Musa (İbranice: Moşe Rabenu משה רבנו), Yahudiliğin peygamberi.
Ailesi
Yahudi inancına göre Musa: MÖ 1392 yılında Mısır’da doğdu. Annesi Levi ailesinden , babası aynı aileden oğlu Amram'dır.
Amram ile Yehoved’in ilk önce Miryam adında bir kızları olur. Bundan dört yıl kadar önce Mûsâ’nın ağabeyi olan Hârûn (İbrânîce: Aaron) dünyâya gelir.
Doğumu ve saraya girişi
Hârûn’un doğmasından üç yıl sonra Mısır firavunu, Yahudilerin Mısır’da çoğaldıklarını ve güçlendiklerini görünce onları kontrol altına almak için üzerlerine angarya memurları koyar ve onları şehir inşaatlarında çalıştırmaya başlar. Bu şekilde de kontrol altında tutamayacağını anlayınca bu sefer de Mısır’daki ebelere "Bütün yeni doğacak İbrânî erkek çocukları öldürün ama kız çocuklarına dokunmayın" emrini verir. Mısırlı ebeler, bu emri yerine getirmekten korkarlar. Bu sefer de Firavun: "Bütün doğacak olan İbrânî çocuklar Nil nehrine atılacak" emrini verir. Bundan bir yıl kadar sonra Amram'la Yehoved’in bir erkek çocuğu olur. Onu Nil’e atmaya kıyamazlar ve sekiz günlük olunca usûlüne göre sünnet ederler. Üç ay kadar Musa’ya baktıktan sonra daha fazla bakamayacaklarını anlarlar, bir sepet yaparlar bunu ziftle sıvayıp daha o zamanki ismi Musa olmayıp bu isim daha sonra Firavun’un kızı tarafından konulacak olan Musa’yı içine koyarlar ve Nil’e bırakırlar.
Musa’nın ablası ve henüz 6-7 yaşlarında olan Miryam (Meryem), sepetin ve kardeşinin akıbetini öğrenebilmek için sepeti takip eder. Sepet, Firavun’un sarayının bahçesine doğru süzülür. O sırada Firavun’un kızı Batya sepeti bulur, sünnetli olduğu için çocuğun İbrani olduğunu hemen anlarsa da bu çocuğa acır ve onu himaye eder. Ancak çocuk, hiçbir süt anneden süt emmemektedir. Bunun üzerine Miryam, Batya'ya ona bir süt anne bulmayı teklif eder ve kendi annesini çağırır. Çocuk, kendi annesinin sütünü içince firavunun kızı Batya, çocuğu kendi annesine emzirmesi için verir. Çocuk iki yaşına geldiğinde annesi Musa’yı firavunun kızına getirir. Firavunun kızı, çocuğa Musa (İbranice: Moşe משה, Sudan çıkarttım) ismini koyar ve onu evlat edinir. Bu tarihten sonra çocuk Musa adıyla anılmaya başlanır. Musa’nın anne ve babası tarafından konulmuş gerçek bir ismi olduğu kesindir. Çünkü Yahudi geleneklerine göre sekiz günlükken sünnet olan bir çocuğa mutlaka bir isim takılır. Ancak bu isim bilinmemektedir.
Saray günleri ve kaçış
Musa, Firavun'un sarayında bir Mısır prensi gibi yetiştirilir, iyi bir eğitim alır ve bir takım imtiyazlara sahip olur. Ancak ailesi ile kaldığı iki yıl içerisinde anne ve babasının verdiği eğitimle halkını, kökeni bilmekte ve kendini bir Mısırlıdan çok olarak görmektedir.
