Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musa Anter (1920 - 20 Eylül 1992, lakabı: Apê Musa / Musa Amca), Kürt asıllı Türk yazar, şair ve gazeteci.
| Musa Anter | |
|---|---|
| Doğum | 1920 Eskimağara, Nusaybin, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 20 Eylül 1992 (72 yaşında) Diyarbakır, Türkiye |
| Takma ad | Apê Musa (Musa Amca) |
| Meslek | Yazar, şair, gazeteci |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Dönem | 1959-1992 |
Etkilendikleri | |
Kürt milliyetçisi düşünceleri ile tanınmaktadır. Diyarbakır'da uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetmiştir.
Yaşamı
Musa Anter, 1920 yılında Mardin'e bağlı Nusaybin ilçesinin Eskimağara köyünde Kürt bir ailenin çocuğu olarak doğdu. İlkokulu Mardin'de, ortaokul ve liseyi Adana'da okudu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Annesi Fesla Hanım, Türkiye'nin ilk kadın muhtarlarından biridir.
1944'te Abdurrahim Rahmi Zapsu'nun kızı Ayşe Hale ile evlendi. Cüneyt Zapsu'nun halası olan Sankt Georg Avusturya Lisesi mezunu Ayşe Hanım ile evliliğinden 1945'te büyük oğlu Anter, 1948'de kızı Rahşan ve 1950'de küçük oğlu Dicle dünyaya geldi.
İlk gözaltına alınması öğrencilik yıllarında Dersim İsyanı sırasında oldu. Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'a küfrettiği için 45 gün gözaltında kaldı.
Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte gazetesini çıkaran Anter, yayımladığı Kürtçe şiiri "Qimil / Kımıl" sebebiyle 1959 yılında 49’lar Davası ile idamla yargılandı.27 Mayıs Darbesi'nde aftan yararlanarak serbest kalan Anter, cezaevinden çıktıktan sonra , ve Yön dergilerinde yazdı. 1963'te 23'ler davası ile tekrar cezaevine girdi. Mamak, Sultan Ahmet, Balmumcu, Seyrantepe ve Nusaybin cezaevlerinde yattı.12 Eylül Darbesi'nde Kürtçülük propagandası yapmaktan tutuklandı. Yaşamı boyunca toplam 11,5 yıl hapis yattı.
Devrimci Doğu Kültür Ocakları, Halkın Emek Partisi, Mezopotamya Kültür Merkezi ve İstanbul Kürt Enstitüsü'nün kurucularındandı.
Bir çeşit otobiyografi olan iki ciltlik Hatıralarım adlı eseri için kendisi aşağıdaki yorumu yapmıştır:
Denilebilir ki Musa sen kim, bu anılarında geçen zatlar kim! Amma bence bu soru yerinde değildir. Çok kere fakir bir adam bir define bulur veya loto-toto'dan para kazanır ve aniden zengin olur. İşte ben de Zıvıng'ın mağaralarından aleme çıkınca o fakir gibi tesadüfen ve de şans mahsulü değerli şahsiyetlerle tanıştım. İşte bu anılarım, bulduğum bu definelerin mahsulüdür.
Ölümü
Anter, 20 Eylül 1992'de Diyarbakır'ın Seyrantepe mahallesinde uğradığı silahlı saldırıda sol bacağına iki, kalbi ve kafasına birer kurşun sıkılarak öldürüldü. Musa Anter'in yanında bulunan gazeteci ve yazar Orhan Miroğlu saldırı sırasında yaralandı. Eski JİTEM çalışanı Abdülkadir Aygan; Anter'in, kendisinin de içinde bulunduğu tim tarafından JİTEM için öldürüldüğünü söylemiştir. Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz'ın isteği üzerine Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş'ın hazırladığı Susurluk Raporu'nda, Anter cinayetinin Yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım tarafından planlanıp uygulandığı yer almıştır.
Mezarı, Nusaybin ilçesinin Eskimağara köyündedir.
Eserleri
- Birina Reş / Kara Yara (1959)
- Qimil / Kımıl (1962)
- Ferhenga Kurdî-Tirkî / Kürtçe-Türkçe Sözlük (1967)
- Hatıralarım I (1991)
- Hatıralarım II (1992)
- Vakayiname (1992)
- Fırat Marmara'ya Akar (1996)
- Çinara Min (1999)
Hakkında yazılan kitaplar
- Üç Dönemim Tanığı, Musa Anter, Ahmet Alış 2010, Birikim
- Musa Anter'li Yıllar, (2006, Belge Yayınevi)
- Dostlarının Gözüyle Musa Anter, Yavuz Çamlıbel (2010, Kurgu Kültür Merkezi Yayınevi)
- Ape Musa - Faili Bilindik Meçhul, Ercan Gün (2011, Karakutu Yayınları)
- Kuşatmadan İnfaza Musa Anter Cinayeti, Orhan Miroğlu (2012, Everest Yayınları)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ ...the well-known Kurdish nationalist author Musa Anter, Shahrzad Mojab, Women of a Non-State Nation: the Kurds, Mazda Publishers, 2001, s. 100.
- ^ The most famous victim was the Kurdish nationalist writer, Musa Anter, murdered, certainly by local people, on September 20, 1992., Andrew Mango, Turkey and the War on Terror: for Thirty Years We Fought Alone, Routledge, 2005, s. 65. 26 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ The Kurds did face actual punishment. Kurdish nationalist Musa Anter in his memoirs., Hugh Poulton, Top Hat, Grey Wolf, and Crescent: Turkish Nationalism and the Turkish Republic, Hurst, 1997, s. 122.
- ^ (PDF) (İngilizce). Amnesty International. 1992. 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.
- ^ Babamın katiliyle buluşmaya nasıl karar verdim[]
- ^ a b "Kısa biyografisinin yer aldığı bir site". 7 Nisan 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2007.
- ^ a b c d Musa Anter'le kahve sohbetleri 30 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Radikal, 1 Eylül 2011. 3 Aralık 2011 tarihinde erişildi.
- ^ Balıkçı, Faruk (4 Şubat 2005). . Hürriyet. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009.
- ^ SUSURLUK RAPORU’NDA MUSA ANTER CİNAYETİ[]
- ^ "Ölümü ve mezarının taşınmasıyla iligli bilgi". 31 Mart 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2007.
- ^ History&, Ahmet Alis (Linguaphile/Dr / Ph D.; Politics). ""Üç Devrin" Tanığı: Modern Kürt Siyasi Tarihinin İçinden Musa Anter'i Okumak".
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musa Anter 1920 20 Eylul 1992 lakabi Ape Musa Musa Amca Kurt asilli Turk yazar sair ve gazeteci Musa AnterDogum1920 Eskimagara Nusaybin Osmanli ImparatorluguOlum20 Eylul 1992 72 yasinda Diyarbakir TurkiyeTakma adApe Musa Musa Amca MeslekYazar sair gazeteciVatandaslik TurkiyeDonem1959 1992Etkilendikleri Ahmed i Hani Kurt milliyetcisi dusunceleri ile taninmaktadir Diyarbakir da ugradigi silahli saldiri sonucu hayatini kaybetmistir YasamiMusa Anter 1920 yilinda Mardin e bagli Nusaybin ilcesinin Eskimagara koyunde Kurt bir ailenin cocugu olarak dogdu Ilkokulu Mardin de ortaokul ve liseyi Adana da okudu Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi ni bitirdi Annesi Fesla Hanim Turkiye nin ilk kadin muhtarlarindan biridir 1944 te Abdurrahim Rahmi Zapsu nun kizi Ayse Hale ile evlendi Cuneyt Zapsu nun halasi olan Sankt Georg Avusturya Lisesi mezunu Ayse Hanim ile evliliginden 1945 te buyuk oglu Anter 1948 de kizi Rahsan ve 1950 de kucuk oglu Dicle dunyaya geldi Ilk gozaltina alinmasi ogrencilik yillarinda Dersim Isyani sirasinda oldu Ataturk un annesi Zubeyde Hanim a kufrettigi icin 45 gun gozaltinda kaldi Canip Yildirim ve Yusuf Azizoglu ile birlikte gazetesini cikaran Anter yayimladigi Kurtce siiri Qimil Kimil sebebiyle 1959 yilinda 49 lar Davasi ile idamla yargilandi 27 Mayis Darbesi nde aftan yararlanarak serbest kalan Anter cezaevinden ciktiktan sonra ve Yon dergilerinde yazdi 1963 te 23 ler davasi ile tekrar cezaevine girdi Mamak Sultan Ahmet Balmumcu Seyrantepe ve Nusaybin cezaevlerinde yatti 12 Eylul Darbesi nde Kurtculuk propagandasi yapmaktan tutuklandi Yasami boyunca toplam 11 5 yil hapis yatti Devrimci Dogu Kultur Ocaklari Halkin Emek Partisi Mezopotamya Kultur Merkezi ve Istanbul Kurt Enstitusu nun kurucularindandi Bir cesit otobiyografi olan iki ciltlik Hatiralarim adli eseri icin kendisi asagidaki yorumu yapmistir Denilebilir ki Musa sen kim bu anilarinda gecen zatlar kim Amma bence bu soru yerinde degildir Cok kere fakir bir adam bir define bulur veya loto toto dan para kazanir ve aniden zengin olur Iste ben de Ziving in magaralarindan aleme cikinca o fakir gibi tesadufen ve de sans mahsulu degerli sahsiyetlerle tanistim Iste bu anilarim buldugum bu definelerin mahsuludur Musa Anter in mezari OlumuAnter 20 Eylul 1992 de Diyarbakir in Seyrantepe mahallesinde ugradigi silahli saldirida sol bacagina iki kalbi ve kafasina birer kursun sikilarak olduruldu Musa Anter in yaninda bulunan gazeteci ve yazar Orhan Miroglu saldiri sirasinda yaralandi Eski JITEM calisani Abdulkadir Aygan Anter in kendisinin de icinde bulundugu tim tarafindan JITEM icin olduruldugunu soylemistir Donemin Basbakani Mesut Yilmaz in istegi uzerine Basbakanlik Teftis Kurulu Baskani Kutlu Savas in hazirladigi Susurluk Raporu nda Anter cinayetinin Yesil kod adli Mahmut Yildirim tarafindan planlanip uygulandigi yer almistir Mezari Nusaybin ilcesinin Eskimagara koyundedir EserleriBirina Res Kara Yara 1959 Qimil Kimil 1962 Ferhenga Kurdi Tirki Kurtce Turkce Sozluk 1967 Hatiralarim I 1991 Hatiralarim II 1992 Vakayiname 1992 Firat Marmara ya Akar 1996 Cinara Min 1999 Hakkinda yazilan kitaplarUc Donemim Tanigi Musa Anter Ahmet Alis 2010 Birikim Musa Anter li Yillar 2006 Belge Yayinevi Dostlarinin Gozuyle Musa Anter Yavuz Camlibel 2010 Kurgu Kultur Merkezi Yayinevi Ape Musa Faili Bilindik Mechul Ercan Gun 2011 Karakutu Yayinlari Kusatmadan Infaza Musa Anter Cinayeti Orhan Miroglu 2012 Everest Yayinlari Ayrica bakiniz49 lar DavasiKaynakca the well known Kurdish nationalist author Musa Anter Shahrzad Mojab Women of a Non State Nation the Kurds Mazda Publishers 2001 s 100 The most famous victim was the Kurdish nationalist writer Musa Anter murdered certainly by local people on September 20 1992 Andrew Mango Turkey and the War on Terror for Thirty Years We Fought Alone Routledge 2005 s 65 26 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Kurds did face actual punishment Kurdish nationalist Musa Anter in his memoirs Hugh Poulton Top Hat Grey Wolf and Crescent Turkish Nationalism and the Turkish Republic Hurst 1997 s 122 PDF Ingilizce Amnesty International 1992 3 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Eylul 2021 Babamin katiliyle bulusmaya nasil karar verdim olu kirik baglanti a b Kisa biyografisinin yer aldigi bir site 7 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mart 2007 a b c d Musa Anter le kahve sohbetleri 30 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radikal 1 Eylul 2011 3 Aralik 2011 tarihinde erisildi Balikci Faruk 4 Subat 2005 Hurriyet 10 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2009 SUSURLUK RAPORU NDA MUSA ANTER CINAYETI olu kirik baglanti Olumu ve mezarinin tasinmasiyla iligli bilgi 31 Mart 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mart 2007 History amp amp Ahmet Alis Linguaphile Dr Ph D Politics Uc Devrin Tanigi Modern Kurt Siyasi Tarihinin Icinden Musa Anter i Okumak