Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Parçacık fiziğinde şu anda bilinen ve kuramsal olan temel parçacıkları ve bu parçacıklarla oluşturulabilen bileşik parçacıkları içeren listedir.
Temel parçacıklar
Temel parçacıklar ölçülebilir bir iç yapı içermeyen parçacıklardır, yani daha küçük parçacıklardan oluşmamışlardır. Kuantum alan teorisinin temel yapıtaşlarıdırlar. Temel parçacıklar spinlerine göre sınıflandırılabilirler. Fermiyonların spini ½ iken, bozon(kuvvetlerin) spini 1'dir.
Standart Model
Parçacık fiziğinde Standart Model temel parçacıklarının fiziksel yapılarının günümüzde anlaşılan şeklidir. Higgs bozonu dahil tüm standart model parçacıkları gözlenebilmiştir.
Fermiyonlar (yarım spin)
Fermiyonların yarı-tam sayı spinleri vardır, bilinen tüm temel fermiyonlar içinse bu değer ½ dir. Her fermiyonun ayrı bir bulunur. Fermiyonlar maddenin temel yapıtaşıdır. ile etkileşimlerine göre sınıflandırılırlar. Standart model'de 12 temel fermiyon bulunur : altı kuark ve altı lepton.
Kuarklar
Kuarklar renk kuvveti ile etkileşirler. Kendi zıt parçacıkları antikuark olarak bilinir. Kuarkların altı farklı çeşnisi vardır:
Leptonlar
Leptonlar renk kuvveti ile etkileşirler. Kendi anti-parçacıkları antilepton olarak bilinir (elektronun antiparçacığı tarihsel nedenlerle pozitron olarak bilinir). Altı lepton vardır. Uygun zıt parçacıklarıyla:
- Elektron ve pozitron
- Elektron nötrino ve elektron antinötrino
- Müon ve antimüon
- Müon nötrino ve müon antinötrino
- ve antitauon
- Tau nötrino ve tau antinötrino
Bozon (tam sayı spin)
Bozonların tam sayı spinleri vardır. Doğanın temel kuvvetleri ayar bozonları tarafından sağlanır, kütle ise Higgs bozonu tarafından kullanılacak şekilde varsayılmıştır. Standart Modele (ve gravitonu sağlamak için hem doğrusallaştırılmış genel görelilik hem de doğrusallaştırılmış ) göre temel bozonlar :
İsim Yük (e) Spin Kütle (GeV) Aracı kuvvet Varlık Foton 0 1 0 Elektromanyetizma Onaylanmış W± ±1 1 80.4 Zayıf çekirdek kuvveti Onaylanmış Z0 0 1 91.2 Zayıf çekirdek kuvveti Onaylanmış Gluon 0 1 0 Güçlü çekirdek kuvveti Onaylanmış Graviton 0 2 0 Yerçekimi Onaylanmamış Higgs 0 0 >112 Aşağı bakınız Onaylanmış
Higgs bozonu (spin-0) tarafından parçacık kütlelerinin kökenini açıklamak için gereklidir. Higgs mekanizması olarak bilinen bir süreçle Higgs bozonu ve diğer Standart Model fermiyonları SU(2) ayar simetrisinin kendiliğinden simetri kırılması ile kütle kazanır. Ancak dikkat edilmelidir ki, kütlenin kökenini açıklayan, Higgs mekanizması ve bazı diğer kuramlar, Higgs bozonunun varlığını açıklayamamaktadır. (graviton henüz gözlemlenememiştir). CERN'de Higgs bozonu 14 Mart 2013'te 126,5GeV enerji seviyesinde 5-sigma doğruluğunda (yani 99,4%) gözlemlenmiştir.
Kuramsal parçacıklar
kuramı daha fazla parçacığın varlığını önermektedir, 2008 itibarıyla hiçbiri deneysel olarak onaylanmamıştır.
- (spin-½) fotonun süpereşidir.
- (spin-½) gluonun süpereşidir.
- Gravitino (spin-3⁄2) yer alan gravitonun süpereşidir.
- Nötralino (spin-½) birkaç nötr Standart Model parçacığının süpereşinin . Karanlık madde için başı çeken adaydır. Yüklü bozonların eşlerine ismi verilir.
- Steril nötrinolar Standart Model'e birçok eklentiyle gelmiştir ve sonuçlarını açıklamak için gerekli olabilir.
- ve (spin-0) Standart Model'deki fermiyonların süpersimetrik eşleridir.
Diğer teoriler ek bozonların varlığını öngörmektedir.
- Higgs (spin-0) kütlenin kökeninin SU(2) ayar simetrisinin kendiliğinden simetri kırılması ile oluştuğunu ileri sürer.
- Graviton (spin-2) kuantum kütleçekimi kuramlarında kütleçekimini açıklamak için öne sürülmüş bir parçacık türüdür.
- (spin-0) and (spin-1).
- Aksiyon (spin-0) güçlü CP sorununu çözmek için öne sürülmüş pseudoskalar parçacıktır.
- , süpersimetrik genişlemın erinde aksiyon ile birlikte bir süperçokluluk oluşturmaktadırlar.
- bran uzayı modellerinde olduğu varsayılan parçacıktır.
- Büyük Birleşim Kuram'ları tarafından önesürülen W ve Z bozonlarının daha ağır eşleridirler.
- .
- , nötrino kütlesini açıklayabilmek için önesürülmüş parçacık.
kutup simetrisini içeren kuramlar tarafından önesürülen parçacıklardır.
manyetik yükü sıfırdan farklı olan parçacıklardır, bazı
Takyon ışık hızını alarında yer alırlar.şan teorik sanal parçacıktır, kütlesi yoktur.
Preon kuark ve leptonların altyapıtaşı olduğu söylenen parçacıktır ama bilinen bütün çarpıştırıcı deneyleri bunun aksini göstermiştir.
Yoğun madde
Yüksek enerji parçacık fiziğinin eşitlikleri dikkat çekecek şekilde yoğun madde fiziğinin denklemleri ile benzerlik göstermektedir. Bunun sonucu olarak parçacık fiziğine ait pek çok kuram yoğun madde fiziğinde de işlev görmektedir. olarak adlandırılan eksitasyon seçilimi yaratılabilir ve keşfedilebilir. Bunlar :
- Fononlar kristal kafesler içerisinde var olan titreşim kipleri olarak tanımlanırlar.
- Eksitonlar elektron ve bileşik hali olarak tanımlanırlar.
- bir uyumlu eksitasyonlarıdırlar.
- fotonlar ile diğer quasi-parçacıkların karışımlarıdır.
- bir materyalin içerisinde ionlar tarafından çevrilmiş hareket halinde olan yüklü (quasi-) parçacıklardır.
- bir materyalin içerisinde elektron spinlerinin uyumlu eksistasyonlarıdır.
Hıza göre sınıflandırma
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- S. Eidelman; ve diğerleri. (2004). ""Review of Particle Physics"". Physics Letters B. Cilt 592. s. 1. (All information on this list, and more, can be found in the extensive, annually-updated review by the Particle Data Group7 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- Joseph F. Alward, , Department of Physics, University of the Pacific
- , The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parcacik fiziginde su anda bilinen ve kuramsal olan temel parcaciklari ve bu parcaciklarla olusturulabilen bilesik parcaciklari iceren listedir Temel parcaciklarTemel parcaciklar olculebilir bir ic yapi icermeyen parcaciklardir yani daha kucuk parcaciklardan olusmamislardir Kuantum alan teorisinin temel yapitaslaridirlar Temel parcaciklar spinlerine gore siniflandirilabilirler Fermiyonlarin spini iken bozon kuvvetlerin spini 1 dir Standart Model Parcacik fiziginde Standart Model temel parcaciklarinin fiziksel yapilarinin gunumuzde anlasilan seklidir Higgs bozonu dahil tum standart model parcaciklari gozlenebilmistir Fermiyonlar yarim spin Protonun kuark yapisi 2 yukari kuark ve 1 asagi kuark Fermiyonlarin yari tam sayi spinleri vardir bilinen tum temel fermiyonlar icinse bu deger dir Her fermiyonun ayri bir bulunur Fermiyonlar maddenin temel yapitasidir ile etkilesimlerine gore siniflandirilirlar Standart model de 12 temel fermiyon bulunur alti kuark ve alti lepton Kuarklar Kuarklar renk kuvveti ile etkilesirler Kendi zit parcaciklari antikuark olarak bilinir Kuarklarin alti farkli cesnisi vardir Yukari Asagi Garip Tilsim Alt UstLeptonlar Leptonlar renk kuvveti ile etkilesirler Kendi anti parcaciklari antilepton olarak bilinir elektronun antiparcacigi tarihsel nedenlerle pozitron olarak bilinir Alti lepton vardir Uygun zit parcaciklariyla Elektron ve pozitron Elektron notrino ve elektron antinotrino Muon ve antimuon Muon notrino ve muon antinotrino ve antitauon Tau notrino ve tau antinotrinoBozon tam sayi spin Bozonlarin tam sayi spinleri vardir Doganin temel kuvvetleri ayar bozonlari tarafindan saglanir kutle ise Higgs bozonu tarafindan kullanilacak sekilde varsayilmistir Standart Modele ve gravitonu saglamak icin hem dogrusallastirilmis genel gorelilik hem de dogrusallastirilmis gore temel bozonlar Isim Yuk e Spin Kutle GeV Araci kuvvet VarlikFoton 0 1 0 Elektromanyetizma OnaylanmisW 1 1 80 4 Zayif cekirdek kuvveti OnaylanmisZ0 0 1 91 2 Zayif cekirdek kuvveti OnaylanmisGluon 0 1 0 Guclu cekirdek kuvveti OnaylanmisGraviton 0 2 0 Yercekimi OnaylanmamisHiggs 0 0 gt 112 Asagi bakiniz Onaylanmis Higgs bozonu spin 0 tarafindan parcacik kutlelerinin kokenini aciklamak icin gereklidir Higgs mekanizmasi olarak bilinen bir surecle Higgs bozonu ve diger Standart Model fermiyonlari SU 2 ayar simetrisinin kendiliginden simetri kirilmasi ile kutle kazanir Ancak dikkat edilmelidir ki kutlenin kokenini aciklayan Higgs mekanizmasi ve bazi diger kuramlar Higgs bozonunun varligini aciklayamamaktadir graviton henuz gozlemlenememistir CERN de Higgs bozonu 14 Mart 2013 te 126 5GeV enerji seviyesinde 5 sigma dogrulugunda yani 99 4 gozlemlenmistir Kuramsal parcaciklar kurami daha fazla parcacigin varligini onermektedir 2008 itibariyla hicbiri deneysel olarak onaylanmamistir spin fotonun superesidir spin gluonun superesidir Gravitino spin 3 2 yer alan gravitonun superesidir Notralino spin birkac notr Standart Model parcaciginin superesinin Karanlik madde icin basi ceken adaydir Yuklu bozonlarin eslerine ismi verilir Steril notrinolar Standart Model e bircok eklentiyle gelmistir ve sonuclarini aciklamak icin gerekli olabilir ve spin 0 Standart Model deki fermiyonlarin supersimetrik esleridir Diger teoriler ek bozonlarin varligini ongormektedir Higgs spin 0 kutlenin kokeninin SU 2 ayar simetrisinin kendiliginden simetri kirilmasi ile olustugunu ileri surer Graviton spin 2 kuantum kutlecekimi kuramlarinda kutlecekimini aciklamak icin one surulmus bir parcacik turudur spin 0 and spin 1 Aksiyon spin 0 guclu CP sorununu cozmek icin one surulmus pseudoskalar parcaciktir supersimetrik genislemin erinde aksiyon ile birlikte bir supercokluluk olusturmaktadirlar bran uzayi modellerinde oldugu varsayilan parcaciktir Buyuk Birlesim Kuram lari tarafindan onesurulen W ve Z bozonlarinin daha agir esleridirler notrino kutlesini aciklayabilmek icin onesurulmus parcacik kutup simetrisini iceren kuramlar tarafindan onesurulen parcaciklardir manyetik yuku sifirdan farkli olan parcaciklardir bazi Takyon isik hizini alarinda yer alirlar san teorik sanal parcaciktir kutlesi yoktur Preon kuark ve leptonlarin altyapitasi oldugu soylenen parcaciktir ama bilinen butun carpistirici deneyleri bunun aksini gostermistir Yogun maddeYuksek enerji parcacik fiziginin esitlikleri dikkat cekecek sekilde yogun madde fiziginin denklemleri ile benzerlik gostermektedir Bunun sonucu olarak parcacik fizigine ait pek cok kuram yogun madde fiziginde de islev gormektedir olarak adlandirilan eksitasyon secilimi yaratilabilir ve kesfedilebilir Bunlar Fononlar kristal kafesler icerisinde var olan titresim kipleri olarak tanimlanirlar Eksitonlar elektron ve bilesik hali olarak tanimlanirlar bir uyumlu eksitasyonlaridirlar fotonlar ile diger quasi parcaciklarin karisimlaridir bir materyalin icerisinde ionlar tarafindan cevrilmis hareket halinde olan yuklu quasi parcaciklardir bir materyalin icerisinde elektron spinlerinin uyumlu eksistasyonlaridir Hiza gore siniflandirmaBir isiktan daha yavas hareket eder ve durgun kutlesi sifirdan farklidir Bir isik hizinda hareket eder ve durgun kutlesi yoktur Bir takyon teorik bir parcaciktir isiktan hizli hareket eder ve sanal durgun kutlesi vardir Ayrica bakinizPeriyodik tablo Standart ModelKaynakcaS Eidelman ve digerleri 2004 Review of Particle Physics Physics Letters B Cilt 592 s 1 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link All information on this list and more can be found in the extensive annually updated review by the Particle Data Group7 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Joseph F Alward Department of Physics University of the Pacific The Columbia Encyclopedia Sixth Edition 2001