Firavun, Musa’yı sevmekle beraber çocuktaki bir takım hareketlerden ve ileride tahtına göz dikebileceğinden kuşkulanmaktadır. Danışmanlarının da verdiği tavsiyeyle çocuğu sınamaya karar verirler. Bir kabın içine bir parça som altın ve bir adet kor haline gelmiş kömür koyarak Musa’ya uzatırlar. Böylelikle çocuğun altına olan zaafını kontrol edeceklerdir. Çocuk, önce altının parlaklığına ve câzibesine kapılıp elini altına doğru uzatırsa da daha sonra Cebrâil’in Musa’nın elini tutar kor kömürü alıp ağzına atmasını sağlar. Bu yüzden Musa, hayâtının sonuna kadar bir konuşma problemi yaşayacak, bâzı harfleri düzgün telaffuz edemeyecektir.
Bir gün Musa bir İbrânîyle Mısırlı bir Kıpti’nin kavga ettiğini görür ve onları ayırmak için araya girer ve yanlışlıkla Mısırlıyı öldürür. Bir süre sonra yine kavga eden o İbrânî’yle bir başkasının arasını bulmak isteyince o adam: "Seni üzerimize kim hakem tâyin etti? Yoksa o Mısırlıyı öldürdüğün gibi beni de öldürecek misin?" deyince, Musa olayın duyulduğunu ve yayıldığını anlar. Firavun da olayı duyar ve Musa’nın idâmını ister. Musa, bunun üzerine Mısır’dan kaçar.
Çöldeki günler ve evlenmesi
Musa, Midyan (Medyan) şehrine giderek orada bulunan Midyan’ın Peygamberlerinden Yitro (Şuayb)'la tanışır. Yitro, ona iyi davranır ve Musa’yı kızı Tsipora ile evlendirir. Bu evlilikten Musa’nın iki çocuğu olur. Musa, onlara (yaşadığı yere ait olmayan) ve adlarını verir.
Tanrı ile Konuşması
Bu sırada Firavun ölmüş, yerine başka bir firavun geçmiştir. Bu firavun da İbrânîlere baskılarını arttırmıştır. Musa ise kardeşlerinin acılarını hissetmektedir. Bir gün Musa dağda gezerken yanan, ancak duman çıkartmayan bir çalılık görür. O anda Tanrı’nın sesini duyar. Tanrı, ona Mısır’da acı çekmekte bulunan Yahudileri Mısır’dan çıkartma görevini verir. Musa önceleri bu görevden kaçınır. Ancak Tanrı’nın emri olduğu için kabul eder.
Musa Tanrı’ya küçükken yaşadığı olaydan dolayı konuşma problemi olduğunu, firavunu iknâ etmekte problemler yaşayacağını söyler. Tanrı bunun üzerine ağabeyi Hârûn’un ona yardımcı olacağını, Musa’nın düşündüklerini Hârûn’un ağzından çıkacağını söyler.
Tanrı, ayrıca Musa’yı bir takım mucizelerle donatır. Bunlardan bir tanesi, yere atılınca yılana dönüşen ve tekrar eline aldığında eski haline dönen Musa’nın Asası'dır. Diğeri ise Musa elini göğsüne sokup çıkarttığında elini kar gibi bembeyaz ışıldatan, tekrar göğsüne sokup çıkarttığında normale döndüren mucizedir.
Musa, kayınpederi Yitro’dan Mısır’a gitmek için izin ister ve Yitro’dan Selametle git! yanıtını alınca karısı ve çocuklarını Midyan'da bırakıp Mısır’a doğru yola çıkar.
Firavunla görüşme ve Mısır’dan çıkış
Musa ile Harun, birlikte Firavunun karşısına çıkarlar. Musa, Yahudilerin serbest bırakılması konusunda Firavunu ikna etmeye çalışır. Firavun: "Senin Tanrın kim ki onun sözünü dinleyip İsrail Halkını salayım? Tanrını tanımıyor, İsrail Halkını da salmıyorum" yanıtını verir. Bunun üzerine Musa, asasını yere atar asa yılana dönüşür. Firavun’un sihirbazları da ellerindeki ipleri yere atarlar, onlar da yılana dönüşür ve Musa’nın yılanı, diğer yılanları yutar. Firavun’un sihirbazları, bunun bir sihir olmadığını, mucize olduğunu söylerlerse de Firavun ikna olmaz. Yahudiler üzerindeki yükü daha da arttırıp Yahudiler ile Musa’nın arasını açma yoluna gider.
