Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya bölüm I. Süleyman'ın Safevîlere karşı seferi (1554-1555) adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{}} şablonunu ekleyiniz. |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ekim 2023) () |
Nahcıvan Seferi, Kanuni Sultan Süleyman'ın Safevî Devleti üzerine yaptığı üçüncü büyük seferdir.
| Nahcıvan Seferi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Safevî Devleti |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| I. Tahmasb | Kanuni Sultan Süleyman | ||||||
Savaşın öncesi
(1548-49 Osmanlı-İran Savaşı)'ndan sonra Osmanlı ordusunun çekilmesini müteakip, İran Şahı I. Tahmasb, 1550 yılı başlarında Şirvan'ı yeniden ele geçirdi.
Doğu cephesinde ise, aynı yılın Mayıs'ında Özbek Hanlığı Hükümdarı Abdüllatif Han ile Şehzâde Barak Han'ın Amu Derya'yı geçip Horasan'a akın etmeleri üzerine Tahmasp, Kazvin'den Sultaniye yaylaklarına vararak karşı saldırı hazırlıklarına başladı. Bu arada Ubeyd Han oğlu Abdülaziz Han'ın ölüm haberini alan Özbek ordusu, onun ülkesi Buhara'yı ele geçirmek üzere geri döndü. Bu şekilde doğu cephesinde ferahlayan Şah, Tebriz'e ve oradan da kışlamak üzere Karabağ'a geldi. 1551 yazında harekete geçen Tahmasp, Şirvanşahlardan Hasan Bey'in oğlu Derviş Mehmed Han'ın ülkesi olan Şeki'yi de istila etti.
Savaşın başlangıcı
Aynı dönemde, Erzurum Beylerbeyliğine getirilen eski Van Beylerbeyi İskender Pasa, Gürcü Atabeylerinin elinde kalan son yerlere akınlar düzenleyerek 1551 Mayıs'ında Ardanuç'u almış ve burayı bir sancak merkezi haline getirmişti. İskender Paşa'nın Ardanuç'u fethettiğini duyan Gürcü beyleri Şah Tahmasp'tan yardım isteyince, Şah önce İskender Paşa'nın üzerine yürüdü ancak kışın yaklaşması üzerine bir sonuç alamadan Karabağ'a döndü. 1552 yılında Tahmasp ordusunu dört kola ayırarak Osmanlı topraklarını işgale başladı. Erzurum'da İskender Paşa'yı sıkıştıran Tahmasp, Ahlat ve Van civarını yakıp yıktı, Ahlât'ı ele geçirdikten sonra büyük bir katliam yaptı. Daha sonra Erciş ve Muradiye'yi de zapteden Safevi ordusu 1553 baharına kadar Doğu Anadolu'da tahrip faaliyetlerini sürdürdü.
Osmanlı Devleti'nin durumu ve hazırlıklar
Bu dönemde Osmanlı Devleti 1551 yılında başlayan Erdel meselesi ile meşguldü ve kara ordusu Macar cephesinde savaşıyordu. Doğu'daki hâdiseler I. Süleyman'ı Erdel harekâtını durdurup, orduyu yeniden doğu seferine çıkarmaya mecbur bıraktı. Bu sebeple derhal sefer hazırlıklarına başlayan I. Süleyman, önce Rumeli askerini Sokullu Mehmed Paşa komutasında Anadolu'ya gönderdi. Sadrazam Rüstem Paşa da yeniçerilerle İstanbul'dan hareket etti.
I. Süleyman'ın sefere komuta etmeye karar vermesi
Rüstem Paşa, Ankara'ya geldiğinde I. Süleyman'nin büyük oğlu ve tahtın en kuvvetli adayı olan Konya Sancakbeyi Şehzâde Mustafa hakkında bazı haberler gönderme ihtiyacını duydu. O sıralarda 38 yasında bulunan Şehzâde Mustafa, I. Süleyman'ın büyük oğlu olması hasebiyle taht vârisi olabilecek durumdaydı. Halbuki oğullarından birinin veliaht olarak tahta geçmesini arzu eden I. Süleyman'ın başhanımı Hürrem Sultan Şehzâde Mustafa'yı gözden düşürmeye çalışıyordu. Buna karşılık Şehzade Mustafa da askerin sevgi ve desteğini haizdi. Mustafa, artık babasının yaşlandığı, sefere iktidarının bulunmadığı, bu sebeple Rüstem Paşa'yı doğu seferi ile görevlendirdiği, bu kişini de kendisine düşman olduğu, şâyet bu kişiyi yok ederse kendisine taht yolunun açılacağı gibi telkinlere kapılarak saltanat davasına sürüklenmişti. Rüstem Paşa ise sevmediği ve muhalif oldugu Mustafa hakkında I. Süleyman'a mektuplar göndermişti. Bunun üzerine Rüstem Paşa'yı geri çağıran I. Süleyman bizzat sefere çıkmaya karar verdi.
Doğuya yürüyüş
12 bin civarındaki yeniçeri, 28 Ağustos 1553'te İstanbul'dan Üsküdar'a geçen I. Süleyman'ı, büyük bir törenle karşıladı. I. Süleyman, yanında diğer oğlu Cihangir bulunduğu halde 22 Eylül'de Bolvadin'e geldi. Büyük oğlu Konya Sancakbeyi Şehzâde Mustafa'yı da sefere katılmak üzere yanına çağırttı. 5 Ekim 1553 günü Konya Ereğlisi civarında babasına yetişen Mustafa o gün pâdişahın emriyle çadırında boğduruldu. Rüstem Paşa da sadaretten azledilerek yerine Kara lakaplı II. Vezir Ahmed Pasa getirildi.
8 Kasım'da Halep'e ulaşan I. Süleyman burada ikinci evlat acısını yaşadı. Ağabeyinin öldürülmesinden müteessir olan Cihangir, hastalığının iyice ilerlemesinden sonra 27 Kasım 1553'te öldü. Kışı Halep'te geçiren I. Süleyman, 9 Nisan 1554 günü Halep'ten çıkıp şehrin önündeki Gökmeydan'da ordugaha geçen Kapıkulu çerisi ile ilerleyen I. Süleyman, 26 Nisan'da daha önceden gönderilen usta ve isçiler tarafından kurulmuş bulunan Birecik köprüsünden geçerek Urfa'ya, oradan da Diyarbakır'a ulaştı. Burada yapılan divanda askerin Erzurum'da toplanması kararlaştırıldı. Padişahın kendisi de Erzurum'a doğru yola çıktı.
İran tarafı
Şah Tahmasp ise, 1552 ve 1553 yıllarında yaptıklarını bir bakıma tekrarlayarak pasif savunmasını sürdürdü. Safevi ordusu, Osmanlı ordusu yetişmeden Hakkâri, Gevaş, Van ve Adilcevaz taraflarını yağmaladı.
Osmanlı ordusunun sınırı geçmesi ve aldığı topraklar
I. Süleyman, ordusunu ileri sürerek 18 Temmuz 1554'te Erivan'ı (o dönemdeki adı Revan), daha sonra da Nahçıvan'ı aldı. Osmanlı ordusu bu iki bölgeden sonra, Karabağ'ı da aldığında bütün bölgenin geri çekilen Safevi ordusunca çöle dönüştürülmüş olduğunu gördü. Çevredeki saray ve konaklar Osmanlı ordusu tarafından yağmalandı. Küçük birlikler arasında çıkan çatışmalarda ise İran kuvvetleri dağıtılınca, İran ordusu hızlı bir şekilde geri çekildi ve muharebe olanağı kalmadı.
İkmal merkezlerinden iyice uzaklaşan ve karşısında savaşacak ordu bulamayan I. Süleyman daha ileri gitmeyerek geri dönme kararı aldı. Osmanlı ordusu 6 Ağustos'ta Doğubayazıt'a ulaştığında Şah Tahmasp'ın mektubunu taşıyan bir elçi geldi. Şah, bu savaşların sonuç vermeyeceğini, her iki tarafın da çok kayıplar vereceğini belirterek I. Süleyman'dan barış istedi.
Barış müzakekereleri
Bu mektuba Osmanlı Devleti'nin yanıtı, Şah'a kendi ülkesinde oturup, fitne ve fesada karışmaması telkini oldu. I. Süleyman ayrıca, Safevîler'in kutsal sayılan yerlerinden olan Erdebil ve Tebriz'i tamamen tahrip etme tehdidinde bulunmuştu ki bu, Safevîleri büyük bir telaşa düşürdü. Osmanlı hükümdarının kuvvetlerini dağıtmadan sınırda kışlayıp ertesi yıl Safevîler'in mukaddes şehri ve aile ocağı olan Erdebil üzerine yürüyüp tahrip edeceği yolundaki tehdidi, Tahmasp'ı barışı sağlamak üzere yoğun bir siyasi faaliyet göstermeye zorladı.
Nitekim Osmanlı ordusu, Eleşkirt'e vardığında, Tahmasb'ın elçisi yeni bir mektubu sundu. Aradaki düşmanlığın kaldırılması ve barışın gerçekleşmesini sağlayacak olan bir mütarekenin kabulünü uygun karşılayan I. Süleyman, Şah'ın elçisine ayrıca cevabî bir mektup verdi. I. Süleyman'ın kışı geçirmek üzere Amasya'ya hareket etmesi ve burada beklemesi, baharda Osmanlı ordusunun tekrar harekete geçeceğini ve Erdebil ile Tebriz'in tahribi yolundaki tehdidin ciddi olduğunu kanıtlamış, Tahmasp'ı barış hususunda ciddi şekilde harekete geçmeye mecbur bırakmıştı.
Nihayet 1 Haziran 1555 tarihinde imzalanan Amasya Antlaşması ile 1514 yılından beri devam eden çatışma hali sona erdi.
Kaynakça
- Büyük Osmanlı Tarihi, Enver Ziya Karal, İ. Hakkı Uzunçarşılı, 2001, Sabah Yayınları, Cilt 3
- http://www.e-tarih.org
- ^ . mateo.uni-mannheim.de. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020.
- ^ . Türkçe Bilgi. 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020.
- ^ . islamansiklopedisi.org.tr (İngilizce). 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya bolum I Suleyman in Safevilere karsi seferi 1554 1555 adli maddeye cok benzemektedir ve bu iki maddenin tek baslik altinda birlestirilmesi onerilmektedir Birlestirme islemi yapildiktan sonra sayfaya Gecmis birlestir sablonunu ekleyiniz Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Nahcivan Seferi haber gazete kitap akademik JSTOR Ekim 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Nahcivan Seferi Kanuni Sultan Suleyman in Safevi Devleti uzerine yaptigi ucuncu buyuk seferdir Nahcivan SeferiTarih1553 1554BolgeDogu Anadolu Bolgesi Guney KafkasyaSonucOsmanli zaferi Amasya AntlasmasiTaraflarSafevi DevletiOsmanli ImparatorluguKomutanlar ve liderlerI TahmasbKanuni Sultan SuleymanSavasin oncesi1548 49 Osmanli Iran Savasi ndan sonra Osmanli ordusunun cekilmesini muteakip Iran Sahi I Tahmasb 1550 yili baslarinda Sirvan i yeniden ele gecirdi Dogu cephesinde ise ayni yilin Mayis inda Ozbek Hanligi Hukumdari Abdullatif Han ile Sehzade Barak Han in Amu Derya yi gecip Horasan a akin etmeleri uzerine Tahmasp Kazvin den Sultaniye yaylaklarina vararak karsi saldiri hazirliklarina basladi Bu arada Ubeyd Han oglu Abdulaziz Han in olum haberini alan Ozbek ordusu onun ulkesi Buhara yi ele gecirmek uzere geri dondu Bu sekilde dogu cephesinde ferahlayan Sah Tebriz e ve oradan da kislamak uzere Karabag a geldi 1551 yazinda harekete gecen Tahmasp Sirvansahlardan Hasan Bey in oglu Dervis Mehmed Han in ulkesi olan Seki yi de istila etti Savasin baslangiciAyni donemde Erzurum Beylerbeyligine getirilen eski Van Beylerbeyi Iskender Pasa Gurcu Atabeylerinin elinde kalan son yerlere akinlar duzenleyerek 1551 Mayis inda Ardanuc u almis ve burayi bir sancak merkezi haline getirmisti Iskender Pasa nin Ardanuc u fethettigini duyan Gurcu beyleri Sah Tahmasp tan yardim isteyince Sah once Iskender Pasa nin uzerine yurudu ancak kisin yaklasmasi uzerine bir sonuc alamadan Karabag a dondu 1552 yilinda Tahmasp ordusunu dort kola ayirarak Osmanli topraklarini isgale basladi Erzurum da Iskender Pasa yi sikistiran Tahmasp Ahlat ve Van civarini yakip yikti Ahlat i ele gecirdikten sonra buyuk bir katliam yapti Daha sonra Ercis ve Muradiye yi de zapteden Safevi ordusu 1553 baharina kadar Dogu Anadolu da tahrip faaliyetlerini surdurdu Osmanli Devleti nin durumu ve hazirliklarBu donemde Osmanli Devleti 1551 yilinda baslayan Erdel meselesi ile mesguldu ve kara ordusu Macar cephesinde savasiyordu Dogu daki hadiseler I Suleyman i Erdel harekatini durdurup orduyu yeniden dogu seferine cikarmaya mecbur birakti Bu sebeple derhal sefer hazirliklarina baslayan I Suleyman once Rumeli askerini Sokullu Mehmed Pasa komutasinda Anadolu ya gonderdi Sadrazam Rustem Pasa da yenicerilerle Istanbul dan hareket etti I Suleyman in sefere komuta etmeye karar vermesiRustem Pasa Ankara ya geldiginde I Suleyman nin buyuk oglu ve tahtin en kuvvetli adayi olan Konya Sancakbeyi Sehzade Mustafa hakkinda bazi haberler gonderme ihtiyacini duydu O siralarda 38 yasinda bulunan Sehzade Mustafa I Suleyman in buyuk oglu olmasi hasebiyle taht varisi olabilecek durumdaydi Halbuki ogullarindan birinin veliaht olarak tahta gecmesini arzu eden I Suleyman in bashanimi Hurrem Sultan Sehzade Mustafa yi gozden dusurmeye calisiyordu Buna karsilik Sehzade Mustafa da askerin sevgi ve destegini haizdi Mustafa artik babasinin yaslandigi sefere iktidarinin bulunmadigi bu sebeple Rustem Pasa yi dogu seferi ile gorevlendirdigi bu kisini de kendisine dusman oldugu sayet bu kisiyi yok ederse kendisine taht yolunun acilacagi gibi telkinlere kapilarak saltanat davasina suruklenmisti Rustem Pasa ise sevmedigi ve muhalif oldugu Mustafa hakkinda I Suleyman a mektuplar gondermisti Bunun uzerine Rustem Pasa yi geri cagiran I Suleyman bizzat sefere cikmaya karar verdi Doguya yuruyus12 bin civarindaki yeniceri 28 Agustos 1553 te Istanbul dan Uskudar a gecen I Suleyman i buyuk bir torenle karsiladi I Suleyman yaninda diger oglu Cihangir bulundugu halde 22 Eylul de Bolvadin e geldi Buyuk oglu Konya Sancakbeyi Sehzade Mustafa yi da sefere katilmak uzere yanina cagirtti 5 Ekim 1553 gunu Konya Ereglisi civarinda babasina yetisen Mustafa o gun padisahin emriyle cadirinda bogduruldu Rustem Pasa da sadaretten azledilerek yerine Kara lakapli II Vezir Ahmed Pasa getirildi 8 Kasim da Halep e ulasan I Suleyman burada ikinci evlat acisini yasadi Agabeyinin oldurulmesinden muteessir olan Cihangir hastaliginin iyice ilerlemesinden sonra 27 Kasim 1553 te oldu Kisi Halep te geciren I Suleyman 9 Nisan 1554 gunu Halep ten cikip sehrin onundeki Gokmeydan da ordugaha gecen Kapikulu cerisi ile ilerleyen I Suleyman 26 Nisan da daha onceden gonderilen usta ve isciler tarafindan kurulmus bulunan Birecik koprusunden gecerek Urfa ya oradan da Diyarbakir a ulasti Burada yapilan divanda askerin Erzurum da toplanmasi kararlastirildi Padisahin kendisi de Erzurum a dogru yola cikti Iran tarafiSah Tahmasp ise 1552 ve 1553 yillarinda yaptiklarini bir bakima tekrarlayarak pasif savunmasini surdurdu Safevi ordusu Osmanli ordusu yetismeden Hakkari Gevas Van ve Adilcevaz taraflarini yagmaladi Osmanli ordusunun siniri gecmesi ve aldigi topraklarI Suleyman in 1554 yazinda ordusu ile Nahcivan a yuruyusunu gosteren minyatur I Suleyman ordusunu ileri surerek 18 Temmuz 1554 te Erivan i o donemdeki adi Revan daha sonra da Nahcivan i aldi Osmanli ordusu bu iki bolgeden sonra Karabag i da aldiginda butun bolgenin geri cekilen Safevi ordusunca cole donusturulmus oldugunu gordu Cevredeki saray ve konaklar Osmanli ordusu tarafindan yagmalandi Kucuk birlikler arasinda cikan catismalarda ise Iran kuvvetleri dagitilinca Iran ordusu hizli bir sekilde geri cekildi ve muharebe olanagi kalmadi Ikmal merkezlerinden iyice uzaklasan ve karsisinda savasacak ordu bulamayan I Suleyman daha ileri gitmeyerek geri donme karari aldi Osmanli ordusu 6 Agustos ta Dogubayazit a ulastiginda Sah Tahmasp in mektubunu tasiyan bir elci geldi Sah bu savaslarin sonuc vermeyecegini her iki tarafin da cok kayiplar verecegini belirterek I Suleyman dan baris istedi Baris muzakekereleriBu mektuba Osmanli Devleti nin yaniti Sah a kendi ulkesinde oturup fitne ve fesada karismamasi telkini oldu I Suleyman ayrica Safeviler in kutsal sayilan yerlerinden olan Erdebil ve Tebriz i tamamen tahrip etme tehdidinde bulunmustu ki bu Safevileri buyuk bir telasa dusurdu Osmanli hukumdarinin kuvvetlerini dagitmadan sinirda kislayip ertesi yil Safeviler in mukaddes sehri ve aile ocagi olan Erdebil uzerine yuruyup tahrip edecegi yolundaki tehdidi Tahmasp i barisi saglamak uzere yogun bir siyasi faaliyet gostermeye zorladi Nitekim Osmanli ordusu Eleskirt e vardiginda Tahmasb in elcisi yeni bir mektubu sundu Aradaki dusmanligin kaldirilmasi ve barisin gerceklesmesini saglayacak olan bir mutarekenin kabulunu uygun karsilayan I Suleyman Sah in elcisine ayrica cevabi bir mektup verdi I Suleyman in kisi gecirmek uzere Amasya ya hareket etmesi ve burada beklemesi baharda Osmanli ordusunun tekrar harekete gececegini ve Erdebil ile Tebriz in tahribi yolundaki tehdidin ciddi oldugunu kanitlamis Tahmasp i baris hususunda ciddi sekilde harekete gecmeye mecbur birakmisti Nihayet 1 Haziran 1555 tarihinde imzalanan Amasya Antlasmasi ile 1514 yilindan beri devam eden catisma hali sona erdi KaynakcaBuyuk Osmanli Tarihi Enver Ziya Karal I Hakki Uzuncarsili 2001 Sabah Yayinlari Cilt 3 http www e tarih org mateo uni mannheim de 9 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2020 Turkce Bilgi 31 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2020 islamansiklopedisi org tr Ingilizce 3 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2020