Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maykop kültürü (Rusça: майкоп),Tunç Çağı'nda Batı Kafkasya bölgesinde hakim olmuş başlıca arkeolojik kültürlerinden biriydi.
 | |
| Coğrafi aralık | Avrasya stepleri |
|---|---|
| Çağ | Tunç Çağı |
| Ardıl | Yamnaya kültürü |
Maykop kültürü batıda Taman Yarımadası'na, doğuda günümüz Dağıstan sınırına ve güneyde Kura Nehri'ne kadar uzanan bir bölgede görülmekteydi. Kültür, adını Kuban Nehri vadisindeki Maykop kurganında bulunan kraliyet mezarından almıştır.
2018'de yayınlanan genetik çalışmalara göre, Maykop kültüründe yaşayan nüfus güneyden, daha spesifik olarak Batı Gürcistan ve Abhazya'dan Maykop kültür bölgesine gelmiştir. Bu nüfusun aynı zamada Kafkasya'nın kuzey tarafını ilk kez kolonileştiren Eneolitik çiftçilerin soyundan geldiği düşünülmektedir. Bu yüzden Maykop kültüründe yaşamış insanların Kuzeybatı Kafkasya dil ailesinin kurucuları olduğu düşünülmektedir.
Kültür
Maykop kültüründe görülen ölüleri defnetme ritüelleri Hint-Avrupa kültürlerindeki def ritüelleriyle benzerlik göstermektedir. Genellikle taş bir çukura gömülen cesetlerin tepesine bir kurgan (veya tümülüs) dikilirdi. Sonraki dönemde kurganların yerini taş yığınları almıştır.
Maykop kültürü o dönemdeki diğer kültürlerin aksine altın ve gümüş işçiliği bakımından zengindi.
Sanat
20. yüzyılın başında yapılan araştırmalarla Maykop kültüründe yaşamış insanların kendilerine özgü hayvan tasvirleri olduğu tespit edilmiştir. Maykop kültüründe kullanılan hayvan tasvirlerinin sonraki dönemlerde yaşamış halklar tarafından prototip olarak kullanıldığı düşünülmektedir: Maykop döneminden hayvan tasvirleri, İskit, Sarmat ve Kelt hayvan tasvirlerinden yaklaşık 1000 yıl daha eskidir.
Maykop kültürüne atfedilenler petroglifler bugüne kadar deşifre edilmemiştir.
At yetiştiriciliği
Maykop kültüründe yaşamış halklar çoğunlukla yerleşik bir yaşam sürüyordu. Bu yüzden attan çok sığır ve domuz yetiştiricliği yapmışlardır.
Arkeologlar at yularındaki bronz yanak kayışının özgün bir formunu keşfetmiştir. Yanak kayışı, at başlığını ve yular kayışını birbirine bağlayan bükülmüş bir bronz çubuktan oluşmaktaydı. Yanak kayışındaki çentikler, kayışın burnu ve alt dudağı bağlamak için kullanıldığını göstermektedir.
Dünyadaki en eski vagon tekerlerinden bazıları Maykop kültür bölgesinde bulunmuştur. Kuban bölgesindeki Novokorsunskaya kurganında bulunan iki ahşap tekerlek, MÖ 4. binyılın ikinci yarısına tarihlenmektedir.
Teras tarımı
Dağlara inşa edilen yapay teras kompleksleri, bu halkın yerleşik bir yaşam sürdüğünü, nüfus yoğunluğunun yüksek olduğunu ve yüksek düzeyde tarımsal becerilere sahip olduğunu kanıtlamaktadır. MÖ 3000'lü yıllarda inşa edilen teraslar, sonraki kültürlerce de kullanılmıştır. Bölgedeki teraslarda bulunan çanak çömleklerin büyük çoğunluğu Maykop döneminde, geriye kalan çalan çömlekler ise İskit ve Alanlar yaşadığı dönemde yapılmıştır. Maykop terasları dünyanın en eski terasları arasındadır, ancak hakkında çok az çalışma yapılmıştır. Terasların günümüze kadar gelmesi, terasları inşa eden kişilerin yüksek seviyede mühendislik bilgisine sahip olabileceğini göstermektedir.
Son keşfedilenler
Rus arkeolog Alexei Rezepkin'e göre, bu kültürde aşağıdaki objeler keşfedilmiştir:
- Bugüne kadar keşfedilmiş en eski bronz kılıç. MÖ 3400 veya MÖ 3300'lü yıllara tarihlenen kılıç, Novosvobodnaya'nın yakınlarındaki taş mezarda bulunmıştur. Bronz kılıç, günümüzde Sankt-Peterburg'daki Ermitaj Müzesi'nde sergilenmektedir. Kılıcın uzunluğu 63 cm, kılıç kabzasının uzunluğu ise 11 cmdir.
- Bugüne kadar keşfedilmiş en eski kolon.
- Bugüne kadar keşfedilmiş en eski telli çalgı. MÖ 3000'lü yıllara tarihlenen bu çalgı, Adigelerin şiçepşinine benzemektedir. Bronz kılıç gibi Ermitaj Müzesi'nde sergilenmektedir.
Köken
Pontik stepler
Gömme uygulamaları Marija Gimbutas'ın Kurgan hipotezi'nde açıklanan cenaze pratiklerine benziyor. Bu bazıları tarafından 'den Kafkasya'ya bir Hint-Avrupa müdahalesi olarak görülüyor. Bununla birlikte, J.P. Mallory'ye göre:
...höyüklere ilişkin kanıtların bulunduğu yerlerde, bu tam olarak daha sonra Hint-Avrupa dışı popülasyonların varlığını gösteren bölgelerdedir.
Kültür, en azından, Proto-Hint-Avrupalılar soyundan gelenlerle güçlü etnik ve dilbilimsel bağları olan "kurganlaşmış" bir yerel kültür olarak tanımlanmıştır. Ekonomik anlamda, ve ile ve daha uzaktan Küresel Amfora ve kültürleriyle ilişkilendirilmiştir. Yine de, Mallory'ye göre:
Böyle bir teoride vurgulanması gereken, son derece spekülatif ve tartışmalı olsa da, bu kültürün en az iki geleneğin bir ürünü olabileceği kabul ediliyor: tarafından benimsenen yerel bozkır geleneği ve Kafkasya'nın güneyinden gelen yabancı unsurlar, her iki bölgedeki ithalatla gösterilebilir.
İranî kökenler
Mariya İvanova'ya göre Maykop'un kökenleri İran Platosu'ndaydı:
Kuzey Kafkasya'daki MÖ 5. binyılın mezarları ve yerleşimleri, kuzey ve batı Karadeniz bölgesindeki çağdaş arkeolojik komplekslerle ilgili maddî bir kültüre işaret ediyor. Yine de göründüğü gibi, aniden MÖ 4. binyılın ortalarında kökeni hâlâ belirsiz olan "yüksek kültür" ile değiştirildi. Adını büyük Maykop kurganından alan bu arkeolojik kültür, yerel arketipi olmayan ve Balkan-Anadolu Bakır Çağı geleneğine atfedilemeyen her alanda yenilikler göstermiştir. Rus araştırmacıların tercih ettiği teori, güneyden Suriye-Anadolu bölgesinden kaynaklanan ve genellikle sözde "Uruk yayılması" ile bağlantılı olarak bahsedilen bir göçtür. Ancak Maykop ile Suriye-Anadolu bölgesi arasındaki bağlantı konusunda ciddi şüpheler ortaya çıktı. Kuzey Kafkasya'daki yabancı cisimler Fırat ve Dicle'nin üst kesimleriyle veya Mezopotamya'nın taşkın yataklarıyla hiçbir bağlantıya sahip değil, daha çok İran platosuyla ve Güney Orta Asya ile bağları varmış gibi görünüyor. Güneybatı Hazar Denizi bölgesinde yapılan son kazılar, "Doğu" ve Kıta Avrupası arasındaki etkileşimler hakkında yeni bir perspektif sağlıyor. Bir yandan, MÖ 4. binyılın başlarında, Mezopotamya'nın çok ötesine uzanan devasa bir etkileşim alanının evrimleştiği giderek daha açık hale geliyor. Öte yandan, bu bulgular Mezopotamya'ya verilen geleneksel önemi göreli hale getirmektedir, çünkü İran ve Orta Asya'da ortaya çıkan yenilikler açıkça Suriye-Anadolu bölgesinde bağımsız olarak yayılmıştır.
Azerbaycan
Daha yakın zamanlarda, Azerbaycan'daki 'da bazı çok eski kurganlar keşfedildi. Bu kurganlar MÖ 4. binyılın başına tarihlenir ve kültürüne aittir. Kurganları araştıranlara göre Soyuqbulaq kurganları ile Maykop kurganları arasında bazı önemli paralellikler vardır:
"2004 yılında Soyuqbulaq'ın keşfi ve sonraki kazılar, Güney Kafkasya'da son boyunca Güney Kafkasya'da kurgan cenaze töreninin iyice yerleştiğine dair önemli kanıtlar sağladı [...] Leylatepe Kültürü kabileleri MÖ. 4. bin yılın ortalarında kuzeye göç etti. Kuzey Kafkasya'daki Maykop Kültürünün yükselişinde önemli bir rol oynadı."
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Ivanova (2007). "The Chronology of the "Maikop Culture" in the North Caucasus: Changing Perspectives". Armenian Journal of Near Eastern Studies. II: 7-39. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ Wang (16 Mayıs 2018). "The genetic prehistory of the Greater Caucasus". bioRxiv (İngilizce): 322347. 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ Anthony. "Archaeology, Genetics, and Language in the Steppes: A Comment on Bomhard". Journal of Indo-European Studies (İngilizce). 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ Е.И.Крупновым «О загадочной майкопской надписи // Вопросы истории № 3, М. 1964г
- ^ Мунчаев Р. М. Бронзовые псалии майкопской культуры и проблема возникновения коневодства на Кавказе,«Кавказ и Восточная Европа в древности», М.,1973.
- ^ Holm, Hans J. J. G. (2019): The Earliest Wheel Finds, their Archeology and Indo-European Terminology in Time and Space, and Early Migrations around the Caucasus. Series Minor 43. Budapest: ARCHAEOLINGUA ALAPÍTVÁNY. .
- ^ In Search of the Indo-Europeans - J.P. Mallory, Thames and Hudson, 1987, , p233
- ^ J.P. Mallory, , Maykop Culture
- ^ Ivanova M. 2012. Kaukasus und Orient: Die Entstehung des„Maikop-Phänomens“ im 4. Jahrtausend v.Chr Praehistorische Zeitschrift 2012; 87(1): 1–28
- ^ Najaf Museyibli, Excavations of Soyugbulaq Kurgans 13 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Azerbaijan Republic National Academy of Sciences, Institute of Archaeology and Ethnography. Baku, Azerbaijan 2008
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Maykop kulturu Rusca majkop Tunc Cagi nda Bati Kafkasya bolgesinde hakim olmus baslica arkeolojik kulturlerinden biriydi Maykop kulturuCografi aralikAvrasya stepleriCagTunc CagiArdilYamnaya kulturu Maykop kulturu batida Taman Yarimadasi na doguda gunumuz Dagistan sinirina ve guneyde Kura Nehri ne kadar uzanan bir bolgede gorulmekteydi Kultur adini Kuban Nehri vadisindeki Maykop kurganinda bulunan kraliyet mezarindan almistir 2018 de yayinlanan genetik calismalara gore Maykop kulturunde yasayan nufus guneyden daha spesifik olarak Bati Gurcistan ve Abhazya dan Maykop kultur bolgesine gelmistir Bu nufusun ayni zamada Kafkasya nin kuzey tarafini ilk kez kolonilestiren Eneolitik ciftcilerin soyundan geldigi dusunulmektedir Bu yuzden Maykop kulturunde yasamis insanlarin Kuzeybati Kafkasya dil ailesinin kuruculari oldugu dusunulmektedir KulturMaykop kulturunde gorulen oluleri defnetme rituelleri Hint Avrupa kulturlerindeki def rituelleriyle benzerlik gostermektedir Genellikle tas bir cukura gomulen cesetlerin tepesine bir kurgan veya tumulus dikilirdi Sonraki donemde kurganlarin yerini tas yiginlari almistir Maykop kulturu o donemdeki diger kulturlerin aksine altin ve gumus isciligi bakimindan zengindi Sanat 20 yuzyilin basinda