Bunun üzerine Tanrı, Mısır’ın üzerine on bela gönderir. Ancak her seferinde Firavun "Salacağım!" diye söz verip bela ortadan kalkınca vazgeçer. Bu belalar:
- Nil’in bütün sularının kana dönüşmesi
- Bütün Mısır’ı kurbağaların basması
- Şehri bitlerin basması
- Vahşi hayvanların istilası
- Mısırlılarda baş gösteren salgın hastalıklar
- Mısırlılarda çıkan çıbanlar
- Dolu yağması ve hayvanların telefi
- Çekirge istilası
- Her yerin zifîri karanlık olması ve insanların hareket edememesi.
- Mısırlıların bütün ilk doğanlarının ölmesi.
Bu son belada Firavun’un çocuğu da ölünce Firavun, İsrail Oğullarını salmaya karar verir. Yahudiler, o gece apar topar Mısır’ı terk ederler; öyle ki ekmeklerini bile mayalamaya fırsat bulamazlar. (bkz. Matsa).
İsrail Oğulları, Musa’nın rehberliğinde Vadedilmiş Topraklar'a girmek üzere yola çıkarlar. Kızıldeniz önlerine geldiklerinde pişman olan Firavun ve orduları arkalarından yetişir. O arada Musa, asasını Kızıldeniz’e vurur. Deniz yarılır ve Yahudiler aradan geçerek karşıya ulaşırlar. Mısır ordusu da peşlerinden gelirken Musa, asasını tekrar vurur ve Kızıl Deniz kapanır. Firavunun ordusu da Kızıldeniz’in sularında boğulur.
Çölde kırk yıl
Bundan sonra Yahudiler, çölde kırk yıl dolaşırlar. Bu süre boyunca Tanrı’nın gökten yağdırdığı Man ile beslenirler. Man, mûcizevi bir yiyecektir. İnanışa göre sabahları çiğ gibi yağan Man, toplanıp öğütüldüğünde meydana gelen undan yapılan ekmek, her yiyeceğin tadını almaktadır.
Bu arada Musa'nın kayınpederi Yitro, karısı Tsipora ve iki çocuğu Gerşom ve Eliezer, Musa’nın yanına geri dönerler. O güne kadar Mısır'dan çıkan tüm insanlarla bire bir konuşan, onların anlaşmazlıklarına hakemlik eden Musa, kayınpederi Yitro’nun tavsiyesiyle halkını örgütler, onların başına liderler koyar. Böylece sorunların çözülmesini kolaylaştırır.
Musa, Sina dağında Yahudiliğin esâsı olan 10 Emir'i alır. Ancak aşağıya inmesi gecikince halkdan bâzıları altın bir buzağı yapıp ona tapmak isterler. Bunun üzerine sinirlenen Musa, 10 Emir tabletlerini kırar. Halkın pişmanlığı üzerine kısa bir zaman sonra tekrar 10 Emir tabletlerini Tanrı’dan alır. Altından bir Ahit Sandığı yapılır ve 10 Emir tabletleri bunun içine yerleştirilir. Ayrıca ibâdet etmek için seyyar bir çadır tapınak yapılır ve Yahudiler, kırk yıl boyunca çadır tapınak olan Mişkan’da ibâdet ederler ve orada kurban keserler.
Çölde geçen bu süre içerisinde Tanrı’dan yeni emir ve yasaklar gelir. Yahudilik tam olarak şekillenmeye başlar. Çölde nüfus sayımı yapılır, kabîleler belirlenir ve Vadedilmiş Topraklar'da nerelere hangi kabîlenin yerleşecekleri kararlaştırılır.
Musa, MÖ 1272 yılında 120 yaşında ovasında Eriha karşısında bulunan Nebo dağındaki tepesine çıkar. Oradan Vaat Edilmiş Topraklar’a son bir kez bakar ve ölür. Eski Ahit'e göre Musa, bizzat Tanrı tarafından, Moab ülkesindeki nehrine gömülür. Mezarının yeri bugün bilinmemektedir.
Ayrıca bakınız
- Musa
- {{}} (Musa'nın neslini gösteren şablon)
Wikimedia Commons'ta Yahudilikte Musa ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
İlgili belgeseller
- The Exodus Decoded (The History Channel) 4 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
İlgili filmler
- , (1923) Fragman5 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- , (1956) Fragman10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'The Bible', (1966) Fragman30 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'Moses', (TV, 1995) Ben Kingsley
- 'The Prince of Egypt', (Anime, 1998) Fragman19 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'The Ten Commandments' (Anime, 2007) Fragman30 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musa Ibranice Mose Rabenu משה רבנו Yahudiligin peygamberi AilesiYahudi inancina gore Musa MO 1392 yilinda Misir da dogdu Annesi Levi ailesinden babasi ayni aileden oglu Amram dir Amram ile Yehoved in ilk once Miryam adinda bir kizlari olur Bundan dort yil kadar once Musa nin agabeyi olan Harun Ibranice Aaron dunyaya gelir Dogumu ve saraya girisiHarun un dogmasindan uc yil sonra Misir firavunu Yahudilerin Misir da cogaldiklarini ve guclendiklerini gorunce onlari kontrol altina almak icin uzerlerine angarya memurlari koyar ve onlari sehir insaatlarinda calistirmaya baslar Bu sekilde de kontrol altinda tutamayacagini anlayinca bu sefer de Misir daki ebelere Butun yeni dogacak Ibrani erkek cocuklari oldurun ama kiz cocuklarina dokunmayin emrini verir Misirli ebeler bu emri yerine getirmekten korkarlar Bu sefer de Firavun Butun dogacak olan Ibrani cocuklar Nil nehrine atilacak emrini verir Bundan bir yil kadar sonra Amram la Yehoved in bir erkek cocugu olur Onu Nil e atmaya kiyamazlar ve sekiz gunluk olunca usulune gore sunnet ederler Uc ay kadar Musa ya baktiktan sonra daha fazla bakamayacaklarini anlarlar bir sepet yaparlar bunu ziftle sivayip daha o zamanki ismi Musa olmayip bu isim daha sonra Firavun un kizi tarafindan konulacak olan Musa yi icine koyarlar ve Nil e birakirlar Musa nin ablasi ve henuz 6 7 yaslarinda olan Miryam Meryem sepetin ve kardesinin akibetini ogrenebilmek icin sepeti takip eder Sepet Firavun un sarayinin bahcesine dogru suzulur O sirada Firavun un kizi Batya sepeti bulur sunnetli oldugu icin cocugun Ibrani oldugunu hemen anlarsa da bu cocuga acir ve onu himaye eder Ancak cocuk hicbir sut anneden sut emmemektedir Bunun uzerine Miryam Batya ya ona bir sut anne bulmayi teklif eder ve kendi annesini cagirir Cocuk kendi annesinin sutunu icince firavunun kizi Batya cocugu kendi annesine emzirmesi icin verir Cocuk iki yasina geldiginde annesi Musa yi firavunun kizina getirir Firavunun kizi cocuga Musa Ibranice Mose משה Sudan cikarttim ismini koyar ve onu evlat edinir Bu tarihten sonra cocuk Musa adiyla anilmaya baslanir Musa nin anne ve babasi tarafindan konulmus gercek bir ismi oldugu kesindir Cunku Yahudi geleneklerine gore sekiz gunlukken sunnet olan bir cocuga mutlaka bir isim takilir Ancak bu isim bilinmemektedir Saray gunleri ve kacisMusa Firavun un sarayinda bir Misir prensi gibi yetistirilir iyi bir egitim alir ve bir takim imtiyazlara sahip olur Ancak ailesi ile kaldigi iki yil icerisinde anne ve babasinin verdigi egitimle halkini kokeni bilmekte ve kendini bir Misirlidan cok olarak gormektedir Firavun Musa yi sevmekle beraber