkardı. Milli Selamet Partisi İslamcı görüşleri savunarak milletvekili kazanan ilk parti oldu.
Seçim sonuçları
1973 genel seçimlerinin sonuçları:
| Toplam Sandık | |
| Toplam Seçmen | 16.798.164 |
| Toplam Kullanılan Oy | 11.223.843 |
| Toplam Geçersiz Oy | 500.185 |
| Toplam Geçerli Oy | 10.723.658 |
| Katılım Oranı (%) | 66,8 |
| Milletvekili Sayısı | 450 |
| Parti | Genel Başkan | Oy | % | +/– | Sandalye | +/– | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cumhuriyet Halk Partisi | Bülent Ecevit | 3.570.583 | 33,30 |  5,93 | 185 | 42 | |
| Adalet Partisi | Süleyman Demirel | 3.197.897 | 29,82 |  16,73 | 149 | 107 | |
| Demokratik Parti | Ferruh Bozbeyli | 1.275.502 | 11,89 | Yok | 45 | Yok | |
| Millî Selamet Partisi | Süleyman Arif Emre | 1.265.771 | 11,80 | Yok | 48 | Yok | |
| Cumhuriyetçi Güven Partisi | Turhan Feyzioğlu | 564.343 | 5,26 | 1,32 | 13 | 2 | |
| Milliyetçi Hareket Partisi | Alparslan Türkeş | 362.208 | 3,38 | 0,36 | 3 | 2 | |
| Bağımsızlar | 303.218 | 2,75 | 2,87 | 6 | 7 | ||
| Türkiye Birlik Partisi | Mustafa Timisi | 121.759 | 1,10 | 1,70 | 1 | 7 | |
| Millet Partisi | Cemal Tural | 62.377 | 0,70 | 2,53 | 0 | 6 | |
| Toplam | 10.723.658 | 100 | 450 | ||||
İllere göre seçim sonuçları
İllere göre 14 Ekim 1973 genel seçim sonuçları;
| İl | Mv Sayısı | CHP | % | AP | % | DP | % | MSP | % | Diğerleri | % | Toplam |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adana | 13 | 128.076 | 39,8 | 74.264 | 23,1 | 40.627 | 12,6 | 26.270 | 8,2 | 52.185 | 16,3 | 321.422 |
| Adıyaman | 4 | 28.856 | 32,7 | 24.009 | 28,1 | 3.448 | 3,9 | 19.504 | 22,1 | 11.109 | 12,6 | 88.210 |
| Afyon | 7 | 26.939 | 19,1 | 50.948 | 36,2 | 19.757 | 14,0 | 23.061 | 16,4 | 20.176 | 14,2 | 140.881 |
| Ağrı | 4 | 12.638 | 15,5 | 12.620 | 15,5 | 7.107 | 8,7 | 12.063 | 14,8 | 37.228 | 45,6 | 81.656 |
| Amasya | 4 | 26.079 | 28,1 | 23.892 | 25,8 | 5.246 | 5,7 | 16.523 | 17,8 | 20.941 | 22,6 | 92.681 |
| Ankara | 26 | 269.007 | 41,9 | 178.515 | 27,8 | 60.563 | 9,4 | 59.837 | 9,3 | 73.959 | 11,6 | 641.881 |
| Antalya | 7 | 48.019 | 29,5 | 63.736 | 39,2 | 27.653 | 17,0 | 9.098 | 5,6 | 14.235 | 8,7 | 162.741 |
| Artvin | 3 | 27.587 | 43,7 | 21.635 | 34,3 | 3.982 | 6,3 | 4.974 | 7,9 | 4.963 | 7,8 | 63.141 |
| Aydın | 7 | 54.185 | 30,1 | 62.547 | 34,7 | 51.911 | 28,8 | 5.479 | 3,0 | 6.133 | 3,4 | 180.255 |
| Balıkesir | 9 | 77.341 | 32,1 | 113.402 | 47,1 | 14.241 | 5,9 | 20.669 | 8,6 | 15.032 | 6,3 | 240.685 |
| Bilecik | 2 | 13.626 | 31,7 | 18.886 | 44,0 | 1.630 | 3,8 | 6.199 | 14,4 | 2.577 | 6,0 | 42.918 |
| Bingöl | 2 | 12.285 | 23,3 | 10.870 | 20,6 | 5.546 | 10,5 | 13.424 | 25,5 | 10.561 | 20,0 | 52.686 |
| Bitlis | 2 | 8.094 | 15,5 | 21.185 | 40,6 | 590 | 1,1 | 5.917 | 11,3 | 16.430 | 31,4 | 52.216 |
| Bolu | 5 | 20.487 | 15,0 | 56.480 | 41,3 | 6.601 | 4,8 | 23.597 | 17,3 | 29.089 | 21,3 | 136.254 |
