Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası (Osmanlıca: حریت پرور عوام فرقه سی, romanize: Hürriyetperver Avam Fırkası), İttihat ve Terakki Fırkası'ndan istifa eden devlet görevlisi ve siyasiler tarafından mütareke dönemindeAli Fethi Bey öncülüğünde kurulan siyasi bir partidir.
Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası | |
|---|---|
| Kısaltma | OHAF |
| Kurucu | Ali Fethi Bey |
| Kuruluş tarihi | 19 Ekim 1918 |
| Önceli | İttihat ve Terakki Fırkası |
| Gazete(ler) | Minber |
| İdeoloji | Liberalizm |
Parti içi muhalefet
30 Eylül 1918 tarihlinde Talat Paşa başkanlığında İttihat ve Terakki grubu toplandı. Bu toplantıda konuşan Ali Fethi Bey şöyle demiştir:
| “ | İttihat ve Terakki Cemiyeti mahva mahkum olan Osmanlı Hükümeti'ni kurtarmak için teşekkül etti. Tarihi bir vaziyete girişti. Birçok muhalefetlere ve kanlı irticalara; akla ve hayale gelmeyen ihanetlere göğüs gerdi. Mukavemet imkanı olmayan talihsizliklerle mücadeleden çekinmedi. Fakat bütün bunlara rağmen; tarihi vazifesinden bir an bile yüz çevirmedi. Nihayet; şu meş'um harbe girildi. Ve harbe girilir girilmez de birçok idaresizlikler baş gösterdi. Mes'ul ve gayri mesul şahıslar tarafından bilinerek veyahut bilinmeyerek yapılan hatalar, vatan ve milleti bugünkü elim vaziyete sürükledi... Gerek Cemiyet ve Fırka; bir takım şahısların tesiri altında kaldı. Bugün bile bu tesirler devam ediyor, millet ve memleket en derin bir felaket uçurumuna sürükleniyor. Bu hale derhal bir nihayet vermeli. Bir an bile vakit geçirmeden; bu felaketten kurtulmak esbaına tevessül etmeli. | „ |
—Ali Fethi Okyar, 30 Eylül 1918 tarihli İttihat ve Terakki Fırkası grup toplantısı | ||
Bu konuşma parti içi muhaliflerin Ali Fethi Bey'in etrafında toplanmasına sebep olmuş ve yeni bir partinin temellerini atmıştır.
10 Ekim 1918 tarihli meclis toplantısında Ali Fethi Bey, Meclis-i Mebusan reisliğine partinin Halil Bey üzerinde karar kılmasına rağmen adaylığını koyarak partiden ayrışmış ve bu oylamada kaybetmesine rağmen 53 oy almıştır.
Kuruluşu
Hürriyetperver Avam Fırkası, Ahmet İzzet Paşa Hükûmeti döneminde İttihat ve Terakki'den ayrılan kamu görevlileri tarafından Ali Fethi Bey önderliğinde kurulmuştur. Kuruluş tarihi hakkında kesin bilgi mevcut değildir. 19 Ekim 1918 tarihinde Meclis-i Mebusan'da partinin kurulduğu belirtilmektedir. Buna istinaden partinin birkaç gün öncesinde kurulduğu tahmin edilmektedir.
Fırka programı
- 1 Kasım 1918 ve sonrasında İstanbul'daki çeşitli gazetelerde yayınlanan 94 maddelik parti programı; ahkâm-ı siyasîyye, teşkilat-ı umumîye'ye, siyaset-i devlet, siyaset-i dahiliye, siyaset-i maarif, siyaset-i adliye, siyaset-i iktisadiye, maliye ve siyaset-i hariciye kısımlarından oluşmaktaydı.
- Fırka programının 1. maddesinde devletin dini İslam olarak nitelendirilirken 3. maddesinde yer alan fikir hürriyeti liberal bir adım olarak görülmüştür.
- 50. maddeden 60. maddeye kadarki kısımda partinin eğitim politikası belirtilmiştir. Devlet teftişinde olmak şartıyla özel eğitim kurumlarına izin verilmiş buna ek olarak da ziraat ve sanayi mekteplerinin kurulması düşünülmüştür.
- Üretim temelli iktisadi program öngörülen parti yol yapımına ve deniz yolu ile ticaretin önemi belirtilmiştir.
Meclis ve parti faaliyetleri
OHAF, Ahmet Tevfik Paşa sadrazamlığına karşı Teceddüt Fırkası ile birlikte muhalif bir tutum izlemiştir. İki parti de İttihat ve Terakki'nin devamı olarak görülmektedir.
Kapanışı
İttihat ve Terakki Fırkası feshedildikten sonra İttihatçı aleyhtarlığıyla hareket eden Damat Ferit Paşa hükûmeti tarafından 6 Mayıs 1919 tarihli Meclis-i Vükelâ kararıyla Hürriyetperver Avam Fırkası da kapatılmıştır. Kapatılışına ilişkin olarak İttihat ve Terakki'nin isim değiştirmiş hali oldukları ve bu sebeple partinin kuruluş dilekçesinin iptaline karar verildiği açıklanmıştır.
Yozgat Mebusu Şakir Bey 1919'da partinin yeniden kurulması için çalışmalarda bulunsa da sonuç elde edememiştir.
Kaynakça
- ^ Tunaya, Tarik Zafer (1995). Türkİye'de Sİyasİ Partİler 1859-1952. İkİncİ Baski. İstanbul: Arba Yayinlari. s. 404. ISBN . OCLC 466402778.
- ^ a b Tunaya, Tarık Zafer (1999). Türkiye'de siyasal partiler. Genişletilmiş baskı. Cağaloğlu, İstanbul: İleteşim Yayınları. s. 91. ISBN . OCLC 47781102.
- ^ Kocaoğlu, Bünyamin (2003). (PDF). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi. s. 83. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023.
- ^ Akşin, Sina (1988). İstanbul hükümetleri ve Millı̂ Mücadele. İstanbul. s. 35. ISBN . OCLC 4033975.
- ^ Tunaya, Tarık Zafer (1999). Türkiye'de siyasal partiler. Genişletilmiş baskı. Cağaloğlu, İstanbul: İleteşim Yayınları. s. 95-103. ISBN . OCLC 47781102.
- ^ Osmanlı Hürriyetperver Ahvam Fırkası. 1918. ss. 4-5.
- ^ Osmanlı Hürriyetperver Ahvam Fırkası. 1918. ss. 6-7.
- ^ Zeki, Onur (4 Temmuz 2018). (PDF). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı. s. 47. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. kaynağında belirtilen kaynak Kocaoğlu, Bünyamin. Mütarekede İttihatçılık. ss. 95-186.
- ^ a b Tunaya, Tarık Zafer (1999). Türkiye'de siyasal partiler. Genişletilmiş baskı. Cağaloğlu, İstanbul: İleteşim Yayınları. s. 94. ISBN . OCLC 47781102.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Hurriyetperver Avam Firkasi Osmanlica حریت پرور عوام فرقه سی romanize Hurriyetperver Avam Firkasi Ittihat ve Terakki Firkasi ndan istifa eden devlet gorevlisi ve siyasiler tarafindan mutareke donemindeAli Fethi Bey onculugunde kurulan siyasi bir partidir Osmanli Hurriyetperver Avam FirkasiKisaltmaOHAFKurucuAli Fethi BeyKurulus tarihi19 Ekim 1918OnceliIttihat ve Terakki FirkasiGazete ler MinberIdeolojiLiberalizmParti ici muhalefet30 Eylul 1918 tarihlinde Talat Pasa baskanliginda Ittihat ve Terakki grubu toplandi Bu toplantida konusan Ali Fethi Bey soyle demistir Ittihat ve Terakki Cemiyeti mahva mahkum olan Osmanli Hukumeti ni kurtarmak icin tesekkul etti Tarihi bir vaziyete giristi Bircok muhalefetlere ve kanli irticalara akla ve hayale gelmeyen ihanetlere gogus gerdi Mukavemet imkani olmayan talihsizliklerle mucadeleden cekinmedi Fakat butun bunlara ragmen tarihi vazifesinden bir an bile yuz cevirmedi Nihayet su mes um harbe girildi Ve harbe girilir girilmez de bircok idaresizlikler bas gosterdi Mes ul ve gayri mesul sahislar tarafindan bilinerek veyahut bilinmeyerek yapilan hatalar vatan ve milleti bugunku elim vaziyete surukledi Gerek Cemiyet ve Firka bir takim sahislarin tesiri altinda kaldi Bugun bile bu tesirler devam ediyor millet ve memleket en derin bir felaket ucurumuna surukleniyor Bu hale derhal bir nihayet vermeli Bir an bile vakit gecirmeden bu felaketten kurtulmak esbaina tevessul etmeli Ali Fethi Okyar 30 Eylul 1918 tarihli Ittihat ve Terakki Firkasi grup toplantisi Bu konusma parti ici muhaliflerin Ali Fethi Bey in etrafinda toplanmasina sebep olmus ve yeni bir partinin temellerini atmistir 10 Ekim 1918 tarihli meclis toplantisinda Ali Fethi Bey Meclis i Mebusan reisligine partinin Halil Bey uzerinde karar kilmasina ragmen adayligini koyarak partiden ayrismis ve bu oylamada kaybetmesine ragmen 53 oy almistir KurulusuHurriyetperver Avam Firkasi Ahmet Izzet Pasa Hukumeti doneminde Ittihat ve Terakki den ayrilan kamu gorevlileri tarafindan Ali Fethi Bey onderliginde kurulmustur Kurulus tarihi hakkinda kesin bilgi mevcut degildir 19 Ekim 1918 tarihinde Meclis i Mebusan da partinin kuruldugu belirtilmektedir Buna istinaden partinin birkac gun oncesinde kuruldugu tahmin edilmektedir Firka programi 1 Kasim 1918 ve sonrasinda Istanbul daki cesitli gazetelerde yayinlanan 94 maddelik parti programi ahkam i siyasiyye teskilat i umumiye ye siyaset i devlet siyaset i dahiliye siyaset i maarif siyaset i adliye siyaset i iktisadiye maliye ve siyaset i hariciye kisimlarindan olusmaktaydi Firka programinin 1 maddesinde devletin dini Islam olarak nitelendirilirken 3 maddesinde yer alan fikir hurriyeti liberal bir adim olarak gorulmustur 50 maddeden 60 maddeye kadarki kisimda partinin egitim politikasi belirtilmistir Devlet teftisinde olmak sartiyla ozel egitim kurumlarina izin verilmis buna ek olarak da ziraat ve sanayi mekteplerinin kurulmasi dusunulmustur Uretim temelli iktisadi program ongorulen parti yol yapimina ve deniz yolu ile ticaretin onemi belirtilmistir Meclis ve parti faaliyetleriOHAF Ahmet Tevfik Pasa sadrazamligina karsi Teceddut Firkasi ile birlikte muhalif bir tutum izlemistir Iki parti de Ittihat ve Terakki nin devami olarak gorulmektedir KapanisiIttihat ve Terakki Firkasi feshedildikten sonra Ittihatci aleyhtarligiyla hareket eden Damat Ferit Pasa hukumeti tarafindan 6 Mayis 1919 tarihli Meclis i Vukela karariyla Hurriyetperver Avam Firkasi da kapatilmistir Kapatilisina iliskin olarak Ittihat ve Terakki nin isim degistirmis hali olduklari ve bu sebeple partinin kurulus dilekcesinin iptaline karar verildigi aciklanmistir Yozgat Mebusu Sakir Bey 1919 da partinin yeniden kurulmasi icin calismalarda bulunsa da sonuc elde edememistir Kaynakca Tunaya Tarik Zafer 1995 TurkIye de SIyasI PartIler 1859 1952 IkIncI Baski Istanbul Arba Yayinlari s 404 ISBN 975 391 026 6 OCLC 466402778 a b Tunaya Tarik Zafer 1999 Turkiye de siyasal partiler Genisletilmis baski Cagaloglu Istanbul Iletesim Yayinlari s 91 ISBN 975 470 644 1 OCLC 47781102 Kocaoglu Bunyamin 2003 PDF Samsun Ondokuz Mayis Universitesi s 83 29 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Ocak 2023 Aksin Sina 1988 Istanbul hukumetleri ve Milli Mucadele Istanbul s 35 ISBN 978 975 458 125 6 OCLC 4033975 Tunaya Tarik Zafer 1999 Turkiye de siyasal partiler Genisletilmis baski Cagaloglu Istanbul Iletesim Yayinlari s 95 103 ISBN 975 470 644 1 OCLC 47781102 Osmanli Hurriyetperver Ahvam Firkasi 1918 ss 4 5 Osmanli Hurriyetperver Ahvam Firkasi 1918 ss 6 7 Zeki Onur 4 Temmuz 2018 PDF Hacettepe Universitesi Ataturk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Anabilim Dali s 47 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2023 kaynaginda belirtilen kaynak Kocaoglu Bunyamin Mutarekede Ittihatcilik ss 95 186 a b Tunaya Tarik Zafer 1999 Turkiye de siyasal partiler Genisletilmis baski Cagaloglu Istanbul Iletesim Yayinlari s 94 ISBN 975 470 644 1 OCLC 47781102