Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirza Muhammet Haydar Duğlat, (Mīrzā Moḥammad-Ḥaydar Doḡlāt) bir askeri general, Kaşmir'in hakimi ve bir tarih yazarıdır.
Muhammet Haydar Duğlat Türkçe konuşan, Farsça ve Çağatay dillerinde yazan bir prensidir.
Hayatı
Mirza Muhammet Haydar Duğlat, Mirza Ebu Bekir Duğlat'ın yeğeni. O Hüseyin Muhammet Kurkan'ın oğlu olur, ki o Moghul Hanları ailesi ile evlenmiş ve onlara hizmet ederek yaşamını sürdürmüştür.
Ahmet Han’ın 1514’te ölümü üzerine Doğu Türkistan’ın yazgısına egemen olan Sultan Said Han (1514-1533) dönemi Çağataylılar ailesinin son parlak dönemini oluşturur. Zira kendisine o devrin ünlü tarihçisi olan Mirza Muhammet Haydar Duğlat danışmanlık yapmıştır. Ayrıca 1516 yılında Aksu (Uygurca: ئاقس, Aksu shehiri, Çince: 阿克苏/阿克蘇; Pinyin: Ākèsū)’nun kuzey doğusu ile Bay’ın batısındaki Arbat (Aravan) denilen yerde, Said Han abisi Mansur Han ile görüşür ve aralarında Altı Şehir’deki bu hanlığı beraber yönetmek için bir antlaşma yapılır, bu görüşmede tarihçi Haydar Mirza Duğlat’ta bulunur.
1533 yılında ilk defa Kaşmir'de Kaşgar'dan Yarkand Hanlığı veya kurucusunun adıyla Seidiye Hanlığı olarak bilinen bu hanlığın Sultanı Said Han hatırına, savaşır. Sultan Said Han'ın 1533 yılında ölümününde sonra, oğlu Abdürreşid Han Mirza Muhammet Haydar Duğlat'ın amcasını öldürtür; aynı yazgıdan korkan Haydar Duğlat, kuzey Hindistan'da hüküm süren Nasireddin Muhammed Hümayun Şah'ın yanına kaçar. Haydar Duğlat, Kamran (Farsça: کامران)'dan Babür'ün erkek kardeşi'ne gider. Daha sonra Haydar Duğlat, savaşmak için 1540 yılında, Babür İmparatoru Nasireddin Muhammed Hümayun Şah için geri döner, bu sırada askeri bir devralmak için yerel işbirliği yapar. Kısa bir süre sonra Nasireddin Muhammed Hümayun Şah, 1540 yılında Kanauj savaşında yenilgiye uğrar.
Haydar Duğlat’ın daha sonra yazdığı ve 1521-1546 yılları arası Doğu Türkistan olaylarını anlattığı eserinde Said Han dönemi ülkenin en huzurlu olduğu devir olmuştur. Sultan Reşidi Han’ın 1559’da ölümü üzerine on üç oğlundan biri olan Abdülkerim Han (1559-1591), kardeşlerinin desteği ile tahta çıkmıştır.
Mirza Haydar Duğlat, az veya çok yetenekli olsa da on yıl için Kaşmir'in yöneticisi kalmış, bu arada Tarih-i Reşidi yazmıştır. Onun Kaşmir'deki saltanatı, 1551 yılında çıkan bir isyanda öldürülünce sona ermiştir.
Ailesi
Mirza Muhammet Haydar Duğlat, Kaşgar'da kalıtsal egemen olan bir aileden - emirleridir. Haydar Duğlat'ın annesi Gub Nigar Hanım, Yunus Han'ın İsan Daulat Begum'den olan üçüncü kızıdır ve en genç bir kız kardeşi olan Kutluk Nigar Hanım, Babür'ün annesidir. Babası Muhammet Hüseyin Mirza Kurkan (Yunus Han'ın kızı, Gub Nigar Hanım ile evli), Mirza Haydar Muhammed Kurkan (Esen Buga Han'ın kızı, Daulat Nigar Hanım ile evli)'ın oğlu, Emir Seyyid Ali Kurkan (Veis Han'ın kız kardeşi, Uzun Sultan Hanım ile evli)'ın oğlu, Emir Said Ahmet'in oğlu, Emir Hüdaidad'ın oğlu, ki o, adı geçen kuşak altısı (Hızır Hoca (1389-1399), Şem-i Cahan (1399-1408), Muhammet (1408-1416), Nakş-ı Cahan (1416-1418), Şir Muhammet (1418-1425), Veis (1418-1428)) Moghul Hanlarına yükselmişlerdir.
Mirza Muhammet Haydar Duğlat, 1540 ile 1551 yılları arasında Kaşmir'i yönettir, aynı yıl çıkan bir isyanda öldürülür.
Eserleri
- Tarih-i Reşidi (Tārīḵ-e rašīdī)
Yazdığı esere devrin Yarkent Hanlığı'nın hükümdarı Sultan Said Han’ın yerine geçen oğlu Reşidi Han'ın (1533-1559) adını vererek Tarih-i Reşidi onun adına sunan Mirza Duğlat bu devir olaylarını etraflı bir şekilde anlatır.
Notlar
- ^ René Grousset, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia (1970 çeviri), sayfa 497.
- ^ Barthold, sayfa 622
- ^ Altishahr; güney Sincan'da Hotan, Yarkent, Yengisar, Kaşgar, Aksu ve Uçturfan'dan oluşan altı şehirler.
- ^ The Mughal or Moghul Empire of India founded by Babur has little to do with the Moghuls of Central Asia, although Babur did come into regular contact with the Moghuls in his early years. The Turks loyal to Babur were called "Chagatais" by Mirza Haidar while the term "Moghul" was reserved for the tribe of the Central Asian khans of Moghulistan. Elias, sayfa 3
- ^ Katman: Farsça'da çoğunlukla Farsların etkin olduğu Afganistan, İran, Pakistan ve diğeri ülkelerin tümüne verilmiş bir ad.
- ^ http://san.beck.org/2-9-MughalEmpire1526-1707.html 19 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Shahzad Bashir, Messianic Hopes and Mystical Visions: The Nurbakhshiya Between Medieval And Modern Islam (2003), sayfa 236
- ^ Elias, sayfa 22
- ^ List of Rulers: South Asia 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- Mansura Haidar (çevirmen) (2002), Mirza Haidar Dughlat as Depicted in Persian Sources
- Saray Mehmet, Doğu Türkistan Tarihi (Başlangıçtan 1878’e kadar), Bayrak Matbaacılık, İstanbul-1997
Dış bağlantılar
- Banglapedia page 5 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Selections from the Tarikh-i-Rashidi16 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mirza Muhammet Haydar Duglat Mirza Moḥammad Ḥaydar Doḡlat bir askeri general Kasmir in hakimi ve bir tarih yazaridir Kazakistan in pulunda muhammet haydar duglat in resmi Muhammet Haydar Duglat Turkce konusan Farsca ve Cagatay dillerinde yazan bir prensidir HayatiMirza Muhammet Haydar Duglat Mirza Ebu Bekir Duglat in yegeni O Huseyin Muhammet Kurkan in oglu olur ki o Moghul Hanlari ailesi ile evlenmis ve onlara hizmet ederek yasamini surdurmustur Ahmet Han in 1514 te olumu uzerine Dogu Turkistan in yazgisina egemen olan Sultan Said Han 1514 1533 donemi Cagataylilar ailesinin son parlak donemini olusturur Zira kendisine o devrin unlu tarihcisi olan Mirza Muhammet Haydar Duglat danismanlik yapmistir Ayrica 1516 yilinda Aksu Uygurca ئاقس Aksu shehiri Cince 阿克苏 阿克蘇 Pinyin Akesu nun kuzey dogusu ile Bay in batisindaki Arbat Aravan denilen yerde Said Han abisi Mansur Han ile gorusur ve aralarinda Alti Sehir deki bu hanligi beraber yonetmek icin bir antlasma yapilir bu gorusmede tarihci Haydar Mirza Duglat ta bulunur 1533 yilinda ilk defa Kasmir de Kasgar dan Yarkand Hanligi veya kurucusunun adiyla Seidiye Hanligi olarak bilinen bu hanligin Sultani Said Han hatirina savasir Sultan Said Han in 1533 yilinda olumununde sonra oglu Abdurresid Han Mirza Muhammet Haydar Duglat in amcasini oldurtur ayni yazgidan korkan Haydar Duglat kuzey Hindistan da hukum suren Nasireddin Muhammed Humayun Sah in yanina kacar Haydar Duglat Kamran Farsca کامران dan Babur un erkek kardesi ne gider Daha sonra Haydar Duglat savasmak icin 1540 yilinda Babur Imparatoru Nasireddin Muhammed Humayun Sah icin geri doner bu sirada askeri bir devralmak icin yerel isbirligi yapar Kisa bir sure sonra Nasireddin Muhammed Humayun Sah 1540 yilinda Kanauj savasinda yenilgiye ugrar Haydar Duglat in daha sonra yazdigi ve 1521 1546 yillari arasi Dogu Turkistan olaylarini anlattigi eserinde Said Han donemi ulkenin en huzurlu oldugu devir olmustur Sultan Residi Han in 1559 da olumu uzerine on uc oglundan biri olan Abdulkerim Han 1559 1591 kardeslerinin destegi ile tahta cikmistir Mirza Haydar Duglat az veya cok yetenekli olsa da on yil icin Kasmir in yoneticisi kalmis bu arada Tarih i Residi yazmistir Onun Kasmir deki saltanati 1551 yilinda cikan bir isyanda oldurulunce sona ermistir Ailesi Mirza Muhammet Haydar Duglat Kasgar da kalitsal egemen olan bir aileden emirleridir Haydar Duglat in annesi Gub Nigar Hanim Yunus Han in Isan Daulat Begum den olan ucuncu kizidir ve en genc bir kiz kardesi olan Kutluk Nigar Hanim Babur un annesidir Babasi Muhammet Huseyin Mirza Kurkan Yunus Han in kizi Gub Nigar Hanim ile evli Mirza Haydar Muhammed Kurkan Esen Buga Han in kizi Daulat Nigar Hanim ile evli in oglu Emir Seyyid Ali Kurkan Veis Han in kiz kardesi Uzun Sultan Hanim ile evli in oglu Emir Said Ahmet in oglu Emir Hudaidad in oglu ki o adi gecen kusak altisi Hizir Hoca 1389 1399 Sem i Cahan 1399 1408 Muhammet 1408 1416 Naks i Cahan 1416 1418 Sir Muhammet 1418 1425 Veis 1418 1428 Moghul Hanlarina yukselmislerdir Mirza Muhammet Haydar Duglat 1540 ile 1551 yillari arasinda Kasmir i yonettir ayni yil cikan bir isyanda oldurulur Eserleri Tarih i Residi Tariḵ e rasidi Yazdigi esere devrin Yarkent Hanligi nin hukumdari Sultan Said Han in yerine gecen oglu Residi Han in 1533 1559 adini vererek Tarih i Residi onun adina sunan Mirza Duglat bu devir olaylarini etrafli bir sekilde anlatir Notlar Rene Grousset The Empire of the Steppes A History of Central Asia 1970 ceviri sayfa 497 Barthold sayfa 622 Altishahr guney Sincan da Hotan Yarkent Yengisar Kasgar Aksu ve Ucturfan dan olusan alti sehirler The Mughal or Moghul Empire of India founded by Babur has little to do with the Moghuls of Central Asia although Babur did come into regular contact with the Moghuls in his early years The Turks loyal to Babur were called Chagatais by Mirza Haidar while the term Moghul was reserved for the tribe of the Central Asian khans of Moghulistan Elias sayfa 3 Katman Farsca da cogunlukla Farslarin etkin oldugu Afganistan Iran Pakistan ve digeri ulkelerin tumune verilmis bir ad http san beck org 2 9 MughalEmpire1526 1707 html 19 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Shahzad Bashir Messianic Hopes and Mystical Visions The Nurbakhshiya Between Medieval And Modern Islam 2003 sayfa 236 Elias sayfa 22 List of Rulers South Asia 2 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KaynakcaMansura Haidar cevirmen 2002 Mirza Haidar Dughlat as Depicted in Persian Sources Saray Mehmet Dogu Turkistan Tarihi Baslangictan 1878 e kadar Bayrak Matbaacilik Istanbul 1997Dis baglantilarBanglapedia page 5 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Selections from the Tarikh i Rashidi16 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ingilizce