| Burdur | 3 | 17.944 | 30,8 | 14.949 | 25,6 | 8.314 | 14,3 | 5.427 | 9,3 | 11.672 | 20,0 | 58.306 |
| Bursa | 11 | 84.257 | 28,0 | 152.367 | 50,7 | 23.078 | 7,7 | 28.395 | 9,4 | 12.596 | 4,2 | 300.693 |
| Çanakkale | 5 | 44.003 | 35,6 | 54.563 | 44,2 | 11.991 | 9,7 | 6.776 | 5,5 | 6.106 | 5,0 | 123.439 |
| Çankırı | 3 | 10.717 | 14,5 | 28.663 | 38,7 | 12.715 | 17,1 | 12.065 | 16,3 | 9.969 | 13,4 | 74.129 |
| Çorum | 7 | 47.276 | 30,7 | 29.282 | 19,0 | 27.575 | 17,9 | 33.450 | 21,7 | 16.358 | 10,6 | 153.941 |
| Denizli | 6 | 49.698 | 33,5 | 50.279 | 33,9 | 33.827 | 22,8 | 7.903 | 5,3 | 6.624 | 4,5 | 148.331 |
| Diyarbakır | 7 | 45.264 | 30,4 | 30.822 | 19,9 | 18.176 | 12,2 | 27.566 | 18,5 | 26.849 | 19,0 | 148.677 |
| Edirne | 4 | 44.247 | 44,2 | 41.668 | 41,6 | 6.420 | 6,4 | 2.230 | 2,2 | 5.512 | 5,5 | 100.077 |
| Elazığ | 5 | 29.790 | 29,5 | 25.811 | 25,5 | 7.819 | 7,7 | 28.153 | 27,8 | 9.532 | 9,4 | 101.105 |
| Erzincan | 3 | 33.924 | 45,3 | 19.131 | 25,6 | 2.075 | 2,8 | 12.074 | 16,1 | 7.668 | 10,2 | 74.872 |
| Erzurum | 9 | 37.848 | 19,7 | 43.919 | 22,9 | 20.611 | 10,7 | 56.513 | 29,5 | 32.961 | 17,1 | 191.852 |
| Eskişehir | 6 | 47.488 | 31,9 | 60.452 | 40,6 | 12.134 | 8,1 | 13.650 | 9,2 | 15.194 | 10,2 | 148.918 |
| Gaziantep | 8 | 61.213 | 37,0 | 29.332 | 17,7 | 25.742 | 15,5 | 19.162 | 11,6 | 30.130 | 18,1 | 165.579 |
| Giresun | 6 | 39.899 | 31,7 | 34.422 | 27,3 | 25.429 | 20,2 | 10.909 | 8,6 | 15.366 | 12,2 | 126.025 |
| Gümüşhane | 4 | 15.230 | 19,5 | 28.481 | 36,5 | 1.890 | 2,4 | 19.427 | 24,9 | 13.051 | 16,7 | 78.079 |
| Hakkâri | 1 | 11.373 | 35,4 | 10.612 | 33,0 | 8.252 | 25,7 | 687 | 2,1 | 1.237 | 3,8 | 32.161 |
| Hatay | 7 | 56.382 | 37,5 | 35.117 | 23,3 | 22.621 | 15,0 | 9.680 | 6,4 | 26.698 | 17,7 | 150.498 |
| Isparta | 4 | 12.093 | 14,4 | 52.297 | 62,0 | 9.702 | 11,5 | 6.002 | 7,1 | 4.172 | 5,0 | 84.266 |
| İçel | 7 | 75.229 | 39,2 | 56.327 | 29,4 | 30.028 | 15,7 | 5.436 | 2,8 | 24.812 | 12,9 | 191.832 |
| İstanbul | 38 | 499.225 | 48,9 | 290.763 | 28,5 | 72.775 | 7,1 | 85.454 | 8,4 | 72.099 | 7,0 | 1.020.316 |
| İzmir | 18 | 224.332 | 44,0 | 199.971 | 39,3 | 40.271 | 7,9 | 21.333 | 4,2 | 23.328 | 4,6 | 509.235 |
| Kahramanmaraş | 7 | 51.043 | 32,9 | 27.774 | 17,9 | 16.776 | 10,8 | 41.454 | 26,7 | 18.059 | 11,7 | 155.106 |
| Kars | 8 | 79.510 | 45,5 | 26.262 | 15,1 | 23.406 | 13,4 | 13.536 | 7,7 | 32.045 | 18,3 | 174.759 |
| Kastamonu | 6 | 28.922 | 21,4 | 52.540 | 39,0 | 14.101 | 10,5 | 8.101 | 6,0 | 31.171 | 23,1 | 134.835 |
| Kayseri | 8 | 38.731 | 23,3 | 45.373 | 27,3 | 8.578 | 5,1 | 27.383 | 16,5 | 46.238 | 27,9 | 166.303 |
| Kırklareli | 3 | 36.594 | 43,7 | 35.141 | 42,0 | 6.432 | 7,7 | 2.179 | 2,6 | 3.331 | 3,9 | 83.677 |
| Kırşehir | 3 | 17.757 | 31,0 | 8.055 | 14,1 | 7.249 | 12,7 | 7.907 | 13,8 | 16.205 | 28,4 | 57.173 |
