Modaliteler arası dikkat, dikkatin farklı duyulara dağıtılması anlamına gelir. Dikkat, duyusal uyaranları seçici olarak vurgulamanın ve görmezden gelmenin bilişsel sürecidir. Modaliteler arası dikkate göre, dikkat çoğu zaman aynı anda birden fazla duyusal modalite vasıtasıyla gerçekleşir. Bu modaliteler, görsel, işitsel, uzamsal ve dokunsal gibi farklı duyusal alanlardan gelen bilgileri işler. Bunların her biri belirli bir tür duyusal bilgiyi işlemek için tasarlanmış olsa da, aralarında önemli bir örtüşme vardır. Bu durum araştırmacıların dikkatini modaliteye özel mi yoksa paylaşılan "modaliteler arası" kaynakların sonucu mu olduğunu sorgulamasına sebep olmuştur. Modaliteler arası dikkat, dikkat işleme sürecini hem geliştirebilen hem de sınırlandırabilen modaliteler arasındaki örtüşme olarak kabul edilir. Modaliteler arası dikkatin verilen en yaygın örneği, Kokteyl Partisi Etkisi olarak bilinen bir kişinin daha az önemli olan diğer uyaranlar yerine önemli tek bir uyarana odaklanabilmesi ve onunla ilgilenebilmesi durumudur. Bu fenomen, diğer uyaranlar göz ardı edilirken bir uyaran için daha derin işlem seviyelerinin oluşmasına izin verir.
Dikkat araştırması yapan bilişsel psikologlar için asıl konu, dikkati belirli bir duyusal modaliteye yönlendirmenin diğer duyu modalitelerini ihmal ederek gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemektir. Önceki araştırmalar birçok kez dikkati farklı modalitelere yönlendirmenin çeşitli görevlerdeki performans verimliliğini nasıl etkileyebileceğini incelemiştir. Çalışmalar, dikkat modaliteleri arasındaki etkileşimin nörolojik düzeyde var olduğunu ve modaliteler arası dikkatin etkilerine dair kanıtlar sağladığını bulmuştur. Bununla birlikte, daha fazla sayıda çalışma, modaliteler arasındaki geçişin neden olduğu dikkat eksikliklerini vurgulamıştır.
Modaliteler arası dikkatin neden olduğu eksiklikler
Modaliteler arası dikkat, aynı anda iki veya daha fazla türde duyusal bilgi ile ilgilenmeyi gerektirdiğinden, dikkat kaynakları genellikle eşit olmayan bir şekilde bölünür. Çoğu araştırma tarafından, bu bölünmüş dikkatin faydalardan ziyade daha çok dikkat eksikliğine yol açabileceği öne sürülmüştür. Bu, çoklu görevin etkililiği ve bununla ilişkili potansiyel tehlikeler ile ilgili konuyu gündeme getirdi. Modaliteler arasında çeşitli dikkat dağıtıcı unsurlar bulunduğunda reaksiyon sürelerinde önemli miktarda gecikme meydana gelir. Gerçek yaşam koşullarında, bu daha yavaş tepki süreleri tehlikeli durumlara neden olabilir. Medyada bu konuyla ilgili yer alan son endişeler ise sürüş sırasında cep telefonu kullanımı konusu ile ilgili. Çalışmalar, işitsel bilginin işlenmesinin ve dolayısıyla işitsel bilgiye dikkatin yönlendirilmesinin görsel bilginin eşzamanlı işlenmesini bozabileceğini bulmuştur. Bu, sürüş sırasında cep telefonu kullanımından gelen işitsel bilgilere dikkatin yönlendirilmesinin, sürücünün görsel dikkatini ve araç kullanma yeteneğini bozacağı fikrini öne sürmektedir. Bu durum, sürücünün, araçtaki yolcuların, yayaların ve diğer sürücülerin ve onların araçlarındaki yolcuların tehlikeye atılmasına neden olacaktır. Benzer çalışmalar, görsel dikkatin; yarı mekansal ihmal, ipuçlarına verilen reaksiyonlar ve genel uzaysal işlemeyle ilişkili olduğu için işitsel uyaranlardan nasıl etkilendiğini incelemiştir. Bu araştırmanın büyük bir kısmı, çoklu görev yapmanın ve dikkati bölmenin, mümkünken, yönlendirilen dikkatin kalitesini düşürdüğünü öne sürüyor. Bu aynı zamanda dikkatin, modaliteler ve görevler arasında sonsuza kadar bölünemeyen sınırlı bir kaynak olduğunu gösteriyor.
Faydaları
Modaliteler arası dikkat üzerine yapılan araştırmalarda dikkat vermede eksikliklerin sıklıkla ortaya çıktığı bulunsa da bu araştırma dikkat işlemenin daha iyi anlaşılmasına yol açmıştır. Bazı çalışmalarda, farklı duyu modalitelerini kullanarak bilgiye nasıl seçici olarak dikkat verdiğimizin nörolojik temelini incelemek için pozitron emisyon tomografisinden (PET) yararlanılmıştır. Ayrıca, araştırmacılara insanların beyindeki dikkat verilen bilgileri nasıl kodladıklarını ve işlediklerini ölçmelerinde yardımcı olan olayla ilgili potansiyeller (ERP'ler) kullanılmıştır. Modaliteye özgü ve modaliteler arası dikkat anlayışımızı geliştirerek, nasıl düşündüğümüzü daha iyi anlayabilir ve dikkatimizi yönlendirebiliriz.
Daha genel olan dikkat anlayışına ek olarak, modaliteler arası dikkatin başka yararları da bulunmuştur. Araştırmalar, bilgiyi birden fazla modalite ile pekiştirmenin öğrenmeyi artırabileceğini göstermektedir. Bu, aynı bilgiyi ileten işitsel ve görsel uyarıcıların eşleştirilmesinin işlemeyi ve hafızayı geliştirdiğini öne süren geleneksel teoriyi destekleyecektir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Rapp (2003). "Principles of cross-modal competition: Evidence from deficits of attention" (PDF). Psychonomic Bulletin & Review. 10 (1): 210-9. doi:10.3758/BF03196487. (PMID) 12747510. 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2021. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi: "web" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b c MacAluso (1 Nisan 2002). "Directing Attention to Locations and to Sensory Modalities: Multiple Levels of Selective Processing revealed with PET". Cerebral Cortex. 12 (4): 357-68. doi:10.1093/cercor/12.4.357. (PMID) 11884351.
- ^ Driver (1998). "Crossmodal attention" (PDF). Current Opinion in Neurobiology. 8 (2): 245-53. doi:10.1016/S0959-4388(98)80147-5. (PMID) 9635209. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2021.
- ^ a b Van Vleet (2006). "Cross-modal interactions in time and space: Auditory influence on visual attention in hemispatial neglect". Journal of Cognitive Neuroscience. 18 (8): 1368-79. doi:10.1162/jocn.2006.18.8.1368. (PMID) 16859421.
- ^ a b Prime (2008). "When cross-modal spatial attention fails". Canadian Journal of Experimental Psychology. 62 (3): 192-197. doi:10.1037/1196-1961.62.3.192. (PMID) 18778148.
- ^ Driver (1998). "Cross-modal links in spatial attention". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 353 (1373): 1319-31. doi:10.1098/rstb.1998.0286. (PMC) 1692335 $2. (PMID) 9770225.
- ^ Kida (2010). "Dynamics of Within-, Inter-, and Cross-Modal Attentional Modulation". Journal of Neurophysiology. 105 (2): 674-86. doi:10.1152/jn.00807.2009. (PMID) 21148089.
- ^ Herdman (1985). "Multiple resources in divided attention: A cross-modal test of the independence of hemispheric resources". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 11: 40-49. doi:10.1037/0096-1523.11.1.40.
- ^ CHEN, X. (2012). "Interaction between endogenous and exogenous orienting in crossmodal attention". , 53(4), 303-308.
- ^ a b Gherri (2011). (PDF). Journal of Cognitive Neuroscience. 23 (4): 832-44. doi:10.1162/jocn.2010.21468. (PMID) 20465407. 20 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ Robinson C. W. (2013). "When audition dominates vision: Evidence from cross-modal statistical learning". Experimental Psychology. 60 (2): 113-121. doi:10.1027/1618-3169/a000177. (PMID) 23047918.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Modaliteler arasi dikkat dikkatin farkli duyulara dagitilmasi anlamina gelir Dikkat duyusal uyaranlari secici olarak vurgulamanin ve gormezden gelmenin bilissel surecidir Modaliteler arasi dikkate gore dikkat cogu zaman ayni anda birden fazla duyusal modalite vasitasiyla gerceklesir Bu modaliteler gorsel isitsel uzamsal ve dokunsal gibi farkli duyusal alanlardan gelen bilgileri isler Bunlarin her biri belirli bir tur duyusal bilgiyi islemek icin tasarlanmis olsa da aralarinda onemli bir ortusme vardir Bu durum arastirmacilarin dikkatini modaliteye ozel mi yoksa paylasilan modaliteler arasi kaynaklarin sonucu mu oldugunu sorgulamasina sebep olmustur Modaliteler arasi dikkat dikkat isleme surecini hem gelistirebilen hem de sinirlandirabilen modaliteler arasindaki ortusme olarak kabul edilir Modaliteler arasi dikkatin verilen en yaygin ornegi Kokteyl Partisi Etkisi olarak bilinen bir kisinin daha az onemli olan diger uyaranlar yerine onemli tek bir uyarana odaklanabilmesi ve onunla ilgilenebilmesi durumudur Bu fenomen diger uyaranlar goz ardi edilirken bir uyaran icin daha derin islem seviyelerinin olusmasina izin verir Dikkat arastirmasi yapan bilissel psikologlar icin asil konu dikkati belirli bir duyusal modaliteye yonlendirmenin diger duyu modalitelerini ihmal ederek gerceklesip gerceklesmedigini belirlemektir Onceki arastirmalar bircok kez dikkati farkli modalitelere yonlendirmenin cesitli gorevlerdeki performans verimliligini nasil etkileyebilecegini incelemistir Calismalar dikkat modaliteleri arasindaki etkilesimin norolojik duzeyde var oldugunu ve modaliteler arasi dikkatin etkilerine dair kanitlar sagladigini bulmustur Bununla birlikte daha fazla sayida calisma modaliteler arasindaki gecisin neden oldugu dikkat eksikliklerini vurgulamistir Modaliteler arasi dikkatin neden oldugu eksikliklerModaliteler arasi dikkat ayni anda iki veya daha fazla turde duyusal bilgi ile ilgilenmeyi gerektirdiginden dikkat kaynaklari genellikle esit olmayan bir sekilde bolunur Cogu arastirma tarafindan bu bolunmus dikkatin faydalardan ziyade daha cok dikkat eksikligine yol acabilecegi one surulmustur Bu coklu gorevin etkililigi ve bununla iliskili potansiyel tehlikeler ile ilgili konuyu gundeme getirdi Modaliteler arasinda cesitli dikkat dagitici unsurlar bulundugunda reaksiyon surelerinde onemli miktarda gecikme meydana gelir Gercek yasam kosullarinda bu daha yavas tepki sureleri tehlikeli durumlara neden olabilir Medyada bu konuyla ilgili yer alan son endiseler ise surus sirasinda cep telefonu kullanimi konusu ile ilgili Calismalar isitsel bilginin islenmesinin ve dolayisiyla isitsel bilgiye dikkatin yonlendirilmesinin gorsel bilginin eszamanli islenmesini bozabilecegini bulmustur Bu surus sirasinda cep telefonu kullanimindan gelen isitsel bilgilere dikkatin yonlendirilmesinin surucunun gorsel dikkatini ve arac kullanma yetenegini bozacagi fikrini one surmektedir Bu durum surucunun aractaki yolcularin yayalarin ve diger suruculerin ve onlarin araclarindaki yolcularin tehlikeye atilmasina neden olacaktir Benzer calismalar gorsel dikkatin yari mekansal ihmal ipuclarina verilen reaksiyonlar ve genel uzaysal islemeyle iliskili oldugu icin isitsel uyaranlardan nasil etkilendigini incelemistir Bu arastirmanin buyuk bir kismi coklu gorev yapmanin ve dikkati bolmenin mumkunken yonlendirilen dikkatin kalitesini dusurdugunu one suruyor Bu ayni zamanda dikkatin modaliteler ve gorevler arasinda sonsuza kadar bolunemeyen sinirli bir kaynak oldugunu gosteriyor FaydalariModaliteler arasi dikkat uzerine yapilan arastirmalarda dikkat vermede eksikliklerin siklikla ortaya ciktigi bulunsa da bu arastirma dikkat islemenin daha iyi anlasilmasina yol acmistir Bazi calismalarda farkli duyu modalitelerini kullanarak bilgiye nasil secici olarak dikkat verdigimizin norolojik temelini incelemek icin pozitron emisyon tomografisinden PET yararlanilmistir Ayrica arastirmacilara insanlarin beyindeki dikkat verilen bilgileri nasil kodladiklarini ve islediklerini olcmelerinde yardimci olan olayla ilgili potansiyeller ERP ler kullanilmistir Modaliteye ozgu ve modaliteler arasi dikkat anlayisimizi gelistirerek nasil dusundugumuzu daha iyi anlayabilir ve dikkatimizi yonlendirebiliriz Daha genel olan dikkat anlayisina ek olarak modaliteler arasi dikkatin baska yararlari da bulunmustur Arastirmalar bilgiyi birden fazla modalite ile pekistirmenin ogrenmeyi artirabilecegini gostermektedir Bu ayni bilgiyi ileten isitsel ve gorsel uyaricilarin eslestirilmesinin islemeyi ve hafizayi gelistirdigini one suren geleneksel teoriyi destekleyecektir Ayrica bakinizDikkat Kokteyl partisi etkisi Bilis Algi PsikolojiKaynakca a b Rapp 2003 Principles of cross modal competition Evidence from deficits of attention PDF Psychonomic Bulletin amp Review 10 1 210 9 doi 10 3758 BF03196487 PMID 12747510 11 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Mart 2021 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi web adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b c MacAluso 1 Nisan 2002 Directing Attention to Locations and to Sensory Modalities Multiple Levels of Selective Processing revealed with PET Cerebral Cortex 12 4 357 68 doi 10 1093 cercor 12 4 357 PMID 11884351 Driver 1998 Crossmodal attention PDF Current Opinion in Neurobiology 8 2 245 53 doi 10 1016 S0959 4388 98 80147 5 PMID 9635209 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Mart 2021 a b Van Vleet 2006 Cross modal interactions in time and space Auditory influence on visual attention in hemispatial neglect Journal of Cognitive Neuroscience 18 8 1368 79 doi 10 1162 jocn 2006 18 8 1368 PMID 16859421 a b Prime 2008 When cross modal spatial attention fails Canadian Journal of Experimental Psychology 62 3 192 197 doi 10 1037 1196 1961 62 3 192 PMID 18778148 Driver 1998 Cross modal links in spatial attention Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series B Biological Sciences 353 1373 1319 31 doi 10 1098 rstb 1998 0286 PMC 1692335 2 PMID 9770225 Kida 2010 Dynamics of Within Inter and Cross Modal Attentional Modulation Journal of Neurophysiology 105 2 674 86 doi 10 1152 jn 00807 2009 PMID 21148089 Herdman 1985 Multiple resources in divided attention A cross modal test of the independence of hemispheric resources Journal of Experimental Psychology Human Perception and Performance 11 40 49 doi 10 1037 0096 1523 11 1 40 CHEN X 2012 Interaction between endogenous and exogenous orienting in crossmodal attention 53 4 303 308 a b Gherri 2011 PDF Journal of Cognitive Neuroscience 23 4 832 44 doi 10 1162 jocn 2010 21468 PMID 20465407 20 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2012 Robinson C W 2013 When audition dominates vision Evidence from cross modal statistical learning Experimental Psychology 60 2 113 121 doi 10 1027 1618 3169 a000177 PMID 23047918