Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nuriye Ulviye Mevlan Civelek (d. 1893 Gönen, Balıkesir - ö. 9 Nisan 1964 Kırıkhan, Hatay, Türkiye), Türk gazeteci ve Türkiye'nin ilk kadın hakları savunucularından biridir. Osmanlı'nın ilk feminist dergisi olan Kadınlar Dünyası'nın ve kadın hakları örgütü Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin kurucusudur.
Nuriye Ulviye Mevlan Civelek | |
|---|---|
| Doğum | Nuriye Ulviye Yediç 1893 Hacıvelioba, Gönen, Balıkesir |
| Ölüm | 9 Nisan 1964 Kırıkhan, Hatay, Türkiye |
| Defin yeri | Asri Mezarlık, Antakya, Hatay |
| Diğer ad(lar)ı | Nuriye Ulviye, Nuriye Ulviye Bey, Ulviye Mevlan, Nuriye Ulviye Civelek, Ulviye Civelek, Nuriye Ulviye Mevlan Civelek |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Meslek | Aktivist, gazeteci |
| Etkin yıllar | 1913-1964 |
| Tanınma nedeni | Osmanlı'da ilk Müslüman kadın örgütünü kurmak |
| Evlilik | Hulusi Bey (e. 1906) Rifat Mevlan (e. 1913, b. 1923) Ali Civelek (e. 1925) |
| Çocuk(lar) | Lütfiye Civelek (Üvey Kızı) |
Hayatı
Nuriye Ulviye Yediç, 1893 yılında Safiye Hanım ve Çerkes olan Mahmut Yediç'in kızı olarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Gönen, Balıkesir'de dünyaya geldi. Nuriye'nin ailesi Kafkasya'da yaşadığı dönemde Rus İmparatorluğu tarafından sürülmüştür. Sürgün sonrası önce Trabzon'a oradan da Balıkesir, Gönen'e yerleşen aile mali sıkıntılar yaşamaktaydı. Bu sebeple kızlarını altı yaşında Yıldız Sarayı'na gönderdi. Nuriye, burada saray terbiyesi aldı ve sarayın adetlerine uygun olarak kendisinden yaşça büyük II. Abdülhamid’in sütkardeşi Hulusi Bey ile 1906'da on üç yaşında evlendirildi. Yaşlı olan eşi Hulusi bey bir süre sonra öldü ve Nuriye 20 yaşındayken dul kaldı.
Kariyeri
Nuriye Ulviye, 4 Nisan 1913'te "Kadınlar Dünyası" adıyla ilk dergisini kurdu. Bir ay sonra da 28 Mayıs 1913'te kadınların eğitim ve istihdam olanaklarını iyileştirmek ve kıyafet haklarını iyileştirmek amacıyla Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Kadın Hakları Savunma Derneği)'ni kurdu. Dernek önceleri sadece Müslüman kadınların örgütüydü, ancak zamanla etnik azınlık üyeleri ve Avrupalı gazeteciler de dahil oldu.
Başlangıçta dergi günlük yayımlanmaktaydı. 100. sayıdan sonra haftalık olarak yayınlamaya başladı. Nuriye Ulviye, derginin 108. sayısından itibaren gazeteci ve politikacı olan yeni kocası Rifat Mevlan'ın soyadı olan "Mevlan" soyadını kullanmaya başladı.
Kadınlar Dünyası dergisi, Müslüman bir kadının fotoğrafını yayınlayan ilk dergidir. Dergi çalışanlarından hiçbiri erkek değildi; Nuriye, erkekleri özellikle dergide çalıştırmadı çünkü ona göre erkekler kadınları toplumdan dışlamaktaydı.
Nuriye, dergide yazdığı her makalede kadınların yüksek öğretim hakkı, kadınların iş yerlerinde eşit ücret alması ve memuriyet hakları gibi konulara yoğunlaştı. Ayrıca, kadınların peçe yerine başörtüsü takabilmeleri, evliliklerinde eşit haklara sahip olmaları ve düzenlenmiş evlilik uygulamalarına karşı çıkmaları gerektiğini savundu. Bu kampanyalar sonrası kadınlar önemli başarılar elde ettiler ve yedi kadın bir telefon bürosunda çalışmaya başladı ve 1914 yılında kadınların yüksek öğrenim görebilmesi için İnâs Darülfünunu kuruldu.
1918'de, Kadınlar Dünyası'na sunmak üzere Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası adlı yemek kitabını hazırladı. 368 sayfalık eser, 1918-1922 yılları arasına tekâbül eden Mütâreke döneminde basılmış ilk yemek kitabıydı. Kitapta et, balık, av etleri, sebze ve yumurta ile yapılan yemekler, çorbalar, salatalar reçeller, salçalar hakkında ayrıntılı tarifler veriyordu. Eser, her biri fasıl olarak adlandırılan otuz yedi ana başlıktan oluşuyordu.
Kadınlar Dünyası dergisinin, 1913-1914 yılları arasında Avrupa feministleri ve dernekler üyeleri arasındaki diyaloğu artırması amacıyla bir Fransızca baskısı da yayınladı. Nuriye, dergiyi 1921 yılına kadar yönetti.
Aynı dönemde Türk Kurtuluş Savaşı devam etmekteydi ve Nuriye'nin kocası Rifat Mevlan, Kürt bağımsızlık mücadelesini desteklemekteydi ve bu sebeple Yüzellilikler ile birlikte sürgüne gönderildi. Bu gelişme sonrası Nuriye, 1927'de eşinden boşandı ve öğrenci yurdu işletmeye başladı. Nuriye, işlettiği bu yurtta kalan, Antakyalı Tıp Fakültesi öğrencisi Ali Muharrem Civelek ile tanıştı ve 1931'de evlendi. Daha sonra da İstanbul'dan ayrılarak Kırıkhan'a taşındılar.
Nuriye, 9 Nisan 1964'te Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde öldü ve Hatay'ın Antakya ilçesinde bulunan Asri Mezarlığı'na gömüldü.
Hatırası
Ölümünden sonra kocası, 1967 yılında Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde adına bir kütüphane kurdu. Kütüphanede 2004 yılı itibarı ile 9000 kitap bulunmaktaydı. Aynı zamanda Kırıkhan'da adını taşıyan bir cadde ve çeşme de bulunmaktadır. 1967 yılında mezarına, Türk Kadınlar Konseyi adına bir hatıra levhası asıldı.
Notlar
Kaynakça
- ^ a b c d e f "Kadınlar Dünyası'nda Bir Saraylı". Bianet. bianet.org. 14 Temmuz 2012. 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2017.
- ^ a b c d e f g Çakır, Serpil (2006). "Mevlan Civelek, Ulviye (1893–1964)". de Haan, Francisca; Daskalova, Krasimira; Loutfi, Anna (Ed.). Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries (PDF). Budapest, Hungary: Central European University Press. ss. 336-339. ISBN – vasıtasıyla.
- ^ a b c Çakır, Serpil (2016). Nuriye Ulviye Civelek Hayati. Kitapsec. Ankara, Turkey: Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ a b c Özden, Zuhal (9 Mart 2015). "Osmanlı'da İlk Kadın Feminist Ulviye Nuriye Mevlan Civelek" [The First Feminist in the Ottoman Empire: Ulviye Nuriye Mevlan Civelek]. Istanbul, Turkey: Demokrat Haber. 9 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ Koç, Duygu, Türk kadın hareketini kadınlar dünyası ve Türk kadın yolu dergileri üzerinden okumak, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2016, s. 31
- ^ a b c Canbek, Serap (Ağustos 2011). "İlk Çerkes feminist Ulviye Mevlan Civelek" [First Circassian feminist: Ulviye Mevlan Civelek]. İstanbul, Türkiye: Jineps Gazetesi. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ a b c d e f g von Dewitz, Lyndall, (Ed.) (2012). "Nuriye Ulviye Mevlan Civelek". translators into English: Meral Akkent, Erlangen, Germany and Emre Aslay, Chicago, İllinois. Istanbul, Turkey: Istanbul Kadin Müzesi. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ Altınöz, Vuslat Devrim (2003). (Masters). Oxford, Ohio: Miami University. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ "İnas Darülfünunu ve Kadınlar Dünyası Dergisi" [Women’s University and the magazine] (PDF). Kadınların Üniversitede 100 Yılı İnas Darülfünunu / Kadın Üniversitesi 1914–1919 (Türkçe ve İngilizce). İstanbul, Türkiye: İstanbul Kadın Müzesi, Bianet. 2014. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2022.
- ^ Ozoglu, Hakan (2012). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries. Albany, New York: SUNY Press. ISBN .
- ^ [Kırıkhan historic library is waiting for attention]. İstanbul, Türkiye: Cihan News Agency. 24 Temmuz 2004. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nuriye Ulviye Mevlan Civelek d 1893 Gonen Balikesir o 9 Nisan 1964 Kirikhan Hatay Turkiye Turk gazeteci ve Turkiye nin ilk kadin haklari savunucularindan biridir Osmanli nin ilk feminist dergisi olan Kadinlar Dunyasi nin ve kadin haklari orgutu Osmanli Mudafaa i Hukuk i Nisvan Cemiyeti nin kurucusudur Nuriye Ulviye Mevlan CivelekDogumNuriye Ulviye Yedic 1893 Hacivelioba Gonen BalikesirOlum9 Nisan 1964 Kirikhan Hatay TurkiyeDefin yeriAsri Mezarlik Antakya HatayDiger ad lar iNuriye Ulviye Nuriye Ulviye Bey Ulviye Mevlan Nuriye Ulviye Civelek Ulviye Civelek Nuriye Ulviye Mevlan CivelekVatandaslik TurkiyeMeslekAktivist gazeteciEtkin yillar1913 1964Taninma nedeniOsmanli da ilk Musluman kadin orgutunu kurmakEvlilikHulusi Bey e 1906 Rifat Mevlan e 1913 b 1923 Ali Civelek e 1925 Cocuk lar Lutfiye Civelek Uvey Kizi HayatiNuriye Ulviye Yedic 1893 yilinda Safiye Hanim ve Cerkes olan Mahmut Yedic in kizi olarak Osmanli Imparatorlugu na bagli Gonen Balikesir de dunyaya geldi Nuriye nin ailesi Kafkasya da yasadigi donemde Rus Imparatorlugu tarafindan surulmustur Surgun sonrasi once Trabzon a oradan da Balikesir Gonen e yerlesen aile mali sikintilar yasamaktaydi Bu sebeple kizlarini alti yasinda Yildiz Sarayi na gonderdi Nuriye burada saray terbi yesi aldi ve sarayin adetlerine uygun olarak kendisinden yasca buyuk II Abdulhamid in sutkardesi Hulusi Bey ile 1906 da on uc yasinda evlendirildi Yasli olan esi Hulusi bey bir sure sonra oldu ve Nuriye 20 yasindayken dul kaldi Kariyeri Nuriye Ulviye 4 Nisan 1913 te Kadinlar Dunyasi adiyla ilk dergisini kurdu Bir ay sonra da 28 Mayis 1913 te kadinlarin egitim ve istihdam olanaklarini iyilestirmek ve kiyafet haklarini iyilestirmek amaciyla Osmanli Mudafaa i Hukuk i Nisvan Cemiyeti Osmanli Kadin Haklari Savunma Dernegi ni kurdu Dernek onceleri sadece Musluman kadinlarin orgutuydu ancak zamanla etnik azinlik uyeleri ve Avrupali gazeteciler de dahil oldu Baslangicta dergi gunluk yayimlanmaktaydi 100 sayidan sonra haftalik olarak yayinlamaya basladi Nuriye Ulviye derginin 108 sayisindan itibaren gazeteci ve politikaci olan yeni kocasi Rifat Mevlan in soyadi olan Mevlan soyadini kullanmaya basladi Kadinlar Dunyasi dergisi Musluman bir kadinin fotografini yayinlayan ilk dergidir Dergi calisanlarindan hicbiri erkek degildi Nuriye erkekleri ozellikle dergide calistirmadi cunku ona gore erkekler kadinlari toplumdan dislamaktaydi Nuriye dergide yazdigi her makalede kadinlarin yuksek ogretim hakki kadinlarin is yerlerinde esit ucret almasi ve memuriyet haklari gibi konulara yogunlasti Ayrica kadinlarin pece yerine basortusu takabilmeleri evliliklerinde esit haklara sahip olmalari ve duzenlenmis evlilik uygulamalarina karsi cikmalari gerektigini savundu Bu kampanyalar sonrasi kadinlar onemli basarilar elde ettiler ve yedi kadin bir telefon burosunda calismaya basladi ve 1914 yilinda kadinlarin yuksek ogrenim gorebilmesi icin Inas Darulfununu kuruldu 1918 de Kadinlar Dunyasi na sunmak uzere Mukemmel ve Mufassal As Ustasi adli yemek kitabini hazirladi 368 sayfalik eser 1918 1922 yillari arasina tekabul eden Mutareke doneminde basilmis ilk yemek kitabiydi Kitapta et balik av etleri sebze ve yumurta ile yapilan yemekler corbalar salatalar receller salcalar hakkinda ayrintili tarifler veriyordu Eser her biri fasil olarak adlandirilan otuz yedi ana basliktan olusuyordu Kadinlar Dunyasi dergisinin 1913 1914 yillari arasinda Avrupa feministleri ve dernekler uyeleri arasindaki diyalogu artirmasi amaciyla bir Fransizca baskisi da yayinladi Nuriye dergiyi 1921 yilina kadar yonetti Ayni donemde Turk Kurtulus Savasi devam etmekteydi ve Nuriye nin kocasi Rifat Mevlan Kurt bagimsizlik mucadelesini desteklemekteydi ve bu sebeple Yuzellilikler ile birlikte surgune gonderildi Bu gelisme sonrasi Nuriye 1927 de esinden bosandi ve ogrenci yurdu isletmeye basladi Nuriye islettigi bu yurtta kalan Antakyali Tip Fakultesi ogrencisi Ali Muharrem Civelek ile tanisti ve 1931 de evlendi Daha sonra da Istanbul dan ayrilarak Kirikhan a tasindilar Nuriye 9 Nisan 1964 te Hatay in Kirikhan ilcesinde oldu ve Hatay in Antakya ilcesinde bulunan Asri Mezarligi na gomuldu HatirasiOlumunden sonra kocasi 1967 yilinda Hatay in Kirikhan ilcesinde adina bir kutuphane kurdu Kutuphanede 2004 yili itibari ile 9000 kitap bulunmaktaydi Ayni zamanda Kirikhan da adini tasiyan bir cadde ve cesme de bulunmaktadir 1967 yilinda mezarina Turk Kadinlar Konseyi adina bir hatira levhasi asildi Notlar Kimi kaynaklara gore Suriye de kimi kaynaklara gore de Goreme de dunyaya geldigi bilgisi verilmekte Tahmini 7 Eylul 1913 tarihine denk geliyor Mevlanzade Rifat Bey olarak da biliniyor Kaynakca a b c d e f Kadinlar Dunyasi nda Bir Sarayli Bianet bianet org 14 Temmuz 2012 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2017 a b c d e f g Cakir Serpil 2006 Mevlan Civelek Ulviye 1893 1964 de Haan Francisca Daskalova Krasimira Loutfi Anna Ed Biographical Dictionary of Women s Movements and Feminisms in Central Eastern and South Eastern Europe 19th and 20th Centuries PDF Budapest Hungary Central European University Press ss 336 339 ISBN 978 963 7326 39 4 vasitasiyla a b c Cakir Serpil 2016 Nuriye Ulviye Civelek Hayati Kitapsec Ankara Turkey Turkiye Cumhuriyeti Kultur ve Turizm Bakanligi 30 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2016 a b c Ozden Zuhal 9 Mart 2015 Osmanli da Ilk Kadin Feminist Ulviye Nuriye Mevlan Civelek The First Feminist in the Ottoman Empire Ulviye Nuriye Mevlan Civelek Istanbul Turkey Demokrat Haber 9 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2016 Koc Duygu Turk kadin hareketini kadinlar dunyasi ve Turk kadin yolu dergileri uzerinden okumak Yayimlanmis Yuksek Lisans Tezi Hacettepe Universitesi 2016 s 31 a b c Canbek Serap Agustos 2011 Ilk Cerkes feminist Ulviye Mevlan Civelek First Circassian feminist Ulviye Mevlan Civelek Istanbul Turkiye Jineps Gazetesi 30 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2016 a b c d e f g von Dewitz Lyndall Ed 2012 Nuriye Ulviye Mevlan Civelek translators into English Meral Akkent Erlangen Germany and Emre Aslay Chicago Illinois Istanbul Turkey Istanbul Kadin Muzesi 21 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2016 Altinoz Vuslat Devrim 2003 Masters Oxford Ohio Miami University 26 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2016 Inas Darulfununu ve Kadinlar Dunyasi Dergisi Women s University and the magazine PDF Kadinlarin Universitede 100 Yili Inas Darulfununu Kadin Universitesi 1914 1919 Turkce ve Ingilizce Istanbul Turkiye Istanbul Kadin Muzesi Bianet 2014 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Mart 2016 Arsivlenmis kopya PDF 2 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2022 Arsivlenmis kopya PDF 2 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Ocak 2022 Ozoglu Hakan 2012 Kurdish Notables and the Ottoman State Evolving Identities Competing Loyalties and Shifting Boundaries Albany New York SUNY Press ISBN 978 0 7914 8556 9 Kirikhan historic library is waiting for attention Istanbul Turkiye Cihan News Agency 24 Temmuz 2004 30 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2016