| Kocaeli | 5 | 43.128 | 33,6 | 41.474 | 32,3 | 12.166 | 9,5 | 23.247 | 18,1 | 8.218 | 6,6 | 128.233 |
| Konya | 16 | 74.869 | 20,9 | 48.249 | 13,5 | 121.470 | 33,9 | 59.242 | 16,5 | 54.229 | 15,2 | 358.059 |
| Kütahya | 5 | 21.734 | 17,4 | 53.824 | 43,0 | 18.234 | 14,6 | 17.874 | 14,3 | 13.436 | 10,7 | 125.102 |
| Malatya | 6 | 64.422 | 44,1 | 20.224 | 13,8 | 6.644 | 4,5 | 29.138 | 19,9 | 25.803 | 17,5 | 146.231 |
| Manisa | 10 | 81.966 | 31,4 | 110.351 | 42,3 | 28.332 | 10,9 | 24.140 | 9,3 | 15.970 | 6,0 | 260.759 |
| Mardin | 6 | 24.417 | 17,7 | 25.853 | 18,7 | 24.213 | 17,6 | 16.694 | 12,1 | 46.676 | 33,9 | 137.853 |
| Muğla | 5 | 44.489 | 35,2 | 45.725 | 36,2 | 23.212 | 18,4 | 4.594 | 3,6 | 8.237 | 6,5 | 126.257 |
| Muş | 3 | 12.208 | 17,3 | 6.609 | 9,4 | 4.260 | 6,0 | 10.383 | 14,7 | 36.955 | 52,4 | 70.415 |
| Nevşehir | 3 | 15.723 | 26,0 | 21.424 | 35,4 | 3.165 | 5,2 | 11.161 | 18,4 | 9.099 | 15,0 | 60.572 |
| Niğde | 5 | 24.259 | 22,4 | 27.411 | 25,3 | 26.164 | 24,1 | 12.337 | 11,4 | 18.229 | 16,8 | 108.400 |
| Ordu | 8 | 50.188 | 29,9 | 26.474 | 15,8 | 35.981 | 21,4 | 12.183 | 7,3 | 43.109 | 25,6 | 167.935 |
| Rize | 4 | 30.613 | 31,1 | 29.303 | 29,7 | 12.164 | 12,3 | 21.614 | 21,9 | 4.852 | 5,0 | 98.546 |
| Sakarya | 6 | 33.705 | 24,7 | 39.928 | 29,3 | 28.441 | 20,8 | 24.792 | 18,2 | 9.589 | 7,0 | 136.455 |
| Samsun | 10 | 75.296 | 30,7 | 93.822 | 38,3 | 25.161 | 10,3 | 32.872 | 13,4 | 17.852 | 7,2 | 245.003 |
| Siirt | 4 | 12.576 | 14,2 | 14.515 | 16,4 | 9.715 | 11,0 | 8.349 | 9,5 | 43.179 | 48,9 | 88.334 |
| Sinop | 3 | 22.129 | 30,8 | 17.739 | 24,7 | 9.672 | 13,4 | 5.504 | 7,7 | 16.821 | 23,4 | 71.865 |
| Sivas | 9 | 63.259 | 32,9 | 32.437 | 16,9 | 12.845 | 6,7 | 49.532 | 25,7 | 34.304 | 17,8 | 192.377 |
| Tekirdağ | 4 | 31.558 | 34,4 | 36.861 | 40,2 | 7.717 | 8,4 | 3.008 | 3,3 | 12.663 | 13,7 | 91.807 |
| Tokat | 7 | 49.308 | 29,8 | 32.058 | 19,3 | 21.762 | 13,1 | 30.082 | 18,2 | 32.474 | 19,6 | 165.684 |
| Trabzon | 8 | 61.679 | 35,0 | 44.193 | 25,1 | 27.853 | 15,8 | 26.565 | 15,1 | 15.837 | 9,0 | 176.127 |
| Tunceli | 2 | 33.003 | 70,0 | 6.767 | 14,3 | 430 | 0,9 | 1.219 | 2,6 | 5.757 | 12,2 | 47.176 |
| Urfa | 7 | 36.615 | 28,9 | 42.365 | 33,5 | 21.609 | 17,1 | 22.198 | 17,6 | 3.687 | 2,9 | 126.474 |
| Uşak | 3 | 23.724 | 39,0 | 20.058 | 33,0 | 8.266 | 13,6 | 4.096 | 6,7 | 4.619 | 7,6 | 60.763 |
| Van | 4 | 10.027 | 10,3 | 21.750 | 22,3 | 1.344 | 1,4 | 6.779 | 7,0 | 57.403 | 59,0 | 97.303 |
| Yozgat | 6 | 34.801 | 27,0 | 22.596 | 17,5 | 20.204 | 15,7 | 27.767 | 21,5 | 23.616 | 18,3 | 128.984 |
| Zonguldak | 9 | 101.319 | 39,8 | 97.241 | 38,2 | 17.599 | 6,9 | 20.889 | 8,2 | 17.690 | 6,9 | 254.738 |
| Türkiye | 450 | 3.570.583 | 33,3 | 3.197.897 | 29,8 | 1.275.502 | 11,9 | 1.265.771 | 11,8 | 1.413.905 | 13,2 | 10.723.658 |
Notlar
Kaynakça
