Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nil Deltası (Arapça: دلتا النيل) Nil Nehri'nin Kuzey Mısır'dan Akdeniz'e döküldüğü bölge. Batıda İskenderiye'den, doğuda Port Said'e kadar yayılan delta, dünyanın en geniş deltalarından biridir. Akdeniz kıyısında doğu-batı yönünde 240 km, kuzey-güney yönünde 160 km kapsayan bu delta, tarımsal etkinlikler açısından oldukça işlek bir alandır. Delta, Kahire'den sonra yavaş yavaş akış-aşağı duruma geçer.
Coğrafya
Delta kimi zamanlarda Batı ve Doğu bölümü olarak iki grupta sınıflandırılır. Nil Nehri, deltadan sonra Damietta ve Rosetta adındaki iki kola ayrılarak, yine bu isimlerdeki liman kentlerinden Akdeniz'e dökülür. Geçmişte deltanın daha çok kolu mevcuttu, ancak bu kollar sel kontrolü ve alüvyon birikimi gibi nedenlerden dolayı yok oldu. Buna örnek olarak verilebilir. Süveyş Kanalı, deltanın doğusundan geçer ve bölgenin kuzey doğusundaki 'ne girer. Kuzey batıya doğru, burada üç kıyı gölü yer alır: , ve .
Nil Deltası, kavisli bir deltadır. Yukarıdan bakıldığında üçgenimsi veya nilüfer çiçeğine benzer bir motif göze çarpar. Deltanın dış kenarları aşınmakta olup, bazı kıyı göllerinde Akdeniz'e açılan yollara kavuşmaları nedeniyle yüksek tuzluluk oranları gözlenmektedir. Asvan Barajı'nın yapılmasının ardından nehrin yukarı kısımlarından yeterli besin ve alüvyon gelmediğinden, günümüzde delta üzerinde tarımsal etkinliklerde yoğun olarak yoluna gidilmektedir. Bölgedeki tarım toprağının derinliği 20 metreyi geçmektedir.
Tarih
İnsanın Nil Deltası üzerindeki geçmişi binlerce yıla uzanmakta olup, delta en az beş bin yıldır tarımsal bir merkez halindedir. Delta, Asvan Barajı'nın tamamlanmasına kadar her yıl sel altında kalmaktaydı. Gaius Plinius Secundus'un kayıtlarına göre deltanın yedi kolu bulunmaktaydı.
Nil'in antik kolları
- Pelusium,
- Tanitik,
- Mendesian,
- Phatnitic (veya Phatmetic),
- Sebennytic,
- Bolbitine,
- Kanopik (Herakleotik ve Agathodaemon olarak da adlandırılır)
Ancak günümüzde sel kontrolü ve alüvyon birikimi gibi nedenlerden dolayı Damietta ve Rosetta olmak üzere iki kol kalmış durumdadır. 1787'de Rosetta'da bulunan Rosetta taşı çıkartılmaya başladı. Firavunlar döneminde deltanın adı "Aşağı Mısır" veya "Goshen'in Ülkesi" olarak anılmaktaydı. Günümüzde delta üzerinde birçok arkeolojik site bulunmaktadır.
Nüfus
39 milyon kadar insan Nil Deltası ve çevresinde yaşamaktadır. Büyük kentler dışında nüfus yoğunluğu ortalama 1,000 insan/km²'den fazladır. İskenderiye, dört milyonluk nüfusuyla delta üzerindeki en büyük yerleşimdir. Diğer büyük kentler arasında , Port Said, , , Tanta ve Zagazig bulunmaktadır.
Flora ve fauna
Sonbahar aylarında Nil Nehri yoğun olarak nilüferlerle kaplıdır. Nehir boyunca, kıyılarda sık bitki örtüsü bulunur. Kuzey kısımda Mısır nilüferi yaygınken, güneyde papirüs yayılış gösterir. Papirüs her ne kadar geçmişte çok bol bulunan bir bitki olsa da, günümüzde yayılışı gittikçe azalmaktadır.
Bunun yanında deltada kış aylarında çeşitli su kuşu türleri bulunur. Özellikle küçük martı ve bıyıklı sumru nüfusu kış aylarında çok büyük bir artış gösterir. Deltada yuva yapan diğer kuş türleri arasında , , kaşıkgagalar, karabataklar, ve ibisler yer almaktadır.
Deltada bu kuş türlerinin dışında yoğun olarak kurbağa, kaplumbağa, firavunfaresi ve nüfusu bulunmaktadır. ve suaygırılar geçmişte bu bölgede yaygın bir dağılıma sahipken, günümüzde bulunmamaktadırlar. Nehirde yer alan başlıca balık türleri arasında has kefal ve dil balığı yer almaktadır.
İklim
Nil Deltası, düşük yağış rejimine sahip bir Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bir bölgedir. Yıl boyunca delta üzerine, ağırlıklı olarak kış aylarında yağmak üzere 100 ilâ 200 mm'lik yağış düşer. Bölgedeki en sıcak aylar Temmuz ve Ağustos olup ortalama 30 °C'lik bir yaz sıcaklığı gözlemlenmektedir. Bölgede ölçülmüş en yüksek sıcaklık 48 °C'dir. Kış sıcaklıkları genelde 10° ilâ 19 °C arasında değişkenlik gösterir. Daha serin olan bu aylarda yağışın artmasıyla beraber nemli bir iklim gözlenir.
Bölgedeki antik ve çağdaş kentler
Kaynakça
- ^ Wilson, Ian. The Exodus Enigma (1985), page 46. London: Wiedenfeld & Nicolson.
- ^ Wilson, Ian. The Exodus Enigma (1985), sayfa 46. London: Weidenfeld & Nicolson.
- ^ e.g. at Callisthenes Alexander 1.31.
- ^ e.g. in Ptolemy, Geography.
- ^ Hayes, W. 'Most Ancient Egypt', p. 87, JNES, 23 (1964), 73-114.
- ^ Location of the site 15 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Kafr Hassan Dawood On-Line, with map of early sites of the delta.
- ^ City Population website 2 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., citing Central Agency for Public Mobilisation and Statistics Egypt (web), accessed 11 April 1908.
Dış bağlantılar
- Worldwildlife.org2 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nil Deltasi Arapca دلتا النيل Nil Nehri nin Kuzey Misir dan Akdeniz e dokuldugu bolge Batida Iskenderiye den doguda Port Said e kadar yayilan delta dunyanin en genis deltalarindan biridir Akdeniz kiyisinda dogu bati yonunde 240 km kuzey guney yonunde 160 km kapsayan bu delta tarimsal etkinlikler acisindan oldukca islek bir alandir Delta Kahire den sonra yavas yavas akis asagi duruma gecer Deltanin NASA tarafindan cekilmis uydu goruntusu CografyaNile Nehri ve Deltasi Delta kimi zamanlarda Bati ve Dogu bolumu olarak iki grupta siniflandirilir Nil Nehri deltadan sonra Damietta ve Rosetta adindaki iki kola ayrilarak yine bu isimlerdeki liman kentlerinden Akdeniz e dokulur Gecmiste deltanin daha cok kolu mevcuttu ancak bu kollar sel kontrolu ve aluvyon birikimi gibi nedenlerden dolayi yok oldu Buna ornek olarak verilebilir Suveys Kanali deltanin dogusundan gecer ve bolgenin kuzey dogusundaki ne girer Kuzey batiya dogru burada uc kiyi golu yer alir ve Nil Deltasi kavisli bir deltadir Yukaridan bakildiginda ucgenimsi veya nilufer cicegine benzer bir motif goze carpar Deltanin dis kenarlari asinmakta olup bazi kiyi gollerinde Akdeniz e acilan yollara kavusmalari nedeniyle yuksek tuzluluk oranlari gozlenmektedir Asvan Baraji nin yapilmasinin ardindan nehrin yukari kisimlarindan yeterli besin ve aluvyon gelmediginden gunumuzde delta uzerinde tarimsal etkinliklerde yogun olarak yoluna gidilmektedir Bolgedeki tarim topraginin derinligi 20 metreyi gecmektedir Nil Deltasinin gece gorunusuTarihNil Deltasi ndaki kollar ve cevre bolgeler Insanin Nil Deltasi uzerindeki gecmisi binlerce yila uzanmakta olup delta en az bes bin yildir tarimsal bir merkez halindedir Delta Asvan Baraji nin tamamlanmasina kadar her yil sel altinda kalmaktaydi Gaius Plinius Secundus un kayitlarina gore deltanin yedi kolu bulunmaktaydi Nil in antik kollari Pelusium Tanitik Mendesian Phatnitic veya Phatmetic Sebennytic Bolbitine Kanopik Herakleotik ve Agathodaemon olarak da adlandirilir Ancak gunumuzde sel kontrolu ve aluvyon birikimi gibi nedenlerden dolayi Damietta ve Rosetta olmak uzere iki kol kalmis durumdadir 1787 de Rosetta da bulunan Rosetta tasi cikartilmaya basladi Firavunlar doneminde deltanin adi Asagi Misir veya Goshen in Ulkesi olarak anilmaktaydi Gunumuzde delta uzerinde bircok arkeolojik site bulunmaktadir Nufus39 milyon kadar insan Nil Deltasi ve cevresinde yasamaktadir Buyuk kentler disinda nufus yogunlugu ortalama 1 000 insan km den fazladir Iskenderiye dort milyonluk nufusuyla delta uzerindeki en buyuk yerlesimdir Diger buyuk kentler arasinda Port Said Tanta ve Zagazig bulunmaktadir Flora ve faunaBiyikli sumru Sonbahar aylarinda Nil Nehri yogun olarak niluferlerle kaplidir Nehir boyunca kiyilarda sik bitki ortusu bulunur Kuzey kisimda Misir niluferi yayginken guneyde papirus yayilis gosterir Papirus her ne kadar gecmiste cok bol bulunan bir bitki olsa da gunumuzde yayilisi gittikce azalmaktadir Bunun yaninda deltada kis aylarinda cesitli su kusu turleri bulunur Ozellikle kucuk marti ve biyikli sumru nufusu kis aylarinda cok buyuk bir artis gosterir Deltada yuva yapan diger kus turleri arasinda kasikgagalar karabataklar ve ibisler yer almaktadir Deltada bu kus turlerinin disinda yogun olarak kurbaga kaplumbaga firavunfaresi ve nufusu bulunmaktadir ve suaygirilar gecmiste bu bolgede yaygin bir dagilima sahipken gunumuzde bulunmamaktadirlar Nehirde yer alan baslica balik turleri arasinda has kefal ve dil baligi yer almaktadir IklimNil Deltasi dusuk yagis rejimine sahip bir Akdeniz ikliminin hukum surdugu bir bolgedir Yil boyunca delta uzerine agirlikli olarak kis aylarinda yagmak uzere 100 ila 200 mm lik yagis duser Bolgedeki en sicak aylar Temmuz ve Agustos olup ortalama 30 C lik bir yaz sicakligi gozlemlenmektedir Bolgede olculmus en yuksek sicaklik 48 C dir Kis sicakliklari genelde 10 ila 19 C arasinda degiskenlik gosterir Daha serin olan bu aylarda yagisin artmasiyla beraber nemli bir iklim gozlenir Bolgedeki antik ve cagdas kentlerIskenderiye Bilbeys Demenhur Damietta Kafru s Seyh Pelusium Port Said Rosetta Tanis Tanta ZagazigKaynakca Wilson Ian The Exodus Enigma 1985 page 46 London Wiedenfeld amp Nicolson Wilson Ian The Exodus Enigma 1985 sayfa 46 London Weidenfeld amp Nicolson e g at Callisthenes Alexander 1 31 e g in Ptolemy Geography Hayes W Most Ancient Egypt p 87 JNES 23 1964 73 114 Location of the site 15 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kafr Hassan Dawood On Line with map of early sites of the delta City Population website 2 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde citing Central Agency for Public Mobilisation and Statistics Egypt web accessed 11 April 1908 Dis baglantilarWorldwildlife org2 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde