Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mem û Zîn, Cizre'de 1450/1451 yılında yaşanan ve 17. yüzyıl sonunda Ahmed-i Hani tarafından manzum bir eser olarak yazıya geçirilen destansı aşk öyküsü.
Konusu, birbirine âşık olan ancak kavuşamayan iki gencin trajik öyküsüdür. Cizre beyi Mir Zeynuddin'in kız kardeşi Zin ile Divan kâtibinin oğlu olan Memo arasında yaşanan gerçek aşk öyküsüne dayanır. Ahmet Hani'nin bu öyküden ilham alarak Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yazdığı Mem û Zîn mesnevisi, Kürtçedeki ilk aşk mesnevisi kabul edilir. Yirmiden fazla dile çevrilen eser, ondan fazla kez Türkçeye çevrilmiştir.
Konusu
Cizre'de Divan Vezirinin oğlu Tacdin ile onun dostu, hikâyenin ana kahramanı Mem, bir Mart ayında yöredeki köse geleneğinin de etkisi ile kız kılığına girip kırlara çıkar. Cizre Beyi Mir Zeyniddin'in erkek kılığına giren kız kardeşleri Zîn ve Sitî de şenlik alanındadır. Tacdin ve Mem onları görmeden sevdalanmış iki gençtir. Şenlikte onları gören kızlar da sevdaya düşer. Parmaklarındaki yüzükleri değişirler. Heyecanda bayılan Tacdin ayıldığında parmağında Sitî yazan yüzüğü, Mem ise Zîn yazan yüzüğü bulur. Dadıları Hezebun, hekim kılığına girip gençleri bulur, yüzükleri geri ister. Mem, sevgilisinin yüzüğünü vermez.
Gençlerin hızla büyüyen aşkları, kentteki herkes tarafından bilinir. Cizre'nin önde gelenlerinin aracılığı ile Tacdin ve Mem, Cizre Bey'inden kızkardeşlerini ister. Bey, Tacdin'e Sitî'yi verir, yedi gün yedi gece düğün yapılır. İki düğün bir arada olmaz diye Mem ile Zîn'in düğünü ertelenir. Ancak Bey'in kapıcısı ikiyüzlü ve fitne Beko, Zin'in aşkına engel olmaya çalışır. Beko'nun fitneleri sonucunda Bey, kardeşini Mem'e vermeyi reddeder.
Bey ahalisini toplayıp ava gittiğinde Zîn ve Mem gizlice buluşurlar. Bey döndüğünde, ava onunla birlikte gidip dönmüş olan Tacdin, Mem ile Zin'i fark etmemesi için kendi evini ateşe verir ve Mem’e aşk borcunu bu şekilde öder.
Mem, Beko'nun oyununa gelerek Bey ile iddialı bir satranç oyunu oynar. İlk üç oyunu aldıktan sonra Beko, Mem'in yönünü değiştirir ve Zin'i görüp hayallere dalmasına, böylece oyunu kaybetmesine sebep olur. Mem, Zin'e aşkını itiraf etmek zorunda kalır ve Bey onu zindana atar. Mem, orada Zîn'in hasretinden ölür. Cenazesi kaldırılırken Tacdin, Beko'yu görüp öldürür. Zin'in isteği ile ikisi yakın yere gömülür. Zin, Mem'in mezarı başından hiç ayrılmaz ve orada can verir; o da Mem'in mezarına gömülür.
Mem û Zîn Mesnevisi
Ahmed-i Hani Mem û Zin aşk öyküsünden ilham alarak 5+5 hece ölçüsüyle Kurmanca lehçesi ile Mem û Zîn Mesnevisini yazdı. Şair, 2655 beyitten oluşan eseri, Cizre'de 1690-1695 yılları arasında efsaneden ve kendi fikirlerinden yola çıkarak meydana getirdi. Eserde Mem ve Zîn'in aşkı ile beraber toplumsal meseleler, idarî ve siyasî öğütler, zamanın ilim adamlarına, halka, idarecilerine yönelik tavsiye, tenkit, serzeniş ve tekliflere de yer verilmektedir. Tasavvufi ve felsefi bir dille yazılmıştır.
Ahmed-i Hani, eserde iyiliği, doğruluğu, suçsuzluğu, zayıflığı ve çaresizliği Mem ve Zîn'in şahsında toplayarak; kötülüğü, dalkavukluğu, fitneciliği ve ikiyüzlülüğü de Bekir karakterinde somutlaştırarak gözler önüne sermiştir.