- ^ "Bir Darbe Bir Arasında 1961 Seçimleri ve 1973 Seçimleri". academia.edu. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2020.
- ^ "'2. Cumhuriyet'in anayasası'nın oylandığı 1961 referandumu". bbc.com. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2020.
- ^ . web.archive.org. 10 Şubat 2012. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023.
- ^ "Koalisyonlu yıllar başlıyor: 1973 genel seçimleri". yenisafak.com. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2020.
- ^ (PDF). hacettepe.edu.tr. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2020.
- ^ 1950 - 1977 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları 17 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., ysk.gov.tr
- ^ . 10 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1973 Turkiye genel secimleri 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15 donem milletvekillerini belirlemek icin yapilan genel secimlerdir 1973 Turkiye genel secimleri 1969 14 Ekim 1973 50 yil once 1973 10 14 1977 onceki uyelersecilen uyeler Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 450 sandalyesi icin Cogunluk icin gereken 226 sandalyeKatilim 66 8 Birinci parti Ikinci parti Lider Bulent Ecevit Suleyman DemirelParti Cumhuriyet Halk Partisi Adalet PartisiLiderlik tarihi 14 Mayis 1972 28 Kasim 1964Liderin bolgesi Zonguldak IspartaSon secim 143 sandalye 27 4 256 sandalye 46 6Sandalye 185 149Degisim 42 107Aldigi oy 3 570 583 3 197 897Oran 33 30 29 82Degisim 5 93 16 73 Ucuncu parti Dorduncu parti Lider Ferruh Bozbeyli Suleyman Arif EmreParti Demokratik Parti Milli Selamet PartisiLiderlik tarihi 18 Aralik 1970 11 Ekim 1972Liderin bolgesi Istanbul IstanbulSon secim Yeni parti Yeni partiSandalye 45 48Degisim Yeni parti Yeni partiAldigi oy 1 275 502 1 265 771Oran 11 89 11 80Degisim Yeni parti Yeni partiIl ve ilcelere gore kazanan partileri gosteren haritaOnceki Basbakan Naim Talu Bagimsiz Secilen Basbakan Bulent Ecevit Cumhuriyet Halk PartisiSecim oncesi gelismeler1969 secimlerinde tek basina iktidara gelen Suleyman Demirel liderligindeki Adalet Partisi AP hukumeti 12 Mart Muhtirasi na kadar gorevde kaldi 12 Mart 1971 de Genelkurmay Baskani Memduh Tagmac ve kuvvet komutanlari daha sonra 12 Mart Muhtirasi olarak anilacak olan muhtirayla Demirel Hukumetinin istifasini istedi bu muhtira uzerine Demirel ayni gun istifa etti Boylece ordunun etkisinin hemen her alanda hissedildigi partilerustu hukumetlerin birbirini izledigi 1961 Anayasasi nin temel hak ve ozgurluklere iliskin maddelerinde onemli kisitlamalara gidildigi olaganustu bir donem basladi Bakanlar Kuruluna kanun hukmunde kararname cikartma yetkisi verilmesi TRT nin ozerkliginin kaldirilmasi universitelerin ozerkliginin azaltilmasi memurlara sendika hakkinin kaldirilmasi bu degisikliklerden bazilariydi 12 Mart Muhtirasi na daha ilk gunden karsi