Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Osmanlı savaş suçlularını yargılama çabası, Paris Barış Konferansı (1919) tarafından ele alındı ve nihayetinde Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan Sevr Antlaşması'na (1920) dahil edildi.
Osmanlı, İtilaf Devletleri baskısı ve İttihat ve Terakki Cemiyeti karşıtlarının intikam duygusu ile İstanbul'da bir dizi askeri mahkeme kurdu. Bundan alınan sonuçlar istenildiği gibi olamayınca işgalciler Malta'da sözde uluslararası bir mahkeme kurmaya giriştiler ama başaramadılar. Mahkeme gerçekleşmedi, sanıklar kendilerine hiçbir suçlama yapılmadan soruşturulup, savaş esiri edildiler.
Sürgün hakkında
Askerî mahkeme
Mondros Mütarekesi'nden sonra İstanbul'un işgal edilmesi sırasında işgalciler, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi komutanları ve idarecileri tutuklamaya başladılar. 145 Osmanlı komutanı, idarecisi ve aydını tutuklandı. Osmanlı'nın kurduğu askerî mahkemelerde birçok komutan çeşitli savaş suçlarından yargılandı. Enver, Talat, Cemal paşalar ve daha birçok yetkili idam cezası aldı. (Paşalar ülkeden kaçtığı için cezaları uygulanmadı.)
Malta sürgünleri
Malta sürgünleri (Mart 1919 - Ekim 1920 arası), Mondros Ateşkesi'nden sonra İstanbul hapishanelerinden seçilip Malta Kolonisi'ne, sürgüne gönderilen Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş suçluları (yüksek rütbeli askerler, siyasi şahsiyetler ve yöneticiler dahil) için Türkiye tarafından kullanılan terimdir. İtilaf Kuvvetleri tarafından İstanbul'un İşgali sırasında meydana gelen başarısız bir yargılama girişimidir. Mayıs 1919'da İzmir'in Yunan kuvvetleri tarafından işgal edilmesinin ardından, Anadolu anakarasında askeri mahkemeler üzerinde baskı yaratan büyük protesto gösterileri meydana geldi. Yargıçlar daha sonra durumu sakinleştirmek için 41 zanlının serbest bırakılmasına karar verdi. Serbest bırakma, İtilaf Kuvvetleri'nin düşündüğü gibi değildi ve hapishanenin protestocular tarafından ele geçirilebileceğini ve serbest bırakılan mahkûmların olabileceğini çok iyi bildikleri için Bekirağa askeri cezaevinden daha iyi bir gözaltı tesisi düşünmelerine neden oldu.
Suçlanan 120 kişi, Britanya Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe nezaretinde gemisi ile Malta adasına götürüldü.Ermeni Kırımı ile ilgili gerek İttihat ve Terakki rejimi gerek İstanbul'da ve Malta'da tutuklu bulunan kişiler hakkında suç kanıtlarının bulunabilmesi için İngilizler tarafından Osmanlı arşivlerinde geniş çaplı araştırmalar yapıldı. Ancak ne zamanın İstanbul Hükûmeti, ne de Malta'daki tutuklular hakkındaki suçlamaları ispat edebilecek nitelikte hiçbir delil mahkemeye sunulamamıştır.
Hatta o dönemde ABD'den suçlamalara dair ellerindeki bilgilerin mahkemeye gönderilmesi istenmiştir. ABD tarafından da ellerinde bu konunun soykırım olduğunu gösterir hiçbir belge olmadığı bildirilmiştir. (ABD o dönemde bölgede konuyla ilgili gözlemciler bulunduruyordu.)ABD arşiv raporlarında; Washington'daki İngiliz Büyükelçisi R.C Craigie, Lord Curzon'a 13 Temmuz 1921'de çektiği telgrafta şöyle demektedir:
"Malta'da tutuklu bulunan Türkler aleyhine delil olarak kullanılabilecek hiçbir şey olmadığını bildirmekten üzüntü duyuyorum... Yeterli delil oluşturabilecek hiçbir sorun vakit mevcut değildir. Söz konusu raporlar, hiçbir şiddetle, Türkler hakkında Majesteleri Hükümeti'nin hâlen elinde bulunan bilgilerin takviyesinde yararlı olabilecek delilleri bile ihtiva eder görünmemektedir."
İstanbul'daki yargılamalar
Osmanlı'nın tutumu
Osmanlı, Kasım 1918'den itibaren tehcir ile yaşadıkları yerlerden olmuş Ermenilerin yurtlarına dönmesi için net adımlar atmıştır. Ermenilerin güvenle dönmesi için yapılan çalışmalar, bölgedeki kuraklıktan dolayı dönecek Ermenilere erzak verilmesi ve o dönemde hükûmetin başındaki isim olan Sadrazam Ahmet İzzet Paşa'nın meclisteki konuşmaları; Osmanlı'nın Ermenilere verdiği değeri gösterir niteliktedir.
Ayrıca Ermeniler döndüklerinde onlara evler ve erzak temin edilmiş, bölgedeki resmî kurumlar açılmıştır.
Ermeni meselesi yüzünden tutuklu İttihatçıların nerede ve nasıl yargılanacağı mecliste gündeme gelmişti. Yargılanacak kişilerin suçları ve verilmesi gereken cezalar farklılık gösteriyordu. Bu yüzden Kanun-i Esasi'de araştırmalar ve değişiklikler yapılması gerekiyordu. İtilaf baskısı altında kalan ve İttihatçılardan bir an önce kurtulmak isteyen hükûmet, Ermeni meselesine devletin iyiliği için hemen çözüme kavuşması gereken bir konu olarak bakıyordu. Bu yüzden işin içinden çıkmaları fazla uzun sürmedi.
Aynı dönemde baskı altında kalan padişah Altıncı Mehmed de yargılama prosedürünün hızlanması için olağanüstü bir mahkeme kurulmasını talep etmiştir. Bu da mağlup Osmanlı'nın o dönemki durumunu gözler önüne serer.
Yurt içinde yargılamalar için mahkemelerin kurulması
16 Aralık 1918'de Meclis-i Vükelâ kararı ile ilk Divan-ı Harb-i Örfi İstanbul'da kuruldu ve heyeti atandı. Heyetin görevi Osmanlı savaş suçları ve Ermeni sevkiyatı sırasındaki usulsüzlükleri yargılamaktı. Heyetin reisi idi. Daha sonra taşrada (İzmir, Bursa, Tekfurdağı, Edirne, Samsun ve Antep'te olmak üzere) altı adet mahkeme daha kuruldu.
Basında sürekli mahkemeler kurulsa bile Türk heyetlerin doğru karar vermeyebileceği tekrarlanıyordu. Tevfik Paşa hükûmeti, Hariciye Müsteşarı Hikmet Bey vasıtasıyla Avrupa’dan tarafsız yargıçlar getirtmek istedi. Bu amaçla, 13 Şubat 1919 tarihinde tehciri araştırmak ve meseleyi barış yoluyla çözmek üzere, kurulacak komisyona katılmaları için İsveç, Hollanda, İspanya ve Danimarka hükümetlerine teklif gönderildi.Fakat İngilizler Osmanlı Devleti’nin bu girişimini engelledi. Tarihçi Prof. Dr. Feridun Ata'ya göre: "Çünkü tarafsız ülkelerin yargıçları, Ermenilerin iddialarının aksini ispat edebilirdi."
İstanbul'daki yargılamalarda verilen kararlar
Duruşmalar sırasında sanıklara kendilerini savunmak için fazla fırsat verilmemiş ancak sanıkların aleyhine birçok şahit çıkmıştı. Örneğin: Kemal Bey'in yargılanması sırasında çok fazla şahit çıkmış, farklı şahitler onun 'ne gelip katliamları izlediğini, kendisinin üç kişiyi hayatını kaybettirdüğünü, hatta bir Ermeni'nin parmağından yüzük çaldığını iddia etmişlerdir. Kemal Bey ise tüm suçlamaları reddetmiş ve söz konusu köye gelmediğini, emredildiği gibi Ermenileri Kayseri üzerinden Deyrizor'a sevkettiğini söylemiştir. Ayrıca kimsenin bu suçları işleyecek kadar kötü olamayacağını belirtmiştir. Daha sonradan şahitlerin gerçeği söylemediği ve bunların kendilerine ezberletilmiş olduğu ortaya çıkarıldı. Şahitlerden birinin ise Tetkik-i Seyyiât Komisyonuna verdiği ifade ile duruşmada verdiği ifadenin çeliştiği görüldü.
, yargılama sonucu idam cezasına çarptırıldı ve soruşturmasındaki usulsüzlükler ancak hayatını kaybettikten sonra anlaşıldı.[]
Kaynakça
- ^ . Marmara Üniversitesi Türkler ve Ermeniler projesi. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
- ^ a b Malta Sürgünleri, Bilâl Şimşir, Bilgi Yayınevi, 1985.
- ^ . 13 Ekim 2019. 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ Konuyla ilgili TBMM tutanağı: http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_b_sd.birlesim_baslangic?P4=11665&P5=B&page1=10&page2=10 31 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ PRO.FO. 13 Temmuz 1921, 371 / 6504 / E.8519 2) Foreign Office, 29 Temmuz 1921. 371 / 6504 / E.8745
- ^ a b c İşgal İstanbul'unda Tehcir Yargılamaları, Feridun Ata, Türk Tarih Kurumu, 2005, Ankara.
- ^ Dr. Selçuk Ural (2005). "Ahmet İzzet Paşa Hükümetinin Programı ve Mebusan Meclisindeki Yankıları". Türkiyat Araştırmaları, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 27. Sayı. Atatürk Üniversitesi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.[]
- ^ İşgal İstanbul'unda Tehcir Yargılamaları, Feridun Ata, Türk Tarih Kurumu, s. 50-55, 2005, Ankara.
- ^ T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, 340742.
- ^ Divan-ı Harb-i Örfilerin kuruluşu ile ilgili padişahın İrade-i Seniyyesi, Takvim-i Vekayi, 21 Kanûn-u Evvel 1334
- ^ İşgal İstanbul'unda Tehcir Yargılamaları, Feridun Ata, Türk Tarih Kurumu, s.79-80, Ankara, 2005.
- ^ İşgal İstanbul'unda Tehcir Yargılamalar, Feridun Ata, Türk Tarih Kurumu, s.151-155, 2005.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Dunya Savasi ndan sonra Osmanli savas suclularini yargilama cabasi Paris Baris Konferansi 1919 tarafindan ele alindi ve nihayetinde Osmanli Imparatorlugu ile yapilan Sevr Antlasmasi na 1920 dahil edildi Osmanli Itilaf Devletleri baskisi ve Ittihat ve Terakki Cemiyeti karsitlarinin intikam duygusu ile Istanbul da bir dizi askeri mahkeme kurdu Bundan alinan sonuclar istenildigi gibi olamayinca isgalciler Malta da sozde uluslararasi bir mahkeme kurmaya giristiler ama basaramadilar Mahkeme gerceklesmedi saniklar kendilerine hicbir suclama yapilmadan sorusturulup savas esiri edildiler Surgun hakkindaAskeri mahkeme Mondros Mutarekesi nden sonra Istanbul un isgal edilmesi sirasinda isgalciler Ittihat ve Terakki Cemiyeti uyesi komutanlari ve idarecileri tutuklamaya basladilar 145 Osmanli komutani idarecisi ve aydini tutuklandi Osmanli nin kurdugu askeri mahkemelerde bircok komutan cesitli savas suclarindan yargilandi Enver Talat Cemal pasalar ve daha bircok yetkili idam cezasi aldi Pasalar ulkeden kactigi icin cezalari uygulanmadi Malta surgunleri Malta surgunleri Mart 1919 Ekim 1920 arasi Mondros Ateskesi nden sonra Istanbul hapishanelerinden secilip Malta Kolonisi ne surgune gonderilen Osmanli Imparatorlugu nun savas suclulari yuksek rutbeli askerler siyasi sahsiyetler ve yoneticiler dahil icin Turkiye tarafindan kullanilan terimdir Itilaf Kuvvetleri tarafindan Istanbul un Isgali sirasinda meydana gelen basarisiz bir yargilama girisimidir Mayis 1919 da Izmir in Yunan kuvvetleri tarafindan isgal edilmesinin ardindan Anadolu anakarasinda askeri mahkemeler uzerinde baski yaratan buyuk protesto gosterileri meydana geldi Yargiclar daha sonra durumu sakinlestirmek icin 41 zanlinin serbest birakilmasina karar verdi Serbest birakma Itilaf Kuvvetleri nin dusundugu gibi degildi ve hapishanenin protestocular tarafindan ele gecirilebilecegini ve serbest birakilan mahkumlarin olabilecegini cok iyi bildikleri icin Bekiraga askeri cezaevinden daha iyi bir gozalti tesisi dusunmelerine neden oldu Suclanan 120 kisi Britanya Yuksek Komiseri Amiral Calthorpe nezaretinde gemisi ile Malta adasina goturuldu Ermeni Kirimi ile ilgili gerek Ittihat ve Terakki rejimi gerek Istanbul da ve Malta da tutuklu bulunan kisiler hakkinda suc kanitlarinin bulunabilmesi icin Ingilizler tarafindan Osmanli arsivlerinde genis capli arastirmalar yapildi Ancak ne zamanin Istanbul Hukumeti ne de Malta daki tutuklular hakkindaki suclamalari ispat edebilecek nitelikte hicbir delil mahkemeye sunulamamistir Hatta o donemde ABD den suclamalara dair ellerindeki bilgilerin mahkemeye gonderilmesi istenmistir ABD tarafindan da ellerinde bu konunun soykirim oldugunu gosterir hicbir belge olmadigi bildirilmistir ABD o donemde bolgede konuyla ilgili gozlemciler bulunduruyordu ABD arsiv raporlarinda Washington daki Ingiliz Buyukelcisi R C Craigie Lord Curzon a 13 Temmuz 1921 de cektigi telgrafta soyle demektedir Malta da tutuklu bulunan Turkler aleyhine delil olarak kullanilabilecek hicbir sey olmadigini bildirmekten uzuntu duyuyorum Yeterli delil olusturabilecek hicbir sorun vakit mevcut degildir Soz konusu raporlar hicbir siddetle Turkler hakkinda Majesteleri Hukumeti nin halen elinde bulunan bilgilerin takviyesinde yararli olabilecek delilleri bile ihtiva eder gorunmemektedir Istanbul daki yargilamalarOsmanli nin tutumu Osmanli Kasim 1918 den itibaren tehcir ile yasadiklari yerlerden olmus Ermenilerin yurtlarina donmesi icin net adimlar atmistir Ermenilerin guvenle donmesi icin yapilan calismalar bolgedeki kurakliktan dolayi donecek Ermenilere erzak verilmesi ve o donemde hukumetin basindaki isim olan Sadrazam Ahmet Izzet Pasa nin meclisteki konusmalari Osmanli nin Ermenilere verdigi degeri gosterir niteliktedir Ayrica Ermeniler donduklerinde onlara evler ve erzak temin edilmis bolgedeki resmi kurumlar acilmistir Ermeni meselesi yuzunden tutuklu Ittihatcilarin nerede ve nasil yargilanacagi mecliste gundeme gelmisti Yargilanacak kisilerin suclari ve verilmesi gereken cezalar farklilik gosteriyordu Bu yuzden Kanun i Esasi de arastirmalar ve degisiklikler yapilmasi gerekiyordu Itilaf baskisi altinda kalan ve Ittihatcilardan bir an once kurtulmak isteyen hukumet Ermeni meselesine devletin iyiligi icin hemen cozume kavusmasi gereken bir konu olarak bakiyordu Bu yuzden isin icinden cikmalari fazla uzun surmedi Ayni donemde baski altinda kalan padisah Altinci Mehmed de yargilama prosedurunun hizlanmasi icin olaganustu bir mahkeme kurulmasini talep etmistir Bu da maglup Osmanli nin o donemki durumunu gozler onune serer Yurt icinde yargilamalar icin mahkemelerin kurulmasi 16 Aralik 1918 de Meclis i Vukela karari ile ilk Divan i Harb i Orfi Istanbul da kuruldu ve heyeti atandi Heyetin gorevi Osmanli savas suclari ve Ermeni sevkiyati sirasindaki usulsuzlukleri yargilamakti Heyetin reisi idi Daha sonra tasrada Izmir Bursa Tekfurdagi Edirne Samsun ve Antep te olmak uzere alti adet mahkeme daha kuruldu Basinda surekli mahkemeler kurulsa bile Turk heyetlerin dogru karar vermeyebilecegi tekrarlaniyordu Tevfik Pasa hukumeti Hariciye Mustesari Hikmet Bey vasitasiyla Avrupa dan tarafsiz yargiclar getirtmek istedi Bu amacla 13 Subat 1919 tarihinde tehciri arastirmak ve meseleyi baris yoluyla cozmek uzere kurulacak komisyona katilmalari icin Isvec Hollanda Ispanya ve Danimarka hukumetlerine teklif gonderildi Fakat Ingilizler Osmanli Devleti nin bu girisimini engelledi Tarihci Prof Dr Feridun Ata ya gore Cunku tarafsiz ulkelerin yargiclari Ermenilerin iddialarinin aksini ispat edebilirdi Istanbul daki yargilamalarda verilen kararlarDurusmalar sirasinda saniklara kendilerini savunmak icin fazla firsat verilmemis ancak saniklarin aleyhine bircok sahit cikmisti Ornegin Kemal Bey in yargilanmasi sirasinda cok fazla sahit cikmis farkli sahitler onun ne gelip katliamlari izledigini kendisinin uc kisiyi hayatini kaybettirdugunu hatta bir Ermeni nin parmagindan yuzuk caldigini iddia etmislerdir Kemal Bey ise tum suclamalari reddetmis ve soz konusu koye gelmedigini emredildigi gibi Ermenileri Kayseri uzerinden Deyrizor a sevkettigini soylemistir Ayrica kimsenin bu suclari isleyecek kadar kotu olamayacagini belirtmistir Daha sonradan sahitlerin gercegi soylemedigi ve bunlarin kendilerine ezberletilmis oldugu ortaya cikarildi Sahitlerden birinin ise Tetkik i Seyyiat Komisyonuna verdigi ifade ile durusmada verdigi ifadenin celistigi goruldu yargilama sonucu idam cezasina carptirildi ve sorusturmasindaki usulsuzlukler ancak hayatini kaybettikten sonra anlasildi kaynak belirtilmeli Kaynakca Marmara Universitesi Turkler ve Ermeniler projesi 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2021 a b Malta Surgunleri Bilal Simsir Bilgi Yayinevi 1985 13 Ekim 2019 19 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2021 Konuyla ilgili TBMM tutanagi http www tbmm gov tr develop owa tutanak b sd birlesim baslangic P4 11665 amp P5 B amp page1 10 amp page2 10 31 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde PRO FO 13 Temmuz 1921 371 6504 E 8519 2 Foreign Office 29 Temmuz 1921 371 6504 E 8745 a b c Isgal Istanbul unda Tehcir Yargilamalari Feridun Ata Turk Tarih Kurumu 2005 Ankara Dr Selcuk Ural 2005 Ahmet Izzet Pasa Hukumetinin Programi ve Mebusan Meclisindeki Yankilari Turkiyat Arastirmalari Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 27 Sayi Ataturk Universitesi Erisim tarihi 9 Temmuz 2021 olu kirik baglanti Isgal Istanbul unda Tehcir Yargilamalari Feridun Ata Turk Tarih Kurumu s 50 55 2005 Ankara T C Basbakanlik Osmanli Arsivi 340742 Divan i Harb i Orfilerin kurulusu ile ilgili padisahin Irade i Seniyyesi Takvim i Vekayi 21 Kanun u Evvel 1334 Isgal Istanbul unda Tehcir Yargilamalari Feridun Ata Turk Tarih Kurumu s 79 80 Ankara 2005 Isgal Istanbul unda Tehcir Yargilamalar Feridun Ata Turk Tarih Kurumu s 151 155 2005