Zîn muma sesleniyor
Bazen mumu ederdi kendine muhatap
Ey sır ve dinginlik arkadaşım, baş yoldaşım
Gerçi yanmak yönünden de benim gibisin sen
Fakat sohbet yönünden benim gibi değilsin
Eğer sen de benim gibi konuşsaydın
Benim gönlüm de fazla yanmazdı.— Eserden, Zîn bi findê re di peyive
Dem, şem'e di kir ji bo xwe demsaz
Ey hemser û hemnişîn û hemraz
Herçendî bi sohtine wekî min
Emma ne bi gotinê wekî min
Ger şibhete min te ji bi gota
De min bi xwe dil qewî ne sohta
Mem û Zîn türbesi
Cizre'de Abdaliye Medresesi'nin idari odalarının altındaki bodrumda bulunan üç mezarın Zin, Bekir ve Mem'e ait olduğuna inanılır.
Uyarlamalar
- Sinema
- Mem û Zîn (1991) − Yönetmen: .
- Tiyatro
- Mem û Zîn (1932, Kürtçe) - Yazar:Pîremêrd, İlk sahnelenişi: Kürt Bilim Topluluğu Oyuncuları (1935)
- Mem û Zîn (1995, Türkçe) - Yazar: , İlk sahnelenişi: Diyarbakır Belediyesi Şehir Tiyatrosu.
- Dizi
- Memî Alan (2002) − Yönetmen: Nasir Hesen (Kurdistan TV)
- Siya Mem û Zîn (2012 - 2013) − Yönetmen: Yusuf Güven (TRT 6)
Kaynakça
- ^ . sirnak.ktb.gov.tr. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2015.
- ^ Durukan, Ayşe (19 Haziran 2004). . Bianet.org haber sitesi. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ a b . Ufkumuz Haber. 18 Aralık 2015. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ Gecit, Mehmet Seyid (30 Ekim 2021). "AHMED-İ HANÎ'NİN MEM U ZİN ADLI MANZÛMESİNDE ÂYETLER BAĞLAMINDA DEĞİNDİĞİ KONULAR". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (28): 253-277. ISSN 2147-5717. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ Gecit, Mehmet Salih (1 Şubat 2013). "Hoca Ahmed Yesevî İle Şeyh Ahmed-İ Hânî'nin Divân-ı Hikmet ve Mem u zin Eserlerindeki İtikadî Esasların Mukayesesi". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 13 (1): 123-156. ISSN 1303-9199. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ . Kültür Portalı. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
- ^ . cetoyezedo.blogspot.com. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022.
- ^ "Mem û Zîn 25 yıl sonra Diyarbakır'da". Gazete Duvar. 16 Kasım 2018. Erişim tarihi: 9 Mart 2022.
Vikikaynak'ta Mem û Zîn ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mem u Zin Cizre de 1450 1451 yilinda yasanan ve 17 yuzyil sonunda Ahmed i Hani tarafindan manzum bir eser olarak yaziya gecirilen destansi ask oykusu Cizre de bulunan Mem u Zin turbesi Konusu birbirine asik olan ancak kavusamayan iki gencin trajik oykusudur Cizre beyi Mir Zeynuddin in kiz kardesi Zin ile Divan katibinin oglu olan Memo arasinda yasanan gercek ask oykusune dayanir Ahmet Hani nin bu oykuden ilham alarak Kurtcenin Kurmanci lehcesi ile yazdigi Mem u Zin mesnevisi Kurtcedeki ilk ask mesnevisi kabul edilir Yirmiden fazla dile cevrilen eser ondan fazla kez Turkceye cevrilmistir KonusuCizre de Divan Vezirinin oglu Tacdin ile onun dostu hikayenin ana kahramani Mem bir Mart ayinda yoredeki kose geleneginin de etkisi ile kiz kiligina girip kirlara cikar Cizre Beyi Mir Zeyniddin in erkek kiligina giren kiz kardesleri Zin ve Siti de senlik alanindadir Tacdin ve Mem onlari gormeden sevdalanmis iki genctir Senlikte onlari goren kizlar da sevdaya duser Parmaklarindaki yuzukleri degisirler Heyecanda bayilan Tacdin ayildiginda parmaginda Siti yazan yuzugu Mem ise Zin yazan yuzugu bulur Dadilari Hezebun hekim kiligina girip gencleri bulur yuzukleri geri ister Mem sevgilisinin yuzugunu vermez Genclerin hizla buyuyen asklari kentteki herkes tarafindan bilinir Cizre nin onde gelenlerinin araciligi ile Tacdin ve Mem Cizre Bey inden kizkardeslerini ister Bey Tacdin e Siti yi verir yedi gun yedi gece dugun yapilir Iki dugun bir arada olmaz diye Mem ile Zin in dugunu ertelenir Ancak Bey in kapicisi ikiyuzlu ve fitne Beko Zin in askina engel olmaya calisir Beko nun fitneleri sonucunda Bey kardesini Mem e vermeyi reddeder Bey ahalisini toplayip ava gittiginde Zin ve Mem gizlice bulusurlar Bey dondugunde ava onunla birlikte gidip donmus olan Tacdin Mem ile Zin i fark etmemesi icin kendi evini atese verir ve Mem e ask borcunu bu sekilde oder Mem Beko nun oyununa gelerek Bey ile iddiali bir satranc oyunu oynar Ilk uc oyunu aldiktan sonra Beko Mem in yonunu degistirir ve Zin i gorup hayallere dalmasina boylece oyunu kaybetmesine sebep olur Mem Zin e askini itiraf etmek zorunda kalir ve Bey onu zindana atar Mem orada Zin in hasretinden olur Cenazesi kaldirilirken Tacdin Beko yu gorup oldurur Zin in istegi ile ikisi yakin yere gomulur Zin Mem in mezari basindan hic ayrilmaz ve orada can verir o da Mem in mezarina gomulur Mem u Zin MesnevisiAhmed i Hani Mem u Zin ask oykusunden ilham alarak 5 5 hece olcusuyle Kurmanca lehcesi ile Mem u Zin Mesnevisini yazdi Sair 2655 beyitten olusan eseri Cizre de 1690 1695 yillari arasinda efsaneden ve kendi fikirlerinden yola cikarak meydana getirdi Eserde Mem ve Zin in aski ile beraber toplumsal meseleler idari ve siyasi ogutler zamanin ilim adamlarina halka idarecilerine yonelik tavsiye tenkit serzenis ve tekliflere de yer verilmektedir Tasavvufi ve felsefi bir dille yazilmistir Ahmed i Hani eserde iyiligi dogrulugu sucsuzlugu zayifligi ve caresizligi Mem ve Zin in sahsinda toplayarak kotulugu dalkavuklugu fitneciligi ve ikiyuzlulugu de Bekir karakterinde somutlastirarak gozler onune sermistir Zin muma sesleniyor Bazen mumu ederdi kendine muhatap Ey sir ve dinginlik arkadasim bas yoldasim Gerci yanmak yonunden de benim gibisin sen Fakat sohbet yonunden benim gibi degilsin Eger sen de benim gibi konussaydin Benim gonlum de fazla yanmazdi Eserden Zin bi finde re di peyive Dem sem e di kir ji bo xwe demsaz Ey hemser u hemnisin u hemraz Hercendi bi sohtine weki min Emma ne bi gotine weki min Ger sibhete min te ji bi gota De min bi xwe dil qewi ne sohtaMem u Zin turbesiCizre de Abdaliye Medresesi nin idari odalarinin altindaki bodrumda bulunan uc mezarin Zin Bekir ve Mem e ait olduguna inanilir UyarlamalarSinemaMem u Zin 1991 Yonetmen TiyatroMem u Zin 1932 Kurtce Yazar Piremerd Ilk sahnelenisi Kurt Bilim Toplulugu Oyunculari 1935 Mem u Zin 1995 Turkce Yazar Ilk sahnelenisi Diyarbakir Belediyesi Sehir Tiyatrosu DiziMemi Alan 2002 Yonetmen Nasir Hesen Kurdistan TV Siya Mem u Zin 2012 2013 Yonetmen Yusuf Guven TRT 6 Kaynakca sirnak ktb gov tr 14 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2021 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2015 Durukan Ayse 19 Haziran 2004 Bianet org haber sitesi 16 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2021 a b Ufkumuz Haber 18 Aralik 2015 29 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2021 Gecit Mehmet Seyid 30 Ekim 2021 AHMED I HANI NIN MEM U ZIN ADLI MANZUMESINDE AYETLER BAGLAMINDA DEGINDIGI KONULAR Igdir Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28 253 277 ISSN 2147 5717 16 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2021 Gecit Mehmet Salih 1 Subat 2013 Hoca Ahmed Yesevi Ile Seyh Ahmed I Hani nin Divan i Hikmet ve Mem u zin Eserlerindeki Itikadi Esaslarin Mukayesesi Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi 13 1 123 156 ISSN 1303 9199 16 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2021 Kultur Portali 16 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2021 cetoyezedo blogspot com 14 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2022 Mem u Zin 25 yil sonra Diyarbakir da Gazete Duvar 16 Kasim 2018 Erisim tarihi 9 Mart 2022 Vikikaynak ta Mem u Zin ile ilgili metin bulabilirsiniz