cikan Cumhuriyet Halk Partisi CHP genel sekreteri Bulent Ecevit le kurulan partilerustu hukumetlere katilmayi savunan Genel Baskan Ismet Inonu arasinda derin bir anlasmazlik dogdu Bu catisma giderek genisledi ve sonunda 5 Mayis 1972 de bu gruplasmayi cozmek amaciyla gitti Kurultayin Inonu nun istifa uyarisina karsin Ecevit e destek vermesi uzerine Ismet Inonu CHP genel baskanligindan ayrildi 14 Mayis ta yeniden toplanan kurultay Bulent Ecevit i CHP nin ucuncu genel baskani secti 1972 yilinin ikinci yarisina girildiginde bir yandan 12 Mart mudahalesini surduren ve istedikleri degisikliklerin mutlaka gerceklesmesini bekleyen ordu ile askeri mudahalenin bir an once bitmesini isteyen Demirel ve Ecevit arasindaki saflasma netlesmeye basladi Sonunda komutanlarla TBMM deki parti gruplari arasinda Nisan 1973 te buyuk bir guc gosterisi yasandi Gorev suresi dolan Cumhurbaskani Cevdet Sunay in yerine bu goreve secilmek isteyen ve genelkurmay baskanligi gorevinden ayrilarak kontenjan senatorlugune getirilen Faruk Gurler butun baski ve cabalara karsin TBMM de secilmek icin gerekli destegi saglayamadi Iki buyuk parti CHP ve AP nin adayligi uzerinde anlasma sagladigi kontenjan senatoru emekli Oramiral Fahri Koruturk 6 Nisan 1973 te Turkiye Cumhuriyeti nin altinci cumhurbaskani secildi Bu secim askeri mudahaleyi gerceklestiren guclerin agirliginin azaldigini gosteriyordu 14 Ekim 1973 genel secimlerine de bu havayla gidildi Secim sureci12 Mart askeri mudahalesinin ardindan Anayasa ya gecici 12 Madde eklenmisti Maddeye gore 12 Mart kosullari nedeniyle 10 Ekim 1971 tarihinde yapilmasi gereken Cumhuriyet Senatosu ucte bir yenileme secimleri ve milletvekilligi ara secimleri ertelenmisti Ertelenen bu secimlerin 12 Ekim 1973 te milletvekilleri genel secimleriyle birlikte yapilmasi 12 maddeyle bir hukum haline getirilmisti Anayasa da secimlerin yapilmasi icin ongorulen tarih olan 12 Ekim pazar gunune degil cuma gunune denk dusuyordu Oysa Secim Kanunu geregi secimlerin 14 Ekim de yapilmasi gerekiyordu Anayasa degisikligi icin yeterli zaman olmamasi nedeniyle devreye giren Yuksek Secim Kurulunun YSK 10 Mart 1973 tarih ve 24 sayili duzeltme karari gazetelerde yayimlandi Karara gore secim tarihinin belirlenmesinde maddi bir hata oldugu kabul edildi ve secimlerin 12 Ekim Cuma gunu degil 14 Ekim 1973 Pazar gunu yapilmasi gerektigi belirtildi Adalet Partisi secimlere Demirel liderliginde girerken CHP ise yeni lideri Ecevit e umudunu baglamisti Alparslan Turkes liderligindeki Milliyetci Hareket Partisi MHP ve Milli Gorus siyasetinin lideri Necmettin Erbakan in kurdugu Milli Selamet Partisi ile AP den ayrilanlarin kurdugu Demokratik Parti de siyaset sahnesindeydi Daha cok AP ve CHP nin mucadelesi gibi gecen secimlerde genis capli duzen degisikligi ve siyasi ozgurluk talebini dile getiren Bulent Ecevit