Osmanlı Hürriyet Cemiyeti

Osmanlı Hürriyet Cemiyeti, 1906'da Talat Paşa tarafından Selanik'te kurulmuş olan siyasi topluluk.

1906 yılı Eylül ayında Mithat Şükrü (Bleda) Bey’in Selanik’teki evinde yapılan toplantıda bir araya gelen ve çoğunluğu 3. Ordu mensubu subaylar olan on arkadaş tarafından kurulan bu örgüt, Paris’te bulunan cemiyetlerden tamamen bağımsız bir örgüttür. Kurucuları Bursalı Tahir, Naki (Yücekök), Edip Servet (Tör), Kazım Nami (Duru), Mithat Şükrü (Bleda), Ömer Naci (Yüzbaşı), İsmail Canbulat, Hakkı Baha, Talat Bey ve Rahmi Bey’dir. İlk olarak 1906 yılı Eylül ayında Selanik’te düzenlenen kuruluş toplantısında “meşrutiyetin ilanını sağlamak ve hükûmete karşı gizli eylemlerde bulunmak amacı” kararlaştırılmıştır. Cemiyete yeni üye olarak kaydedilecek şahıslar, yalnızca kendilerini bu topluluğa kazandıran rehberi ve iki üyeyi tanıyabiliyorlardı. Üyeler, yemin ettikten sonra üyeliğe kabul ediliyorlardı. Hilâl adlı bir tüzükle cemiyete katılmasına onay verilen üye sayısı, 1907 yılı ortasına kadar hızla artmıştır. Bu anlamda, Erkân-ı Harp Binbaşısı Süleyman Fâik, Erkân-ı Harp Kolağası Mehmet Tevfik (Bilge), Yüzbaşı Halil (Kut), Erkân-ı Harp Binbaşı Cemal Bey, Erkân-ı Harp Binbaşı Enver Bey, Kazım Karabekir, İsmet Bey gibi önemli subaylar ve gelecek vadeden askerler, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’ne katılanlar arasındaydı. Enver ve Kazım Beylerin katılmalarıyla beraber cemiyetin Manastır’da, Necib Draga’nın çabalarıyla ise Üsküp’te örgütlenme faaliyetleri hızlandı. Topluluk, ayrıca Neyyir-i Hakikat adlı bir gazete de çıkarmıştır. Topluluk, Osmanlı İmparatorluğu’nda bulunan diğer tüm cemiyetler gibi hücre tipi yapılanmasını benimsemiş ve gizliliğe büyük önem verilmiştir. Topluluğa üyeliği uygun görülen bir kişi, gece vakti gözleri bağlı bir şekilde cemiyete getirilip, yüzleri maskeli üç kişilik bir “yemin heyeti”nin önünde, Kur’an-ı Kerim ve silaha el konularak yemin ettirilmiştir. Yemin sonrası cemiyeti ifşa edenlerin, ölümle cezalandırılacağı üzerine kutsalları üzerine elleriyle basılarak tekrar ettirilirmiştir. Cemiyette önder veya başkan konumunda kimse bulunmamakla beraber, İsmail Canbolat, Talat Bey ve Rahmi Bey’lerden oluşan bir “Heyet-i Aliyye” yani, “Yüce Kurul” bulunmaktaydı. Cemiyetin gerçekleştirdiği toplantılara ise o gün toplantıda bulunan üyelerden birisi seçilerek başkanlık ettirilmiştir. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’ni, kurulduğu dönemlerde bulunan diğer tüm cemiyetlerden farklı kılan yanından biri, sivil devlet adamlarının yanı sıra ordu mensupları arasında da yayılmış olmasıdır. Öte yandan, kurucularının ve üyelerinin büyük çoğunluğu Selanik’te bulunan 3. Ordu’nun subay ve askerleridir. Bu örgüt, 27 Eylül 1907'de Terakki ve İttihat Cemiyeti ile birleşmiştir ve bu cemiyetin yeni adı İttihat ve Terakki Cemiyeti olmuştur.

Kaynakça

1. ^ . Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21 Haziran 2016. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2016.