Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nur Muhammed Tereki (d. 15 Temmuz 1917, Gazni - ö. 14 Eylül 1979, Kâbil), Peştun asıllı Afgan siyasetçi. 1965-1979 arasında genel sekreterliğini yaptığı Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 1978'de düzenlediği darbeden sonra devlet başkanlığı yaptı (1978-1979).
| Nur Muhammed Tereki نور محمد ترکۍ | |
|---|---|
 | |
| Afganistan Devrimci Konsey Başkanı | |
| Görev süresi 30 Nisan 1978 - 14 Eylül 1979 | |
| Yerine geldiği | Abdül Kadir |
| Yerine gelen | Hafizullah Amin |
| Afganistan Bakanlar Kurulu Başkanı | |
| Görev süresi 1 Mayıs 1978 - 27 Mart 1979 | |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | Hafizullah Amin |
| Afganistan Demokratik Halk Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 1 Ocak 1965 - 14 Eylül 1979 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Hafizullah Amin |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 15 Temmuz 1917 Nava, Gazni, Afganistan |
| Ölüm | 14 Eylül 1979 (62 yaşında) Kâbil, Afganistan |
| Partisi | Afganistan Demokratik Halk Partisi |
| Dini | İslam |
Hayatı
1913'te Kabil yakınlarında çiftçilikle uğraşan bir Peştun ailesinde dünyaya geldi. Daha sonra Bombay, Hindistan'a giderek hem çalıştı hem de gece okuluna gidip İngilizce öğrendi. Kabil Üniversitesi'nde politik iktisat okudu, daha sonra Columbia Üniversitesi'nde yüksek lisans eğitimi gördü.
1965'te Afgan parlamentosuna seçildi. Yayımını başlattığı sol eğilimli Halk gazetesi kısa süre sonra hükûmet tarafından kapatıldı. Gene 1965'te kurulan komünist Afganistan Demokratik Halk Partisinin kurucuları arasında yer alarak partinin genel sekreterliğine getirildi. 1967'de ADHP Halk ve Perçem olarak iki kanada bölündü.
Muhammed Davud Han, 1973'te Muhammed Zahir Şah'ı devirerek monarşiye son verdi ve cumhuriyet ilan etti. Aynı dönemde, Tereki ABD'deki Afganistan elçiliğinde basın ataşesi olarak görevliydi. Davud Han, 1975 yılında komünistleri yönetimden uzaklaştırmak için sert önlemler aldı. Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal ve Nur Muhammed Tereki gibi ileri gelen çok sayıda ADHP yöneticisi tutuklanarak hapse atıldı. Ancak Davud Han'ın bu politikası 1973'te, destekleriyle iktidara geldiği komünistlerin tepkisine neden oldu.
27 Nisan 1978'de, Afganistan Demokratik Halk Partisi Marksist subayların desteğiyle düzenlenen darbede yönetimi ele geçirdi. Muhammed Davud Han ailesiyle beraber öldürüldü, Davud Han tarafından tutuklattırılan Tereki 1 Mayıs'ta devlet başkanlığına getirildi. Ülkenin adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti olarak değiştirilirken, Tereki devlet başkanlığının yanı sıra başbakanlık, Devrim Konseyi başkanlığı ve ADHP genel sekreterliği görevlerini üstlendi. Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal onun yardımcısı ve başbakan yardımcısı, Hafızullah Emin de devlet başkanı ikinci yardımcısı ve dışişleri bakanı oldu.
Darbeden kısa süre sonra ADHP Halk ve Perçem kanatları arasındaki bölünmüşlük büyüdü. Üç ay sonra Perçem yöneticileri Tereki tarafından Hindistan, Türkiye ve İran'daki elçiliklere sürgüne gönderildiler. Yöneticilerini ülke dışına gönderdiği Perçem kanadının diğer üyelerini tutuklama ve idamlarla sindirmeye çalıştı. 16 Eylül 1979'da kendisi gibi halk kanadından olan Hafızullah Amin devlet başkanı oldu.
Tereki, çok kararlı bir düzeltim programı uygulamaya başladı. Kadınlara eşit haklar verildi, toprak dağılımı yeniden düzenlendi ve Sovyetler Birliği'ndekine benzer bir yönetim sistemi kuruldu. Fakat bu program, özellikle tutucu çevrelerde Afgan kültürünün bozulduğu gerekçesiyle tepki uyandırmaktaydı. 1978 yazında Nuristan bölgesinde başlayan ve eşgüdümsüz de olsa Afganistan'da yayılan ayaklanmalara karşı Sovyetler Birliği'nin askeri desteğine ihtiyaç duymaya başladı.
Sovyetler Birliği'yle daha yakın ilişkiler kurmaya yönelen Tereki, Aralık 1978'de bu ülkeyle bir dostluk antlaşması imzaladı. Sovyetler Birliği'yle imzalanan antlaşmanın Afganistan'ı SSCB işgaline açık hale getireceğini düşünen başbakan Amin başkanlığındaki darbeciler, Devlet Başkanı Nur Muhammed Tereki’yi yönetimden indirerek idam ettiler.
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ "Nur Muhammad Taraki". . 3 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2014.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Muhammed Davud Han | Afganistan Devlet Başkanı 1978-1979 | Sonra gelen: Hafızullah Emin |
| Önce gelen: | Afganistan Başbakanı 1978-1979 | Sonra gelen: Hafızullah Emin |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Yeni makam | Afganistan Demokratik Halk Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri 1965-1979 | Sonra gelen: Hafızullah Emin |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nur Muhammed Tereki d 15 Temmuz 1917 Gazni o 14 Eylul 1979 Kabil Pestun asilli Afgan siyasetci 1965 1979 arasinda genel sekreterligini yaptigi Afganistan Demokratik Halk Partisi nin 1978 de duzenledigi darbeden sonra devlet baskanligi yapti 1978 1979 Nur Muhammed Tereki نور محمد ترکۍAfganistan Devrimci Konsey BaskaniGorev suresi 30 Nisan 1978 14 Eylul 1979Yerine geldigi Abdul KadirYerine gelen Hafizullah AminAfganistan Bakanlar Kurulu BaskaniGorev suresi 1 Mayis 1978 27 Mart 1979Yerine geldigiYerine gelen Hafizullah AminAfganistan Demokratik Halk Partisi Merkez Komitesi Genel SekreteriGorev suresi 1 Ocak 1965 14 Eylul 1979Yerine geldigi Makam olusturulduYerine gelen Hafizullah AminKisisel bilgilerDogum 15 Temmuz 1917 1917 07 15 Nava Gazni AfganistanOlum 14 Eylul 1979 62 yasinda Kabil AfganistanPartisi Afganistan Demokratik Halk PartisiDini IslamHayati1913 te Kabil yakinlarinda ciftcilikle ugrasan bir Pestun ailesinde dunyaya geldi Daha sonra Bombay Hindistan a giderek hem calisti hem de gece okuluna gidip Ingilizce ogrendi Kabil Universitesi nde politik iktisat okudu daha sonra Columbia Universitesi nde yuksek lisans egitimi gordu 1965 te Afgan parlamentosuna secildi Yayimini baslattigi sol egilimli Halk gazetesi kisa sure sonra hukumet tarafindan kapatildi Gene 1965 te kurulan komunist Afganistan Demokratik Halk Partisinin kuruculari arasinda yer alarak partinin genel sekreterligine getirildi 1967 de ADHP Halk ve Percem olarak iki kanada bolundu Muhammed Davud Han 1973 te Muhammed Zahir Sah i devirerek monarsiye son verdi ve cumhuriyet ilan etti Ayni donemde Tereki ABD deki Afganistan elciliginde basin atasesi olarak gorevliydi Davud Han 1975 yilinda komunistleri yonetimden uzaklastirmak icin sert onlemler aldi Percem Cephesi nden Babrak Karmal ve Nur Muhammed Tereki gibi ileri gelen cok sayida ADHP yoneticisi tutuklanarak hapse atildi Ancak Davud Han in bu politikasi 1973 te destekleriyle iktidara geldigi komunistlerin tepkisine neden oldu 27 Nisan 1978 de Afganistan Demokratik Halk Partisi Marksist subaylarin destegiyle duzenlenen darbede yonetimi ele gecirdi Muhammed Davud Han ailesiyle beraber olduruldu Davud Han tarafindan tutuklattirilan Tereki 1 Mayis ta devlet baskanligina getirildi Ulkenin adi Afganistan Demokratik Cumhuriyeti olarak degistirilirken Tereki devlet baskanliginin yani sira basbakanlik Devrim Konseyi baskanligi ve ADHP genel sekreterligi gorevlerini ustlendi Percem Cephesi nden Babrak Karmal onun yardimcisi ve basbakan yardimcisi Hafizullah Emin de devlet baskani ikinci yardimcisi ve disisleri bakani oldu Darbeden kisa sure sonra ADHP Halk ve Percem kanatlari arasindaki bolunmusluk buyudu Uc ay sonra Percem yoneticileri Tereki tarafindan Hindistan Turkiye ve Iran daki elciliklere surgune gonderildiler Yoneticilerini ulke disina gonderdigi Percem kanadinin diger uyelerini tutuklama ve idamlarla sindirmeye calisti 16 Eylul 1979 da kendisi gibi halk kanadindan olan Hafizullah Amin devlet baskani oldu Tereki cok kararli bir duzeltim programi uygulamaya basladi Kadinlara esit haklar verildi toprak dagilimi yeniden duzenlendi ve Sovyetler Birligi ndekine benzer bir yonetim sistemi kuruldu Fakat bu program ozellikle tutucu cevrelerde Afgan kulturunun bozuldugu gerekcesiyle tepki uyandirmaktaydi 1978 yazinda Nuristan bolgesinde baslayan ve esgudumsuz de olsa Afganistan da yayilan ayaklanmalara karsi Sovyetler Birligi nin askeri destegine ihtiyac duymaya basladi Sovyetler Birligi yle daha yakin iliskiler kurmaya yonelen Tereki Aralik 1978 de bu ulkeyle bir dostluk antlasmasi imzaladi Sovyetler Birligi yle imzalanan antlasmanin Afganistan i SSCB isgaline acik hale getirecegini dusunen basbakan Amin baskanligindaki darbeciler Devlet Baskani Nur Muhammed Tereki yi yonetimden indirerek idam ettiler Dis baglantilarKaynakca Nur Muhammad Taraki 3 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2014 Siyasi goreviOnce gelen Muhammed Davud Han Afganistan Devlet Baskani 1978 1979 Sonra gelen Hafizullah EminOnce gelen Afganistan Basbakani 1978 1979 Sonra gelen Hafizullah EminParti siyasi goreviOnce gelen Yeni makam Afganistan Demokratik Halk Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri 1965 1979 Sonra gelen Hafizullah Emin