mavi gomlegi ve mitinglerde ucurdugu ak guvercinlerle ozgurluk kahramani gibi algilanirken Celal Bayar Demokratik Partinin kampanyalarina katildi Genel secimle birlikte ayni gun Cumhuriyet Senatosu C Grubu uyeleri icin de secim yapildi Ilk defa bu secimlerde tercihli oy kullanildi Secmenler birlesik oy pusulasinda secim cevresi icin belirtilen sayida aday icin tercih de bulunabildi Barajsiz d Hondt sisteminin uygulandigi 1973 secimlerinde katilim orani Turkiye secim tarihinin yuzde 64 3 ile en dusuk katilimli genel secimi olan 1969 secimlerini 2 5 puan gecerek 66 8 de kaldi Sekiz partinin katildigi secimlerde yedi parti milletvekilligi kazandi Secimin sonucu bazi cevrelerce beklenmedik bir gelisme seklinde karsilandi Beklenen Suleyman Demirel liderligindeki AP zaferi iken secimin birinci partisi 1965 yili sonrasinda gelistirdigi merkez sol acilim ve 1972 de yeniledigi parti onderligi ile CHP oldu 33 oy orani ile 185 milletvekilligi kazanan Cumhuriyet Halk Partisi 1961 secimleri sayilmazsa cok partili doneme gecildiginden beri ilk kez birinci oldu Sag oylari hemen her secimde yaninda bulan 1965 ve 1969 secimlerinden tek basina iktidar olarak cikan AP bu kez buyuk oy yitirdi Milli Selamet Partisi yuzde 11 oy ile 48 milletvekilligi ve Demokratik Parti 11 oy oraniyla 45 milletvekilligi sag oylari bolerek AP nin 1965 ten beri surdurdugu tek basina iktidari yitirmesine neden oldu Diger partilerden Cumhuriyetci Guven Partisi 5 ile 13 Milliyetci Hareket Partisi 3 ile 3 ve Turkiye Birlik Partisi 1 ile 1 milletvekili cikardi Milli Selamet Partisi Islamci gorusleri savunarak milletvekili kazanan ilk parti oldu Secim sonuclariCumhuriyet Halk Partisi nin il ve ilce bazinda oy oranlarini gosteren harita 1973 genel secimlerinin sonuclari Toplam SandikToplam Secmen 16 798 164Toplam Kullanilan Oy 11 223 843Toplam Gecersiz Oy 500 185Toplam Gecerli Oy 10 723 658Katilim Orani 66 8Milletvekili Sayisi 450Parti Genel Baskan Oy Sandalye Cumhuriyet Halk Partisi Bulent Ecevit 3 570 583 33 30 5 93 185 42Adalet Partisi Suleyman Demirel 3 197 897 29 82 16 73 149 107Demokratik Parti Ferruh Bozbeyli 1 275 502 11 89 Yok 45 YokMilli Selamet Partisi Suleyman Arif Emre 1 265 771 11 80 Yok 48 YokCumhuriyetci Guven Partisi Turhan Feyzioglu 564 343 5 26 1 32 13 2Milliyetci Hareket Partisi Alparslan Turkes 362 208 3 38 0 36 3 2Bagimsizlar 303 218 2 75 2 87 6 7Turkiye Birlik Partisi Mustafa Timisi 121 759 1 10 1 70 1 7Millet Partisi Cemal Tural 62 377 0 70 2 53 0 6Toplam 10 723 658 100 450Illere gore secim sonuclariIllere gore 14 Ekim 1973 genel secim sonuclari Il Mv Sayisi CHP AP DP MSP Digerleri ToplamAdana 13 128 076 39 8 74 264 23 1 40 627 12 6 26 270 8 2 52 185 16 3 321 422Adiyaman 4 28 856 32 7 24 009 28 1 3 448 3 9 19 504 22 1 11 109 12 6 88 210Afyon 7 26 939 19 1 50 948 36 2 19 757 14 0 23 061 16 4 20 176 14 2 140 881Agri 4 12 638 15 5 12 620 15 5 7 107 8 7 12 063 14 8 37 228 45 6 81 656Amasya 4 26 079 28 1 23 892 25 8 5 246 5 7 16 523 17 8 20 941 22 6 92 681Ankara 26 269 007 41 9 178 515 27 8 60 563 9 4 59 837 9 3 73 959 11 6 641 881Antalya 7 48 019 29 5 63 736 39 2 27 653 17 0 9 098 5 6 14 235 8 7 162 741Artvin 3 27 587 43 7 21 635 34 3 3 982 6 3 4 974 7 9 4 963 7 8 63 141Aydin 7 54 185 30 1 62 547 34 7 51 911 28 8 5 479 3 0 6 133 3 4 180 255Balikesir 9 77 341 32 1 113 402 47 1 14 241 5 9 20 669 8 6 15 032 6 3 240 685Bilecik 2 13 626 31 7 18 886 44 0 1 630 3 8 6 199 14 4 2 577 6 0 42 918Bingol 2 12 285 23 3 10 870 20 6 5 546 10 5 13 424 25 5 10 561 20 0 52 686Bitlis 2 8 094 15 5 21 185 40 6 590 1 1 5 917 11 3 16 430 31 4 52 216Bolu 5 20 487 15 0 56 480 41 3 6 601 4 8 23 597 17 3 29 089 21 3 136 254Burdur 3 17 944 30 8 14 949 25 6 8 314 14 3 5 427 9 3 11 672 20 0 58 306Bursa 11 84 257 28 0 152 367 50 7 23 078 7 7 28 395 9 4 12 596 4 2 300 693Canakkale 5 44 003 35 6 54 563 44 2 11 991 9 7 6 776 5 5 6 106 5 0 123 439Cankiri 3 10 717 14 5 28 663 38 7 12 715 17 1 12 065 16 3 9 969 13 4 74 129Corum 7 47 276 30 7 29 282 19 0 27 575 17 9 33 450 21 7 16 358 10 6 153 941Denizli 6 49 698 33 5 50 279 33 9 33 827 22 8 7 903 5 3 6 624 4 5 148 331Diyarbakir 7 45 264 30 4 30 822 19 9 18 176 12 2 27 566 18 5 26 849 19 0 148 677Edirne 4 44 247 44 2 41 668 41 6 6 420 6 4 2 230 2 2 5 512 5 5 100 077Elazig 5 29 790 29 5 25 811 25 5 7 819 7 7 28 153 27 8 9 532 9 4 101 105Erzincan 3 33 924 45 3 19 131 25 6 2 075 2 8 12 074 16 1 7 668 10 2 74 872Erzurum 9 37 848 19 7 43 919 22 9 20 611 10 7 56 513 29 5 32 961 17 1 191 852Eskisehir 6 47 488 31 9 60 452 40 6 12 134 8 1 13 650 9 2 15 194 10 2 148 918Gaziantep 8 61 213 37 0 29 332 17 7 25 742 15 5 19 162 11 6 30 130 18 1 165 579Giresun 6 39 899 31 7 34 422 27 3 25 429 20 2 10 909 8 6 15 366 12 2 126 025Gumushane 4 15 230 19 5 28 481 36 5 1 890 2 4 19 427 24 9 13 051 16 7 78 079Hakkari 1 11 373 35 4 10 612 33 0 8 252 25 7 687 2 1 1 237 3 8 32 161Hatay 7 56 382 37 5 35 117 23 3 22 621 15 0 9 680 6 4 26 698 17 7 150 498Isparta 4 12 093 14 4 52 297 62 0 9 702 11 5 6 002 7 1 4 172 5 0 84 266Icel 7 75 229 39 2 56 327 29 4 30 028 15 7 5 436 2 8 24 812 12 9 191 832Istanbul 38 499 225 48 9 290 763 28 5 72 775 7 1 85 454 8 4 72 099 7 0 1 020 316Izmir 18 224 332 44 0 199 971 39 3 40 271 7 9 21 333 4 2 23 328 4 6 509 235Kahramanmaras 7 51 043 32 9 27 774 17 9 16 776 10 8 41 454 26 7 18 059 11 7 155 106Kars 8 79 510 45 5 26 262 15 1 23 406 13 4 13 536 7 7 32 045 18 3 174 759Kastamonu 6 28 922 21 4 52 540 39 0 14 101 10 5 8 101 6 0 31 171 23 1 134 835Kayseri 8 38 731 23 3 45 373 27 3 8 578 5 1 27 383 16 5 46 238 27 9 166 303Kirklareli 3 36 594 43 7 35 141 42 0 6 432 7 7 2 179 2 6 3 331 3 9 83 677Kirsehir 3 17 757 31 0 8 055 14 1 7 249 12 7 7 907 13 8 16 205 28 4 57 173Kocaeli 5 43 128 33 6 41 474 32 3 12 166 9 5 23 247 18 1 8 218 6 6 128 233Konya 16 74 869 20 9 48 249 13 5 121 470 33 9 59 242 16 5 54 229 15 2 358 059Kutahya 5 21 734 17 4 53 824 43 0 18 234 14 6 17 874 14 3 13 436 10 7 125 102Malatya 6 64 422 44 1 20 224 13 8 6 644 4 5 29 138 19 9 25 803 17 5 146 231Manisa 10 81 966 31 4 110 351 42 3 28 332 10 9 24 140 9 3 15 970 6 0 260 759Mardin 6 24 417 17 7 25 853 18 7 24 213 17 6 16 694 12 1 46 676 33 9 137 853Mugla 5 44 489 35 2 45 725 36 2 23 212 18 4 4 594 3 6 8 237 6 5 126 257Mus 3 12 208 17 3 6 609 9 4 4 260 6 0 10 383 14 7 36 955 52 4 70 415Nevsehir 3 15 723 26 0 21 424 35 4 3 165 5 2 11 161 18 4 9 099 15 0 60 572Nigde 5 24 259 22 4 27 411 25 3 26 164 24 1 12 337 11 4 18 229 16 8 108 400Ordu 8 50 188 29 9 26 474 15 8 35 981 21 4 12 183 7 3 43 109 25 6 167 935Rize 4 30 613 31 1 29 303 29 7 12 164 12 3 21 614 21 9 4 852 5 0 98 546Sakarya 6 33 705 24 7 39 928 29 3 28 441 20 8 24 792 18 2 9 589 7 0 136 455Samsun 10 75 296 30 7 93 822 38 3 25 161 10 3 32 872 13 4 17 852 7 2 245 003Siirt 4 12 576 14 2 14 515 16 4 9 715 11 0 8 349 9 5 43 179 48 9 88 334Sinop 3 22 129 30 8 17 739 24 7 9 672 13 4 5 504 7 7 16 821 23 4 71 865Sivas 9 63 259 32 9 32 437 16 9 12 845 6 7 49 532 25 7 34 304 17 8 192 377Tekirdag 4 31 558 34 4 36 861 40 2 7 717 8 4 3 008 3 3 12 663 13 7 91 807Tokat 7 49 308 29 8 32 058 19 3 21 762 13 1 30 082 18 2 32 474 19 6 165 684Trabzon 8 61 679 35 0 44 193 25 1 27 853 15 8 26 565 15 1 15 837 9 0 176 127Tunceli 2 33 003 70 0 6 767 14 3 430 0 9 1 219 2 6 5 757 12 2 47 176Urfa 7 36 615 28 9 42 365 33 5 21 609 17 1 22 198 17 6 3 687 2 9 126 474Usak 3 23 724 39 0 20 058 33 0 8 266 13 6 4 096 6 7 4 619 7 6 60 763Van 4 10 027 10 3 21 750 22 3 1 344 1 4 6 779 7 0 57 403 59 0 97 303Yozgat 6 34 801 27 0 22 596 17 5 20 204 15 7 27 767 21 5 23 616 18 3 128 984Zonguldak 9 101 319 39 8 97 241 38 2 17 599 6 9 20 889 8 2 17 690 6 9 254 738Turkiye 450 3 570 583 33 3 3 197 897 29 8 1 275 502 11 9 1 265 771 11 8 1 413 905 13 2 10 723 658Notlar 33 34 35 ve 36 hukumetlerKaynakca Bir Darbe Bir Arasinda 1961 Secimleri ve 1973 Secimleri academia edu 23 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2020 2 Cumhuriyet in anayasasi nin oylandigi 1961 referandumu bbc com 29 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2020 web archive org 10 Subat 2012 10 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2023 Koalisyonlu yillar basliyor 1973 genel secimleri yenisafak com 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2020 PDF hacettepe edu tr 27 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2020 1950 1977 Yillari Arasi Secim Cevresine Gore Milletvekili Genel Secimi Sonuclari 17 Mayis 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ysk gov tr 10 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2020