yapilan arastirmalarla Maykop kulturunde yasamis insanlarin kendilerine ozgu hayvan tasvirleri oldugu tespit edilmistir Maykop kulturunde kullanilan hayvan tasvirlerinin sonraki donemlerde yasamis halklar tarafindan prototip olarak kullanildigi dusunulmektedir Maykop doneminden hayvan tasvirleri Iskit Sarmat ve Kelt hayvan tasvirlerinden yaklasik 1000 yil daha eskidir Maykop kulturune atfedilenler petroglifler bugune kadar desifre edilmemistir At yetistiriciligi Maykop kulturunde yasamis halklar cogunlukla yerlesik bir yasam suruyordu Bu yuzden attan cok sigir ve domuz yetistiricligi yapmislardir Arkeologlar at yularindaki bronz yanak kayisinin ozgun bir formunu kesfetmistir Yanak kayisi at basligini ve yular kayisini birbirine baglayan bukulmus bir bronz cubuktan olusmaktaydi Yanak kayisindaki centikler kayisin burnu ve alt dudagi baglamak icin kullanildigini gostermektedir Dunyadaki en eski vagon tekerlerinden bazilari Maykop kultur bolgesinde bulunmustur Kuban bolgesindeki Novokorsunskaya kurganinda bulunan iki ahsap tekerlek MO 4 binyilin ikinci yarisina tarihlenmektedir Teras tarimi Daglara insa edilen yapay teras kompleksleri bu halkin yerlesik bir yasam surdugunu nufus yogunlugunun yuksek oldugunu ve yuksek duzeyde tarimsal becerilere sahip oldugunu kanitlamaktadir MO 3000 lu yillarda insa edilen teraslar sonraki kulturlerce de kullanilmistir Bolgedeki teraslarda bulunan canak comleklerin buyuk cogunlugu Maykop doneminde geriye kalan calan comlekler ise Iskit ve Alanlar yasadigi donemde yapilmistir Maykop teraslari dunyanin en eski teraslari arasindadir ancak hakkinda cok az calisma yapilmistir Teraslarin gunumuze kadar gelmesi teraslari insa eden kisilerin yuksek seviyede muhendislik bilgisine sahip olabilecegini gostermektedir Son kesfedilenler Rus arkeolog Alexei Rezepkin e gore bu kulturde asagidaki objeler kesfedilmistir Bugune kadar kesfedilmis en eski bronz kilic MO 3400 veya MO 3300 lu yillara tarihlenen kilic Novosvobodnaya nin yakinlarindaki tas mezarda bulunmistur Bronz kilic gunumuzde Sankt Peterburg daki Ermitaj Muzesi nde sergilenmektedir Kilicin uzunlugu 63 cm kilic kabzasinin uzunlugu ise 11 cmdir Bugune kadar kesfedilmis en eski kolon Bugune kadar kesfedilmis en eski telli calgi MO 3000 lu yillara tarihlenen bu calgi Adigelerin sicepsinine benzemektedir Bronz kilic gibi Ermitaj Muzesi nde sergilenmektedir KokenPontik stepler Gomme uygulamalari Marija Gimbutas in Kurgan hipotezi nde aciklanan cenaze pratiklerine benziyor Bu bazilari tarafindan den Kafkasya ya bir Hint Avrupa mudahalesi olarak goruluyor Bununla birlikte J P Mallory ye gore hoyuklere iliskin kanitlarin bulundugu yerlerde bu tam olarak daha sonra Hint Avrupa disi populasyonlarin varligini gosteren bolgelerdedir Kultur en azindan Proto Hint Avrupalilar soyundan gelenlerle guclu etnik ve dilbilimsel baglari olan kurganlasmis bir yerel kultur olarak tanimlanmistir Ekonomik anlamda ve ile ve daha uzaktan Kuresel Amfora ve kulturleriyle iliskilendirilmistir Yine de Mallory ye gore Boyle bir teoride vurgulanmasi gereken son derece spekulatif ve tartismali olsa da bu kulturun en az iki gelenegin bir urunu olabilecegi kabul ediliyor tarafindan benimsenen yerel bozkir gelenegi ve Kafkasya nin guneyinden gelen yabanci unsurlar her iki bolgedeki ithalatla gosterilebilir Irani kokenler Mariya Ivanova ya gore Maykop un kokenleri Iran Platosu ndaydi Kuzey Kafkasya daki MO 5 binyilin mezarlari ve yerlesimleri kuzey ve bati Karadeniz bolgesindeki cagdas arkeolojik komplekslerle ilgili maddi bir kulture isaret ediyor Yine de gorundugu gibi aniden MO 4 binyilin ortalarinda kokeni hala belirsiz olan yuksek kultur ile degistirildi Adini buyuk Maykop kurganindan alan bu arkeolojik kultur yerel arketipi olmayan ve Balkan Anadolu Bakir Cagi gelenegine atfedilemeyen her alanda yenilikler gostermistir Rus arastirmacilarin tercih ettigi teori guneyden Suriye Anadolu bolgesinden kaynaklanan ve genellikle sozde Uruk yayilmasi ile baglantili olarak bahsedilen bir goctur Ancak Maykop ile Suriye Anadolu bolgesi arasindaki baglanti konusunda ciddi supheler ortaya cikti Kuzey Kafkasya daki yabanci cisimler Firat ve Dicle nin ust kesimleriyle veya Mezopotamya nin taskin yataklariyla hicbir baglantiya sahip degil daha cok Iran platosuyla ve Guney Orta Asya ile baglari varmis gibi gorunuyor Guneybati Hazar Denizi bolgesinde yapilan son kazilar Dogu ve Kita Avrupasi arasindaki etkilesimler hakkinda yeni bir perspektif sagliyor Bir yandan MO 4 binyilin baslarinda Mezopotamya nin cok otesine uzanan devasa bir etkilesim alaninin evrimlestigi giderek daha acik hale geliyor Ote yandan bu bulgular Mezopotamya ya verilen geleneksel onemi goreli hale getirmektedir cunku Iran ve Orta Asya da ortaya cikan yenilikler acikca Suriye Anadolu bolgesinde bagimsiz olarak yayilmistir Azerbaycan Daha yakin zamanlarda Azerbaycan daki da bazi cok eski kurganlar kesfedildi Bu kurganlar MO 4 binyilin basina tarihlenir ve kulturune aittir Kurganlari arastiranlara gore Soyuqbulaq kurganlari ile Maykop kurganlari arasinda bazi onemli paralellikler vardir 2004 yilinda Soyuqbulaq in kesfi ve sonraki kazilar Guney Kafkasya da son boyunca Guney Kafkasya da kurgan cenaze toreninin iyice yerlestigine dair onemli kanitlar sagladi Leylatepe Kulturu kabileleri MO 4 bin yilin ortalarinda kuzeye goc etti Kuzey Kafkasya daki Maykop Kulturunun yukselisinde onemli bir rol oynadi Ayrica bakinizDarkveti Mesoko kulturu Kafkas avci toplayicilarKaynakca Ivanova 2007 The Chronology of the Maikop Culture in the North Caucasus Changing Perspectives Armenian Journal of Near Eastern Studies II 7 39 18 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2020 Wang 16 Mayis 2018 The genetic prehistory of the Greater Caucasus bioRxiv Ingilizce 322347 9 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2020 Anthony Archaeology Genetics and Language in the Steppes A Comment on Bomhard Journal of Indo European Studies Ingilizce 12 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2020 E I Krupnovym O zagadochnoj majkopskoj nadpisi Voprosy istorii 3 M 1964g Munchaev R M Bronzovye psalii majkopskoj kultury i problema vozniknoveniya konevodstva na Kavkaze Kavkaz i Vostochnaya Evropa v drevnosti M 1973 Holm Hans J J G 2019 The Earliest Wheel Finds their Archeology and Indo European Terminology in Time and Space and Early Migrations around the Caucasus Series Minor 43 Budapest ARCHAEOLINGUA ALAPITVANY 978 615 5766 30 5 In Search of the Indo Europeans J P Mallory Thames and Hudson 1987 0 500 27616 1 p233 J P Mallory Maykop Culture Ivanova M 2012 Kaukasus und Orient Die Entstehung des Maikop Phanomens im 4 Jahrtausend v Chr Praehistorische Zeitschrift 2012 87 1 1 28 Najaf Museyibli Excavations of Soyugbulaq Kurgans 13 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerbaijan Republic National Academy of Sciences Institute of Archaeology and Ethnography Baku Azerbaijan 2008