cocuktaki bir takim hareketlerden ve ileride tahtina goz dikebileceginden kuskulanmaktadir Danismanlarinin da verdigi tavsiyeyle cocugu sinamaya karar verirler Bir kabin icine bir parca som altin ve bir adet kor haline gelmis komur koyarak Musa ya uzatirlar Boylelikle cocugun altina olan zaafini kontrol edeceklerdir Cocuk once altinin parlakligina ve cazibesine kapilip elini altina dogru uzatirsa da daha sonra Cebrail in Musa nin elini tutar kor komuru alip agzina atmasini saglar Bu yuzden Musa hayatinin sonuna kadar bir konusma problemi yasayacak bazi harfleri duzgun telaffuz edemeyecektir Bir gun Musa bir Ibraniyle Misirli bir Kipti nin kavga ettigini gorur ve onlari ayirmak icin araya girer ve yanlislikla Misirliyi oldurur Bir sure sonra yine kavga eden o Ibrani yle bir baskasinin arasini bulmak isteyince o adam Seni uzerimize kim hakem tayin etti Yoksa o Misirliyi oldurdugun gibi beni de oldurecek misin deyince Musa olayin duyuldugunu ve yayildigini anlar Firavun da olayi duyar ve Musa nin idamini ister Musa bunun uzerine Misir dan kacar Coldeki gunler ve evlenmesiMusa Midyan Medyan sehrine giderek orada bulunan Midyan in Peygamberlerinden Yitro Suayb la tanisir Yitro ona iyi davranir ve Musa yi kizi Tsipora ile evlendirir Bu evlilikten Musa nin iki cocugu olur Musa onlara yasadigi yere ait olmayan ve adlarini verir Tanri ile KonusmasiBu sirada Firavun olmus yerine baska bir firavun gecmistir Bu firavun da Ibranilere baskilarini arttirmistir Musa ise kardeslerinin acilarini hissetmektedir Bir gun Musa dagda gezerken yanan ancak duman cikartmayan bir calilik gorur O anda Tanri nin sesini duyar Tanri ona Misir da aci cekmekte bulunan Yahudileri Misir dan cikartma gorevini verir Musa onceleri bu gorevden kacinir Ancak Tanri nin emri oldugu icin kabul eder Musa Tanri ya kucukken yasadigi olaydan dolayi konusma problemi oldugunu firavunu ikna etmekte problemler yasayacagini soyler Tanri bunun uzerine agabeyi Harun un ona yardimci olacagini Musa nin dusunduklerini Harun un agzindan cikacagini soyler Tanri ayrica Musa yi bir takim mucizelerle donatir Bunlardan bir tanesi yere atilinca yilana donusen ve tekrar eline aldiginda eski haline donen Musa nin Asasi dir Digeri ise Musa elini gogsune sokup cikarttiginda elini kar gibi bembeyaz isildatan tekrar gogsune sokup cikarttiginda normale donduren mucizedir Musa kayinpederi Yitro dan Misir a gitmek icin izin ister ve Yitro dan Selametle git yanitini alinca karisi ve cocuklarini Midyan da birakip Misir a dogru yola cikar Firavunla gorusme ve Misir dan cikisMusa ile Harun birlikte Firavunun karsisina cikarlar Musa Yahudilerin serbest birakilmasi konusunda Firavunu ikna etmeye calisir Firavun Senin Tanrin kim ki onun sozunu dinleyip Israil Halkini salayim Tanrini tanimiyor Israil Halkini da salmiyorum yanitini verir Bunun uzerine Musa asasini yere atar asa yilana donusur Firavun un sihirbazlari da ellerindeki ipleri yere atarlar onlar da yilana donusur ve Musa nin yilani diger yilanlari yutar Firavun un sihirbazlari bunun bir sihir olmadigini mucize oldugunu soylerlerse de Firavun ikna olmaz Yahudiler uzerindeki yuku daha da arttirip Yahudiler ile Musa nin arasini acma yoluna gider Bunun uzerine Tanri Misir in uzerine on bela gonderir Ancak her seferinde Firavun Salacagim diye soz verip bela ortadan kalkinca vazgecer Bu belalar Nil in butun