Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nestûrîlik, İsa Mesih’te biri ilahi biri de insani olan iki hipostazın bir arada olduğunu savunan Mesihsel doktrindir. Kısaca, Nestûrîlik veya Nestoryanizm, ‘diofisizm’in radikal bir formudur. Bu tez adını savunucularından biri olan Konstantinopolis patriği (428-431) Nestorius’tan (d. c.381 – ö. 451) alır. Öğretisi Efes Konsili tarafından sapkın ilan edilir ve reddedilir. Diofisitizm ve Monofizim, Kalkedon konsili tarafından reddedilmiştir.
Nestûrî Teolojisi ve Anlaşmazlığı
Nestûrîlik Hristiyan teolojik akımının adı 428-431 yılları arasında Konstantinopolis Patriği olan Nestorius'tan gelir.
Hocası olan Mopsuestia'lı Theodor'un öğretisini izleyen Nestorius, İsa'ya 30 yaşındayken Kelam'ın indiğini, ancak o zamandan sonra İnsan ve Tanrı karakterlerini taşıdığını, Meryem'in, Tanrı olan İsa'nın değil, insan olan İsa'nın annesi olduğunu söylemiş ve dolayısıyla da, Meryem'e "Tanrı'nın annesi" (Theotokos) denmesine karşı çıkmış ve Tanrı'nın doğurulamayacağını, doğurulmadığını belirtmiştir. Nestorius'a göre İsa'nın insani kimliği ile tanrısal kimliği birbirinden ayrıdır; bu nedenle Nestorius öğretisi bazı kaynaklarda diofizit ("iki tabiatçı") olarak adlandırılır. Bu görüşe göre çarmıha gerilirken tanrısal tabiat İsa'dan ayrılmış, sadece insan olan İsa acı çekmiş, çektiği acılar Tanrı olan İsa'ya dokunmamıştır.
Nestorius'un görüşleri Batı ve Doğu Roma kiliselerinde yoğun tartışmalar doğurmuş ve nihayet 431 yılında Efes'te toplanan Üçüncü Ekümenik Konsil, Nestorius'u sapkın ilan ederek aforoz etmiştir. Bu olayı izleyen yıllarda Nestorius taraftarları özellikle Anadolu ve Suriye'de yoğun takibata uğramıştır. 457 yılında ünlü Edessa Okulu'ndan kovulan Nestoriusçuların önderi olan Nusaybinli Barsauma İran'a sığınmış ve Şah Fîrôz'u (457-484) ikna ederek, o tarihte İran sınırları içinde bulunan Nusaybin'de (Nisibin, Nisibis) etkisini yüzyıllarca sürdürecek olan bir akademi (medrese) kurmuştur. Nusaybin Okulu bundan böyle ateşperest (Zerdüştçü) İran'da en önemli Hristiyan düşünce merkezi olurken, Nestûrîlik de İran'ın yarı-resmî azınlık mezhebi olarak tescil edilmiştir.
İran Nestûrîileri Asya ülkelerine yönelik yoğun bir misyonerlik faaliyetine girişmişlerdir. Moğolistan ve Çin'de ilk Hristiyan cemaatleri 630 yılı dolayında Nestûrîler tarafından kurulmuştur. 9. yüzyılda Uygur Türklerinin büyük bir bölümü Nestûrî mezhebini kabul etmiştir. (Uygur Türkçesiyle yazılmış Nestûrî dinî metinleri Türkçenin en eski yapıtları arasında yer alır.) Güney Hindistan'daki Malabar sahilindeki Hristiyan cemaatinin de 9. yüzyılda Nusaybinli Mar Thoma tarafından kurulduğu rivayet edilir.
İslamiyet'in doğuşundan sonra Nusaybin Akademisi etkinliğini kaybederken, Bağdat ve Musul'daki Asuri topluluklarının siyasi ve kültürel etkinliklerinin devam ettiği, bilhassa Antik Yunanca, tıp, felsefe ve mantık metinlerinin Arapçaya çeviri hareketinde öncü oldukları görülür.
Nestûrî Kilisesi
Nestûrîler kendilerini Nestûrî yerine Asurî, Doğu Kilisesi veya Doğu Asurîleri şeklinde anmayı tercih ederler. Tarihî merkezleri Kuzey Irak'ın Musul ve İran'ın Urmiye kentlerinde bulunan mezhebin günümüzde en büyük cemaati Güney Hindistan'daki Kerala eyaletindedir. Türkiye'de 1915-24 yıllarına dek Nusaybin, Siirt ve Hakkâri yöresinde önemli bir Nestûrî topluluğu vardı.
Kuzey Mezopotamya Asuri toplumunun büyük bir bölümü 16. yüzyılda Papa'nın üstünlüğünü kabul ederek Katolik Kilisesi ile birleşmiştir. Katolik sayılan bu Asuriler Keldani (İngilizce: Chaldean) adıyla tanınır.
Nestûrîler ve Keldaniler
1552 yılında kilise içinde doğan bir ihtilaftan ötürü Diyarbakır metropoliti VIII. Mar Yohannan, Papa ile görüşerek Katolik mezhebine bağlanmayı kabul etmiştir. Katolik olan Asurilere Keldani adı verilir. Keldani kilisesinin merkezi Diyarbakır'dan Musul'a ve daha sonra Bağdat'a taşınmıştır.
Katolik mezhebini benimsemeyen Asuriler 1662'de Katoliklerden ayrılan Diyarbakır metropoliti XIII. Mar Şimun Denha önderliğinde yeniden örgütlenerek Hakkâri ilinin Kodşanis/Koçanis köyünü patriklik merkezi olarak benimsemişlerdir. Nestûrî patrikleri 1918 yılına kadar bu köyde ikamet etmişlerdir. 19. yüzyıl ortalarına dek Hakkâri nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturan Nestûrîler, 1843 ve 1846'da Osmanlı'ya isyan çıkaran Cizre Emiri Bedirhan Bey ile Hakkâri Emiri Nurullah Bey'in düzenlediği isyanı bastırmada önemli ölçüde zayiat vermişlerdir. 1915-18 döneminde Kürt aşiretleri ile çatışan Hakkâri Nestûrîleri önce İran'da Urmiye yöresine ve daha sonra İngiliz yönetimine giren Irak'a iltica etmişler, 1924'te isyan çıkarmışlar, 12-28 Eylül 1924 tarihleri arasında yürütülen Şemdinli Harekâtı ile tenkil edilerek geri püskürtülmüşlerdir.
Artık Türkiye'de Nestûrî nüfus bulunmamaktadır. Ancak Hakkâri, Pervari, Eruh, Şırnak, Cizre ve Nusaybin dolaylarında hemen her köyde eski Nestûrî kiliselerinin kalıntılarına rastlamak mümkündür. Türkiye'deki eski Nestûrî yerleşim alanının tamamıyla 5.-7. yüzyıllardaki Bizans-İran sınırının doğusuna denk gelmesi ilgi çekicidir.
Nestûrî/Asurî kilisesinin önderi olan Patrik (en:Dinkha IV) 26 Mart 2015'e kadar ABD'nin Chicago kentinde ikamet etmekteydi. Irak'ta Keldaniler hâlâ kayda değer bir nüfusa sahip olduğu hâlde, Asuri toplumu sayıca çok azalmıştır. Nestûrîler ayin ve ibadetlerinde Asuricenin Doğu lehçesini kullanırlar.
Tarihteki Ünlü Nestûrîler
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ New Catholic Encyclopedia. P. T Camelot (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. s. 252 Cilt 10 .
- ^ a b New Catholic Encyclopedia. s. 252 Cilt 10.
- ^ "Nestorianism". Oxford English Dictionary.
- ^ Levent Ayabakan, Kürt-Nasturi İlişkileri ve Ağa Petros’un “Özerk Asuri Devleti Projesi” (1919-1923), Sakarya Üniversitesi, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, C.1, S.1, s.49-76
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nesturilik Isa Mesih te biri ilahi biri de insani olan iki hipostazin bir arada oldugunu savunan Mesihsel doktrindir Kisaca Nesturilik veya Nestoryanizm diofisizm in radikal bir formudur Bu tez adini savunucularindan biri olan Konstantinopolis patrigi 428 431 Nestorius tan d c 381 o 451 alir Ogretisi Efes Konsili tarafindan sapkin ilan edilir ve reddedilir Diofisitizm ve Monofizim Kalkedon konsili tarafindan reddedilmistir Nesturi Teolojisi ve AnlasmazligiNesturilik Hristiyan teolojik akiminin adi 428 431 yillari arasinda Konstantinopolis Patrigi olan Nestorius tan gelir Hocasi olan Mopsuestia li Theodor un ogretisini izleyen Nestorius Isa ya 30 yasindayken Kelam in indigini ancak o zamandan sonra Insan ve Tanri karakterlerini tasidigini Meryem in Tanri olan Isa nin degil insan olan Isa nin annesi oldugunu soylemis ve dolayisiyla da Meryem e Tanri nin annesi Theotokos denmesine karsi cikmis ve Tanri nin dogurulamayacagini dogurulmadigini belirtmistir Nestorius a gore Isa nin insani kimligi ile tanrisal kimligi birbirinden ayridir bu nedenle Nestorius ogretisi bazi kaynaklarda diofizit iki tabiatci olarak adlandirilir Bu goruse gore carmiha gerilirken tanrisal tabiat Isa dan ayrilmis sadece insan olan Isa aci cekmis cektigi acilar Tanri olan Isa ya dokunmamistir Nestorius un gorusleri Bati ve Dogu Roma kiliselerinde yogun tartismalar dogurmus ve nihayet 431 yilinda Efes te toplanan Ucuncu Ekumenik Konsil Nestorius u sapkin ilan ederek aforoz etmistir Bu olayi izleyen yillarda Nestorius taraftarlari ozellikle Anadolu ve Suriye de yogun takibata ugramistir 457 yilinda unlu Edessa Okulu ndan kovulan Nestoriuscularin onderi olan Nusaybinli Barsauma Iran a siginmis ve Sah Firoz u 457 484 ikna ederek o tarihte Iran sinirlari icinde bulunan Nusaybin de Nisibin Nisibis etkisini yuzyillarca surdurecek olan bir akademi medrese kurmustur Nusaybin Okulu bundan boyle atesperest Zerdustcu Iran da en onemli Hristiyan dusunce merkezi olurken Nesturilik de Iran in yari resmi azinlik mezhebi olarak tescil edilmistir Nesturi inanlari torende Bezeklik Magaralari duvar resmi Iran Nesturiileri Asya ulkelerine yonelik yogun bir misyonerlik faaliyetine girismislerdir Mogolistan ve Cin de ilk Hristiyan cemaatleri 630 yili dolayinda Nesturiler tarafindan kurulmustur 9 yuzyilda Uygur Turklerinin buyuk bir bolumu Nesturi mezhebini kabul etmistir Uygur Turkcesiyle yazilmis Nesturi dini metinleri Turkcenin en eski yapitlari arasinda yer alir Guney Hindistan daki Malabar sahilindeki Hristiyan cemaatinin de 9 yuzyilda Nusaybinli Mar Thoma tarafindan kuruldugu rivayet edilir Islamiyet in dogusundan sonra Nusaybin Akademisi etkinligini kaybederken Bagdat ve Musul daki Asuri topluluklarinin siyasi ve kulturel etkinliklerinin devam ettigi bilhassa Antik Yunanca tip felsefe ve mantik metinlerinin Arapcaya ceviri hareketinde oncu olduklari gorulur Nesturi KilisesiNesturiler kendilerini Nesturi yerine Asuri Dogu Kilisesi veya Dogu Asurileri seklinde anmayi tercih ederler Tarihi merkezleri Kuzey Irak in Musul ve Iran in Urmiye kentlerinde bulunan mezhebin gunumuzde en buyuk cemaati Guney Hindistan daki Kerala eyaletindedir Turkiye de 1915 24 yillarina dek Nusaybin Siirt ve Hakkari yoresinde onemli bir Nesturi toplulugu vardi Kuzey Mezopotamya Asuri toplumunun buyuk bir bolumu 16 yuzyilda Papa nin ustunlugunu kabul ederek Katolik Kilisesi ile birlesmistir Katolik sayilan bu Asuriler Keldani Ingilizce Chaldean adiyla taninir Nesturiler ve Keldaniler 1552 yilinda kilise icinde dogan bir ihtilaftan oturu Diyarbakir metropoliti VIII Mar Yohannan Papa ile goruserek Katolik mezhebine baglanmayi kabul etmistir Katolik olan Asurilere Keldani adi verilir Keldani kilisesinin merkezi Diyarbakir dan Musul a ve daha sonra Bagdat a tasinmistir Katolik mezhebini benimsemeyen Asuriler 1662 de Katoliklerden ayrilan Diyarbakir metropoliti XIII Mar Simun Denha onderliginde yeniden orgutlenerek Hakkari ilinin Kodsanis Kocanis koyunu patriklik merkezi olarak benimsemislerdir Nesturi patrikleri 1918 yilina kadar bu koyde ikamet etmislerdir 19 yuzyil ortalarina dek Hakkari nufusunun yaklasik yarisini olusturan Nesturiler 1843 ve 1846 da Osmanli ya isyan cikaran Cizre Emiri Bedirhan Bey ile Hakkari Emiri Nurullah Bey in duzenledigi isyani bastirmada onemli olcude zayiat vermislerdir 1915 18 doneminde Kurt asiretleri ile catisan Hakkari Nesturileri once Iran da Urmiye yoresine ve daha sonra Ingiliz yonetimine giren Irak a iltica etmisler 1924 te isyan cikarmislar 12 28 Eylul 1924 tarihleri arasinda yurutulen Semdinli Harekati ile tenkil edilerek geri puskurtulmuslerdir Artik Turkiye de Nesturi nufus bulunmamaktadir Ancak Hakkari Pervari Eruh Sirnak Cizre ve Nusaybin dolaylarinda hemen her koyde eski Nesturi kiliselerinin kalintilarina rastlamak mumkundur Turkiye deki eski Nesturi yerlesim alaninin tamamiyla 5 7 yuzyillardaki Bizans Iran sinirinin dogusuna denk gelmesi ilgi cekicidir Nesturi Asuri kilisesinin onderi olan Patrik en Dinkha IV 26 Mart 2015 e kadar ABD nin Chicago kentinde ikamet etmekteydi Irak ta Keldaniler hala kayda deger bir nufusa sahip oldugu halde Asuri toplumu sayica cok azalmistir Nesturiler ayin ve ibadetlerinde Asuricenin Dogu lehcesini kullanirlar Tarihteki Unlu NesturilerDokuz Hatun Ketboga Noyan Kucluk Nineveli Ishak Rahip Bahira Yuce Babayi Kaskarli Buyuk Ibrahim Nusaybinli Ebedjesu Nusaybinli Barsauma Varaka bin NevfelAyrica bakinizDogu Asur KilisesiKaynakca New Catholic Encyclopedia P T Camelot Ingilizce Thomson and Gale 2003 s 252 Cilt 10 ISBN 0 7876 4014 X a b New Catholic Encyclopedia s 252 Cilt 10 Nestorianism Oxford English Dictionary Levent Ayabakan Kurt Nasturi Iliskileri ve Aga Petros un Ozerk Asuri Devleti Projesi 1919 1923 Sakarya Universitesi Sosyal ve Kulturel Arastirmalar Dergisi C 1 S 1 s 49 76