Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Operet, olayları gülünç ve toplumsal, siyasal yergi öğeleri içererek anlatan müzikal sahne oyunudur.
Dünya'da operet
Olay ve kişilerin özelliklerinin sınırı çok belirgin olmadığından operakomikle ayrımını çizmek zordur.
Fransızca operet
Operet, 19. yüzyılın ortasında, gittikçe ciddi konulara eğilmeye başlayan ve temsil zamanları gittikçe uzayan operakomik janrındaki eserlere bir reaksiyon olarak ortaya çıktı. Sıfatları "comique" olmakla beraber bu janr ismi yanıltıcı olmaya başlamıştı; örneğin Bizet'nin popüler Carmen adlı eseri opera comique olarak nitelendirilmekte ise de içeriği bir trajediyi sahnelemekteydi. Operet daha kısa ve daha hafif konuları içeren müziksel eser olarak Fransız seyircisi için Jacques Offenbach tarafından kurulduğu kabul edilmektedir (örneğin 1863 de temsil edilen Güzel Helen (La Belle Helene) eseri). Offenbach operetleri Fransa'da İkinci İmparatorluk boyunca Paris'te çok tutulan bir eğlenceydi.
"Emmanuel Chabrier" (örneğin Fisch-Ton-Kan), "Edmond Audran" (örneğin La Mascotte), Hervé (örneğin Chilpéric), "Charles Lecocq" (örneğin Giroflé-Girofla), "Robert Planquette", "André Messager" (örneğin Monsieur Beaucaire), "Louis Varne" ve diğerleri bu operet geleneğini sürdüren diğer Fransız bestecilerdir.
Almanca operet
Viyana'da 1870'lerde daha duygusal ve sıcak melodik karakterlerde, yeni bir Almanca diliyle söylenen bir operet tipi ortaya çıktı.ref name="OperaTarihi"/> Bu janrın en tanınmış bestecisi Johann Strauss (oğul) idi. İlk operet eseri 1871'de Indigo und die vierzig Räuber olup en ünlü ve dünya sahnelerinde en çok oynanmış operet eseri olan üçüncü opereti Yarasa (Die Fledermaus)dir.ref name="OperaTarihi"/> Hayatı boyunca yazdığı valsler, polkalar, marşlar yanında 16 tane de operet yazmış olup Avusturya milli bestecisi olarak kabul edilmektedir. Bu operetlerin sahnelendiği Viyana'daki Theater an der Wien çok büyük seyirci çekmiştir ve bu seyirciler çok melodik hafif parçaları ankor ile tekrar dinlemeleri tiyatro tarihine geçmiştir.
Strauss'un zamanında yaşayan 'in operetlerinin Offenbach eserlerinden modellendiği söylenebilir. Bu Viyana tipi operet geleneği Franz Lehár, , , , , , , , , , , , , ve ta 20. yüzyıl ortalarına kadar devam etmiştir. Ama giderek yergisel özelliğini yitiren operet, yumuşak müziğiyle müzikal komediye dönüşmüştür.
İngilizce operet
İngiltere'de Fransız ve Alman operet isminden ayrılmak için comic opera adı verilen operetler 19. yüzyıl sonlarında liberetto'yu yazan W.S.Gilbert ve müziği besteleyen tarafından çok popüler hale getirilmiştir. Gilbert-ve-Sullivan ikilisi Kraliçe Viktorya çağında İngiltere'de, ABD'de ve diğer İngilizce konuşulan ülkelerde hâlâ çok tutulan 14 tane "comic opera" hazırlamışlardır.ref name="OperaTarihi"/> Bu operetleri sahnelemek için empresaryo Richard D'Oyly Carte özel olarak Londra'da inşa ettirmiştir. Bu nedenle Gilbert-ve-Sullivan operetlerine ismi de kullanılmaktadır. Bunlar arasında "H.M.S. Pinafore", "Penzance Korsanları (The Pirates of Penzance)", "Mikado" v. b uzun yıllar aynı "D'Oyly Carte Kumpanyası" tarafından hiç değişmeden tekrarlanmış ve devamlı seyirci çekmiştir. Aynı zamanda İngiltere'de Gilbert-ve-Sullivan operetleri amatör yerel grupların en çok temsil ettikleri müziksel eğlencelerden olmuşlardır.
"Comic opera" veya Savoy operası tipi İngilizce operetler ABD'de de bestelenip sahnelenmiştir (örneğin Victor Herbert). İngilizce operet geleneği 20. yüzyılda da devam etmiştir (örneğin Edward German, Lionel Monckton, Harold Fraser-Simson). Fakat gerek İngiltere'de gerek ABD operet ile müzikal arasındaki farklar ortadan kalkmış ve özellikle ABD seyircisinin taleplerine uygun olan müzikal geleneğine dönüşmüştür. Yine de "müzikal" ismini taşıyan Brigadoon, Candide, Batı Yakası Hikâyesi (West Side Story) gibi eserlerle operetler arasındaki farkları bulmak zor olmaktadır.
Türkiye'de operet
Operet, Türkiye'de 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyılın ilk yarısında yaygın bir tür oldu. Operet besteleyen ilk müzikçi Dikran Çuhacıyan Efendi oldu. Özellikle Leblebici Horhor operetiyle yaygın bir ün kazandı. İsmail Hakkı Bey, doğu müziği sistemleri içinde operetler besteledi. Daha sonra Dr. Suphi Ezgi, Hasan Ferit Alnar, Muhlis Sabahattin Ezgi, Cemal Reşit Rey bu türden ürünler verdiler. 1933'te bestelenmiş olan Cemal Reşit Rey'in Lüküs Hayat opereti 6 Mart 1985'te İstanbul Şehir Tiyatroları'nda yeniden sahnelenmiş ve zaman zaman tekrar edilmiştir.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Operetta ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Operet, hafif opera ve bestecileri hakkında ayrıntılı bilgi veren web sitesi (İngilizce) (Erişme:18.2.2009)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Operet olaylari gulunc ve toplumsal siyasal yergi ogeleri icererek anlatan muzikal sahne oyunudur Paris te operetlerinin dogum yeri oldugu kabul edilen Offenbach eserlerinin oynadigi Theatre des Bouffes Parisiens 1860 Dunya da operetOlay ve kisilerin ozelliklerinin siniri cok belirgin olmadigindan operakomikle ayrimini cizmek zordur Fransizca operet Operet 19 yuzyilin ortasinda gittikce ciddi konulara egilmeye baslayan ve temsil zamanlari gittikce uzayan operakomik janrindaki eserlere bir reaksiyon olarak ortaya cikti Sifatlari comique olmakla beraber bu janr ismi yaniltici olmaya baslamisti ornegin Bizet nin populer Carmen adli eseri opera comique olarak nitelendirilmekte ise de icerigi bir trajediyi sahnelemekteydi Operet daha kisa ve daha hafif konulari iceren muziksel eser olarak Fransiz seyircisi icin Jacques Offenbach tarafindan kuruldugu kabul edilmektedir ornegin 1863 de temsil edilen Guzel Helen La Belle Helene eseri Offenbach operetleri Fransa da Ikinci Imparatorluk boyunca Paris te cok tutulan bir eglenceydi Emmanuel Chabrier ornegin Fisch Ton Kan Edmond Audran ornegin La Mascotte Herve ornegin Chilperic Charles Lecocq ornegin Girofle Girofla Robert Planquette Andre Messager ornegin Monsieur Beaucaire Louis Varne ve digerleri bu operet gelenegini surduren diger Fransiz bestecilerdir Almanca operet Viyana da 1870 lerde daha duygusal ve sicak melodik karakterlerde yeni bir Almanca diliyle soylenen bir operet tipi ortaya cikti ref name OperaTarihi gt Bu janrin en taninmis bestecisi Johann Strauss ogul idi Ilk operet eseri 1871 de Indigo und die vierzig Rauber olup en unlu ve dunya sahnelerinde en cok oynanmis operet eseri olan ucuncu opereti Yarasa Die Fledermaus dir ref name OperaTarihi gt Hayati boyunca yazdigi valsler polkalar marslar yaninda 16 tane de operet yazmis olup Avusturya milli bestecisi olarak kabul edilmektedir Bu operetlerin sahnelendigi Viyana daki Theater an der Wien cok buyuk seyirci cekmistir ve bu seyirciler cok melodik hafif parcalari ankor ile tekrar dinlemeleri tiyatro tarihine gecmistir Strauss un zamaninda yasayan in operetlerinin Offenbach eserlerinden modellendigi soylenebilir Bu Viyana tipi operet gelenegi Franz Lehar ve ta 20 yuzyil ortalarina kadar devam etmistir Ama giderek yergisel ozelligini yitiren operet yumusak muzigiyle muzikal komediye donusmustur Ingilizce operet Gilbert ve Sullivan opereti Mikado icin afis Ingiltere de Fransiz ve Alman operet isminden ayrilmak icin comic opera adi verilen operetler 19 yuzyil sonlarinda liberetto yu yazan W S Gilbert ve muzigi besteleyen tarafindan cok populer hale getirilmistir Gilbert ve Sullivan ikilisi Kralice Viktorya caginda Ingiltere de ABD de ve diger Ingilizce konusulan ulkelerde hala cok tutulan 14 tane comic opera hazirlamislardir ref name OperaTarihi gt Bu operetleri sahnelemek icin empresaryo Richard D Oyly Carte ozel olarak Londra da insa ettirmistir Bu nedenle Gilbert ve Sullivan operetlerine ismi de kullanilmaktadir Bunlar arasinda H M S Pinafore Penzance Korsanlari The Pirates of Penzance Mikado v b uzun yillar ayni D Oyly Carte Kumpanyasi tarafindan hic degismeden tekrarlanmis ve devamli seyirci cekmistir Ayni zamanda Ingiltere de Gilbert ve Sullivan operetleri amator yerel gruplarin en cok temsil ettikleri muziksel eglencelerden olmuslardir Comic opera veya Savoy operasi tipi Ingilizce operetler ABD de de bestelenip sahnelenmistir ornegin Victor Herbert Ingilizce operet gelenegi 20 yuzyilda da devam etmistir ornegin Edward German Lionel Monckton Harold Fraser Simson Fakat gerek Ingiltere de gerek ABD operet ile muzikal arasindaki farklar ortadan kalkmis ve ozellikle ABD seyircisinin taleplerine uygun olan muzikal gelenegine donusmustur Yine de muzikal ismini tasiyan Brigadoon Candide Bati Yakasi Hikayesi West Side Story gibi eserlerle operetler arasindaki farklari bulmak zor olmaktadir Turkiye de operetOperet Turkiye de 19 yuzyilin ikinci yarisi ve 20 yuzyilin ilk yarisinda yaygin bir tur oldu Operet besteleyen ilk muzikci Dikran Cuhaciyan Efendi oldu Ozellikle Leblebici Horhor operetiyle yaygin bir un kazandi Ismail Hakki Bey dogu muzigi sistemleri icinde operetler besteledi Daha sonra Dr Suphi Ezgi Hasan Ferit Alnar Muhlis Sabahattin Ezgi Cemal Resit Rey bu turden urunler verdiler 1933 te bestelenmis olan Cemal Resit Rey in Lukus Hayat opereti 6 Mart 1985 te Istanbul Sehir Tiyatrolari nda yeniden sahnelenmis ve zaman zaman tekrar edilmistir Kaynakca a b Balthazar Scott L 2013 Historical Dictionary of Opera Lanham Scarecrow Press ISBN 978 0810867680 Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Operetta ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Operakomik Opera janrlari listesiDis baglantilarOperet hafif opera ve bestecileri hakkinda ayrintili bilgi veren web sitesi Ingilizce Erisme 18 2 2009