sularinin kana donusmesi Butun Misir i kurbagalarin basmasi Sehri bitlerin basmasi Vahsi hayvanlarin istilasi Misirlilarda bas gosteren salgin hastaliklar Misirlilarda cikan cibanlar Dolu yagmasi ve hayvanlarin telefi Cekirge istilasi Her yerin zifiri karanlik olmasi ve insanlarin hareket edememesi Misirlilarin butun ilk doganlarinin olmesi Bu son belada Firavun un cocugu da olunce Firavun Israil Ogullarini salmaya karar verir Yahudiler o gece apar topar Misir i terk ederler oyle ki ekmeklerini bile mayalamaya firsat bulamazlar bkz Matsa Israil Ogullari Musa nin rehberliginde Vadedilmis Topraklar a girmek uzere yola cikarlar Kizildeniz onlerine geldiklerinde pisman olan Firavun ve ordulari arkalarindan yetisir O arada Musa asasini Kizildeniz e vurur Deniz yarilir ve Yahudiler aradan gecerek karsiya ulasirlar Misir ordusu da peslerinden gelirken Musa asasini tekrar vurur ve Kizil Deniz kapanir Firavunun ordusu da Kizildeniz in sularinda bogulur Colde kirk yilBundan sonra Yahudiler colde kirk yil dolasirlar Bu sure boyunca Tanri nin gokten yagdirdigi Man ile beslenirler Man mucizevi bir yiyecektir Inanisa gore sabahlari cig gibi yagan Man toplanip ogutuldugunde meydana gelen undan yapilan ekmek her yiyecegin tadini almaktadir Bu arada Musa nin kayinpederi Yitro karisi Tsipora ve iki cocugu Gersom ve Eliezer Musa nin yanina geri donerler O gune kadar Misir dan cikan tum insanlarla bire bir konusan onlarin anlasmazliklarina hakemlik eden Musa kayinpederi Yitro nun tavsiyesiyle halkini orgutler onlarin basina liderler koyar Boylece sorunlarin cozulmesini kolaylastirir Musa Sina daginda Yahudiligin esasi olan 10 Emir i alir Ancak asagiya inmesi gecikince halkdan bazilari altin bir buzagi yapip ona tapmak isterler Bunun uzerine sinirlenen Musa 10 Emir tabletlerini kirar Halkin pismanligi uzerine kisa bir zaman sonra tekrar 10 Emir tabletlerini Tanri dan alir Altindan bir Ahit Sandigi yapilir ve 10 Emir tabletleri bunun icine yerlestirilir Ayrica ibadet etmek icin seyyar bir cadir tapinak yapilir ve Yahudiler kirk yil boyunca cadir tapinak olan Miskan da ibadet ederler ve orada kurban keserler Colde gecen bu sure icerisinde Tanri dan yeni emir ve yasaklar gelir Yahudilik tam olarak sekillenmeye baslar Colde nufus sayimi yapilir kabileler belirlenir ve Vadedilmis Topraklar da nerelere hangi kabilenin yerlesecekleri kararlastirilir Musa MO 1272 yilinda 120 yasinda ovasinda Eriha karsisinda bulunan Nebo dagindaki tepesine cikar Oradan Vaat Edilmis Topraklar a son bir kez bakar ve olur Eski Ahit e gore Musa bizzat Tanri tarafindan Moab ulkesindeki nehrine gomulur Mezarinin yeri bugun bilinmemektedir Ayrica bakinizMusa LevininOgluKehatinNesli Musa nin neslini gosteren sablon Wikimedia Commons ta Yahudilikte Musa ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Ilgili belgesellerThe Exodus Decoded The History Channel 4 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ilgili filmler 1923 Fragman5 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1956 Fragman10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Bible 1966 Fragman30 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Moses TV 1995 Ben Kingsley The Prince of Egypt Anime 1998 Fragman19 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Ten Commandments Anime 2007 Fragman30 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde