Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı Barok mimarisi, aynı zamanda Türk barok mimarisi olarak da bilinir, 18. yüzyıl ve 19. yüzyılın başlarında Avrupa barok mimarisinden etkilenilen Osmanlı mimari dönemidir. Lale Devri ve Lale Devri mimarisindeki değişimlerin ardından gelen bu tarz, Osmanlı mimarisinin klasik tarzından ayrılışını temsil etmektedir ve geleneksel Osmanlı bina tiplerine yeni dekoratif formlar eklemiştir. 1740'larda I. Mahmud'un (1730-1754) saltanatı sırasında ortaya çıkmış ve bu dönemin en önemli erken döneme ait eseri, 1755'te tamamlanan Nuruosmaniye Camii olmuştur. 18. yüzyılın ortalarında Avrupa etkilerine dayanan yeni bina tipleri de tanıtılmıştır. Tam anlamıyla Barok tarzda inşa edilen son eserler, II. Mahmud (1808-1839) döneminde 19. yüzyılın başlarında inşa edilen Nusretiye Camii gibi yapılar olmuştur. Ancak 1820'lerden sonra Avrupa etkisinde yeni tarzlar ortaya çıkmış ve barok tarzının yerini almıştır.
| Osmanlı Barok mimarisi | |
|---|---|
   Üstten saat yönünde: Nuruosmaniye Camii (1748-1755); Mihrişah Valide Sultan Külliyesi (1792-1796); Laleli Camii'ndeki III. Mustafa Türbesi (1760-1764) | |
| Yıllar | 1740'lar ile 1820'ler arası |
Arka plan
18. yüzyıldan itibaren, Osmanlı mimarisine Avrupa etkileri girmeye başlamış, Osmanlı İmparatorluğu'nun dış dünyaya daha fazla açılmasıyla bu etkiler giderek belirginleşmiştir. Bu dönemde Batı Avrupa'da hakim olan mimari tarz baroktu. Osmanlı bağlamında "barok" terimi, bazen 18. yüzyıl boyunca, Lale Devri de dahil olmak üzere, Osmanlı sanat ve mimarisine daha geniş bir çerçevede uygulanmıştır. Ancak daha dar anlamda bakıldığında, 17. yüzyıl sonrasındaki dönem, birkaç farklı mimari tarzın ortaya çıkmasıyla şekillenmiştir. Osmanlı ya da Türk "barok" tarzı, 1740'larda tam anlamıyla Lale Devri mimarisinin yerini almıştır. Bu değişim, 16. ve 17. yüzyıllarda Osmanlı mimarisine hakim olan klasik mimarinin sonunu getirmiştir.
Osmanlı Barok mimarisine zemin hazırlayan siyasi ve kültürel koşullar, kısmen III. Ahmed döneminin Lale Devri'ne dayanır. Bu dönemde, Osmanlı yönetici sınıfı Batı etkilerine daha fazla ilgi duymaya başlamıştır. Lale Devri'nin ardından, Osmanlı mimarisi Avrupa mimarisini benimsemeye başlamış, böylece Avrupa'daki mimari ve dekoratif eğilimler Osmanlı İmparatorluğu'nda ya aynı dönemde ya da kısa bir gecikmeyle yansımıştır. Bu değişiklikler, özellikle yeni yapıların süsleme ve detaylarında daha belirgin hale gelmiştir; ancak zamanla Avrupa etkisiyle yeni bina türleri de mimariye dahil edilmiştir. Fransız Rokoko tarzına olan benzerlikler nedeniyle, "Türk Rokokosu" veya sadece "Rokoko" terimi de Osmanlı Baroku'nu tanımlamak için kullanılır, ancak bu terim yazardan yazara değişiklik gösterebilir.
Mimari
İlk yapılar (1740'lar)
Yeni Barok tarzını yansıtan ilk yapılar, 1741-1742 yıllarında İstanbul'da seçkin hamiler tarafından yaptırılan birkaç çeşme ve sebildir: Fatih Camii haziresinin güneybatı duvarına eklenen Nisançı Ahmed Paşa Çeşmesi, Dolmabahçe yakınlarındaki Hacı Mehmet Emin Ağa Sebili ve Üsküdar'daki Karacaahmet Mezarlığı'nda yer alan Sa'deddin Efendi Sebili. Aynı yıl, Barok tarzında inşa edilen İstanbul'daki Cağaloğlu Hamamı da bu tarzı yansıtmaktadır ve I. Mahmud tarafından desteklenmiştir. Bu durum, bizzat sultanın bu yeni tarzı teşvik ettiğini göstermektedir. Bu hamamın gelirleri Ayasofya Camii'ne tahsis edilmişti ve I. Mahmud, Ayasofya'ya birkaç yeni ek yapı yaptırmıştır. Bu eklemeler arasında 1740-41 yıllarında inşa edilen ve Barok motiflerle süslenmiş, ancak genel olarak geleneksel Osmanlı formunu koruyan kubbeli bir şadırvan bulunmaktadır. Yeni tarzı daha belirgin bir şekilde yansıtan yapı ise I. Mahmud'un 1743 yılında Ayasofya'nın kuzeydoğu köşesine eklediği imarettir. Bu imaretin kapısı, bitkisel süslemelerle oyulmuş, "kuğu boynu" şeklinde spiralli bir alınlığa sahip, mermer sütunlarla çevrelenmiş ve geniş saçaklarla taçlandırılmıştır.
- Erken Barok dönemi yapıları
-
![image]()
Fatih Camii'nin mezarlığına giriş, en solda Nişancı Ahmed Paşa Çeşmesi (1741-42) -
![image]()
Hacı Mehmet Emin Ağa Sebili, İstanbul (1741-42) -
![image]()
Ayasofya'daki I. Mahmud Çeşmesi, İstanbul (1740-41) -
![image]()
Ayasofya İmareti Kapısı, İstanbul (1743) -
![image]()
, İstanbul (1745) -
![image]()
Seyyid Hasan Paşa Medresesi Sebili, İstanbul (1745)
Nuruosmaniye Camii
Yeni Osmanlı Barok tarzının en önemli yapılarından biri 1748 yılı Ekim ayında I. Mahmud döneminde yapımına başlanan ve halefi III. Osman döneminde Aralık 1755'te tamamlanan Nuruosmaniye Camii'dir (cami III. Osman'a ithaf edilmiştir).Doğan Kuban'ın “Edirne'deki Selimiye Camii'nden sonra en önemli anıtsal yapı” olarak tanımladığı bu camii, Avrupa kültürünün Osmanlı mimarisine entegrasyonunun büyük bir örneğidir.
- Details of the Nuruosmaniye complex
-
![image]()
Caminin yan revak ve pencerelerindeki kemerler -
![image]()
Camii girişlerinden birinin üzerinde, mukarnasların yerini alan Barok frizlerin bulunduğu tonoz -
![image]()
Camii avlusu -
![image]()
Camiinin iç kısmı -
![image]()
Camiinin içindeki minberin barok detayları -
![image]()
Camiinin sebili -
![image]()
-
![image]()
Camii türbesi (solda) ve kütüphanesi (sağda)
Taşra’da barok mimari
Osmanlı Barok tarzının İstanbul dışında görülmeye başlaması ancak 1750'lerde olmuştur. Aydın'daki (1756) ilk örnekler arasındadır. I. Abdülhamid döneminde Anadolu'da Barok tarzda iki önemli taşra camiisi inşa edilmiştir: Gülşehir'deki Kurşunlu Camii (1779) ve Yozgat'taki Çapanoğlu Camii (1778, 1795'te geliştirildi).III. Selim dönemindeki bir diğer örnek I. Abdülhamid'daki Safranbolu'da bulunan İzzet Mehmet Paşa Camii'dir (1796).
- Taşrada 18. yüzyıl mimarisi
-
![image]()
Kahire'de Abdurrahman Kathuda'nın Sebil-kuttab'ı (1744), Osmanlı ve Memlük tarzının karışımı -
![image]()
Tombul Camii, Şumnu (1744-1745) -
![image]()
Azm Sarayı, (yaklaşık 1750) -
![image]()
Cizderiye Camii, Atina (1763-1764) -
![image]()
İzzet Mehmet Paşa Camii, Safranbolu (1796)
Kaynakça
- ^ Hartmuth, Maximilian (2009). "Eighteenth-century Ottoman architecture and the problem of scope: a critical view from the Balkan 'periphery'". David, Géza; Gerelyes, Ibolya (Ed.). Thirteenth International Congress of Turkish Art: Proceedings (İngilizce). Budapeşte: Hungarian National Museum. s. 298.
- ^ Rüstem 2019, s. 6.
- ^ Rüstem 2019, s. 21.
- ^ a b M. Bloom, Jonathan; S. Blair, Sheila, (Ed.) (2009). "Architecture; VII. c. 1500–c. 1900". The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. Oxford University Press. ISBN .
- ^ a b c Rüstem 2019, ss. 21-22.
- ^ Kuban 2010.
- ^ Kuban 2010, ss. 517-518.
- ^ a b Kuban 2010, s. 517.
- ^ Kuban 2010, s. 507.
- ^ Kuban 2010, s. 505.
- ^ Goodwin 1971.
- ^ Rüstem 2019, s. 260.
- ^ Rüstem 2019, ss. 64-65.
- ^ Rüstem 2019, s. 68.
- ^ Rüstem 2019, s. 70.
- ^ Goodwin 1971, ss. 375-376.
- ^ Rüstem 2019, ss. 70-73.
- ^ a b Kuban 2010, s. 526.
- ^ Rüstem 2019, s. 111.
- ^ Rüstem 2019, s. 180.
- ^ Goodwin 1971, ss. 400-401.
- ^ Goodwin 1971, s. 402.
Bibliyografya
- Acun, Hakkı (2011). Osmanlı İmparatorluğu Saat Kuleleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. ISBN .
- Atasoy, Nurhan (2011). Harem. Bilkent Kültür Girişimi Publications. ISBN .
- Blair, Sheila S.; Bloom, Jonathan M. (1995). The Art and Architecture of Islam 1250-1800. Yale University Press. ISBN .
- Goodwin, Godfrey (1971). A History of Ottoman Architecture. Thames & Hudson. ISBN .
- Kuban, Doğan (2010). Ottoman Architecture. Mill, Adair tarafından çevrildi. Antique Collectors' Club. ISBN .
- Rüstem, Ünver (2019). Ottoman Baroque: The Architectural Refashioning of Eighteenth-Century Istanbul. Princeton University Press. ISBN .
- Sumner-Boyd, Hilary; Freely, John (2010). Strolling Through Istanbul: The Classic Guide to the City (Revised bas.). Tauris Parke Paperbacks.
Konuyla ilgili yayınlar
- Artan, Tülay (1989). Architecture as a Theatre of Life: Profile of the Eighteenth Century Bosphorus (Phd thesis). Massachusetts Institute of Technology. hdl:1721.1/14456.
- Artan, Tülay (2006). "Arts and architecture". Kunt, Metin; Faroqhi, Suraiya (Ed.). The Cambridge History of Turkey; Vol. 3, The Later Ottoman Empire, 1603–1839 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 408-80.
- Hamadeh, Shirine (2007). "Westernization, Decadence, and the Turkish Baroque: Modern Constructions of the Eighteenth Century". Muqarnas. 24: 185-197. ISSN 0732-2992. JSTOR 25482459.
- Hamadeh, Shirine (2008). The City's Pleasures: Istanbul in the Eighteenth Century (İngilizce). University of Washington Press. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Barok mimarisi ayni zamanda Turk barok mimarisi olarak da bilinir 18 yuzyil ve 19 yuzyilin baslarinda Avrupa barok mimarisinden etkilenilen Osmanli mimari donemidir Lale Devri ve Lale Devri mimarisindeki degisimlerin ardindan gelen bu tarz Osmanli mimarisinin klasik tarzindan ayrilisini temsil etmektedir ve geleneksel Osmanli bina tiplerine yeni dekoratif formlar eklemistir 1740 larda I Mahmud un 1730 1754 saltanati sirasinda ortaya cikmis ve bu donemin en onemli erken doneme ait eseri 1755 te tamamlanan Nuruosmaniye Camii olmustur 18 yuzyilin ortalarinda Avrupa etkilerine dayanan yeni bina tipleri de tanitilmistir Tam anlamiyla Barok tarzda insa edilen son eserler II Mahmud 1808 1839 doneminde 19 yuzyilin baslarinda insa edilen Nusretiye Camii gibi yapilar olmustur Ancak 1820 lerden sonra Avrupa etkisinde yeni tarzlar ortaya cikmis ve barok tarzinin yerini almistir Osmanli Barok mimarisiUstten saat yonunde Nuruosmaniye Camii 1748 1755 Mihrisah Valide Sultan Kulliyesi 1792 1796 Laleli Camii ndeki III Mustafa Turbesi 1760 1764 Yillar 1740 lar ile 1820 ler arasiArka plan18 yuzyildan itibaren Osmanli mimarisine Avrupa etkileri girmeye baslamis Osmanli Imparatorlugu nun dis dunyaya daha fazla acilmasiyla bu etkiler giderek belirginlesmistir Bu donemde Bati Avrupa da hakim olan mimari tarz baroktu Osmanli baglaminda barok terimi bazen 18 yuzyil boyunca Lale Devri de dahil olmak uzere Osmanli sanat ve mimarisine daha genis bir cercevede uygulanmistir Ancak daha dar anlamda bakildiginda 17 yuzyil sonrasindaki donem birkac farkli mimari tarzin ortaya cikmasiyla sekillenmistir Osmanli ya da Turk barok tarzi 1740 larda tam anlamiyla Lale Devri mimarisinin yerini almistir Bu degisim 16 ve 17 yuzyillarda Osmanli mimarisine hakim olan klasik mimarinin sonunu getirmistir Osmanli Barok mimarisine zemin hazirlayan siyasi ve kulturel kosullar kismen III Ahmed doneminin Lale Devri ne dayanir Bu donemde Osmanli yonetici sinifi Bati etkilerine daha fazla ilgi duymaya baslamistir Lale Devri nin ardindan Osmanli mimarisi Avrupa mimarisini benimsemeye baslamis boylece Avrupa daki mimari ve dekoratif egilimler Osmanli Imparatorlugu nda ya ayni donemde ya da kisa bir gecikmeyle yansimistir Bu degisiklikler ozellikle yeni yapilarin susleme ve detaylarinda daha belirgin hale gelmistir ancak zamanla Avrupa etkisiyle yeni bina turleri de mimariye dahil edilmistir Fransiz Rokoko tarzina olan benzerlikler nedeniyle Turk Rokokosu veya sadece Rokoko terimi de Osmanli Baroku nu tanimlamak icin kullanilir ancak bu terim yazardan yazara degisiklik gosterebilir MimariIlk yapilar 1740 lar Yeni Barok tarzini yansitan ilk yapilar 1741 1742 yillarinda Istanbul da seckin hamiler tarafindan yaptirilan birkac cesme ve sebildir Fatih Camii haziresinin guneybati duvarina eklenen Nisanci Ahmed Pasa Cesmesi Dolmabahce yakinlarindaki Haci Mehmet Emin Aga Sebili ve Uskudar daki Karacaahmet Mezarligi nda yer alan Sa deddin Efendi Sebili Ayni yil Barok tarzinda insa edilen Istanbul daki Cagaloglu Hamami da bu tarzi yansitmaktadir ve I Mahmud tarafindan desteklenmistir Bu durum bizzat sultanin bu yeni tarzi tesvik ettigini gostermektedir Bu hamamin gelirleri Ayasofya Camii ne tahsis edilmisti ve I Mahmud Ayasofya ya birkac yeni ek yapi yaptirmistir Bu eklemeler arasinda 1740 41 yillarinda insa edilen ve Barok motiflerle suslenmis ancak genel olarak geleneksel Osmanli formunu koruyan kubbeli bir sadirvan bulunmaktadir Yeni tarzi daha belirgin bir sekilde yansitan yapi ise I Mahmud un 1743 yilinda Ayasofya nin kuzeydogu kosesine ekledigi imarettir Bu imaretin kapisi bitkisel suslemelerle oyulmus kugu boynu seklinde spiralli bir alinliga sahip mermer sutunlarla cevrelenmis ve genis sacaklarla taclandirilmistir Erken Barok donemi yapilari Fatih Camii nin mezarligina giris en solda Nisanci Ahmed Pasa Cesmesi 1741 42 Haci Mehmet Emin Aga Sebili Istanbul 1741 42 Ayasofya daki I Mahmud Cesmesi Istanbul 1740 41 Ayasofya Imareti Kapisi Istanbul 1743 Istanbul 1745 Seyyid Hasan Pasa Medresesi Sebili Istanbul 1745 Nuruosmaniye Camii Yeni Osmanli Barok tarzinin en onemli yapilarindan biri 1748 yili Ekim ayinda I Mahmud doneminde yapimina baslanan ve halefi III Osman doneminde Aralik 1755 te tamamlanan Nuruosmaniye Camii dir cami III Osman a ithaf edilmistir Dogan Kuban in Edirne deki Selimiye Camii nden sonra en onemli anitsal yapi olarak tanimladigi bu camii Avrupa kulturunun Osmanli mimarisine entegrasyonunun buyuk bir ornegidir Details of the Nuruosmaniye complex Caminin yan revak ve pencerelerindeki kemerler Camii girislerinden birinin uzerinde mukarnaslarin yerini alan Barok frizlerin bulundugu tonoz Camii avlusu Camiinin ic kismi Camiinin icindeki minberin barok detaylari Camiinin sebili Camii turbesi solda ve kutuphanesi sagda Tasra da barok mimariOsmanli Barok tarzinin Istanbul disinda gorulmeye baslamasi ancak 1750 lerde olmustur Aydin daki 1756 ilk ornekler arasindadir I Abdulhamid doneminde Anadolu da Barok tarzda iki onemli tasra camiisi insa edilmistir Gulsehir deki Kursunlu Camii 1779 ve Yozgat taki Capanoglu Camii 1778 1795 te gelistirildi III Selim donemindeki bir diger ornek I Abdulhamid daki Safranbolu da bulunan Izzet Mehmet Pasa Camii dir 1796 Tasrada 18 yuzyil mimarisi Kahire de Abdurrahman Kathuda nin Sebil kuttab i 1744 Osmanli ve Memluk tarzinin karisimi Tombul Camii Sumnu 1744 1745 Azm Sarayi yaklasik 1750 Cizderiye Camii Atina 1763 1764 Izzet Mehmet Pasa Camii Safranbolu 1796 Kaynakca Hartmuth Maximilian 2009 Eighteenth century Ottoman architecture and the problem of scope a critical view from the Balkan periphery David Geza Gerelyes Ibolya Ed Thirteenth International Congress of Turkish Art Proceedings Ingilizce Budapeste Hungarian National Museum s 298 Rustem 2019 s 6 Rustem 2019 s 21 a b M Bloom Jonathan S Blair Sheila Ed 2009 Architecture VII c 1500 c 1900 The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture Oxford University Press ISBN 9780195309911 a b c Rustem 2019 ss 21 22 Kuban 2010 Kuban 2010 ss 517 518 a b Kuban 2010 s 517 Kuban 2010 s 507 Kuban 2010 s 505 Goodwin 1971 Rustem 2019 s 260 Rustem 2019 ss 64 65 Rustem 2019 s 68 Rustem 2019 s 70 Goodwin 1971 ss 375 376 Rustem 2019 ss 70 73 a b Kuban 2010 s 526 Rustem 2019 s 111 Rustem 2019 s 180 Goodwin 1971 ss 400 401 Goodwin 1971 s 402 BibliyografyaAcun Hakki 2011 Osmanli Imparatorlugu Saat Kuleleri Ankara Ataturk Kultur Merkezi Yayinlari ISBN 9789751623706 Atasoy Nurhan 2011 Harem Bilkent Kultur Girisimi Publications ISBN 9786055495060 Blair Sheila S Bloom Jonathan M 1995 The Art and Architecture of Islam 1250 1800 Yale University Press ISBN 9780300064650 Goodwin Godfrey 1971 A History of Ottoman Architecture Thames amp Hudson ISBN 0 500 27429 0 Kuban Dogan 2010 Ottoman Architecture Mill Adair tarafindan cevrildi Antique Collectors Club ISBN 9781851496044 Rustem Unver 2019 Ottoman Baroque The Architectural Refashioning of Eighteenth Century Istanbul Princeton University Press ISBN 9780691181875 Sumner Boyd Hilary Freely John 2010 Strolling Through Istanbul The Classic Guide to the City Revised bas Tauris Parke Paperbacks Konuyla ilgili yayinlarArtan Tulay 1989 Architecture as a Theatre of Life Profile of the Eighteenth Century Bosphorus Phd thesis Massachusetts Institute of Technology hdl 1721 1 14456 Artan Tulay 2006 Arts and architecture Kunt Metin Faroqhi Suraiya Ed The Cambridge History of Turkey Vol 3 The Later Ottoman Empire 1603 1839 Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 408 80 Hamadeh Shirine 2007 Westernization Decadence and the Turkish Baroque Modern Constructions of the Eighteenth Century Muqarnas 24 185 197 ISSN 0732 2992 JSTOR 25482459 Hamadeh Shirine 2008 The City s Pleasures Istanbul in the Eighteenth Century Ingilizce University of Washington Press ISBN 978 0 295 98667 8