Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Camili, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Hertvisi / Hertvis'tir. Türkiye tarafındaki Maçaheli bölgesinin diğer köyleriyle birlikte UNESCO'nun Camili Biyosfer Rezervi'ne ev sahipliği yapmaktadır.
| Camili | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Camili Camili'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 11,672 km² |
| Rakım | 806 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 191 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08490 |
Köyün eski adı
Bugün Camili adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Hertvisi’dir. Gürcüce bir yer adı olan Hertvisi (ხერთვისი) Türkçeye Hertvis olarak girmiştir. Nitekim Muvahhid Zeki, 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı Osmanlıca kitapta köyün eski adını Hertvis (خرتویس) olarak yazmıştır.93 Harbi’nde Maçaheli bölgesini ele geçiren Ruslar ise köyün adını Gürcüceye uygun biçimde Hertvisi (Хертвиси) biçiminde kaydetmiştir. Bu tarihten yaklaşık yedi yıl sonra Maçaheli bölgesini dolaşan Gürcü tarihçi de köyün adını Hertvisi (ხერთვისი) biçiminde yazmıştır.
Hertvisi adı “dere” anlamına gelen “hevi” (ხევი) ile “birleşme” anlamına gelen “ertvis” (ერთვის) kelimelerinden türemiş bir yer adıdır. Bundan dolayı Hertvisi, iki derenin birleştiği yerde kurulu yerleşim birimlerinin adı olarak kullanılmaktadır. Nitekim Hertvisi, Eprati Deresi ile Mindieti Deresi'nin birleştiği yerde bulunmaktadır.
Tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde ve bugünkü Gürcistan’da Hetvisi adını taşıyan başka yerleşim yerleri de vardır. Bunlardan biri Hertvisi (Camili) köyüne yakın bir yerdedir. Bu bölgede Hertvisi [1] 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adında başka bir yerleşim yeri bulunduğu için Hertvisi (Camili) eskiden Zeda-Hertvisi (Yukarı Hertvisi) olarak adlandırılıyordu.
Demografi
Maçaheli bölgesinde kadın ve erkeğin birlikte tespit edildiği ilk nüfus sayımı Rus idaresi sırasında yapıldı. 1886 yılındaki bu sayıma göre Zeda-Hertvisi (Yukarı Hertvisi) köyünde 129 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Zeda-Hertvisi bu tarihte Aşağı Acara kazasına (uçastok) bağlı Zeda-Hertvisi nahiyesinin köylerinden biriydi. Tamamı Gürcülerden oluşan bu nahiyenin bugün Türkiye tarafında kalan köylerinin toplam nüfusu 712 kişiden oluşuyordu ve bu nüfusun yaklaşık %18’i Zeda-Hertvisi’de yaşıyordu. Daha sonraki bir tarihte bölgeyi dolaşan Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1893’te köyden 45 hanenin göç ettiğini yazar. Bir hanenin 5-8 kişiden oluştuğunu varsayarsak, köyden 225-360 kişinin göç ettiği ortaya çıkar. Bu da 93 Harbi sonrasında geride kalan nüfustan daha fazlasının Rus idaresinden Osmanlı ülkesine göç ettiğini göstermektedir.
Türkiye sınırları içinde kalmasından bir yıl sonra, 1922 yılında nüfus cetveline göre Hertvisi’nin nüfusu 20 hanede yaşayan 118 kişiden oluşuyordu ve nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir. Hane başına ortalama 6,9 kişi düşmesi, Maçaheli’nin diğer köyleri olan Akria, Eprati, Mindieti’dekinin aksine Hertvisi’de ailelerin kalabalık olmadığını göstermektedir. Bunun nedeni Hertvisi’den daha çok insanın göç etmiş olması, boşalan evlerin köyde kalanlar tarafından kullanılması olabilir. Hertvisi’nin adının Camili olarak değiştirilmesinden sonra, 1926 yılında yapılan nüfus sayımında köyde hane sayısı 38’e, nüfus da 180 kişiye ulaşmıştı. Bu nüfusun 82’si kadın ve 98’i erkekti. Bu tarihte hane başına ortalama 4,7 kişi düşmesi dikkat çekicidir.
Son tespitlere göre Camili köyünde 107'si erkek ve 89'u kadın olmak üzere 196 kişi yaşamaktadır.
Tarihçe
Hertvisi’nin kuruluşuna dair bilgi mevcut değildir. Bununla birlikte bu köyde ve komşu köy Mindieti’de kalelerin varlığı, Maçaheli bölgesindeki yerleşim yerlerinin tarihinin en geç erken Orta Çağa kadar uzandığını göstermektedir. Hertvisi, bulunduğu bölge itibarıyla antik çağda Kolheti Krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Erken Orta Çağ'da, Gürcü Krallığı döneminde, Gürcü Ortodoks Kilisesi’nin piskoposluklarından biri olan Tbeti Piskoposluğu sınırları içinde kalıyordu. Tbetis Sulta Matiane (12-16. yüzyıl) adlı elyazmasında, Şavşat'taki Tbeti Kilisesi'ne köylülerin bağış yapmış olmasından dolayı köyün adı geçer. Bu dönemde Miçihiani adını taşıyan Maçaheli tarihsel Şavşeti bölgesinin bir parçası sayılıyordu. Hertvisi, geç Orta Çağ'da Samtshe-Saatabago’nun (1268-1625) sınırları içinde kalıyordu. Köy 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti egemenliğine girdi.
Yaklaşık üç yüzyıl Osmanlı idaresinde kalan Hertvisi’yi 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslar geçirdi. Bu savaştan yaklaşık sekiz yıl sonra, 1886 yılında yapılan nüfus sayımına göre Hertvisi Batum sancağının (okrug) Aşağı Acara kazasına (uçastok) bağlı bir köydü. Aşağı Acara kazasına bağlı Zeda-Hertvisi (Зеда-Хертвиси) nahiyesinde yer alıyordu ve nahiyenin idari merkeziydi. Bu nahiyenin bugün Türkiye'de bulunan kısmında Hertvisi’nin dışında Akria (Акриа), Efrat / Eprat (Ефрат / Эпрат), Zed-Vake (Зед-Ваке), Kvabistavi (вабис-Тави) ve Mindieti (Миндиэти) köyleri yer alıyordu.
Daha sonra, Rus idaresi devam ederken, köyü dolaşmış olan Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Hertvisi’nin Osmanlı döneminde bir kasaba, o tarihte ise küçük bir köy olduğunu belirtmiştir. Çiçinadze’nin verdiği bilgiye göre, köyde büyük bir cami vardı ve Cuma namazını kılmak için çevre köylerden de bu camiye geliyorlardı. Bu büyük cami, köydeki eski kilise yıkılarak taşlarıyla inşa edilmişti. 1925 yılında köyün adı bu camiden hareketle Camili olarak değiştirilmiş olmalıdır.
Hertvisi, I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. 1921’de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Türk birlikleri de Ardahan, Artvin ve Batum bölgelerini işgal etti. Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya'yla imzaladığı Moskova Antlaşması’yla Hertvisi'nin de içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan Türkiye’ye bırakıldı.
Hertvisi 1922 nüfus cetveline göre Artvin vilayetinin Borçka kazasına bağlı Macahel nahiyesinin idari merkeziydi. 1925’te köyün adı Camili, nahiyenin adı ise Çatak olarak değiştirildi. Ancak Çatak adı, daha sonra resmî kayıtlarda bile kullanılmamıştır. 1926 ve 1928 tarihli yayınlarda Camili köyü, Borçka nahiyeye çevrilmiş olduğu için Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlanmış olan Maçahel (ماچەخل) nahiyesinin idari merkezi olma konumunu koruyordu. Bu sırada Maçahel nahiyesi Camili köyü dışında Efeler, Uğur, İremit (İremeti), Zedvake, Kayalar, Keftaret (Kaftareti) ve Maralköy adlı köyleri kapsıyordu. O tarihte Çayak nahiyesi, Artvin vilayetinin sorunlu ve geçilmesi zor yerlerinden biriydi. Artvin kasabasından nahiye merkezine on sekiz saatte ulaşılıyordu. Son derece dindar olan halkı, bir o kadar da yeteneğiyle tanınıyordu. Çok sarp olan yöre, eğitim alma şansına da sahip değildi. Macahel nahiyesinde temel olarak mısır yetiştiriliyordu. Sınıra yakın olması sebebiyle burada kaçakçılık da yaygındı. Rize, Hopa ve çevresinde ticaretle uğraşanlar buraya mal almaya gidiyorlardı. Macaheli nahiyesi, 1928 tarihinde yeniden ilçe olan Borçka’ya bağlandı. Maçahel nahiyesinin adı 1964 yılında Camili olarak değiştirildi.
Tarihsel yapılar
Hertvisi’deki tarihsel yapılar konusunda bilgi bulunmasına karşın bu yapılardan geriye günümüze bir kalıntı ulaşmamıştır. Bu yapılardan biri olan Hertvisi Kalesi köyün kuzey kıyısında, derenin sol kıyısında bulunuyordu. Ancak kalenin akıbeti hakkında bir bilgi mevcut değildir. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze’nin verdiği bilgiye göre Hertvisi köyünde bir de eski bir kilise vardı. Ancak köylüler bu kiliseyi yıkıp Hertvisi köyündeki büyük camiyi inşa etmişlerdir.
Coğrafya
Borçka-Camili Karayolu'nda Düzenli Köyü'nden sonra bulunan Camili, Borçka ilçe merkezine 50 km, Artvin il merkezine ise 82 km uzaklıktadır. Maral Deresi ve Efeler Deresi’nin birbirine kavuştuğu 400 m rakımlı Macahel Vadisi’ne kurulmuştur.
Kışın Posof ile benzerlik gösterse de Karçal Dağları üzerinden gelen soğuk hava ve Karadeniz'den gelen nemli hava burada aşırı kar yağışı bırakır ve sıcaklığı düşürür. Kışın ortalama sıcaklık 3.6 °C'dir ve ocak ayında 0 °C’nin iner.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 191 |
| 2019 | 196 |
| 2018 | 195 |
| 2017 | 166 |
| 2016 | 168 |
| 2015 | 178 |
| 2014 | 189 |
| 2013 | 175 |
| 2012 | 161 |
| 2011 | 171 |
| 2010 | 165 |
| 2009 | 163 |
| 2008 | 150 |
| 2007 | 159 |
| 2000 | 271 |
| 1990 | 288 |
| 1985 | 316 |
| 1980 | 373 |
| 1975 | 377 |
| 1970 | 398 |
| 1965 | 437 |
| 1960 | 385 |
| 1955 | 391 |
| 1950 | 320 |
| 1945 | 307 |
| 1940 | 308 |
| 1935 | 239 |
Kaynakça
- ^ Kaymaz, Çağlar Kıvanç (2012). "Camili (Macahel)'nin Coğrafi Etüdü (Artvin-Borçka) (YL Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. tez.yok.gov.tr. s. 1.
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Borçka Camili Köy Nüfusu". Nufusune.com. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 136, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye (Osmanlıca), 1927, s. 121.
- ^ a b c d . 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 195.
- ^ Şuşana Putkaradze, Çveneburilerin Gürcücesi, Batum, 1993, s. 337.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 26, .
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), 1912, Tiflis, s. 137.
- ^ (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basımı 1927), s. 144, .
- ^ Tbetis Sulta Matiane (Tbeti Manastırı Bağışçı Kayıtları), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 82.
- ^ a b Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 195-197.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi sayı. 41 |sayfa= 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basımı 1927), s. 144-145, 165-166, .
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 79.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 92, .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 318, .
- ^ . YerelNet.org.tr. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2020.
- ^ a b KAYMAZ, Çağlar Kıvanç (2012). Camili(Macahel)'nin Coğrafi Etüdü (Artvin-Borçka) (PDF) (Yüksek lisans). Atatürk Üniversitesi. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Mart 2022.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1981). (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1977). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1973). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1961). "1955 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1948). (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1944). "1940 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Camili, Borçka için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Camili Artvin ilinin Borcka ilcesine bagli bir koydur Eski adi Hertvisi Hertvis tir Turkiye tarafindaki Macaheli bolgesinin diger koyleriyle birlikte UNESCO nun Camili Biyosfer Rezervi ne ev sahipligi yapmaktadir CamiliKoyArtvin in Turkiye deki konumuCamiliCamili nin Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceBorckaCografi bolgeKaradeniz BolgesiYuzolcumu Toplam11 672 km Rakim806 mNufus 2020 Toplam191Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08490Koyun eski adiBugun Camili adini tasiyan koyun bilinen en eski adi Hertvisi dir Gurcuce bir yer adi olan Hertvisi ხერთვისი Turkceye Hertvis olarak girmistir Nitekim Muvahhid Zeki 1927 de yayimlanan Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye adli Osmanlica kitapta koyun eski adini Hertvis خرتویس olarak yazmistir 93 Harbi nde Macaheli bolgesini ele geciren Ruslar ise koyun adini Gurcuceye uygun bicimde Hertvisi Hertvisi biciminde kaydetmistir Bu tarihten yaklasik yedi yil sonra Macaheli bolgesini dolasan Gurcu tarihci de koyun adini Hertvisi ხერთვისი biciminde yazmistir Hertvisi adi dere anlamina gelen hevi ხევი ile birlesme anlamina gelen ertvis ერთვის kelimelerinden turemis bir yer adidir Bundan dolayi Hertvisi iki derenin birlestigi yerde kurulu yerlesim birimlerinin adi olarak kullanilmaktadir Nitekim Hertvisi Eprati Deresi ile Mindieti Deresi nin birlestigi yerde bulunmaktadir Tarihsel Tao Klarceti bolgesinde ve bugunku Gurcistan da Hetvisi adini tasiyan baska yerlesim yerleri de vardir Bunlardan biri Hertvisi Camili koyune yakin bir yerdedir Bu bolgede Hertvisi 1 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi adinda baska bir yerlesim yeri bulundugu icin Hertvisi Camili eskiden Zeda Hertvisi Yukari Hertvisi olarak adlandiriliyordu DemografiMacaheli bolgesinde kadin ve erkegin birlikte tespit edildigi ilk nufus sayimi Rus idaresi sirasinda yapildi 1886 yilindaki bu sayima gore Zeda Hertvisi Yukari Hertvisi koyunde 129 kisi yasiyordu ve nufusun tamami Gurculerden olusuyordu Zeda Hertvisi bu tarihte Asagi Acara kazasina ucastok bagli Zeda Hertvisi nahiyesinin koylerinden biriydi Tamami Gurculerden olusan bu nahiyenin bugun Turkiye tarafinda kalan koylerinin toplam nufusu 712 kisiden olusuyordu ve bu nufusun yaklasik 18 i Zeda Hertvisi de yasiyordu Daha sonraki bir tarihte bolgeyi dolasan Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze 1893 te koyden 45 hanenin goc ettigini yazar Bir hanenin 5 8 kisiden olustugunu varsayarsak koyden 225 360 kisinin goc ettigi ortaya cikar Bu da 93 Harbi sonrasinda geride kalan nufustan daha fazlasinin Rus idaresinden Osmanli ulkesine goc ettigini gostermektedir Turkiye sinirlari icinde kalmasindan bir yil sonra 1922 yilinda nufus cetveline gore Hertvisi nin nufusu 20 hanede yasayan 118 kisiden olusuyordu ve nufusun tamami Gurcu olarak kaydedilmistir Hane basina ortalama 6 9 kisi dusmesi Macaheli nin diger koyleri olan Akria Eprati Mindieti dekinin aksine Hertvisi de ailelerin kalabalik olmadigini gostermektedir Bunun nedeni Hertvisi den daha cok insanin goc etmis olmasi bosalan evlerin koyde kalanlar tarafindan kullanilmasi olabilir Hertvisi nin adinin Camili olarak degistirilmesinden sonra 1926 yilinda yapilan nufus sayiminda koyde hane sayisi 38 e nufus da 180 kisiye ulasmisti Bu nufusun 82 si kadin ve 98 i erkekti Bu tarihte hane basina ortalama 4 7 kisi dusmesi dikkat cekicidir Son tespitlere gore Camili koyunde 107 si erkek ve 89 u kadin olmak uzere 196 kisi yasamaktadir TarihceHertvisi nin kurulusuna dair bilgi mevcut degildir Bununla birlikte bu koyde ve komsu koy Mindieti de kalelerin varligi Macaheli bolgesindeki yerlesim yerlerinin tarihinin en gec erken Orta Caga kadar uzandigini gostermektedir Hertvisi bulundugu bolge itibariyla antik cagda Kolheti Kralligi sinirlari icinde yer aliyordu Erken Orta Cag da Gurcu Kralligi doneminde Gurcu Ortodoks Kilisesi nin piskoposluklarindan biri olan Tbeti Piskoposlugu sinirlari icinde kaliyordu Tbetis Sulta Matiane 12 16 yuzyil adli elyazmasinda Savsat taki Tbeti Kilisesi ne koylulerin bagis yapmis olmasindan dolayi koyun adi gecer Bu donemde Micihiani adini tasiyan Macaheli tarihsel Savseti bolgesinin bir parcasi sayiliyordu Hertvisi gec Orta Cag da Samtshe Saatabago nun 1268 1625 sinirlari icinde kaliyordu Koy 16 yuzyilin ikinci yarisinda Osmanli Devleti egemenligine girdi Yaklasik uc yuzyil Osmanli idaresinde kalan Hertvisi yi 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Ruslar gecirdi Bu savastan yaklasik sekiz yil sonra 1886 yilinda yapilan nufus sayimina gore Hertvisi Batum sancaginin okrug Asagi Acara kazasina ucastok bagli bir koydu Asagi Acara kazasina bagli Zeda Hertvisi Zeda Hertvisi nahiyesinde yer aliyordu ve nahiyenin idari merkeziydi Bu nahiyenin bugun Turkiye de bulunan kisminda Hertvisi nin disinda Akria Akria Efrat Eprat Efrat Eprat Zed Vake Zed Vake Kvabistavi vabis Tavi ve Mindieti Mindieti koyleri yer aliyordu Daha sonra Rus idaresi devam ederken koyu dolasmis olan Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze Hertvisi nin Osmanli doneminde bir kasaba o tarihte ise kucuk bir koy oldugunu belirtmistir Cicinadze nin verdigi bilgiye gore koyde buyuk bir cami vardi ve Cuma namazini kilmak icin cevre koylerden de bu camiye geliyorlardi Bu buyuk cami koydeki eski kilise yikilarak taslariyla insa edilmisti 1925 yilinda koyun adi bu camiden hareketle Camili olarak degistirilmis olmalidir Hertvisi I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde kaldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Turk birlikleri de Ardahan Artvin ve Batum bolgelerini isgal etti Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya yla imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Hertvisi nin de icinde yer aldigi Artvin ve Ardahan Turkiye ye birakildi Hertvisi 1922 nufus cetveline gore Artvin vilayetinin Borcka kazasina bagli Macahel nahiyesinin idari merkeziydi 1925 te koyun adi Camili nahiyenin adi ise Catak olarak degistirildi Ancak Catak adi daha sonra resmi kayitlarda bile kullanilmamistir 1926 ve 1928 tarihli yayinlarda Camili koyu Borcka nahiyeye cevrilmis oldugu icin Artvin vilayetinin merkez kazasina baglanmis olan Macahel ماچەخل nahiyesinin idari merkezi olma konumunu koruyordu Bu sirada Macahel nahiyesi Camili koyu disinda Efeler Ugur Iremit Iremeti Zedvake Kayalar Keftaret Kaftareti ve Maralkoy adli koyleri kapsiyordu O tarihte Cayak nahiyesi Artvin vilayetinin sorunlu ve gecilmesi zor yerlerinden biriydi Artvin kasabasindan nahiye merkezine on sekiz saatte ulasiliyordu Son derece dindar olan halki bir o kadar da yetenegiyle taniniyordu Cok sarp olan yore egitim alma sansina da sahip degildi Macahel nahiyesinde temel olarak misir yetistiriliyordu Sinira yakin olmasi sebebiyle burada kacakcilik da yaygindi Rize Hopa ve cevresinde ticaretle ugrasanlar buraya mal almaya gidiyorlardi Macaheli nahiyesi 1928 tarihinde yeniden ilce olan Borcka ya baglandi Macahel nahiyesinin adi 1964 yilinda Camili olarak degistirildi Tarihsel yapilarHertvisi deki tarihsel yapilar konusunda bilgi bulunmasina karsin bu yapilardan geriye gunumuze bir kalinti ulasmamistir Bu yapilardan biri olan Hertvisi Kalesi koyun kuzey kiyisinda derenin sol kiyisinda bulunuyordu Ancak kalenin akibeti hakkinda bir bilgi mevcut degildir Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze nin verdigi bilgiye gore Hertvisi koyunde bir de eski bir kilise vardi Ancak koyluler bu kiliseyi yikip Hertvisi koyundeki buyuk camiyi insa etmislerdir CografyaBorcka Camili Karayolu nda Duzenli Koyu nden sonra bulunan Camili Borcka ilce merkezine 50 km Artvin il merkezine ise 82 km uzakliktadir Maral Deresi ve Efeler Deresi nin birbirine kavustugu 400 m rakimli Macahel Vadisi ne kurulmustur Kisin Posof ile benzerlik gosterse de Karcal Daglari uzerinden gelen soguk hava ve Karadeniz den gelen nemli hava burada asiri kar yagisi birakir ve sicakligi dusurur Kisin ortalama sicaklik 3 6 C dir ve ocak ayinda 0 C nin iner NufusYillara gore koy nufus verileri2020 1912019 1962018 1952017 1662016 1682015 1782014 1892013 1752012 1612011 1712010 1652009 1632008 1502007 1592000 2711990 2881985 3161980 3731975 3771970 3981965 4371960 3851955 3911950 3201945 3071940 3081935 239Kaynakca Kaymaz Caglar Kivanc 2012 Camili Macahel nin Cografi Etudu Artvin Borcka YL Tezi Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu tez yok gov tr s 1 Ingilizce Fallingrain com 15 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Borcka Camili Koy Nufusu Nufusune com 24 Mart 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2020 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 136 ISBN 9786055708856 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye Osmanlica 1927 s 121 a b c d 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2020 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 195 Susana Putkaradze Cveneburilerin Gurcucesi Batum 1993 s 337 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari Gurcuce Turkce Ingilizce 2019 Tiflis s 26 ISBN 9789941485244 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculerin Osmanli Ulkesine Buyuk Gocu Gurcuce 1912 Tiflis s 137 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2020 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 Birinci basimi 1927 s 144 ISBN 9789944197526 Tbetis Sulta Matiane Tbeti Manastiri Bagisci Kayitlari Yayima hazirlayan Tina Enukidze Tiflis 1977 s 82 a b Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 195 197 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi sayi 41 sayfa 89 104 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Mayis 2020 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye Istanbul 2010 Birinci basimi 1927 s 144 145 165 166 ISBN 978 9944 197 5 26 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 79 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu Istanbul 2013 s 92 ISBN 978 605 5708 85 6 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 318 ISBN 9789941478178 YerelNet org tr 29 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Nisan 2020 a b KAYMAZ Caglar Kivanc 2012 Camili Macahel nin Cografi Etudu Artvin Borcka PDF Yuksek lisans Ataturk Universitesi 4 Mart 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Mart 2022 Il ilce ve bucaklara gore koy nufuslari 2000 TUIK 13 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1981 PDF kutuphane tuik gov tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1977 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1973 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1968 PDF kutuphane tuik gov tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1963 1960 Genel Nufus Sayimi Il Ilce Bucak ve Koyler itibariyla nufus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Istatistik Genel Mudurlugu 1961 1955 Genel Nufus Sayimi Vilayet Kaza Nahiye ve Koyler itibariyla nufus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 6 Mart 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basvekalet Istatistik Umum Mudurlugu 1954 1950 Umumi Nufus Sayimi Vilayet Kaza Nahiye ve Koyler itibariyla Nufus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Istatistik Genel Mudurlugu 1948 PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Istatistik Genel Mudurlugu 1944 1940 Genel Nufus Sayimi Vilayetler Kazalar Nahiyeler ve Koyler Itibarile Nufus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Basbakanlik Istatistik Genel Direktorlugu 1937 1935 Genel Nufus Sayimi Koyler Nufusu PDF mku edu tr 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarCamili Borcka icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft