Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nikolay Yakovleviç Marr (Gürcüce: ნიკოლოზ იაკობის ძე მარი, Nikoloz İakobis dze Mari ya da kısaca ნიკო მარი, Niko Mari; Rusça: Николай Яковлевич Марр, Nikolaj Jakovlevič Marr; 6 Ocak 1865, Kutaisi, Gürcistan - 20 Aralık 1934, Leningrad) Gürcistan kökenli Rus dilbilimcisi ve oryantalist. Günümüzde Türkiye sınırları içinde bulunan tarihsel Şavşeti ve Klarceti bölgelerine 1904 yılında yaptığı gezinin notları önemli eserler arasında sayılır. Daha sonra çalışmalarını Marksizm çerçevesine içine oturtan Marr'ın öne sürdüğü teoriler 1950'li yıllara kadar Sovyetler Birliği'nde resmi olarak tanınmıştır. Zira Marr, teorilerini Marksizm ile ilişkilendirmiş ve devlet desteği görmüştür.
Nikolay Yakovleviç Marr | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 6 Ocak 1865 Kutaisi, Gürcistan |
| Ölüm | 20 Aralık 1934 Leningrad |
| Meslek | Arkeolog ve Filolog |
| Tanınma nedeni | Yafetik teori |
Hayatı
İskoç bir baba (James Murray) ve Gürcü bir anne (Agathia Magularia)den doğan Marr'ın ana dili Gürcüceydi. Ancak ailesinde farklı diller aynı anda konuşulmaktaydı. Kutaisi'de lisesini özel dil yeteneği belgelenerek bitirdi. 1884 yılında Rusya'da Sankt-Petersburg Devlet Üniversitesi'ne kayıt oldu ve burada Gürcüce'nin yanı sıra, Ermenice, Sami diller ve Kafkas dilleri üzerine eğitim aldı. 1891 yılında Ermenice üzerine hazırladığı tezi ile doçent oldu. 1901'de profesör, 1911 yılında oryantal fakültesi dekanı ve 1912 yılında da Rus bilimler akademisi üyesi olmuştur.
Bilimsel çalışmaları
Marr'ın kontrolü altında 1892-1893 ve 1904-1917 yılları arasında bugün Türkiye'nin kuzeydoğusunda bulunan, bir zamanlar Pakraduni Hanedanlığı'nın başkentliğini yapmış Ani şehrinde ilk arkeolojik kazılar yapılmıştır. 1911-1912 yılları arasında ayrıca Joseph Orbeli ile Toprakkale'de kazılara katılmıştır. Ayrıca Marr Gürcü filolojisinin kurucusu olarak kabul edilir. Eski Ermenice ve Eski Gürcüce üzerine başucu kitapları yazmıştır. Tüm bu uğraşlarının yanı sıra günümüzde hala konuşulan Lazca, Abhazca, Megrelce, Svanca gibi Kafkas dilleri üzerine çalışmalar yapmıştır.
Yafetik Teori
Marr kendi geliştirdiği yafetik teori ile bilinmektedir. Bu teoriye göre Kafkas, Bask, Sami ve Hami dilleri aynı temele sahiplerdir. 1924'te bütün dillerin ortak tek bir eski dilden ortaya çıktığını ve bu eski dilde ünlem ifade eden sal, ber, yon ve rosh olmak üzere 4 ifade olduğunu duyurdu. Diller farklı gelişme aşamalarına sahip olsalar da onların ünlem ifadelerini rekonstre edebilmek ona göre mümkündü.
Marr, bilimsel tezini desteklemek için Marksizmi kullanmıştır. Onun hipotezine göre bütün modern diller nihai bir dile (komünist halkın diline) evrilme eğilimi göstermekteydiler. Öne sürülen bu teori Komünist Parti ve Hükûmet tarafından kabul gör. M marr'a göre dilin zaman içinde farklılaşmasının nedeni, farklı toplumsal sınıfların seslere farklı anlamlar atfetmesiy. d bu durumda dil, aynı etnik kökenden gelen insanları birleştirirken farklı etnik grupları birbirinden ayıran bir unsur olamazdıD dile ulusal bir rol biçmek, burjuva milliyetçilerinin düştüğü bir yanlış.t. Bunu izleyen dönemde Rusya Milli Kütüphanesi'nin yöneticiliği dahil olmak üzere farklı görevler üstlendi ve 1933 yılında Lenin Nişanı ile ödülldirildi.r.
Stalin'in fikirleri, 1950 sonrası
1950 yılında Pravda'da yayınlanan okur mektuplarında Stalin, uzun yıllar boyunca Marr'ın tezlerini desteklemiş olmasına rağmen bu konu hakkındaki fikirlerini değiştirmeye başladı. Marr'ın teorisine göre dil toplum'un Üstyapı'sına aitti. Bu nedenle Marksist teoriye göre, Komünizm'in dünyada kazanacağı zaferi izleyecek uluslarüstü bir sosyalizm dilinin ortaya çıkacağını müjdelemek mümkündü.
Dilbilim üzerine yayınlanan bu mektuplarda Stalin, dilin bağımsız ve Altyapı ve Üstyapı'dan bağımsız olduğunu ileri sürdü. Dil bir sınıf meselesi olmaktan ziyade, halka aitti. Bütün dillerin bir araya gelmesi, bu o dillerin yeni bir dil oluşmasına vesile olmaktan ziyade, bu diller arasındaki bir dilin diğerleri karşısında zafer kazanması ile sonuçlanırdı. Bu dil de Rusça olacaktı. Alman tarihçi Rauch'un öne sürdüğüne göre bu durum komünist ideolojinin sovyet vatansever/milliyetçi çizgiye yöneldiğinin göstergesidir.
Şavşeti ve Klarceti günlükleri
Nikolay Marr’ın önemli eserlerinden biri, Türkçe adıyla Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri adlı eseridir. İlk kez 1911 yılında Дневник Поездки в Шавшетию и Кларджетию adı altında Rusça yayımlanan Klarceti ve Şavşeti üzerine gezi günlükleri, uzun zaman boyunca bu iki tarihsel bölge üzerine en güvenilir kaynak veya kaynaklardan biri sayılıyordu. Bu bölgelerle ilgili daha sonra pek çok araştırma yapılmış olmakla birlikte, 1904 yılından sonra bu bölgelerde çok fazla değişiklik meydana geldiği için Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri önemini bugün de korumaktadır. Nikolay Marr’ın o tarihte tespit ettiği folklorik, etnografik malzemeler ve tarihsel yapıların önemli bir kısmı ortadan kalkmıştır. Öte yandan yeniden yayımlanmadığı için bu kaynağa ulaşmak da mümkün olmuyordu. Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Rusça yayımlanmasından yüz yılı aşkı bir süre sonra, 2015 yılında „შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები" (Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri) adı altında Gürcüce basılmıştır.
Türkçeye çevrilen eserleri
Nikolay Marr'ın Lazistan'daki yolcuğuna dair notlarını içeren eseri, 2016 yılında, Aras Yayıncılık tarafından Lazistan'a Yolculuk adıyla yayımlanmıştır.
Eserleri
- Н. Я. Марр, И. А. Орбели, Археологическая экспедиция 1916 года в Ван. Петроград 1922.
- Der japhetitische Kaukasus und das dritte ethnische Element im Bildungsprozess der mittelländischen Kultur. Kohlhammer, Berlin/Stuttgart/Leipzig 1923
- Rith chowrobs iapheturi enathmecniereba? Petrogradskij Institut živych vostočnych jazykov, Petrograd, 1923
- Basksko-kavkazskie leksičeskie paralleli. Mecniereba, Tbilisi 1987
- O jazyke i istorii abchazov. Izdat. Akad. Nauk SSSR, Moskva [u.a.] 1938
- Ani: rêve d'Arménie. Anagramme Éd., Paris 2001,
- Jafetidologija. Kučkovo Pole, Moskva 2002,
Dipnotlar
- ^ Tuğba Tanyeri-Erdemir, Agency, Innovation, change, continuity: considering the agency of Rusa II in the production of the imperial art and architecture of Urartu in the 7th Century BC.
- ^ Ani şehrindeki kazılar hakkında bilgi:http://www.virtualani.org/marr/index.htm 14 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . 13 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2018.
- ^ Georg von Rauch: Geschichte des bolschewistischen Rußland, 2., überarbeitete Auflage, Frankfurt / Hamburg 1963 (Wiesbaden 1955), S. 402.
- ^ Georg von Rauch: Geschichte des bolschewistischen Rußland, 2., überarbeitete Auflage, Frankfurt / Hamburg 1963 (Wiesbaden 1955), S. 403.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015(Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 5-6 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Rusçadan çevren: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, 127 s. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nikolay Yakovlevic Marr Gurcuce ნიკოლოზ იაკობის ძე მარი Nikoloz Iakobis dze Mari ya da kisaca ნიკო მარი Niko Mari Rusca Nikolaj Yakovlevich Marr Nikolaj Jakovlevic Marr 6 Ocak 1865 Kutaisi Gurcistan 20 Aralik 1934 Leningrad Gurcistan kokenli Rus dilbilimcisi ve oryantalist Gunumuzde Turkiye sinirlari icinde bulunan tarihsel Savseti ve Klarceti bolgelerine 1904 yilinda yaptigi gezinin notlari onemli eserler arasinda sayilir Daha sonra calismalarini Marksizm cercevesine icine oturtan Marr in one surdugu teoriler 1950 li yillara kadar Sovyetler Birligi nde resmi olarak taninmistir Zira Marr teorilerini Marksizm ile iliskilendirmis ve devlet destegi gormustur Nikolay Yakovlevic MarrDogum6 Ocak 1865 Kutaisi GurcistanOlum20 Aralik 1934 LeningradMeslekArkeolog ve FilologTaninma nedeniYafetik teoriHayatiIskoc bir baba James Murray ve Gurcu bir anne Agathia Magularia den dogan Marr in ana dili Gurcuceydi Ancak ailesinde farkli diller ayni anda konusulmaktaydi Kutaisi de lisesini ozel dil yetenegi belgelenerek bitirdi 1884 yilinda Rusya da Sankt Petersburg Devlet Universitesi ne kayit oldu ve burada Gurcuce nin yani sira Ermenice Sami diller ve Kafkas dilleri uzerine egitim aldi 1891 yilinda Ermenice uzerine hazirladigi tezi ile docent oldu 1901 de profesor 1911 yilinda oryantal fakultesi dekani ve 1912 yilinda da Rus bilimler akademisi uyesi olmustur Bilimsel calismalariMarr in kontrolu altinda 1892 1893 ve 1904 1917 yillari arasinda bugun Turkiye nin kuzeydogusunda bulunan bir zamanlar Pakraduni Hanedanligi nin baskentligini yapmis Ani sehrinde ilk arkeolojik kazilar yapilmistir 1911 1912 yillari arasinda ayrica Joseph Orbeli ile Toprakkale de kazilara katilmistir Ayrica Marr Gurcu filolojisinin kurucusu olarak kabul edilir Eski Ermenice ve Eski Gurcuce uzerine basucu kitaplari yazmistir Tum bu ugraslarinin yani sira gunumuzde hala konusulan Lazca Abhazca Megrelce Svanca gibi Kafkas dilleri uzerine calismalar yapmistir Nikolay Marr 2014 yilina ait Ermenistan puluYafetik Teori Marr kendi gelistirdigi yafetik teori ile bilinmektedir Bu teoriye gore Kafkas Bask Sami ve Hami dilleri ayni temele sahiplerdir 1924 te butun dillerin ortak tek bir eski dilden ortaya ciktigini ve bu eski dilde unlem ifade eden sal ber yon ve rosholmak uzere 4 ifade oldugunu duyurdu Diller farkli gelisme asamalarina sahip olsalar da onlarin unlem ifadelerini rekonstre edebilmek ona gore mumkundu Marr bilimsel tezini desteklemek icin Marksizmi kullanmistir Onun hipotezine gore butun modern diller nihai bir dile komunist halkin diline evrilme egilimi gostermekteydiler One surulen bu teori Komunist Parti ve Hukumet tarafindan kabul gor M marr a gore dilin zaman icinde farklilasmasinin nedeni farkli toplumsal siniflarin seslere farkli anlamlar atfetmesiy d bu durumda dil ayni etnik kokenden gelen insanlari birlestirirken farkli etnik gruplari birbirinden ayiran bir unsur olamazdiD dile ulusal bir rol bicmek burjuva milliyetcilerinin dustugu bir yanlis t Bunu izleyen donemde Rusya Milli Kutuphanesi nin yoneticiligi dahil olmak uzere farkli gorevler ustlendi ve 1933 yilinda Lenin Nisani ile odulldirildi r Stalin in fikirleri 1950 sonrasi 1950 yilinda Pravda da yayinlanan okur mektuplarinda Stalin uzun yillar boyunca Marr in tezlerini desteklemis olmasina ragmen bu konu hakkindaki fikirlerini degistirmeye basladi Marr in teorisine gore dil toplum un Ustyapi sina aitti Bu nedenle Marksist teoriye gore Komunizm in dunyada kazanacagi zaferi izleyecek uluslarustu bir sosyalizm dilinin ortaya cikacagini mujdelemek mumkundu Dilbilim uzerine yayinlanan bu mektuplarda Stalin dilin bagimsiz ve Altyapi ve Ustyapi dan bagimsiz oldugunu ileri surdu Dil bir sinif meselesi olmaktan ziyade halka aitti Butun dillerin bir araya gelmesi bu o dillerin yeni bir dil olusmasina vesile olmaktan ziyade bu diller arasindaki bir dilin digerleri karsisinda zafer kazanmasi ile sonuclanirdi Bu dil de Rusca olacakti Alman tarihci Rauch un one surdugune gore bu durum komunist ideolojinin sovyet vatansever milliyetci cizgiye yoneldiginin gostergesidir Nikolay Marr in Savseti ve Klarceti gezisi sirasinda cektigi fotograflarda biri Surevani koyundeki kilise kalintilari 1904 Savseti ve Klarceti gunlukleriNikolay Marr in onemli eserlerinden biri Turkce adiyla Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri adli eseridir Ilk kez 1911 yilinda Dnevnik Poezdki v Shavshetiyu i Klardzhetiyu adi altinda Rusca yayimlanan Klarceti ve Savseti uzerine gezi gunlukleri uzun zaman boyunca bu iki tarihsel bolge uzerine en guvenilir kaynak veya kaynaklardan biri sayiliyordu Bu bolgelerle ilgili daha sonra pek cok arastirma yapilmis olmakla birlikte 1904 yilindan sonra bu bolgelerde cok fazla degisiklik meydana geldigi icin Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri onemini bugun de korumaktadir Nikolay Marr in o tarihte tespit ettigi folklorik etnografik malzemeler ve tarihsel yapilarin onemli bir kismi ortadan kalkmistir Ote yandan yeniden yayimlanmadigi icin bu kaynaga ulasmak da mumkun olmuyordu Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri Rusca yayimlanmasindan yuz yili aski bir sure sonra 2015 yilinda შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri adi altinda Gurcuce basilmistir Turkceye cevrilen eserleriNikolay Marr in Lazistan daki yolcuguna dair notlarini iceren eseri 2016 yilinda Aras Yayincilik tarafindan Lazistan a Yolculuk adiyla yayimlanmistir EserleriN Ya Marr I A Orbeli Arheologicheskaya ekspediciya 1916 goda v Van Petrograd 1922 Der japhetitische Kaukasus und das dritte ethnische Element im Bildungsprozess der mittellandischen Kultur Kohlhammer Berlin Stuttgart Leipzig 1923 Rith chowrobs iapheturi enathmecniereba Petrogradskij Institut zivych vostocnych jazykov Petrograd 1923 Basksko kavkazskie leksiceskie paralleli Mecniereba Tbilisi 1987 O jazyke i istorii abchazov Izdat Akad Nauk SSSR Moskva u a 1938 Ani reve d Armenie Anagramme Ed Paris 2001 ISBN 2 914571 00 3 Jafetidologija Kuckovo Pole Moskva 2002 ISBN 5 86090 049 XDipnotlar Tugba Tanyeri Erdemir Agency Innovation change continuity considering the agency of Rusa II in the production of the imperial art and architecture of Urartu in the 7th Century BC Ani sehrindeki kazilar hakkinda bilgi http www virtualani org marr index htm 14 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 13 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Subat 2018 Georg von Rauch Geschichte des bolschewistischen Russland 2 uberarbeitete Auflage Frankfurt Hamburg 1963 Wiesbaden 1955 S 402 Georg von Rauch Geschichte des bolschewistischen Russland 2 uberarbeitete Auflage Frankfurt Hamburg 1963 Wiesbaden 1955 S 403 Niko Mari Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 5 6 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 434 11 2 Nikolay Marr Lazistan a Yolculuk Ruscadan cevren Yulva Muhurcisi Istanbul 2016 127 s ISBN 9786055753634