Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maralköy (Gürcüce: მინდიეთი; translit.: "mindieti"), Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Bir Gürcü köyü olan Mindieti, tarihsel Maçaheli bölgesinin Türkiye tarafında kalan köylerinden biridir. Maralköy endemik flora ve faunaya sahip doğası ve Maral Şelalesi'yle de tanınır.
| Maralköy | |
|---|---|
 | |
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Maralköy Maralköy'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 764 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 271 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08400 |
Tarihçe
Maralköy'ün eski adı Mindieti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Mindieti (მინდიეთი), Gürcü erkek adı Mindia'dan türemiş olup "Mindia'nın toprakları" anlamına gelir. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Gürcistan'ın doğusunda yaşayan Mindiaşvili (მინდიაშვილი) sülalesinin Mindieti köyünden göç etmiş olduğunu yazar. Bu yer adı Türkçeye Mindiyet şeklinde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Mindiyet (مندیت) olarak geçer.
Mindieti köyünün bulunduğu Maçaheli bölgesi, tarihsel olarak Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bugüne yıkık halde gelmiş olan Mindieti Kalesi de bu dönemden kalmış olmalıdır. Eskiden ayrı birer köy olan Kavtareti ve , günümüzde Maralköy'ün sınırları içinde yer alır.
Mindieti, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'ne bağlı Macaheli sancağının köylerinden biriydi. Vergi tahsili ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu sayımda köyde 97 hanede 335 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün toplam nüfusunun yaklaşık 670 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Büyük bir köy olan Mindieti'de iki muhtar ve bir imam bulunuyordu.
Mindieti köyü, 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon vilayetinin Lazistan sancağına bağlı Maçaheli nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu salnamede köyde 110 hanede 350 kişi kaydedilmiştir. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte, sadece erkek nüfusu kaydedilmiş olduğu 1835 nüfusuyla kıyaslandığında da anlaşılmaktadır. Bu durum üzerinden köyün bu tarihteki toplam nüfusun yaklaşık 700 kişiden oluştuğu anlaşılmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı 4 eşek, 5 beygir, 20 öküz, 40 inek ve 351 keçi kaydedilmiştir.
Mindieti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinden Mindieti (Миндиэти) şeklinde kaydedilmiş olan köy, Batum sancağının Aşağı Acara kazasının Zeda Hertvisi nahiyesine bağlı altı köyünden biriydi. Nüfusu, 126'sı erkek ve 107'si kadın olmak üzere, 74 hanede yaşayan 233 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" şeklinde kaydedilmişti. 1876 tarihliyle kıyaslandığında Mindieti köyünün nüfusun önemli oranda azaldığı görülmektedir. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1893 yılında Mindieti köyünden 40 hanenin Osmanlı ülkesine göç etmiş olduğunu belirtmiştir.
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1890'ların başlarında Maçaheli bölgesini gezmiş, Mindieti’nin güzel bir köy olduğunu, el değmemiş ormanları bulunduğunu, bu karanlık ormanlarda çok balarısı olduğunu yazmıştır. Mindieti bugün de aynı biçimde zengin flora ve faunaya sahip olduğu için Maçaheli’nin diğer köyleriyle birlikte biyosfer rezerv alanı (Camili Biyosfer Rezerv Alanı) ilan edilmiştir.
Mindieti, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. 1921’de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Türk birlikleri de Ardahan, Artvin ve Batum bölgelerini işgal etti. Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya'yla imzaladığı Moskova Antlaşması’yla Mindieti'nin de içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı.
Mindieti köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde bu livanın Baoçka kazasına bağlı Maçahli nahiyesinin köylerinden biriydi. Köydeki 37 hanede, 145'i kadın ve 181'i erkek olmak üzere, 326 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Müslüman Gürcü olarak kaydedilmiştir. Mindieti veya Mindiyet Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Maral olarak değiştirilmiştir. 1940 genel nüfus sayımında Maral köyü, Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 508 kişiye yükselmişti. 1965 genel nüfus sayımında Maral köyünde 921 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 283 kişi okuma yazma biliyordu.
Mindieti’de bilinen tarihsel yapılar Mindieti Kalesi ile bu köyün İremeti mahallesinde yer alan İremeti Camii ve Osaneti mahallesindeki Osaneti Köprüsü'dür. Mindieti’yle sınır köy olan Camili’deki Hertvisi Kalesi gibi Mindieti Kalesi de tamamen yıkıldığı için bugün bu yapının bütün özelliklerini ve tarihini tespit etmek mümkün değildir. İremeti Camii ise, Osmanlı egemenliğinin geç döneminde, 1851 yılında inşa edilmiştir. Tek kemerli taş köprü olan Osaneti Köprüsü, 14 metre uzunluğunda ve 2 metre genişliğindedir.
Coğrafya
Maralköy, Artvin il merkezine 88 km, Borçka ilçe merkezine 56 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 265 |
| 2020 | 271 |
| 2019 | 294 |
| 2018 | 281 |
| 2017 | 226 |
| 2016 | 226 |
| 2015 | 234 |
| 2014 | 256 |
| 2013 | 268 |
| 2012 | 237 |
| 2011 | 247 |
| 2010 | 262 |
| 2009 | 271 |
| 2008 | 294 |
| 2007 | 196 |
| 2000 | 379 |
| 1990 | 530 |
| 1985 | 696 |
| 1926 | 357 |
| 1922 | 326 |
| 1886 | 233 |
Kaynakça
- ^ . Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p . Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 195". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 214. 13 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ a b Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 350, .
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 17. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 318, .
- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 139-149. 13 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1196". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), 1912, Tiflis, s.137". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ "Ertürk, Camili Biyosfer Rezervi"" (PDF). 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2020.
- ^ "Camili Biyosfer Rezerv Alanı"
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Nurşen Gök, “Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104.
- ^
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 167" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 318, .
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 13. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Maralköy için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
- Macahel.Com26 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- MacahelBizimdir.Org 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Macahel Vakfı6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Maralkoy Gurcuce მინდიეთი translit mindieti Artvin ilinin Borcka ilcesine bagli bir koydur Bir Gurcu koyu olan Mindieti tarihsel Macaheli bolgesinin Turkiye tarafinda kalan koylerinden biridir Maralkoy endemik flora ve faunaya sahip dogasi ve Maral Selalesi yle de taninir MaralkoyKoyArtvin in Turkiye deki konumuMaralkoyMaralkoy un Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceBorckaCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim764 mNufus 2021 Toplam271Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08400TarihceMaralkoy un eski adi Mindieti dir Gurcuce bir yer adi olan Mindieti მინდიეთი Gurcu erkek adi Mindia dan turemis olup Mindia nin topraklari anlamina gelir Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze Gurcistan in dogusunda yasayan Mindiasvili მინდიაშვილი sulalesinin Mindieti koyunden goc etmis oldugunu yazar Bu yer adi Turkceye Mindiyet seklinde girmistir Nitekim 1835 tarihli Osmanli nufus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Mindiyet مندیت olarak gecer Mindieti koyunun bulundugu Macaheli bolgesi tarihsel olarak Gurcistan in sinirlari icinde yer aliyordu Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi 16 yuzyilin ikinci yarisinda Gurculerden ele gecirmistir Bugune yikik halde gelmis olan Mindieti Kalesi de bu donemden kalmis olmalidir Eskiden ayri birer koy olan Kavtareti ve gunumuzde Maralkoy un sinirlari icinde yer alir Mindieti 1835 tarihli Osmanli nufus defterine gore Cildir Eyaleti ne bagli Macaheli sancaginin koylerinden biriydi Vergi tahsili ve askere alma amaciyla sadece erkek nufusunun tespit edildigi bu sayimda koyde 97 hanede 335 erkek kaydedilmistir Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyun toplam nufusunun yaklasik 670 kisiden olustugu ortaya cikar Buyuk bir koy olan Mindieti de iki muhtar ve bir imam bulunuyordu Mindieti koyu 1876 Trabzon vilayeti salnamesine gore Trabzon vilayetinin Lazistan sancagina bagli Macaheli nahiyesinin koylerinden biriydi Bu salnamede koyde 110 hanede 350 kisi kaydedilmistir Salnamede belirtilmemis olmakla birlikte sadece erkek nufusu kaydedilmis oldugu 1835 nufusuyla kiyaslandiginda da anlasilmaktadir Bu durum uzerinden koyun bu tarihteki toplam nufusun yaklasik 700 kisiden olustugu anlasilmaktadir Koyde vergiye tabi hayvan varligi 4 esek 5 beygir 20 okuz 40 inek ve 351 keci kaydedilmistir Mindieti koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca savas tazminatinin bir parcasi olarak Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresinin 1886 tarihli nufus tespitinden Mindieti Mindieti seklinde kaydedilmis olan koy Batum sancaginin Asagi Acara kazasinin Zeda Hertvisi nahiyesine bagli alti koyunden biriydi Nufusu 126 si erkek ve 107 si kadin olmak uzere 74 hanede yasayan 233 kisiden olusuyordu Bu nufusun tamami Musluman Gurcu anlaminda Acarali seklinde kaydedilmisti 1876 tarihliyle kiyaslandiginda Mindieti koyunun nufusun onemli oranda azaldigi gorulmektedir Nitekim Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze 1893 yilinda Mindieti koyunden 40 hanenin Osmanli ulkesine goc etmis oldugunu belirtmistir Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze 1890 larin baslarinda Macaheli bolgesini gezmis Mindieti nin guzel bir koy oldugunu el degmemis ormanlari bulundugunu bu karanlik ormanlarda cok balarisi oldugunu yazmistir Mindieti bugun de ayni bicimde zengin flora ve faunaya sahip oldugu icin Macaheli nin diger koyleriyle birlikte biyosfer rezerv alani Camili Biyosfer Rezerv Alani ilan edilmistir Mindieti Birinci Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde kaldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Turk birlikleri de Ardahan Artvin ve Batum bolgelerini isgal etti Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya yla imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Mindieti nin de icinde yer aldigi Artvin ve Ardahan bolgeleri Turkiye ye birakildi Mindieti koyu 1922 yilinda Artvin livasinda yapilan nufus tespitinde bu livanin Baocka kazasina bagli Macahli nahiyesinin koylerinden biriydi Koydeki 37 hanede 145 i kadin ve 181 i erkek olmak uzere 326 kisi yasiyordu Bu nufusun tamami Musluman Gurcu olarak kaydedilmistir Mindieti veya Mindiyet Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 yilinda Maral olarak degistirilmistir 1940 genel nufus sayiminda Maral koyu Coruh vilayeti icinde ayni idari konuma sahipti ve nufusu 508 kisiye yukselmisti 1965 genel nufus sayiminda Maral koyunde 921 kisi yasiyor ve bu nufus icinde 283 kisi okuma yazma biliyordu Mindieti de bilinen tarihsel yapilar Mindieti Kalesi ile bu koyun Iremeti mahallesinde yer alan Iremeti Camii ve Osaneti mahallesindeki Osaneti Koprusu dur Mindieti yle sinir koy olan Camili deki Hertvisi Kalesi gibi Mindieti Kalesi de tamamen yikildigi icin bugun bu yapinin butun ozelliklerini ve tarihini tespit etmek mumkun degildir Iremeti Camii ise Osmanli egemenliginin gec doneminde 1851 yilinda insa edilmistir Tek kemerli tas kopru olan Osaneti Koprusu 14 metre uzunlugunda ve 2 metre genisligindedir CografyaMaralkoy Artvin il merkezine 88 km Borcka ilce merkezine 56 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 2652020 2712019 2942018 2812017 2262016 2262015 2342014 2562013 2682012 2372011 2472010 2622009 2712008 2942007 1962000 3791990 5301985 6961926 3571922 3261886 233Kaynakca Fallingrain com 30 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Nufusune com 30 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში Tiflis 1913 s 195 15 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Busra Erkuzu Cildir Eyaleti Macahel Sancagi 2769 Numarali Nufus Defteri nin Transkripsiyon ve Degerlendirmesi Siirt 2023 s 214 13 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi a b Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt 8 cilt s 350 ISBN 9789157871117 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2017 s 17 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 318 ISBN 978 9941 478 17 8 Busra Erkuzu Cildir Eyaleti Macahel Sancagi 2769 Numarali Nufus Defteri nin Transkripsiyon ve Degerlendirmesi Siirt 2023 s 139 149 13 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Batum oblasti Sira no 1196 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculerin Osmanli Ulkesine Buyuk Gocu მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში 1912 Tiflis s 137 15 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Erturk Camili Biyosfer Rezervi PDF 28 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Nisan 2020 Camili Biyosfer Rezerv Alani Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi Sayi 41 Mayis 2008 s 89 104 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 167 PDF 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mayis 2024 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2024 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 318 ISBN 9789941478178 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2017 s 13 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Dis baglantilarMaralkoy icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft Macahel Com26 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde MacahelBizimdir Org 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Macahel Vakfi6 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde