Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

JiTEM ya da Jandarma istihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı içişleri Bakanlığı nın onayı olmadan ve

JİTEM

JİTEM
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

JİTEM ya da Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı, İçişleri Bakanlığı'nın onayı olmadan ve Genelkurmay Başkanlığı'ndan görüş alınmadan Jandarma Genel Komutanlığı'nın kendi inisiyatifiyle kurulan ve terörle mücadele kapsamında faaliyet yürüten bir oluşumdur.

JİTEM
Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı
image
Kuruluş27 Ağustos 1987 (36 yıl önce) (1987-08-27)
Kapanış1990 (Genelkurmay iddiası)
Türİstihbarat teşkilatı, Yarı askerî
AmaçTerörle mücadele, İstihbarat
MerkezGüneydoğu Anadolu'daki bir şehir ve Ankara (iddia)
Hizmet bölgesiDoğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi
ÜyelerAhmet Cem Ersever, Mahmut Yıldırım
Resmî dillerTürkçe
KurucuArif Doğan (iddia)
Ana kurumJandarma Genel Komutanlığı
Eski adıJandarma İstihbarat Grup Komutanlığı

Tam adıyla Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele olmasına yana JİTEM’in kurucularından olan Ahmet Cem Ersever, Soner Yalçın’a verdiği röportajda isminin aslında Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı olduğunu (JİGK) belirtmişti.

JİTEM'in varlığı devlet kurumları tarafından uzun süre doğrulanmamış olsa da Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nın JİTEM ile ilgili başlattığı soruşturmada devlet, JİTEM'in var olduğunu resmen kabul etmiştir. Kurumun Güneydoğu'daki pek çok faili meçhul cinayetten sorumlu olduğu iddia edilmektedir.Uluslararası Af Örgütü de bölgede gerçekleştirilen pek çok cinayet ve infazın devlet yetkililerince gerçekleştirildiğini belirtmektedir. Kamuoyu bu faili meçhul cinayeti işleyen devlet yetkililerinin JİTEM mensupları olduğunu düşünmektedir. Faili meçhul kalmış 19 cinayetin JİTEM elemanları tarafından işlendiğine yönelik açılan soruşturmanın davası sonucunda yargılanan tüm sanıklar Aralık 2019'da beraat etmiştir.

Varlığı hakkında tartışmalar

Sabah gazetesinin ortaya çıkardığı JİTEM'in tarihçesinin ve örgütlenme modelinin anlatıldığı iddia edilen belgeye göre teşkilat, 27 Ağustos 1987 tarihinde Jandarma Genel Komutanlığı İstihbarat Başkanlığı'na bağlı olarak "Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı (JİTEM)" adıyla kurulmuştur. Başlangıçta, Mardin, Silopi, Batman'da faaliyet alanı olarak belirlenmiştir ve toplam 2 grup, 11 tim bu kuruluş içerisinde faaliyetlerini göstermiştir.

Susurluk kazasının ardından TBMM'de kurulan Susurluk Komisyonu'na bilgi veren eski Jandarma Genel Komutanı Teoman Koman, "Jandarma teşkilatı içinde JİTEM adında yasal ya da yasa dışı bir örgüt kurulmadığını" savunmuş; ancak jandarma dışında bu ismi kullanıp kanunsuz işler yapan bir grubun olduğunu söylemiştir.

Binbaşı Ersever'in İtirafları kitabının yazarı araştırmacı Soner Yalçın'a göre JİTEM, 1987 yılında Binbaşı Arif Doğan tarafından Jandarma İstihbarat Daire Başkanlığı bünyesinde kurulmuş; İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Diyarbakır, Samsun ve Erzurum’da örgütlenmiştir. Yalçın, JİTEM içerisinde muvazzaflar ve hapishaneden özel izinle çıkarılan PKK itirafçılarının da olduğunu öne sürmüştür.

Susurluk skandalından yaklaşık bir yıl sonra Başbakanlık Teftiş Kurulu başkanı Kutlu Savaş tarafından hazırlanan Susurluk Raporu da Soner Yalçın'ın birçok iddiasını doğrulamıştır. Savaş'ın raporuna göre JİTEM özel timlerin idaresi amacıyla Hulusi Sayın’ın Jandarma Genel Komutanlığı Kurmay Başkanlığı (1981-1985) döneminde kurulmuş ve bölgede etkili çalışmalar yapmıştır. Bünyesinde çok miktarda korucu ve itirafçı bulunması nedeniyle ferdi suç oranı yükselmiştir.

1995 Nisan ayında TBMM Faili Meçhul Cinayetler Komisyonunun hazırladığı raporda JİTEM'in faaliyetlerinin ne olduğu anlaşılamadığı, devlet organlarının kanunlarla sınırlı görev ve yetkileri aşılıp, yasal boşluklardan yararlanıp yeni kurumlaşmalara gidildiği belirtilmiştir. Raporda JİTEM; yetkisiz, görevsiz olduğu polis mıntıkasında polisten habersiz operasyon yaptığı ileri sürülmüş, yasal dayanağı olmayan ve kuruluş amacından saparak bazı yasadışı olaylarla birlikte anılan bu teşkilatın faaliyetlerine son verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Emniyet Müdürü Hanefi Avcı JİTEM davası için talimatla verdiği ifadesinde JİTEM'in varlığının resmi düzeyde kabul gördüğünü söyledi. Diyarbakır Asayiş Kolordu Komutanlığı ve Diyarbakır Alay Komutanlığı içerisinde tahsis edilen yerlerde JİTEM levhaları bulunduğunu ifade eden Avcı, Ersever ve ekibinin yapmış olabileceğini tahmin ettiği olayları, HADEP İl Başkanı Vedat Aydın’ın kaçırılıp öldürülmesi, baro başkanın arabasına bomba konulması, Yeni Ülke gazetesinin yakılması, bir derginin basılarak bir kişinin öldürülmesi olarak sıraladı.

Emekli Tuğgeneral Veli Küçük sanık olarak yer aldığı Ergenekon davasında yaptığı savunmasında Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde hiçbir zaman böyle bir birimin olmadığını ve bu isim kullanılarak sanki gizemli, gayri yasal bir oluşum varmış izlenimi yaratılmaya çalışıldığını iddia etti.

İtirafçı Abdülkadir Aygan bir röportajında üzerinde "Görev yeri: JİTEM" yazan resmi maaş bordrosunu göstermiş ve görev yaptığı yerde JİTEM yazılı tabela bile bulunduğunu öne sürmüştür. Aygan, görev yaptığı dönemde Ergenekon adını hiç duymadığını ancak 2001 yılında Ankara’da JİTEM dışında yeni bir örgütlenmenin hissedildiğini belirtmiş ve Ergenekon Operasyonu başladıktan sonra JİTEM'in Ergenekon'un askerî kanadı olduğu kanaatine vardığını sözlerine eklemiştir.

Emekli Albay Arif Doğan'ın, 14 Ağustos 2008'de Ergenekon soruşturması kapsamında gözaltına alınmasıyla beraber JİTEM ile ilgili yeni bilgiler edinildi. Operasyon kapsamında Doğan’ın depo olarak kullandığı İstanbul Beykoz’daki bir evde yapılan aramalarda ise çok sayıda "JİTEM belgesi", 2 kalaşnikof marka tüfek, bin adet mermi ve bin boş kovan ile 280 adet el bombası bulundu. Doğan'dan ele geçirilen 1989-1991 yılları arasına ait dokümanlarda "JİTEM" adının kullanıldığı görülmektedir. Doğan ifadesinde JİTEM'i kendisinin kurduğu ve daha sonra Veli Küçük'e devrettiğini itiraf etmiştir.

Doğan'dan ele geçirilen bir belgede "örgütü geri bölgesindeki kamplarında vurabilmek maksadıyla PKK’nın ideolojisiyle ters düşen örgütlerle görüşme yapıldığı ve bu görüşmelerin bir örgütle üst seviyeye kadar ulaştığı" bilgisi yer almaktaydı. İddianamede adı açıklanmayan bu örgütün Hizbullah olduğu iddia edildi. Ergenekon iddianamesinde ayrıca JİTEM'in kuruluşunda emir-komuta zinciri içinde olmasına rağmen özerk bir hale gelen yapının hukuk dışı işlere bulaştığı yorumları yapıldı. Emekli albay olan Arif Doğan JİTEM’i kendisinin kurduğunu ve kendisinin dondurduğunu söyledi. Habertürk’e konuşan Doğan, Ergenekon ile ilgisinin olmadığını belirterek “Benim ilgim alakam JİTEM’ledir” diye konuştu. JİTEM'in kurucusuna göre, örgütte 10.000 kişinin görev yaptığı iddia edilmektedir. Alman "Der Spiegel" dergisinde yayınlanan "Kürtlere karşı Türkiyenin kirli savaşı" haberine göre, "JİTEM Türk jandarmanın özel bölümü" dür. JİTEM itirafçısı Abdülkadir Aygan NTV’ye yaptığı açıklamada, JİTEM grubunun Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile görüştükten sonra siyasi iradenin verdiği destekle faili meçhul cinayetler işlediğini söyledi. Aile fertlerininin JİTEM tarafından öldürüldüğünü iddia eden ve "Cumartesi Anneleri" olarak bilinen kayıp yakınları Galatasaray Meydanı’nda 600'den fazla oturma eylemi yapmıştır. Zaman zaman Türk güvenlik güçleri bu eyleme müdahale etmektedir. Cumartesi Anneleri'nin 700. hafta eylemi Beyoğlu Kaymakamlığı'nca yasaklanmıştır.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, emekli Albay Arif Doğan'ın kamuoyuna yansıyan bir takım açıklamaları nedeniyle JİTEM ile ilgili başlattığı soruşturmada, JİTEM adlı oluşumun, İçişleri Bakanlığının onayı olmadan ve Genelkurmay Başkanlığı'nın görüşü alınmadan, Jandarma Genel Komutanlığının kendi inisiyatifiyle kurulduğu tespit edildi.

Faaliyetleri

PKK'nın hızla yayılmasıyla devlet, NATO üyesi ülkelerde kurulan ve varlığı Uğur Mumcu tarafından ortaya çıkarılan Özel Harp Dairesi kontrolünde gizli bir teşkilatlanma oluşturarak JİTEM'i kurdu.[] Hedef PKK'yı ve ona giden desteği ortadan kaldırmaktı.[] Bu doğrultuda; JİTEM adına çalışan askerlerin ve bu askerler tarafından görevlendirilen sivillerin bölgede birçok faili meçhule ve işkencelere karıştığı, insanların köylerinden göç ettirildiği iddia edilmektedir.

JİTEM'i kurduğunu iddia eden Arif Doğan ve eski özel harekât polisi Ayhan Çarkın'ın iddialarına göre JİTEM; PKK ile mücadelede birçok farklı yol kullandı. İki isim de JİTEM tarafından yapılan pek çok eylemde, olay yerine bırakılan PKK, ERNK, HRK bildirileriyle, yaşanılan olayların PKK tarafından yapılmış gibi gösterilmeye çalışıldığını iddia etmiştir. Özel harekât polisi, Ayhan Çarkın'ın iddia ettiği bir diğer konu ise farklı tarihlerde medyada çıkan ölen bir çocuk fotoğrafıyla ilgili konuşmasıydı. Çarkın, kamuoyunda "bebek katili" başlıklı haberlerde sıklıkla gösterilen ve simge haline getirilen kurşunlanmış bebek fotoğrafının çekildiği '''Pınarcık Köyü katliamı''' başta olmak üzere pek çok katliamı JİTEM tarafından gerçekleştirildiğini söylemiştir. Daha sonra, 2011 yılında, İstanbul Kazlıçeşme’deki BDP Nevruz mitingine katılan Çarkın; PKK'nın kurucusu Öcalan'ı sevdiğini; ona ve onun liderlik vasfına saygı duyduğunu beyan etmiştir. Doğan ve Çarkın'ın iddia ettiği bu olaylar, 2020 yılı itibarıyla halen kanıtlanamamıştır. Öte yandan, PKK'nın kuruluş yıllarında çıkardığı siyasi ve ideolojik dergilerden biri olan Serxwebun dergisinin Ağustos 1987'de yayınlanan basımında, Pınarcık Katliamı'nın PKK tarafından işlenmiş olduğu şu cümleler ile ifade edilmiştir: ''Birliğimizce, daha önce birkaç kez uyarılan Xerzik Ereba (Pınarcık) köyü çeteleri, düşmana hizmetteki ısrarlarından dolayı yaptıklarının bedelini, halkımıza karşı işledikleri suçların hesabını ağır ödediler. Pınarcık köyüne düzenlenen baskında, teslim olmayı reddeden ve karşı koymak isteyen çete odağı bir bütün olarak imha edilerek, düşmana toplam 32 kayıp verdirildi. Ve ayrıca 7 silaha halk adına el konuldu''. Keza Öcalan ile zaman içerisinde ihtilafa düşen PKK militanı Şemdin Sakık; yazdığı Apo adlı kitapta Pınarcık, , Başbağlar, ve daha birçok köy baskınının Öcalan tarafından bizzat verilen emirler doğrultusunda PKK tarafından yapıldığını yazmıştır. Bu köy katliamları ve sivil ölümleri gerçekleştikten sonra, çeşitli gazeteciler; Öcalan'ın "Öldürelim, otorite olalım." dediğini iddia etmektedir. Bunlara ek olarak, İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Af Örgütü, 1980 ve 1990'lı yıllarda PKK'nın birçok sivil katliamı gerçekleştirdiğini rapor etmiştir.[] Yabancı araştırmacılar da kitaplarında ve çalışmalarında Pınarcık katliamı dahil birçok köy baskınının ve sivil ölümünün PKK tarafından yapıldığını belirtmektedir. PKK, köylerde öldürdüğü sivil insanların "çete mensubu" ve "devlet işbirlikçileri" olduğunu iddia etmektedir.

Teşkilatın gözaltında tuttuğu kişilere Filistin askısı, falaka vb. yöntemlerle işkence uyguladığı ve yargısız infazlar yaptığı iddia edilir. Öldürdükleri kişilerin bazılarını gömerek gizledikleri bazılarını ise halkta korku yaratmak amacıyla bir yere attıkları da iddialar arasındadır. Eski JİTEM elemanı Aygan'a göre de bölgede cinayetlerin %80'i JİTEM tarafından işlenmiştir. JİTEM adının ilk kez mahkeme tutanaklarına girdiği olay Yüksekova çetesi davasıdır. Silah ve uyuşturucu kaçakçılığı başta olmak üzere bir dizi suçtan yargılanan Yüksekova çetesi yapılanmasında Arif Doğan'ın da adı geçiyordu.

JİTEM ve faili meçhul cinayet tartışmalarında genellikle 17 bin faili meçhul ölüm bulunduğu belirtilir. Ancak bu sayıyı abartılı bulanlar da vardır.Ümit Özdağ, 17 bin faili meçhul iddiasının PKK'nın "psikolojik savaş sloganı" olduğunu savunur.

Yapılanma

Abdülkadir Aygan'a göre teşkilatın şeması şöyledir:

  • Jandarma Genel Komutanlığı
  • İstihbarat Başkanlığı-Gruplar Komutanlığı
  • Grup Komutanlıkları (yedi ayrı bölgede konumlanmış)
  • Tim Komutanlıkları-Birimler

Faili meçhul cinayetler

Yargılamalar

Susurluk raporunda yer alan Şerif Avşar cinayetinde JİTEM'ci olduğu öne sürülen eski uzman çavuş Gültekin Sütçü, 2008 yılında Diyarbakır 3. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 30 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1990'lı yıllarda Diyarbakır ve çevresinde 8 kişinin kaçırılarak öldürülmesi ile ilgili başlatılan soruşturmalarda, Yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım, Abdülkadir Aygan ve Albay Abdülkerim Kırca'nın aralarında bulunduğu 8 kişi olaylardan sorumlu tutuldu. 1992'de açılan hazırlık soruşturmaları 2005'te sona erdi ve Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı 8 dosyayı birleştirerek dava açtı. Görevsizlik kararları nedeniyle 2009'a kadar askerî ve sivil mahkemeler arasında gidip gelen 8 cinayetle ilgili davaya Diyarbakır'da bulunan mahkemelerin bakması kararına varıldı.

1967 yılında Suriye'de dünyaya gelen İbrahim Babat, 1984'te PKK'ya katıldı. Daha sonra örgüte güvenini yitirince kaçmaya karar verdi ve jandarmaya teslim oldu. Cem Ersever tarafından sorgulandıktan sonra Babat'a PKK'ya karşı mücadele etmesinin teklif edildiği ve "deşifre edilmemesi ve herhangi bir çatışmada ölü olarak gösterilmesi" isteği kabul edilince JİTEM adına çalışmaya başladığı iddia edilmektedir. Babat 1993'te İstanbul'a geçip tahsilat işleri ile uğraşmaya başladı. Ortağı Süleyman Ülger'i öldürmeye teşebbüsten arandığı sırada, ilişkisini hiç kesmediğini söylediği albay Arif Doğan'ın odasında yakalandı. 17 yıl hapse mahkûm oldu. Bu ceza nedeniyle kendini aldatılmış hisseden Babat bildiklerini Başbakanlık Teftiş Kurulu müfettişlerine ve İstanbul DGM Başsavcılığına anlatmaya karar verdi. Babat, Kutlu Savaş'ın Susurluk raporuna giren ifadesinde şöyle demektedir:JİTEM birlikleri içinde teröre karşı başarılı çalışmalarımız olmakla birlikte açığa çıkmamış ve gizli kalmış ve bugün de devleti sıkıntıya sokan bazı keyfi, hukuk dışı, pis uygulamalar olmuştur. Teröre karşı mücadelede çok yararlı istihbari bilgiler getiren Hacı Ahmet Zeyrek ve Mehmet Bayar adındaki sivil vatandaşlar -ki bunlar ülkesini, devletini seven insanlardı- mantıklı hiçbir gerekçe öne sürülmeden faili meçhul bir şekilde katledildiler. Hacı Ahmet Zeyrek'i 1988'de Silopili olan Lokman Gündüz'e öldürttüler. Mehmet Bayar ise 1990 yılının başında çok kirli bir yöntemle imha edildi. Bayar'ın eline istihbarat gizli servislerinin kullandığı orijinal bombalı bir çanta verildi. İdilli bir avukatla (Bu avukatın daha sonra Hasip Kaplan olduğu ortaya çıktı) randevu alındı. Mehmet Bayar'a 'Avukatın yanına bu çantayla gideceksin, görüşme esnasında çantanın kolundaki düğmeye basacaksın, ses kayıtlarını alıp bize getireceksin' dendi. Gerekli izahat yapıldıktan sonra Bayar'ı bir arabayla avukatın bürosunun yakınına bıraktık. Mehmet Bayar, arabadan indikten sonra daha büroya varmadan düğmeye basmış olacak ki, çanta infilak etti. Bunda esas amaç görüşmedeki bilgileri almak değil Mehmet Bayar'ı yem olarak kullanıp kendisiyle birlikte avukatı da imha etmekti. Babat'ın ifadeleri üzerine Dönemin İdil Cumhuriyet savcısı, 16 Eylül 1989'da öldürülen üç kişi ile ilgili dosyayı tekrar açtı. 12 Kasım 1998 tarihinde, Babat'ın ifadesini almak amacıyla Midyat Cezaevi'ne naklini talep etti. Ancak Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü talebi reddetti. Bunun üzerine savcı, Babat'ın ifadesini bizzat almak için izin istediyse yine red yanıtı aldı. İdil savcısı daha sonra Babat'a yanıtlaması üzere 60 soru gönderdi ve bunların cevabı geldi. 25 Şubat 1999'da savcını talebiyle albay Arif Doğan'ın da talebi alındı ancak 8 Ocak 1999'da soruşturma hakkında görevsizlik kararı verilerek dosya Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi savcılığına gönderildi. Dosyası Diyarbakır DGM'de de bazı engellerle karşılaştı ve soruşturmadan bir sonuç alınamadı. İbrahim Babat 2002'de kamuoyunda Rahşan affı olarak bilinen yasadan yararlanarak tahliye edildi.

Eski Cizre Jandarma Alay Komutanı Cemal Temizöz 23 Mart 2009 günü Cizre'de görev yaptığı sırada yaşanan faili meçhul cinayetler nedeniyle gözaltına alındı. Bu olayın öncesinde Cizre'nin Kuştepe köyünde faili meçhul cinayet iddiaları hakkında yapılan kazı çalışmaları sonucu 20 kemik parçası bulunmuş ve soruşturma kapsamında eski Cizre Belediye Başkanı Kamil Atak ve oğlu tutuklanmıştı. Olay hakkında gözaltına alınan kişilerin ifadelerinde Temizöz'ün adı geçmekteydi. 2009 Temmuz ayında açıklanan 104 sayfalık iddianamede Cizre'deki 20 cinayetten sorumlu tutulan Temizöz'ün 9 kez ağırlaştırılmış müebbet hapsi istendi.

Diğer iddialar

JİTEM itirafçısı Abdülkadir Aygan'ın anlatımlarında JİTEM tarafından öldürüldüğü söylenen kişiler şunlardır: Musa Anter, Vedat Aydın, Musa Toprak, Mehmet Şen, Talat Akyıldız, Zahit Turan, Necati Aydın, Ramazan Keskin, Mehmet Ay, Murat Aslan, İdris Yıldırım, Servet Aslan, Sıddık Yetmez, Edip Aksoy, Ahmet Ceylan, Şahabettin Latifeci, Abdülkadir Çelikbilek, Mehmet Salih Dönen ve ismi öğrenilemeyen amcası, İhsan Haran, Fethi Yıldırım, Abdülkerim Zoğurlu, Zana Zoğurlu, Mele İzzettin Acet ve şoförü Mehmet Emin Kaynar, Hakkı Kaya, Harbi Arman, Fikri Özgen ve Muhsin Göl. JİTEM varlığı ve faaliyetlerine ilişkin en detaylı bilgi bir dönem bu kurum da çalıştığını söyleyen Abdülkadir Aygan, 1980'li yılların başında PKK'ya katılmış ve 5 yıl sonra örgütten ayrılarak itirafçı olmuştur. Bir süre Diyarbakır Cezaevi'nin itirafçılar koğuşunda kalmış, cezasında indirime gidildiği için 1990 yılında serbest kalmıştır. Tahliyesinin hemen ardından askere alınan Aygan'ın o dönem yüzbaşı olan Cem Ersever'in girişimleri ile yeni kurulan JİTEM'in ilk 7 kişilik kadrosunda yer aldığı iddia edilmektedir. 1990-2000 yılları arasında Aziz Turan kimliği ile JİTEM'de 10 yıl görev yapmıştır. Daha sonra Burdur İl Jandarma Alay Komutanlığı'na sivil memur olarak atanmış ve kısa bir süre bu görevini sürdürmüştür. Memuriyetinin ardından İsveç'e yerleşen Aygan yaptığı bir iç muhasebenin ardından, JİTEM'de yaşadıklarını anlatmaya karar vermiştir.

Aygan 2009 Ocak ayında Star gazetesine verdiği röportajda JİTEM'in eski Diyarbakır Grup Komutanı olduğu iddia edilen emekli Albay Abdülkerim Kırca'nın emriyle gerçekleştiğini söylediği pek çok cinayeti tek tek sıraladı. Bu röportajdan birkaç gün sonra Abdülkerim Kırca intihar etti.Genelkurmay Başkanlığı Kırca'nın ölümü üzerine, basında yer alan haberlere sert tepki gösterdi. Yaptığı basın açıklmasında Aygan'ı "sözde itirafçı" olarak niteledi.

Aygan'ın anlatımlarında geçen 1969 doğumlu Açık Öğretim 2. sınıf öğrencisi olan Murat Aslan; 10 Haziran 1994 gününde Diyarbakır'a bağlı Yenişehir Semti, Ali Amiri 1. Sokak'ta arkadaşlarıyla birlikteyken polis kimliği gösteren kişilerce yaka paça bir arabaya bindirilmiş ve o günden itibaren kendisinden haber alınamamıştır. Abdülkadir Aygan'ın yıllar sonra Ülkede Özgür Gündem gazetesine verdiği röportajda Abdülkerim Kırca'nın emriyle, Murat Aslan'ın zorla sivil beyaz Toros arabaya bindirilerek Silopi JİTEM İstihbarat Tim Komutanlığı'na götürüldüğünü ve burada işkenceyle sorgulandıktan sonra Dicle Nehri'nin kenarında Körtük Köyü'nün karşısına düşen bir derede üzerine benzin dökülerek, yakıldığını iddia edilmiştir. Aygan'ın ifadeleri üzerine Murat Aslan'ın babası İnsan Hakları Derneği Şube Başkanı Selahattin Demirtaş ve Diyarbakır Barosu Başkanı Sezgin Tanrıkulu ile 19 Nisan 2004 günü Silopi Cumhuriyet Başsavcılığı'na başvurdular. Talep üzerine avukat heyeti ile askeri yetkililer ve bir doktorla olay yerine gidildi. Savcı Ayhan Önder'in açtırdığı mezardan, toprağın yaklaşık 15 cm altında yanık izleri belli olan kemikler çıktı. Yapılan DNA testinde kemiklerin Murat Aslan'a ait olduğu kesinleşti.

1995 yılında Şırnak’ın Silopi ilçesi'nde yaşayan Hasan Ergül, kaçırılmış ve kendisinden bir daha haber alınamamıştı. Yine yurtdışında yaşayan Aygan’ın ifadeleri üzerine, Elazığ kimsesizler mezarlığında bir mezar açıldı. Mezardan alınan kemik parçaları üzerinde yapılan DNA testi sonucu cesedin Hasan Ergül'e ait olduğu kesinleşti.

Aygan'ın ifadeleri üzerine yapılan Mart 2009 yılında BOTAŞ ve Silopi-Cizre karayolu üzerindeki Sinan Tesisleri'nde kazı yapıldı. Kazıda bulunan kemiklerin daha sonra hayvan kemiği olduğu anlaşıldı.

Yine Aygan'ın ifadelerinde yola çıkarak Nisan 2009'da Diyarbakır-Hani karayolunun Karaçalı ve Deveyolu mevkiinde kazı yapıldı. Kazıda bulunan 461 kemiğin hayvan kemiği olduğu tespit edildi.

Yüksek rütbeli asker ölümleri

1990'lı yıllarda Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis ve ekibinden olan pek çok komutan kuşkulu bir şekilde ölmüştür. Bu askerlerin ortak yanı ise halka yakın, yasadışı şiddet yöntemlerini tasvip etmeyen, bu tip yaklaşımların bölge halkını PKK'ya yaklaştırdığını savunan kişiler olmalarıydı.

Bitlis'in ekibinden olan Mardin Jandarma Alay Komutanı Albay Rıdvan Özden'in, 12 Ağustos 1995'te PKK ile girdiği bir çatışmada alnından vurularak hayatını kaybettiği açıklanmış cenazesi eşinin talebine rağmen otopsi yapılmadan toprağa verilmişti. Mardin'de görev yaptığı sırada PKK ve JİTEM'in uyuşturucu ticaretini ortaya çıkaran ve resmî aracına kurulan bir pusudan sağ olarak kurtulan albayın eşi Tomris Özden, 1995'ten bu yana, "eşinin ölümünü kuşkulu bulduğunu" ifade etmiştir. Tomris Özden, cenaze sırasında eşinin ölüsüne baktığında resmi ölüm raporundakinin aksine alnından vurulmamış olduğunu söylemektedir. Bayan Özden, eşinin Mardin'de görev yaptığı sırada Veli Küçük ve ekibi tarafından JİTEM'e girmesi yönünde baskı yapıldığını da öne sürmüştür. Bunların yanı sıra, bir PKK itirafçısı Özden'in çatışmada ölmediğini iddia etmiş ve Özden'in emrinde çalışan askerlerden biri “Komutanımızı yanındaki asker öldürdü” açıklamasında bulunmuştur.

Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Bahtiyar Aydın 22 Ekim 1993 tarihinde Lice Asayiş Bölük Komutanlığı binası önünde vurularak öldürülmüş, suikastın PKK tarafından gerçekleştirildiği duyurulmuştu. Ancak, Yüksekova Çetesine yönelik soruşturma kapsamında sorgulanan bir çete üyesi verdiği ifadede Aydın'ın JİTEM adına çalışan itirafçılar tarafından öldürüldüğünü iddia etmiş, Ergenekon soruşturması için ifade veren "Deniz" kod adlı gizli tanık, Aydın'ın bir asker tarafından öldürüldüğünü, cinayeti işleyen askeri de başka bir askerin öldürdüğünü söylemiştir.

Genelkurmay ise JİTEM iddialarını reddetmekte, Özden ve Aydın'ın PKK tarafından öldürüldüğünü savunmaktadır.

Güçlükonak Katliamı

Ocak 1996'da içerisinde 11 köylünün bulunduğu bir minibüs tabur Şırnak'ın Güçlükonak ilçesinde silahlı bir grup tarafından durdurulmuş ve kimliği belirlenemeyen bu kişilerce kurşun yağmuruna tutulup yakılarak katledilmiştir. Olayın hemen ardından Genelkurmay Başkanlığı, saldırının bir PKK eylemi olduğunu ilan ederken PKK ise bu olayı üstlenmemiş ve ilgilerinin olmadığını açıklamıştır. Katliamın devlet güçleri tarafından işlendiğine dair birçok iddia atılırken, olaydan 13 yıl sonra dönemin İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı Adnan Ekmen, Yeni Aktüel dergisine verdiği bir röportajda; katliamı PKK'nın değil JİTEM'in gerçekleştirdiğini savunmuştur. Ekmen, vücutları elbiseleri ve üzerlerindeki tüm malzemeler yanarak kül olan 11 kişinin tümünün kimliklerinin sapasağlam ve askerin elinde çıktığını ve görüştüğü bir korucubaşının da katliamı PKK'nın gerçekleştirmediği iddiasını doğruladığını belirtmiştir. Ekmen, Güçlükonak Katliamı'nın yaşanmasından bir gün sonra Avrupa Parlamentosu’nda Yeşiller Partisi ve sosyalistlerin verdiği ve PKK’nın ateşkesine Türkiye Devleti’nin ne cevap vereceğinin sorulacağı karar tasarısının görüşülecek olmasına dikkat çekmiştir. Türkiye; Avrupa Parlamentosu'na PKK'nın Güçlükonak Katliamı ile ateşkesin bozulduğunu öne sürmüştü. Adnan Ekmen, Ergenekon soruşturmasını yürüten savcılara çağrıda bulunarak isterlerse bildiklerini anlatacağını söylemiştir.

Ayrıca Güçlükonak Katliamı'nın gerçekleşmesinden yaklaşık altı ay sonra "Aydın ve sanatçıların oluşturduğu Barış İçin Bir Araya Çalışma Grubu" katliamın devlet güçlerince gerçekleştiği iddiasıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmuş, AİHM'de görülen dava sonucunda Türkiye "etkili soruşturma yürütmediği" için mahkûm edilmişti.

Musa Anter

Abdülkadir Aygan 20 Eylül 1992’de kimliği belirsiz kişilerce öldürülen Kürt yazar Musa Anter'in kendisinin içinde olduğu bir tim tarafından öldürüldüğünü söyledi.

Şemdinli olayı

Vikikaynak'ta Şemdinli İddianamesi
ile ilgili metin bulabilirsiniz.
image
Bagajdan çıkan belgelerden Seferi Yılmaz'a ait Umut Kitabevi'nin krokisi

Yakın zamanda JİTEM adının Türkiye gündemine geldiği en önemli olay 2005'te Şemdinli'deki Umut kitabevinin bombalanmasıdır. 9 Kasım 2005 günü Seferi Yılmaz'a ait kitap evi JİTEM mensubu olduğu iddia edilen 3 kişi tarafından bombalanmış ve bir kişi ölmüştür. Olayın sorumluları astsubay başçavuş Ali Kaya, Özcan İldeniz ve Veysel Ateş halk tarafından yakalanarak polise teslim edilmiştir. Olayların ardından TBMM başkanı Bülent Arınç JİTEM'in varlığı konusunda açıklama yapılmasını istedi.

Şemdinli olayları hakkında Van Cumhuriyet Başsavcısı Ferhat Sarıkaya tarafından hazırlanan iddianamede olayın devlet görevlileri tarafından düzenlenen bir terör eylemi olduğu savunulmuş, bunun yanı sıra dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı Yaşar Büyükanıt hakkında da bir dizi iddia da bulunulmuştur. Sarıkaya, iddianamesinde Büyükanıt'ın sanık Ali Kaya için, 'Tanırım, iyi çocuktur' sözleriyle adli yargıyı etkilemeye teşebbüs ettiğini Diyarbakır'da 7. Kolordu'da görev yaptığı sırada suç işlemek amacıyla çete kurduğunu öne sürdü. Yaşar Büyükanıt hakkında soruşturmaya talebi Genelkurmay tarafından reddedilirken savcı Ferhat Sarıkaya Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun 20 Nisan 2006 günü almış olduğu kararla meslekten ihraç edilmiştir. Kurulun 5 hukukçu üyesi ihraç yönünde oy kullanırken tek karşı oy müsteşar Fahri Kasırga'dan geldi. Ancak mahkeme Sarıkaya'nın iddianamesinin iade edilmesini gerek görmemiş çalıştırılmasına lüzum görülmemiş ve sanıklar otuz dokuzar yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Akabinde yargılamayı yürüten mahkeme üyeleri gene HSYK tarafından bu mahkemeden alınarak başka yerlere gönderilmiştir. Bu karar daha sonra Yargıtay'ın önüne gelmiş ve Yargıtay tarafından olayda askeri yargının görevli olduğu gerekçesiyle bozulmuştur. Üyeleri değiştirilen mahkeme tarafından da bu görevsizlik kararına uyularak dosya askeri ceza mahkemelerine gönderilmiştir. Sivil mahkemenin ağır cezalara çarptırdığı sanıklar, askeri mahkeme tarafından ilk celsede serbest bırakılmışlardır. Askeri mahkemede sanık Tanju Çavuş 8 yıl ceza almıştır.

İlgili kitaplar

  • Soner Yalçın, Binbaşı Ersever’in İtirafları, Doğan Kitap, 1994,
  • Ecevit Kılıç, JİTEM, Timaş Yayınları, 2009,
  • Nevzat Çiçek, İtirafçı, Timaş Yayınları, 2009,
  • Nevzat Çiçek, Gerçek Cellat Kim: Tetiği Çeken Mi Çektiren Mi, Neden Kitap, 2009,
  • Çetin Ağaşe, Cem Ersever ve JİTEM Gerçeği, Bilge Karınca Yayınları, 2003,
  • Ersin Kalkam, Katille Buluşma Bir Jitem Dosyası: Musa Anter Cinayeti, Güncel Yayıncılık,
  • Timur Şahan; Uğur Balık, İtirafçı Bir JİTEM'ci Anlattı, Aram Yayınları, Eylül 2004,
  • Uğur Balık, "KERBEROS-PKK'dan JİTEM'e Bir Tetikçinin Anatomisi", Timaş Yayınları 2011,
  • Arif Doğan; JİTEM'i Ben Kurdum,Timaş Yayınları
  • Ali Yılmaz, "Karanlık Vardiya-90'lı Yılların Politik Arşivi", Doğan Kitap 2015,

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Ve devlet JİTEM'i resmen kabul etti". Radikal. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2011. 
  2. ^ "Genelkurmay'dan JİTEM açıklaması". NTVMSNBC. 29 Aralık 2009. 1 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2010. Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde kurulmuş (JİTEM) adında herhangi bir birim mevcut değildir 
  3. ^ 10 Temmuz 2011 tarihli 12 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . soL haberi 10 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Tuna, Banu. . Savaş Karşıtları. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2009. 
  5. ^ "No Security Without Human Rights". Amnesty International. 1 Eylül 1996. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
  6. ^ "JİTEM davasında kan donduran ifade: JİTEM'de gözaltı olmaz. İşi biten bir şekilde infaz edilir". Sözcü. 26 Eylül 2016. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020. 
  7. ^ Arslan, Rengin (3 Eylül 2015). "90'larda ne olmuştu: Faili meçhuller, kayıplar". BBC News Türkçe. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Ankara JİTEM davasında tüm sanıklara beraat kararı". Sputnik Türkiye. 13 Aralık 2019. 14 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 
  9. ^ "Ankara JİTEM Davası'ndan yargılanan tüm sanıklar beraat etti". BBC News Türkçe. 13 Aralık 2019. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 
  10. ^ a b . Zaman. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2009. 
  11. ^ a b c d Yedig, Serhan (20 Kasım 2005). "Bir var bir yok Hem var hem yok JİTEM". Hürriyet. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 
  12. ^ "JİTEM vardır!". Milliyet. 16 Şubat 2006. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  13. ^ Savaş, Kutlu. "Susurluk Raporu". VikiKaynak. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2009. 
  14. ^ "Avcı: JİTEM resmi düzeyde kabul görüyordu". NTVMSNBC. 19 Temmuz 2009. 22 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009. 
  15. ^ "Veli Küçük: Devlet komplo kurdu". NTVMSNBC. 16 Aralık 2008. 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2009. 
  16. ^ Ocak, Serkan (16 Aralık 2008). "Veli Küçük Ergenekon'da da sustu". Radikal. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2009. 
  17. ^ . Zaman. 16 Aralık 2008. 17 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009. 
  18. ^ a b Çiçek, Nevzat (17 Aralık 2008). . Taraf. 4 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2009. 
  19. ^ "JİTEM'in yokluk sırrı". Yeni Şafak. 5 Ocak 2010. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020. 
  20. ^ a b "JİTEM Ergenekon'un askeri kanadıdır". Evrensel. 4 Ekim 2008. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2009. 
  21. ^ "JİTEM'in kurucusu Ergenekon'dan gözaltında". NTVMSNBC. 15 Ağustos 2008. 23 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2008. 
  22. ^ a b c Şık, Ahmet (26 Mart 2009). "Kurucusundan JİTEM gerçekleri". Habervesaire. 8 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2009. 
  23. ^ Şardan, Tolga (21 Ağustos 2008). "JİTEM'i ben kurdum, Veli Küçük'e devrettim". Milliyet. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2009. 
  24. ^ Karapınar, Türker (16 Ağustos 2008). "Emekli Albay Doğan: JİTEM'in uygulacısıydım". Milliyet. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2009. 
  25. ^ Şık, Ahmet (26 Mart 2009). "JİTEM'in illegal faaliyetleri". Habervesaire. 30 Aralık 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2009. 
  26. ^ http://www.ntvmsnbc.com/id/25134935/ 23 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Arif Dogan Jitem kendisi kulduğunu kabûl etdi
  27. ^ http://www.cnnturk.com/2011/turkiye/01/17/arif.dogandan.jitem.itiraflari/603473.0/index.html 20 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CCN-Türk JITEM haberi
  28. ^ http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,627144,00.html 17 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kürtlere karşı Türkiyenin kirli savaşı
  29. ^ http://taraf.com.tr/haber/demirel-ciller-hepsi-jitem-i-destekledi.htm 29 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . JITEM Süleyman Demirel ile görüşdükten sonra yargısız infazlara strat verdi
  30. ^ http://www.ergenekon.ws/mansetgoster.asp?haber_no=2435 10 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Tansu Ciller ile Sulyeman Demirel JITEM desteklediler
  31. ^ http://www.affaires-strategiques.info/spip.php?article1170 15 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Fransız "affaire stratégique" araştırma dergisine göre Türk Asker ve Politiklar JITEMin fâaliyetlerinden haberdarlar
  32. ^ http://www.womensenews.org/story/crime-policylegislation/100421/turkish-probe-reignites-the-saturday-mothers 17 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkiye "cümartesi anneleri" oturma eylemini yasakliyor
  33. ^ http://www.haberpan.com/haber/cumartesi-anneleri-300-kez-toplandi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Cümartesi anneleri 300 kes toplandi
  34. ^ http://www.france24.com/en/20090316-turkey-elections-saturday-mothers-kurds-erdogan 15 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkiye cümartesi anneleri pacifik oturma eylemini yasakladi
  35. ^ "Cumartesi Anneleri'nin 700. hafta eylemi yasaklandı". euronews. 25 Ağustos 2018. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 
  36. ^ Ekinci, Burhan (3 Mart 2014). "Türkiye'nin faili meçhullerle sınavı". aljazeera.com.tr. 19 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2019. 
  37. ^ Şık, Ahmet (19 Eylül 2014). "JİTEM'in kanlı bıçağı". cumhuriyet.com.tr. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2019. 
  38. ^ "İHD: Türkiye'de 348 toplu mezarda, 4 bin 201 kişini cesedi var". t24.com.tr. 16 Aralık 2014. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2019. 
  39. ^ "JİTEM'i tek başıma kurdum". BirGün. 27 Eylül 2010. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  40. ^ "Arif Doğan: "JİTEM'i ben kurdum"". CNN Türk. 26 Eylül 2010. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  41. ^ Saymaz, İsmail. "JİTEM'ci Doğan'ın faili meçhul arşivi hala sır..." radikal.com.tr. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2019. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  43. ^ a b Ekin Karaca (22 Mart 2011). "Çarkın: O Bebeği PKK Değil, Biz Öldürdük". bianet.org. 21 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2019. 
  44. ^ Gökçe, Dinçer (22 Mart 2011). "Çarkın'dan tarihi çark: Ben iki Abdullah sevdim". Eski Özel Harekatçı Ayhan Çarkın konuştu: İki Abdullah'ı sevdim. Çatlı ve Öcalan. Hakikat komisyonu kurulsun her şeyi anlatacağım. Radikaş. 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  45. ^ "Çarkın: İki Abdullah sevdim, biri Öcalan biri Çatlı". T24. 22 Mart 2011. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  46. ^ "Ankara JİTEM davasında gerekçeli karar açıklandı: "MİT raporu tahminden ibaret"". T24. 20 Ocak 2020. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  47. ^ "Pkk'nın Üstlendiği Eylemler". Pınarcık Katliamı -1987. pkkeylemleri.com. 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  48. ^ . Full text of "Serxwebun 68 (1987 Ağustos). archive.org. Ağustos 1987. 23 Mayıs 2020 tarihinde [Serxwebun 68 (1987 Ağustos) kaynağından] |url= değerini kontrol edin () arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  49. ^ a b . Mardin Eyalet Komutanlığından YİĞİT KÜRDİSTAN HALKINA. Serxwebûn. Ağustos 1987. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  50. ^ "Kurdish Rebels Kill 20 In 2 Villages in Turkey". The New York Times. 10 Temmuz 1987. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  51. ^ Apo. Şark Yayınları. 2005. s. 122-123. ISBN . 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  52. ^ Cemal, Hasan (19 Mart 2000). ""Öldürelim, otorite olalım!"". Milliyet. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  53. ^ "The Kurdish Issue in June 2011 Elections: Continuity or Change in Turkey's Democratization?". Taylor and Francis Online. 6 Haziran 2012. 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  54. ^ Dünyadan Örneklerle Terörle Mücadele. International Strategic Research Organization. 1 Aralık 2010. ss. 33-34. ISBN . 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  55. ^ "Transnational Sources of Support for the Kurdish Insurgency in Turkey". Journal of Conflict Studies. 3 Mart 1991. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  56. ^ Aliza Marcus (1 Ağustos 2007). Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence (İngilizce). NYU Press. s. 115. ISBN . 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  57. ^ Paige Whaley Eager (15 Nisan 2016). From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence (İngilizce). Routledge. s. 178. ISBN . 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020. 
  58. ^ a b Kuseyri, Murat (3 Ekim 2008). "Savcılara hatırlatma". Everensel. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2009. 
  59. ^ "JİTEM'in karanlık eylemleri, Türkiye'ye para ve itibar kaybettiriyor". Zaman. 27 Ağustos 2008. Erişim tarihi: 14 Eylül 2009. []
  60. ^ http://www.haber7.com/haber/20110205/Cumartesi-anneleri-Erdoganin-konugu.php 8 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . haber7'ye göre fail meçhul sayisi 17500
  61. ^ . Aktifhaber. 27 Temmuz 2009. 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009. Meclis Araştırma Komisyonu bir bilanço çıkardı. Buna göre kimliği belirsiz kişilerce öldürülenlerin sayısı 17 bin 547'ydi. Kimsenin kimseye hesap soramadığı o günlerde her yerde korku hakimdi. 
  62. ^ "Katiller aramızda geziyor". Zaman. 12 Ocak 2000. 23 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2009. 
  63. ^ a b http://www.21yyte.org/tr/yazdir4026-Bir_Pkk_Propagandasi__17_Bin_Faili_Mechul_Yalani.html []
  64. ^ http://www.hakimiyetimilliye.org/index.php/hm-yazarlari/sabahattin-talu/1073568-faili-mechul-sakizi-sabahattn-talu.html[]
  65. ^ "JİTEM'ci askere 30 yıl". Radikal. 21 Mart 2008. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2008. 
  66. ^ Ekinci, Burhan (20 Mart 2008). . Taraf. 4 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2008. 
  67. ^ "JİTEM dosyası hem askeri hem sivil yargıda". NTVMSNBC. 20 Temmuz 2009. 21 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2009. 
  68. ^ Opçin, Tuncay (21 Ağustos 2008). "Abdullah Çatlı gibi bir anda tanındı". Haber7. 6 Ekim 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2009. 
  69. ^ ""Yaşasın Adalet" Diyebilmek..." Anadolu Türk İnterneti. 25 Mart 2002. 14 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  70. ^ a b Başyurt, Erhan (24 Ağustos 2009). "Babat'ın ifade vermesini de Ertosun mu engelledi?". Bugün. 1 Ekim 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  71. ^ "Komutana faili meçhul gözaltısı". NTVMSNBC. 23 Mart 2009. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009. 
  72. ^ Mavioğlu, Ertuğrul (22 Temmuz 2009). "JİTEM cinayetleri itinayla örtbas edilir..." Radikal. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009. 
  73. ^ a b Şık, Ahmet (3 Şubat 2005). "Acı bir Susurluk öyküsü". Radikal. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 
  74. ^ a b "'JİTEM'ci Aygan'ın itirafları ve büyük basın..." Yeni Şafak. 6 Şubat 2005. 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 
  75. ^ a b . Haber7. 21 Ocak 2009. 4 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 
  76. ^ "Yanımda kafalarına sıktı". Star. 19 Ocak 2009. 17 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009. 
  77. ^ "JİTEM'ci Abdülkerim Kırca intihar etti". NTVMSNBC. 20 Ocak 2009. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009. 
  78. ^ İnce, Fatih (20 Ocak 2009). "JİTEM'ci Albay'dan son infaz". Yeni Şafak. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. []
  79. ^ "Silahlı Kuvvetler JİTEM'ci albayı sahiplendi". Yeni Şafak. 20 Ocak 2009. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009. 
  80. ^ Duvaklı, Melik (18 Ocak 2009). . Zaman. 21 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009. 
  81. ^ Ekinci, Burhan (2 Şubat 2005). "İşte İtiraf, İşte Ceset! Sorumlular Nerede?". Bianet. 5 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2009. 
  82. ^ Aslan, 22 Haziran 2009 (3 Şubat 2005). "İtirafçı Aygan'ın, kayıp Hasan Ergül'le ilgili ifadesi doğru çıktı". Milliyet. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009. 
  83. ^ "SON DAKİKA Haberleri - En Son Flaş Haberler, Bugünün SonDakika Haberleri Milliyet'te". Milliyet. 20 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  84. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Şubat 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2011. 
  85. ^ Düzel, Neşe (28 Ocak 2009). . Taraf. 29 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009. Ben Özden’in de, Bahtiyar Aydın’ın da PKK tarafından vurulduklarına inanmıyorum. Bilgileri yan yana koyunca bu insanların iç çekişmede tasfiye edildikleri meydana çıkıyor. Askerî güçlerin içindeki bir oluşumun sakıncalı gördükleri kişileri tasfiye etme planının suikastlarıdır bunlar. Eşref Bitlis, Bahtiyar Aydın ve Özden, bu mücadele tarzının halkı PKK’ya doğru kaydırdığını söyleyen komutanlardı. 
  86. ^ a b c Duvaklı, Melik (6 Temmuz 2009). . Zaman. 3 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 
  87. ^ a b c Arslan, Şaban (29 Kasım 2008). "Albay suikastında 'Ebu Süfyan' kilidi". Yeni Şafak. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 
  88. ^ . CanDündar.com. 19 Ekim 1996. 18 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 
  89. ^ "TBMM Susurluk Araştırma Komisyonu Raporu/Bilgisine başvurulanlar". VikiKaynak. 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2009. Bahtiyar AYDIN’ı bir PKK itirafçısının öldürdüğünü, sebebinin de Silahlı Kuvvetlerde bir kesimin şiddetten yana olduğunu, bir kesimin de şiddete, öldürmeye karşı olan, halkı kazanalım dediğini, Bahtiyar AYDIN’ın terörle mücadelede şiddete karşı olan bir insan olduğunu, bu nedenle öldürüldüğünü (...) 
  90. ^ Şahin, Helin (2 Mayıs 2009). . Star. 30 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 
  91. ^ "Gürak: Bahtiyar Aydın'ı PKK öldürdü". NTVMSNBC. 5 Aralık 2008. 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  92. ^ a b Türker, Yıldırım (9 Şubat 2009). "Güçlükonak katliamı". Radikal. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 
  93. ^ . Barış İçin Bir Araya Çalışma Grubu. 16 Nisan 1996. 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  94. ^ Başlangıç, Celal (6 Ekim 2003). "Türkiye'nin yakasındaki katliam". Radikal. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  95. ^ ""Birds or earthworms": the Güçlükonak Massacre, its alleged cover-up, and the prosecution of independent investigators" (İngilizce). Amnesty International. 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  96. ^ . Düşünce Suçuna Karşı Girişim. 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (Video) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  97. ^ Korkmaz, Mehmet. . Yeni Aktüel. Cilt 184. 17 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009. 
  98. ^ a b c Keskin, Adnan (7 Şubat 2009). . Taraf. 14 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 
  99. ^ Aslanbay, Ümit (4 Mart 2009). "Babamı karakola götürdüler sonra öldüğü haberi geldi". Milliyet. 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2009. AİHM’nin bu konuda “etkili soruşturma yürütülmediği” gerekçesiyle Türkiye’yi tazminata mahkûm etmesinin ardından da bu sessizliğini bozmadı. 
  100. ^ Duvaklı, Melik (28 Ocak 2009). "JİTEM'in korkunç infazları medyada". Zaman. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. []
  101. ^ Balıkçı, Faruk (4 Şubat 2005). . Hürriyet. 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 
  102. ^ "'Şemdinli değil Diyarbakır çetesi'". Radikal. 26 Ocak 2006. 21 Mart 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. Şemdinli'de Umut Kitabevi'nin bombalanmasından sonra tutuklanan istihbaratçı astsubay Ali Kaya, daha önce Diyarbakır'da görev yaptı. Bu şahıs 'Mutkili Ali' olarak bilinir. Şemdinli olaylarının birinci halkası Diyarbakır olaylarıdır. Ali Kaya JİTEM mensubudur. Bir organizasyon vardır ve bu 1990'da başlamıştır. 
  103. ^ "Arınç sordu: JİTEM nedir?". Radikal. 14 Kasım 2005. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  104. ^ "Şemdinli İddianamesi/Genel değerlendirme". VikiKaynak. 3 Mart 2006. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. Bu değerlendirmeler ışığında Şemdinli’de ortaya çıkan olayda terör eylemi kullanılmıştır. Yani terör örgütlerinin yapmış olduğu eylemlerin bir benzeri kamu görevlileri tarafından yapılmış ve sonuçta Hakkâri, Yüksekova, Şemdinli, Van, Muş, İstanbul gibi yerlerde bu olayları protesto etmek için birçok gösteri yapılmış, ölümler ve yaralanmalar meydana gelmiş, bina, araç ve gereç hasarları oluşmuştur. 
  105. ^ "Soruşturmaya izin yok savcıya ceza talebi var". Radikal. 21 Mart 2006. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  106. ^ . Bianet. 20 Nisan 2006. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  107. ^ Keskin, Adnan (20 Haziran 2006). "Şemdinli'de karar: İki askere 39'ar yıl". Radikal. 16 Ekim 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  108. ^ Keskin, Adnan (17 Mayıs 2007). "Yargıtay: Terör ayrı askerlik ayrı". Radikal. 13 Eylül 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 
  109. ^ . Bianet. 14 Aralık 2007. 11 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2009. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta JİTEM ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Hakan Akçura'nın video-işi. "Gerçekler bilinsin yeter (Üç ayrı kimliğiyle Abdülkadir Aygan'ın ya da Türkiye'nin karanlık 22 yılının portresi), Stockholm, Haziran 2008". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . 
  • Taraf ( - 2[] - 3[] - )
  • Zaman ( - - - 4[])
  • Gündemonline ( - 2[] - 3[] - 4[] - 5[] - 6[])

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

JITEM ya da Jandarma Istihbarat ve Terorle Mucadele Grup Komutanligi Icisleri Bakanligi nin onayi olmadan ve Genelkurmay Baskanligi ndan gorus alinmadan Jandarma Genel Komutanligi nin kendi inisiyatifiyle kurulan ve terorle mucadele kapsaminda faaliyet yuruten bir olusumdur JITEM Jandarma Istihbarat ve Terorle Mucadele Grup KomutanligiKurulus27 Agustos 1987 36 yil once 1987 08 27 Kapanis1990 Genelkurmay iddiasi TurIstihbarat teskilati Yari askeriAmacTerorle mucadele IstihbaratMerkezGuneydogu Anadolu daki bir sehir ve Ankara iddia Hizmet bolgesiDogu ve Guneydogu Anadolu BolgesiUyelerAhmet Cem Ersever Mahmut YildirimResmi dillerTurkceKurucuArif Dogan iddia Ana kurumJandarma Genel KomutanligiEski adiJandarma Istihbarat Grup Komutanligi Tam adiyla Jandarma Istihbarat ve Terorle Mucadele olmasina yana JITEM in kurucularindan olan Ahmet Cem Ersever Soner Yalcin a verdigi roportajda isminin aslinda Jandarma Istihbarat Grup Komutanligi oldugunu JIGK belirtmisti JITEM in varligi devlet kurumlari tarafindan uzun sure dogrulanmamis olsa da Ankara Cumhuriyet Bassavciligi nin JITEM ile ilgili baslattigi sorusturmada devlet JITEM in var oldugunu resmen kabul etmistir Kurumun Guneydogu daki pek cok faili mechul cinayetten sorumlu oldugu iddia edilmektedir Uluslararasi Af Orgutu de bolgede gerceklestirilen pek cok cinayet ve infazin devlet yetkililerince gerceklestirildigini belirtmektedir Kamuoyu bu faili mechul cinayeti isleyen devlet yetkililerinin JITEM mensuplari oldugunu dusunmektedir Faili mechul kalmis 19 cinayetin JITEM elemanlari tarafindan islendigine yonelik acilan sorusturmanin davasi sonucunda yargilanan tum saniklar Aralik 2019 da beraat etmistir Varligi hakkinda tartismalarSabah gazetesinin ortaya cikardigi JITEM in tarihcesinin ve orgutlenme modelinin anlatildigi iddia edilen belgeye gore teskilat 27 Agustos 1987 tarihinde Jandarma Genel Komutanligi Istihbarat Baskanligi na bagli olarak Jandarma Istihbarat ve Terorle Mucadele Grup Komutanligi JITEM adiyla kurulmustur Baslangicta Mardin Silopi Batman da faaliyet alani olarak belirlenmistir ve toplam 2 grup 11 tim bu kurulus icerisinde faaliyetlerini gostermistir Susurluk kazasinin ardindan TBMM de kurulan Susurluk Komisyonu na bilgi veren eski Jandarma Genel Komutani Teoman Koman Jandarma teskilati icinde JITEM adinda yasal ya da yasa disi bir orgut kurulmadigini savunmus ancak jandarma disinda bu ismi kullanip kanunsuz isler yapan bir grubun oldugunu soylemistir Binbasi Ersever in Itiraflari kitabinin yazari arastirmaci Soner Yalcin a gore JITEM 1987 yilinda Binbasi Arif Dogan tarafindan Jandarma Istihbarat Daire Baskanligi bunyesinde kurulmus Istanbul Ankara Izmir Adana Diyarbakir Samsun ve Erzurum da orgutlenmistir Yalcin JITEM icerisinde muvazzaflar ve hapishaneden ozel izinle cikarilan PKK itirafcilarinin da oldugunu one surmustur Susurluk skandalindan yaklasik bir yil sonra Basbakanlik Teftis Kurulu baskani Kutlu Savas tarafindan hazirlanan Susurluk Raporu da Soner Yalcin in bircok iddiasini dogrulamistir Savas in raporuna gore JITEM ozel timlerin idaresi amaciyla Hulusi Sayin in Jandarma Genel Komutanligi Kurmay Baskanligi 1981 1985 doneminde kurulmus ve bolgede etkili calismalar yapmistir Bunyesinde cok miktarda korucu ve itirafci bulunmasi nedeniyle ferdi suc orani yukselmistir 1995 Nisan ayinda TBMM Faili Mechul Cinayetler Komisyonunun hazirladigi raporda JITEM in faaliyetlerinin ne oldugu anlasilamadigi devlet organlarinin kanunlarla sinirli gorev ve yetkileri asilip yasal bosluklardan yararlanip yeni kurumlasmalara gidildigi belirtilmistir Raporda JITEM yetkisiz gorevsiz oldugu polis mintikasinda polisten habersiz operasyon yaptigi ileri surulmus yasal dayanagi olmayan ve kurulus amacindan saparak bazi yasadisi olaylarla birlikte anilan bu teskilatin faaliyetlerine son verilmesi gerektigi belirtilmistir Emniyet Muduru Hanefi Avci JITEM davasi icin talimatla verdigi ifadesinde JITEM in varliginin resmi duzeyde kabul gordugunu soyledi Diyarbakir Asayis Kolordu Komutanligi ve Diyarbakir Alay Komutanligi icerisinde tahsis edilen yerlerde JITEM levhalari bulundugunu ifade eden Avci Ersever ve ekibinin yapmis olabilecegini tahmin ettigi olaylari HADEP Il Baskani Vedat Aydin in kacirilip oldurulmesi baro baskanin arabasina bomba konulmasi Yeni Ulke gazetesinin yakilmasi bir derginin basilarak bir kisinin oldurulmesi olarak siraladi Emekli Tuggeneral Veli Kucuk sanik olarak yer aldigi Ergenekon davasinda yaptigi savunmasinda Jandarma Genel Komutanligi bunyesinde hicbir zaman boyle bir birimin olmadigini ve bu isim kullanilarak sanki gizemli gayri yasal bir olusum varmis izlenimi yaratilmaya calisildigini iddia etti Itirafci Abdulkadir Aygan bir roportajinda uzerinde Gorev yeri JITEM yazan resmi maas bordrosunu gostermis ve gorev yaptigi yerde JITEM yazili tabela bile bulundugunu one surmustur Aygan gorev yaptigi donemde Ergenekon adini hic duymadigini ancak 2001 yilinda Ankara da JITEM disinda yeni bir orgutlenmenin hissedildigini belirtmis ve Ergenekon Operasyonu basladiktan sonra JITEM in Ergenekon un askeri kanadi oldugu kanaatine vardigini sozlerine eklemistir Emekli Albay Arif Dogan in 14 Agustos 2008 de Ergenekon sorusturmasi kapsaminda gozaltina alinmasiyla beraber JITEM ile ilgili yeni bilgiler edinildi Operasyon kapsaminda Dogan in depo olarak kullandigi Istanbul Beykoz daki bir evde yapilan aramalarda ise cok sayida JITEM belgesi 2 kalasnikof marka tufek bin adet mermi ve bin bos kovan ile 280 adet el bombasi bulundu Dogan dan ele gecirilen 1989 1991 yillari arasina ait dokumanlarda JITEM adinin kullanildigi gorulmektedir Dogan ifadesinde JITEM i kendisinin kurdugu ve daha sonra Veli Kucuk e devrettigini itiraf etmistir Dogan dan ele gecirilen bir belgede orgutu geri bolgesindeki kamplarinda vurabilmek maksadiyla PKK nin ideolojisiyle ters dusen orgutlerle gorusme yapildigi ve bu gorusmelerin bir orgutle ust seviyeye kadar ulastigi bilgisi yer almaktaydi Iddianamede adi aciklanmayan bu orgutun Hizbullah oldugu iddia edildi Ergenekon iddianamesinde ayrica JITEM in kurulusunda emir komuta zinciri icinde olmasina ragmen ozerk bir hale gelen yapinin hukuk disi islere bulastigi yorumlari yapildi Emekli albay olan Arif Dogan JITEM i kendisinin kurdugunu ve kendisinin dondurdugunu soyledi Haberturk e konusan Dogan Ergenekon ile ilgisinin olmadigini belirterek Benim ilgim alakam JITEM ledir diye konustu JITEM in kurucusuna gore orgutte 10 000 kisinin gorev yaptigi iddia edilmektedir Alman Der Spiegel dergisinde yayinlanan Kurtlere karsi Turkiyenin kirli savasi haberine gore JITEM Turk jandarmanin ozel bolumu dur JITEM itirafcisi Abdulkadir Aygan NTV ye yaptigi aciklamada JITEM grubunun Turkiye nin 9 Cumhurbaskani Suleyman Demirel ile gorustukten sonra siyasi iradenin verdigi destekle faili mechul cinayetler isledigini soyledi Aile fertlerininin JITEM tarafindan olduruldugunu iddia eden ve Cumartesi Anneleri olarak bilinen kayip yakinlari Galatasaray Meydani nda 600 den fazla oturma eylemi yapmistir Zaman zaman Turk guvenlik gucleri bu eyleme mudahale etmektedir Cumartesi Anneleri nin 700 hafta eylemi Beyoglu Kaymakamligi nca yasaklanmistir Ankara Cumhuriyet Bassavciligi nin emekli Albay Arif Dogan in kamuoyuna yansiyan bir takim aciklamalari nedeniyle JITEM ile ilgili baslattigi sorusturmada JITEM adli olusumun Icisleri Bakanliginin onayi olmadan ve Genelkurmay Baskanligi nin gorusu alinmadan Jandarma Genel Komutanliginin kendi inisiyatifiyle kuruldugu tespit edildi FaaliyetleriPKK nin hizla yayilmasiyla devlet NATO uyesi ulkelerde kurulan ve varligi Ugur Mumcu tarafindan ortaya cikarilan Ozel Harp Dairesi kontrolunde gizli bir teskilatlanma olusturarak JITEM i kurdu kaynak belirtilmeli Hedef PKK yi ve ona giden destegi ortadan kaldirmakti kaynak belirtilmeli Bu dogrultuda JITEM adina calisan askerlerin ve bu askerler tarafindan gorevlendirilen sivillerin bolgede bircok faili mechule ve iskencelere karistigi insanlarin koylerinden goc ettirildigi iddia edilmektedir JITEM i kurdugunu iddia eden Arif Dogan ve eski ozel harekat polisi Ayhan Carkin in iddialarina gore JITEM PKK ile mucadelede bircok farkli yol kullandi Iki isim de JITEM tarafindan yapilan pek cok eylemde olay yerine birakilan PKK ERNK HRK bildirileriyle yasanilan olaylarin PKK tarafindan yapilmis gibi gosterilmeye calisildigini iddia etmistir Ozel harekat polisi Ayhan Carkin in iddia ettigi bir diger konu ise farkli tarihlerde medyada cikan olen bir cocuk fotografiyla ilgili konusmasiydi Carkin kamuoyunda bebek katili baslikli haberlerde siklikla gosterilen ve simge haline getirilen kursunlanmis bebek fotografinin cekildigi Pinarcik Koyu katliami basta olmak uzere pek cok katliami JITEM tarafindan gerceklestirildigini soylemistir Daha sonra 2011 yilinda Istanbul Kazlicesme deki BDP Nevruz mitingine katilan Carkin PKK nin kurucusu Ocalan i sevdigini ona ve onun liderlik vasfina saygi duydugunu beyan etmistir Dogan ve Carkin in iddia ettigi bu olaylar 2020 yili itibariyla halen kanitlanamamistir Ote yandan PKK nin kurulus yillarinda cikardigi siyasi ve ideolojik dergilerden biri olan Serxwebun dergisinin Agustos 1987 de yayinlanan basiminda Pinarcik Katliami nin PKK tarafindan islenmis oldugu su cumleler ile ifade edilmistir Birligimizce daha once birkac kez uyarilan Xerzik Ereba Pinarcik koyu ceteleri dusmana hizmetteki israrlarindan dolayi yaptiklarinin bedelini halkimiza karsi isledikleri suclarin hesabini agir odediler Pinarcik koyune duzenlenen baskinda teslim olmayi reddeden ve karsi koymak isteyen cete odagi bir butun olarak imha edilerek dusmana toplam 32 kayip verdirildi Ve ayrica 7 silaha halk adina el konuldu Keza Ocalan ile zaman icerisinde ihtilafa dusen PKK militani Semdin Sakik yazdigi Apo adli kitapta Pinarcik Basbaglar ve daha bircok koy baskininin Ocalan tarafindan bizzat verilen emirler dogrultusunda PKK tarafindan yapildigini yazmistir Bu koy katliamlari ve sivil olumleri gerceklestikten sonra cesitli gazeteciler Ocalan in Oldurelim otorite olalim dedigini iddia etmektedir Bunlara ek olarak Insan Haklari Izleme Orgutu ve Uluslararasi Af Orgutu 1980 ve 1990 li yillarda PKK nin bircok sivil katliami gerceklestirdigini rapor etmistir kaynak belirtilmeli Yabanci arastirmacilar da kitaplarinda ve calismalarinda Pinarcik katliami dahil bircok koy baskininin ve sivil olumunun PKK tarafindan yapildigini belirtmektedir PKK koylerde oldurdugu sivil insanlarin cete mensubu ve devlet isbirlikcileri oldugunu iddia etmektedir Teskilatin gozaltinda tuttugu kisilere Filistin askisi falaka vb yontemlerle iskence uyguladigi ve yargisiz infazlar yaptigi iddia edilir Oldurdukleri kisilerin bazilarini gomerek gizledikleri bazilarini ise halkta korku yaratmak amaciyla bir yere attiklari da iddialar arasindadir Eski JITEM elemani Aygan a gore de bolgede cinayetlerin 80 i JITEM tarafindan islenmistir JITEM adinin ilk kez mahkeme tutanaklarina girdigi olay Yuksekova cetesi davasidir Silah ve uyusturucu kacakciligi basta olmak uzere bir dizi suctan yargilanan Yuksekova cetesi yapilanmasinda Arif Dogan in da adi geciyordu JITEM ve faili mechul cinayet tartismalarinda genellikle 17 bin faili mechul olum bulundugu belirtilir Ancak bu sayiyi abartili bulanlar da vardir Umit Ozdag 17 bin faili mechul iddiasinin PKK nin psikolojik savas slogani oldugunu savunur YapilanmaAbdulkadir Aygan a gore teskilatin semasi soyledir Jandarma Genel Komutanligi Istihbarat Baskanligi Gruplar Komutanligi Grup Komutanliklari yedi ayri bolgede konumlanmis Tim Komutanliklari BirimlerFaili mechul cinayetlerYargilamalar Susurluk raporunda yer alan Serif Avsar cinayetinde JITEM ci oldugu one surulen eski uzman cavus Gultekin Sutcu 2008 yilinda Diyarbakir 3 Agir Ceza Mahkemesi tarafindan 30 yil hapis cezasina carptirildi 1990 li yillarda Diyarbakir ve cevresinde 8 kisinin kacirilarak oldurulmesi ile ilgili baslatilan sorusturmalarda Yesil kod adli Mahmut Yildirim Abdulkadir Aygan ve Albay Abdulkerim Kirca nin aralarinda bulundugu 8 kisi olaylardan sorumlu tutuldu 1992 de acilan hazirlik sorusturmalari 2005 te sona erdi ve Diyarbakir Cumhuriyet Bassavciligi 8 dosyayi birlestirerek dava acti Gorevsizlik kararlari nedeniyle 2009 a kadar askeri ve sivil mahkemeler arasinda gidip gelen 8 cinayetle ilgili davaya Diyarbakir da bulunan mahkemelerin bakmasi kararina varildi 1967 yilinda Suriye de dunyaya gelen Ibrahim Babat 1984 te PKK ya katildi Daha sonra orgute guvenini yitirince kacmaya karar verdi ve jandarmaya teslim oldu Cem Ersever tarafindan sorgulandiktan sonra Babat a PKK ya karsi mucadele etmesinin teklif edildigi ve desifre edilmemesi ve herhangi bir catismada olu olarak gosterilmesi istegi kabul edilince JITEM adina calismaya basladigi iddia edilmektedir Babat 1993 te Istanbul a gecip tahsilat isleri ile ugrasmaya basladi Ortagi Suleyman Ulger i oldurmeye tesebbusten arandigi sirada iliskisini hic kesmedigini soyledigi albay Arif Dogan in odasinda yakalandi 17 yil hapse mahkum oldu Bu ceza nedeniyle kendini aldatilmis hisseden Babat bildiklerini Basbakanlik Teftis Kurulu mufettislerine ve Istanbul DGM Bassavciligina anlatmaya karar verdi Babat Kutlu Savas in Susurluk raporuna giren ifadesinde soyle demektedir JITEM birlikleri icinde terore karsi basarili calismalarimiz olmakla birlikte aciga cikmamis ve gizli kalmis ve bugun de devleti sikintiya sokan bazi keyfi hukuk disi pis uygulamalar olmustur Terore karsi mucadelede cok yararli istihbari bilgiler getiren Haci Ahmet Zeyrek ve Mehmet Bayar adindaki sivil vatandaslar ki bunlar ulkesini devletini seven insanlardi mantikli hicbir gerekce one surulmeden faili mechul bir sekilde katledildiler Haci Ahmet Zeyrek i 1988 de Silopili olan Lokman Gunduz e oldurttuler Mehmet Bayar ise 1990 yilinin basinda cok kirli bir yontemle imha edildi Bayar in eline istihbarat gizli servislerinin kullandigi orijinal bombali bir canta verildi Idilli bir avukatla Bu avukatin daha sonra Hasip Kaplan oldugu ortaya cikti randevu alindi Mehmet Bayar a Avukatin yanina bu cantayla gideceksin gorusme esnasinda cantanin kolundaki dugmeye basacaksin ses kayitlarini alip bize getireceksin dendi Gerekli izahat yapildiktan sonra Bayar i bir arabayla avukatin burosunun yakinina biraktik Mehmet Bayar arabadan indikten sonra daha buroya varmadan dugmeye basmis olacak ki canta infilak etti Bunda esas amac gorusmedeki bilgileri almak degil Mehmet Bayar i yem olarak kullanip kendisiyle birlikte avukati da imha etmekti Babat in ifadeleri uzerine Donemin Idil Cumhuriyet savcisi 16 Eylul 1989 da oldurulen uc kisi ile ilgili dosyayi tekrar acti 12 Kasim 1998 tarihinde Babat in ifadesini almak amaciyla Midyat Cezaevi ne naklini talep etti Ancak Ceza ve Tevkifevleri Genel Mudurlugu talebi reddetti Bunun uzerine savci Babat in ifadesini bizzat almak icin izin istediyse yine red yaniti aldi Idil savcisi daha sonra Babat a yanitlamasi uzere 60 soru gonderdi ve bunlarin cevabi geldi 25 Subat 1999 da savcini talebiyle albay Arif Dogan in da talebi alindi ancak 8 Ocak 1999 da sorusturma hakkinda gorevsizlik karari verilerek dosya Diyarbakir Devlet Guvenlik Mahkemesi savciligina gonderildi Dosyasi Diyarbakir DGM de de bazi engellerle karsilasti ve sorusturmadan bir sonuc alinamadi Ibrahim Babat 2002 de kamuoyunda Rahsan affi olarak bilinen yasadan yararlanarak tahliye edildi Eski Cizre Jandarma Alay Komutani Cemal Temizoz 23 Mart 2009 gunu Cizre de gorev yaptigi sirada yasanan faili mechul cinayetler nedeniyle gozaltina alindi Bu olayin oncesinde Cizre nin Kustepe koyunde faili mechul cinayet iddialari hakkinda yapilan kazi calismalari sonucu 20 kemik parcasi bulunmus ve sorusturma kapsaminda eski Cizre Belediye Baskani Kamil Atak ve oglu tutuklanmisti Olay hakkinda gozaltina alinan kisilerin ifadelerinde Temizoz un adi gecmekteydi 2009 Temmuz ayinda aciklanan 104 sayfalik iddianamede Cizre deki 20 cinayetten sorumlu tutulan Temizoz un 9 kez agirlastirilmis muebbet hapsi istendi Diger iddialar JITEM itirafcisi Abdulkadir Aygan in anlatimlarinda JITEM tarafindan olduruldugu soylenen kisiler sunlardir Musa Anter Vedat Aydin Musa Toprak Mehmet Sen Talat Akyildiz Zahit Turan Necati Aydin Ramazan Keskin Mehmet Ay Murat Aslan Idris Yildirim Servet Aslan Siddik Yetmez Edip Aksoy Ahmet Ceylan Sahabettin Latifeci Abdulkadir Celikbilek Mehmet Salih Donen ve ismi ogrenilemeyen amcasi Ihsan Haran Fethi Yildirim Abdulkerim Zogurlu Zana Zogurlu Mele Izzettin Acet ve soforu Mehmet Emin Kaynar Hakki Kaya Harbi Arman Fikri Ozgen ve Muhsin Gol JITEM varligi ve faaliyetlerine iliskin en detayli bilgi bir donem bu kurum da calistigini soyleyen Abdulkadir Aygan 1980 li yillarin basinda PKK ya katilmis ve 5 yil sonra orgutten ayrilarak itirafci olmustur Bir sure Diyarbakir Cezaevi nin itirafcilar kogusunda kalmis cezasinda indirime gidildigi icin 1990 yilinda serbest kalmistir Tahliyesinin hemen ardindan askere alinan Aygan in o donem yuzbasi olan Cem Ersever in girisimleri ile yeni kurulan JITEM in ilk 7 kisilik kadrosunda yer aldigi iddia edilmektedir 1990 2000 yillari arasinda Aziz Turan kimligi ile JITEM de 10 yil gorev yapmistir Daha sonra Burdur Il Jandarma Alay Komutanligi na sivil memur olarak atanmis ve kisa bir sure bu gorevini surdurmustur Memuriyetinin ardindan Isvec e yerlesen Aygan yaptigi bir ic muhasebenin ardindan JITEM de yasadiklarini anlatmaya karar vermistir Aygan 2009 Ocak ayinda Star gazetesine verdigi roportajda JITEM in eski Diyarbakir Grup Komutani oldugu iddia edilen emekli Albay Abdulkerim Kirca nin emriyle gerceklestigini soyledigi pek cok cinayeti tek tek siraladi Bu roportajdan birkac gun sonra Abdulkerim Kirca intihar etti Genelkurmay Baskanligi Kirca nin olumu uzerine basinda yer alan haberlere sert tepki gosterdi Yaptigi basin aciklmasinda Aygan i sozde itirafci olarak niteledi Aygan in anlatimlarinda gecen 1969 dogumlu Acik Ogretim 2 sinif ogrencisi olan Murat Aslan 10 Haziran 1994 gununde Diyarbakir a bagli Yenisehir Semti Ali Amiri 1 Sokak ta arkadaslariyla birlikteyken polis kimligi gosteren kisilerce yaka paca bir arabaya bindirilmis ve o gunden itibaren kendisinden haber alinamamistir Abdulkadir Aygan in yillar sonra Ulkede Ozgur Gundem gazetesine verdigi roportajda Abdulkerim Kirca nin emriyle Murat Aslan in zorla sivil beyaz Toros arabaya bindirilerek Silopi JITEM Istihbarat Tim Komutanligi na goturuldugunu ve burada iskenceyle sorgulandiktan sonra Dicle Nehri nin kenarinda Kortuk Koyu nun karsisina dusen bir derede uzerine benzin dokulerek yakildigini iddia edilmistir Aygan in ifadeleri uzerine Murat Aslan in babasi Insan Haklari Dernegi Sube Baskani Selahattin Demirtas ve Diyarbakir Barosu Baskani Sezgin Tanrikulu ile 19 Nisan 2004 gunu Silopi Cumhuriyet Bassavciligi na basvurdular Talep uzerine avukat heyeti ile askeri yetkililer ve bir doktorla olay yerine gidildi Savci Ayhan Onder in actirdigi mezardan topragin yaklasik 15 cm altinda yanik izleri belli olan kemikler cikti Yapilan DNA testinde kemiklerin Murat Aslan a ait oldugu kesinlesti 1995 yilinda Sirnak in Silopi ilcesi nde yasayan Hasan Ergul kacirilmis ve kendisinden bir daha haber alinamamisti Yine yurtdisinda yasayan Aygan in ifadeleri uzerine Elazig kimsesizler mezarliginda bir mezar acildi Mezardan alinan kemik parcalari uzerinde yapilan DNA testi sonucu cesedin Hasan Ergul e ait oldugu kesinlesti Aygan in ifadeleri uzerine yapilan Mart 2009 yilinda BOTAS ve Silopi Cizre karayolu uzerindeki Sinan Tesisleri nde kazi yapildi Kazida bulunan kemiklerin daha sonra hayvan kemigi oldugu anlasildi Yine Aygan in ifadelerinde yola cikarak Nisan 2009 da Diyarbakir Hani karayolunun Karacali ve Deveyolu mevkiinde kazi yapildi Kazida bulunan 461 kemigin hayvan kemigi oldugu tespit edildi Yuksek rutbeli asker olumleri 1990 li yillarda Jandarma Genel Komutani Orgeneral Esref Bitlis ve ekibinden olan pek cok komutan kuskulu bir sekilde olmustur Bu askerlerin ortak yani ise halka yakin yasadisi siddet yontemlerini tasvip etmeyen bu tip yaklasimlarin bolge halkini PKK ya yaklastirdigini savunan kisiler olmalariydi Bitlis in ekibinden olan Mardin Jandarma Alay Komutani Albay Ridvan Ozden in 12 Agustos 1995 te PKK ile girdigi bir catismada alnindan vurularak hayatini kaybettigi aciklanmis cenazesi esinin talebine ragmen otopsi yapilmadan topraga verilmisti Mardin de gorev yaptigi sirada PKK ve JITEM in uyusturucu ticaretini ortaya cikaran ve resmi aracina kurulan bir pusudan sag olarak kurtulan albayin esi Tomris Ozden 1995 ten bu yana esinin olumunu kuskulu buldugunu ifade etmistir Tomris Ozden cenaze sirasinda esinin olusune baktiginda resmi olum raporundakinin aksine alnindan vurulmamis oldugunu soylemektedir Bayan Ozden esinin Mardin de gorev yaptigi sirada Veli Kucuk ve ekibi tarafindan JITEM e girmesi yonunde baski yapildigini da one surmustur Bunlarin yani sira bir PKK itirafcisi Ozden in catismada olmedigini iddia etmis ve Ozden in emrinde calisan askerlerden biri Komutanimizi yanindaki asker oldurdu aciklamasinda bulunmustur Diyarbakir Jandarma Bolge Komutani Tuggeneral Bahtiyar Aydin 22 Ekim 1993 tarihinde Lice Asayis Boluk Komutanligi binasi onunde vurularak oldurulmus suikastin PKK tarafindan gerceklestirildigi duyurulmustu Ancak Yuksekova Cetesine yonelik sorusturma kapsaminda sorgulanan bir cete uyesi verdigi ifadede Aydin in JITEM adina calisan itirafcilar tarafindan olduruldugunu iddia etmis Ergenekon sorusturmasi icin ifade veren Deniz kod adli gizli tanik Aydin in bir asker tarafindan olduruldugunu cinayeti isleyen askeri de baska bir askerin oldurdugunu soylemistir Genelkurmay ise JITEM iddialarini reddetmekte Ozden ve Aydin in PKK tarafindan olduruldugunu savunmaktadir Guclukonak Katliami Ocak 1996 da icerisinde 11 koylunun bulundugu bir minibus tabur Sirnak in Guclukonak ilcesinde silahli bir grup tarafindan durdurulmus ve kimligi belirlenemeyen bu kisilerce kursun yagmuruna tutulup yakilarak katledilmistir Olayin hemen ardindan Genelkurmay Baskanligi saldirinin bir PKK eylemi oldugunu ilan ederken PKK ise bu olayi ustlenmemis ve ilgilerinin olmadigini aciklamistir Katliamin devlet gucleri tarafindan islendigine dair bircok iddia atilirken olaydan 13 yil sonra donemin Insan Haklarindan Sorumlu Devlet Bakani Adnan Ekmen Yeni Aktuel dergisine verdigi bir roportajda katliami PKK nin degil JITEM in gerceklestirdigini savunmustur Ekmen vucutlari elbiseleri ve uzerlerindeki tum malzemeler yanarak kul olan 11 kisinin tumunun kimliklerinin sapasaglam ve askerin elinde ciktigini ve gorustugu bir korucubasinin da katliami PKK nin gerceklestirmedigi iddiasini dogruladigini belirtmistir Ekmen Guclukonak Katliami nin yasanmasindan bir gun sonra Avrupa Parlamentosu nda Yesiller Partisi ve sosyalistlerin verdigi ve PKK nin ateskesine Turkiye Devleti nin ne cevap vereceginin sorulacagi karar tasarisinin gorusulecek olmasina dikkat cekmistir Turkiye Avrupa Parlamentosu na PKK nin Guclukonak Katliami ile ateskesin bozuldugunu one surmustu Adnan Ekmen Ergenekon sorusturmasini yuruten savcilara cagrida bulunarak isterlerse bildiklerini anlatacagini soylemistir Ayrica Guclukonak Katliami nin gerceklesmesinden yaklasik alti ay sonra Aydin ve sanatcilarin olusturdugu Baris Icin Bir Araya Calisma Grubu katliamin devlet guclerince gerceklestigi iddiasiyla Avrupa Insan Haklari Mahkemesi ne basvurmus AIHM de gorulen dava sonucunda Turkiye etkili sorusturma yurutmedigi icin mahkum edilmisti Musa Anter Abdulkadir Aygan 20 Eylul 1992 de kimligi belirsiz kisilerce oldurulen Kurt yazar Musa Anter in kendisinin icinde oldugu bir tim tarafindan olduruldugunu soyledi Semdinli olayiVikikaynak ta Semdinli Iddianamesi ile ilgili metin bulabilirsiniz Bagajdan cikan belgelerden Seferi Yilmaz a ait Umut Kitabevi nin krokisi Yakin zamanda JITEM adinin Turkiye gundemine geldigi en onemli olay 2005 te Semdinli deki Umut kitabevinin bombalanmasidir 9 Kasim 2005 gunu Seferi Yilmaz a ait kitap evi JITEM mensubu oldugu iddia edilen 3 kisi tarafindan bombalanmis ve bir kisi olmustur Olayin sorumlulari astsubay bascavus Ali Kaya Ozcan Ildeniz ve Veysel Ates halk tarafindan yakalanarak polise teslim edilmistir Olaylarin ardindan TBMM baskani Bulent Arinc JITEM in varligi konusunda aciklama yapilmasini istedi Semdinli olaylari hakkinda Van Cumhuriyet Bassavcisi Ferhat Sarikaya tarafindan hazirlanan iddianamede olayin devlet gorevlileri tarafindan duzenlenen bir teror eylemi oldugu savunulmus bunun yani sira donemin Kara Kuvvetleri Komutani Yasar Buyukanit hakkinda da bir dizi iddia da bulunulmustur Sarikaya iddianamesinde Buyukanit in sanik Ali Kaya icin Tanirim iyi cocuktur sozleriyle adli yargiyi etkilemeye tesebbus ettigini Diyarbakir da 7 Kolordu da gorev yaptigi sirada suc islemek amaciyla cete kurdugunu one surdu Yasar Buyukanit hakkinda sorusturmaya talebi Genelkurmay tarafindan reddedilirken savci Ferhat Sarikaya Hakimler ve Savcilar Yuksek Kurulu nun 20 Nisan 2006 gunu almis oldugu kararla meslekten ihrac edilmistir Kurulun 5 hukukcu uyesi ihrac yonunde oy kullanirken tek karsi oy mustesar Fahri Kasirga dan geldi Ancak mahkeme Sarikaya nin iddianamesinin iade edilmesini gerek gormemis calistirilmasina luzum gorulmemis ve saniklar otuz dokuzar yil hapis cezasina carptirilmistir Akabinde yargilamayi yuruten mahkeme uyeleri gene HSYK tarafindan bu mahkemeden alinarak baska yerlere gonderilmistir Bu karar daha sonra Yargitay in onune gelmis ve Yargitay tarafindan olayda askeri yarginin gorevli oldugu gerekcesiyle bozulmustur Uyeleri degistirilen mahkeme tarafindan da bu gorevsizlik kararina uyularak dosya askeri ceza mahkemelerine gonderilmistir Sivil mahkemenin agir cezalara carptirdigi saniklar askeri mahkeme tarafindan ilk celsede serbest birakilmislardir Askeri mahkemede sanik Tanju Cavus 8 yil ceza almistir Ilgili kitaplarSoner Yalcin Binbasi Ersever in Itiraflari Dogan Kitap 1994 ISBN 978 975 991 726 5 Ecevit Kilic JITEM Timas Yayinlari 2009 ISBN 978 605 114 051 3 Nevzat Cicek Itirafci Timas Yayinlari 2009 ISBN 9789752639763 Nevzat Cicek Gercek Cellat Kim Tetigi Ceken Mi Cektiren Mi Neden Kitap 2009 ISBN 978 975 254 299 0 Cetin Agase Cem Ersever ve JITEM Gercegi Bilge Karinca Yayinlari 2003 ISBN 975 6553 95 2 Ersin Kalkam Katille Bulusma Bir Jitem Dosyasi Musa Anter Cinayeti Guncel Yayincilik ISBN 978 975 6117 40 8 Timur Sahan Ugur Balik Itirafci Bir JITEM ci Anlatti Aram Yayinlari Eylul 2004 ISBN 978 975 8242 97 9 Ugur Balik KERBEROS PKK dan JITEM e Bir Tetikcinin Anatomisi Timas Yayinlari 2011 ISBN 978 605 114 346 0 Arif Dogan JITEM i Ben Kurdum Timas Yayinlari Ali Yilmaz Karanlik Vardiya 90 li Yillarin Politik Arsivi Dogan Kitap 2015 ISBN 978 605 09 2672 9Kaynakca a b c d Ve devlet JITEM i resmen kabul etti Radikal 22 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2011 Genelkurmay dan JITEM aciklamasi NTVMSNBC 29 Aralik 2009 1 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2010 Genelkurmay Baskanligi bunyesinde kurulmus JITEM adinda herhangi bir birim mevcut degildir 10 Temmuz 2011 tarihli 12 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL haberi 10 Temmuz 2011 tarihinde erisilmistir Tuna Banu Savas Karsitlari 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2009 No Security Without Human Rights Amnesty International 1 Eylul 1996 27 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2020 JITEM davasinda kan donduran ifade JITEM de gozalti olmaz Isi biten bir sekilde infaz edilir Sozcu 26 Eylul 2016 18 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2020 Arslan Rengin 3 Eylul 2015 90 larda ne olmustu Faili mechuller kayiplar BBC News Turkce 25 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2020 Ankara JITEM davasinda tum saniklara beraat karari Sputnik Turkiye 13 Aralik 2019 14 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Ankara JITEM Davasi ndan yargilanan tum saniklar beraat etti BBC News Turkce 13 Aralik 2019 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 a b Zaman 12 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2009 a b c d Yedig Serhan 20 Kasim 2005 Bir var bir yok Hem var hem yok JITEM Hurriyet 9 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Subat 2009 JITEM vardir Milliyet 16 Subat 2006 9 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Savas Kutlu Susurluk Raporu VikiKaynak 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Eylul 2009 Avci JITEM resmi duzeyde kabul goruyordu NTVMSNBC 19 Temmuz 2009 22 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2009 Veli Kucuk Devlet komplo kurdu NTVMSNBC 16 Aralik 2008 2 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Subat 2009 Ocak Serkan 16 Aralik 2008 Veli Kucuk Ergenekon da da sustu Radikal 13 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Subat 2009 Zaman 16 Aralik 2008 17 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2009 a b Cicek Nevzat 17 Aralik 2008 Taraf 4 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Haziran 2009 JITEM in yokluk sirri Yeni Safak 5 Ocak 2010 31 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2020 a b JITEM Ergenekon un askeri kanadidir Evrensel 4 Ekim 2008 12 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2009 JITEM in kurucusu Ergenekon dan gozaltinda NTVMSNBC 15 Agustos 2008 23 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2008 a b c Sik Ahmet 26 Mart 2009 Kurucusundan JITEM gercekleri Habervesaire 8 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2009 Sardan Tolga 21 Agustos 2008 JITEM i ben kurdum Veli Kucuk e devrettim Milliyet 3 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2009 Karapinar Turker 16 Agustos 2008 Emekli Albay Dogan JITEM in uygulacisiydim Milliyet 3 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2009 Sik Ahmet 26 Mart 2009 JITEM in illegal faaliyetleri Habervesaire 30 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2009 http www ntvmsnbc com id 25134935 23 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arif Dogan Jitem kendisi kuldugunu kabul etdi http www cnnturk com 2011 turkiye 01 17 arif dogandan jitem itiraflari 603473 0 index html 20 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde CCN Turk JITEM haberi http www spiegel de international world 0 1518 627144 00 html 17 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kurtlere karsi Turkiyenin kirli savasi http taraf com tr haber demirel ciller hepsi jitem i destekledi htm 29 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde JITEM Suleyman Demirel ile gorusdukten sonra yargisiz infazlara strat verdi http www ergenekon ws mansetgoster asp haber no 2435 10 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tansu Ciller ile Sulyeman Demirel JITEM desteklediler http www affaires strategiques info spip php article1170 15 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransiz affaire strategique arastirma dergisine gore Turk Asker ve Politiklar JITEMin faaliyetlerinden haberdarlar http www womensenews org story crime policylegislation 100421 turkish probe reignites the saturday mothers 17 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkiye cumartesi anneleri oturma eylemini yasakliyor http www haberpan com haber cumartesi anneleri 300 kez toplandi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cumartesi anneleri 300 kes toplandi http www france24 com en 20090316 turkey elections saturday mothers kurds erdogan 15 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkiye cumartesi anneleri pacifik oturma eylemini yasakladi Cumartesi Anneleri nin 700 hafta eylemi yasaklandi euronews 25 Agustos 2018 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2020 Ekinci Burhan 3 Mart 2014 Turkiye nin faili mechullerle sinavi aljazeera com tr 19 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2019 Sik Ahmet 19 Eylul 2014 JITEM in kanli bicagi cumhuriyet com tr 2 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2019 IHD Turkiye de 348 toplu mezarda 4 bin 201 kisini cesedi var t24 com tr 16 Aralik 2014 28 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2019 JITEM i tek basima kurdum BirGun 27 Eylul 2010 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Arif Dogan JITEM i ben kurdum CNN Turk 26 Eylul 2010 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Saymaz Ismail JITEM ci Dogan in faili mechul arsivi hala sir radikal com tr 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2019 Arsivlenmis kopya 17 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2014 a b Ekin Karaca 22 Mart 2011 Carkin O Bebegi PKK Degil Biz Oldurduk bianet org 21 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2019 Gokce Dincer 22 Mart 2011 Carkin dan tarihi cark Ben iki Abdullah sevdim Eski Ozel Harekatci Ayhan Carkin konustu Iki Abdullah i sevdim Catli ve Ocalan Hakikat komisyonu kurulsun her seyi anlatacagim Radikas 8 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Carkin Iki Abdullah sevdim biri Ocalan biri Catli T24 22 Mart 2011 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Ankara JITEM davasinda gerekceli karar aciklandi MIT raporu tahminden ibaret T24 20 Ocak 2020 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Pkk nin Ustlendigi Eylemler Pinarcik Katliami 1987 pkkeylemleri com 4 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Full text of Serxwebun 68 1987 Agustos archive org Agustos 1987 23 Mayis 2020 tarihinde Serxwebun 68 1987 Agustos kaynagindan url degerini kontrol edin yardim arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2020 a b Mardin Eyalet Komutanligindan YIGIT KURDISTAN HALKINA Serxwebun Agustos 1987 23 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Kurdish Rebels Kill 20 In 2 Villages in Turkey The New York Times 10 Temmuz 1987 13 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Apo Sark Yayinlari 2005 s 122 123 ISBN 9789759825904 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Cemal Hasan 19 Mart 2000 Oldurelim otorite olalim Milliyet 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 The Kurdish Issue in June 2011 Elections Continuity or Change in Turkey s Democratization Taylor and Francis Online 6 Haziran 2012 5 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Dunyadan Orneklerle Terorle Mucadele International Strategic Research Organization 1 Aralik 2010 ss 33 34 ISBN 9786054030422 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Transnational Sources of Support for the Kurdish Insurgency in Turkey Journal of Conflict Studies 3 Mart 1991 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Aliza Marcus 1 Agustos 2007 Blood and Belief The PKK and the Kurdish Fight for Independence Ingilizce NYU Press s 115 ISBN 9780814796115 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 Paige Whaley Eager 15 Nisan 2016 From Freedom Fighters to Terrorists Women and Political Violence Ingilizce Routledge s 178 ISBN 9781317132288 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2020 a b Kuseyri Murat 3 Ekim 2008 Savcilara hatirlatma Everensel 12 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2009 JITEM in karanlik eylemleri Turkiye ye para ve itibar kaybettiriyor Zaman 27 Agustos 2008 Erisim tarihi 14 Eylul 2009 olu kirik baglanti http www haber7 com haber 20110205 Cumartesi anneleri Erdoganin konugu php 8 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde haber7 ye gore fail mechul sayisi 17500 Aktifhaber 27 Temmuz 2009 19 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2009 Meclis Arastirma Komisyonu bir bilanco cikardi Buna gore kimligi belirsiz kisilerce oldurulenlerin sayisi 17 bin 547 ydi Kimsenin kimseye hesap soramadigi o gunlerde her yerde korku hakimdi Katiller aramizda geziyor Zaman 12 Ocak 2000 23 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2009 a b http www 21yyte org tr yazdir4026 Bir Pkk Propagandasi 17 Bin Faili Mechul Yalani html olu kirik baglanti http www hakimiyetimilliye org index php hm yazarlari sabahattin talu 1073568 faili mechul sakizi sabahattn talu html olu kirik baglanti JITEM ci askere 30 yil Radikal 21 Mart 2008 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2008 Ekinci Burhan 20 Mart 2008 Taraf 4 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Temmuz 2008 JITEM dosyasi hem askeri hem sivil yargida NTVMSNBC 20 Temmuz 2009 21 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Temmuz 2009 Opcin Tuncay 21 Agustos 2008 Abdullah Catli gibi bir anda tanindi Haber7 6 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2009 Yasasin Adalet Diyebilmek Anadolu Turk Interneti 25 Mart 2002 14 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2009 a b Basyurt Erhan 24 Agustos 2009 Babat in ifade vermesini de Ertosun mu engelledi Bugun 1 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2009 Komutana faili mechul gozaltisi NTVMSNBC 23 Mart 2009 Erisim tarihi 3 Eylul 2009 Mavioglu Ertugrul 22 Temmuz 2009 JITEM cinayetleri itinayla ortbas edilir Radikal Erisim tarihi 3 Eylul 2009 a b Sik Ahmet 3 Subat 2005 Aci bir Susurluk oykusu Radikal 8 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Subat 2009 a b JITEM ci Aygan in itiraflari ve buyuk basin Yeni Safak 6 Subat 2005 1 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 a b Haber7 21 Ocak 2009 4 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Yanimda kafalarina sikti Star 19 Ocak 2009 17 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2009 JITEM ci Abdulkerim Kirca intihar etti NTVMSNBC 20 Ocak 2009 30 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2009 Ince Fatih 20 Ocak 2009 JITEM ci Albay dan son infaz Yeni Safak Erisim tarihi 1 Eylul 2009 olu kirik baglanti Silahli Kuvvetler JITEM ci albayi sahiplendi Yeni Safak 20 Ocak 2009 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2009 Duvakli Melik 18 Ocak 2009 Zaman 21 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2009 Ekinci Burhan 2 Subat 2005 Iste Itiraf Iste Ceset Sorumlular Nerede Bianet 5 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2009 Aslan 22 Haziran 2009 3 Subat 2005 Itirafci Aygan in kayip Hasan Ergul le ilgili ifadesi dogru cikti Milliyet Erisim tarihi 23 Haziran 2009 SON DAKIKA Haberleri En Son Flas Haberler Bugunun SonDakika Haberleri Milliyet te Milliyet 20 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2023 Arsivlenmis kopya 12 Subat 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2011 Duzel Nese 28 Ocak 2009 Taraf 29 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2009 Ben Ozden in de Bahtiyar Aydin in da PKK tarafindan vurulduklarina inanmiyorum Bilgileri yan yana koyunca bu insanlarin ic cekismede tasfiye edildikleri meydana cikiyor Askeri guclerin icindeki bir olusumun sakincali gordukleri kisileri tasfiye etme planinin suikastlaridir bunlar Esref Bitlis Bahtiyar Aydin ve Ozden bu mucadele tarzinin halki PKK ya dogru kaydirdigini soyleyen komutanlardi a b c Duvakli Melik 6 Temmuz 2009 Zaman 3 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 a b c Arslan Saban 29 Kasim 2008 Albay suikastinda Ebu Sufyan kilidi Yeni Safak Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 CanDundar com 19 Ekim 1996 18 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 TBMM Susurluk Arastirma Komisyonu Raporu Bilgisine basvurulanlar VikiKaynak 19 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2009 Bahtiyar AYDIN i bir PKK itirafcisinin oldurdugunu sebebinin de Silahli Kuvvetlerde bir kesimin siddetten yana oldugunu bir kesimin de siddete oldurmeye karsi olan halki kazanalim dedigini Bahtiyar AYDIN in terorle mucadelede siddete karsi olan bir insan oldugunu bu nedenle olduruldugunu Sahin Helin 2 Mayis 2009 Star 30 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Gurak Bahtiyar Aydin i PKK oldurdu NTVMSNBC 5 Aralik 2008 24 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2009 a b Turker Yildirim 9 Subat 2009 Guclukonak katliami Radikal Erisim tarihi 21 Subat 2009 Baris Icin Bir Araya Calisma Grubu 16 Nisan 1996 27 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2009 Baslangic Celal 6 Ekim 2003 Turkiye nin yakasindaki katliam Radikal Erisim tarihi 1 Eylul 2009 Birds or earthworms the Guclukonak Massacre its alleged cover up and the prosecution of independent investigators Ingilizce Amnesty International 11 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2009 Dusunce Sucuna Karsi Girisim 27 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Video arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Korkmaz Mehmet Yeni Aktuel Cilt 184 17 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2009 a b c Keskin Adnan 7 Subat 2009 Taraf 14 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2009 Aslanbay Umit 4 Mart 2009 Babami karakola goturduler sonra oldugu haberi geldi Milliyet 27 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2009 AIHM nin bu konuda etkili sorusturma yurutulmedigi gerekcesiyle Turkiye yi tazminata mahkum etmesinin ardindan da bu sessizligini bozmadi Duvakli Melik 28 Ocak 2009 JITEM in korkunc infazlari medyada Zaman Erisim tarihi 21 Subat 2009 olu kirik baglanti Balikci Faruk 4 Subat 2005 Hurriyet 14 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2009 Semdinli degil Diyarbakir cetesi Radikal 26 Ocak 2006 21 Mart 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Semdinli de Umut Kitabevi nin bombalanmasindan sonra tutuklanan istihbaratci astsubay Ali Kaya daha once Diyarbakir da gorev yapti Bu sahis Mutkili Ali olarak bilinir Semdinli olaylarinin birinci halkasi Diyarbakir olaylaridir Ali Kaya JITEM mensubudur Bir organizasyon vardir ve bu 1990 da baslamistir Arinc sordu JITEM nedir Radikal 14 Kasim 2005 3 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Semdinli Iddianamesi Genel degerlendirme VikiKaynak 3 Mart 2006 19 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Bu degerlendirmeler isiginda Semdinli de ortaya cikan olayda teror eylemi kullanilmistir Yani teror orgutlerinin yapmis oldugu eylemlerin bir benzeri kamu gorevlileri tarafindan yapilmis ve sonucta Hakkari Yuksekova Semdinli Van Mus Istanbul gibi yerlerde bu olaylari protesto etmek icin bircok gosteri yapilmis olumler ve yaralanmalar meydana gelmis bina arac ve gerec hasarlari olusmustur Sorusturmaya izin yok savciya ceza talebi var Radikal 21 Mart 2006 30 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Bianet 20 Nisan 2006 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Keskin Adnan 20 Haziran 2006 Semdinli de karar Iki askere 39 ar yil Radikal 16 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Keskin Adnan 17 Mayis 2007 Yargitay Teror ayri askerlik ayri Radikal 13 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Bianet 14 Aralik 2007 11 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2009 Dis baglantilarWikimedia Commons ta JITEM ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Hakan Akcura nin video isi Gercekler bilinsin yeter Uc ayri kimligiyle Abdulkadir Aygan in ya da Turkiye nin karanlik 22 yilinin portresi Stockholm Haziran 2008 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Taraf 2 olu kirik baglanti 3 olu kirik baglanti Zaman 4 olu kirik baglanti Gundemonline 2 olu kirik baglanti 3 olu kirik baglanti 4 olu kirik baglanti 5 olu kirik baglanti 6 olu kirik baglanti

Yayın tarihi: Haziran 20, 2024, 18:48 pm
En çok okunan
  • Kasım 13, 2024

    CD Unión Comercio

  • Kasım 13, 2024

    CD Universidad San Martín de Porres

  • Kasım 13, 2024

    CD Guabirá

  • Kasım 13, 2024

    CD37

  • Kasım 10, 2024

    CNBC-e'de yayınlanan dizilerin listesi

Günlük

  • Vikipedi

  • Stamata Revithi

  • Yunanca

  • Maraton

  • Yunanlar

  • Yunan Olimpiyat Komitesi

  • Haliç Tersaneleri

  • İnternet

  • İdil Biret

  • Balkan ladini

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst