Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Patrice Émery Lumumba (doğum adı Élias Okit'Asombo) (d. 2 Temmuz 1925 - ö. 17 Ocak 1961), Kongolu siyasetçi. Lumumba, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı olarak 1960 yılında başbakanlık makamına gelmiştir.
| Patrice Lumumba | |
|---|---|
 | |
| Kongo Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı | |
| Görev süresi 24 Haziran 1960 - 14 Eylül 1960 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 2 Temmuz 1925 , Belçika Kongosu |
| Ölüm | 17 Ocak 1961 (35 yaşında) Lubumbashi, Katanga Devleti |
Belçika Kongosu'nun bölgesinde Élias Okit'Asombo ismi ile doğdu. Bir misyoner okulunda eğitim gördü ve (Kinşasa) ve 'de (Kisangani) rahip ve gazeteci olarak çalıştı. 1955'te Lumumba bir sendikanın başkanı seçildi ve 'ne katıldı. 1957 yılında zimmete para geçirme iddiasıyla tutuklandı ve bir yıl hapis yattı. Tahliye olduktan sonra 1958'de 'ni kurdu.
1959'da Belçika, Kongo'ya beş yıl içinde bağımsızlığının verilmesini içeren bir planı açıkladı ve Aralık ayında yapılan yerel seçimlerde Kongo Ulusal Hareketi Lumumba'nın tutuklu olmasına rağmen büyük çoğunluk kazandı. Belçika'da 1960 yılında toplanan bir konferans Kongo'ya bağımsızlığın planlandan önce, Mayıs'ta yapılacak seçimleri takiben Haziran 1960'ta verilmesini kararlaştırdı. Lumumba ve Kongo Ulusal Hareketi 23 Haziran 1960'ta ilk hükûmeti kurdu. Lumumba başbakan ve Joseph Kasavubu devlet başkanı oldu.
Lumumba'nın hükûmet dönemi, Katanga bölgesinin Belçika'nın desteğini alan Moise Tshombe'nin önderliğinde Haziran 1960'ta bağımsızlığını ilan etmesinden kaynaklanan siyasal çatışmalarla belirlendi. Birleşmiş Milletler birliklerin gelmesine rağmen karışıklıklar sürdü ve Lumumba Sovyetler Birliği'nden destek istedi. Lumumba, Eylül'de devlet başkanı Kasavubu tarafından yasallığı şüpheli şekilde görevinden el çektirildi. 14 Eylül'de Albay Joseph Mobutu (daha sonra Mobutu Sese Seko adını aldı) önderliğindeki ve Kasavubu tarafından desteklenen bir askerî cunta yönetimi ele geçirdi. Lumumba 1 Aralık 1960'ta Mobutu'ya bağlı birlikler tarafından tutuklandı. Yakalandığı 'den Leopoldville'e kadar elleri kelepçeli olarak getirildi. Birleşmiş Milletler genel sekreteri General Dag Hammarskjold Kasavubu'yu, Lumumba'ya hukuk çerçevesinde muamele etmeye davet eden bir çağrı yayınladı. Patrice Lumumba cunta tarafından tutuklanmış ancak BM tarafından koruma altına alınmıştır. Leopoldville'deki evi BM tarafından korumaya alınmıştı. Ancak Lumumba bu evden gizlice ayrıldı ve Stan'a ulaşıp devrim hareketini ateşlendirmek istedi. Stan'a geçmek üzere son adım olan arabalı vapura binerken Mobutu'nun askerleri tarafından ele geçirildi. Ele geçirilen ancak tutuklanmayan Lumumba kendi arabasıyla başkente etrafında askeri araçlarla ilerlerken yol kenarında bulunan BM temsilciliğine sığınır ancak BM sadece evinin sınırlarında olduğunda onu korumakla görevli olduklarını belirtti. BM'nin sığınma isteğini geri çevirmesinin ardından Devrik Başbakan Patrice Lumumba askerler tarafından tutuklanarak başkente işkence altında götürüldü. SSCB Hammarskjold'u ve batılı hükûmetleri Lumumba'nın tutuklanmasının sorumluları olarak kınadı ve derhal serbest bırakılması için çağrıda bulundu.
BM Güvenlik Konseyi, Lumumba'nın derhal serbest bırakılmasını ve Kongo hükûmetinin başı olarak görevinin derhal iade edilmesini, Mobutu'ya bağlı güçlerin silahsızlandırılmasını ve Belçika'lıların zaman kaybetmeden Kongo'yu terk etmesini sağlamaya çağıran SSCB'nin taleplerini değerlendirmek üzere 7 Aralık'ta bir toplantı yapmaya çağırdı. Sovyet delegesi ABD'nin taleplerini reddetti ve güvenlik konseyi başkanlığından istifa ederek görüşmeleri terk etti.
Lumumba'nın kendisini yakalayanlar tarafından işkenceye uğradığını bildiren bir BM raporunun ortaya çıkmasından (9 Aralık) sonra taraftarlarından bazıları Lumumba 48 saat içinde serbest bırakılmazsa ülkedeki tüm Belçikalılar'ı tutuklayacakları ve "bazılarının başını kesmeye başlayacakları" tehdidinde bulundular.
BM karşıtı sesler Yugoslavya, Birleşik Arap Emirlikleri, Seylan, Endonezya, Fas ve Gine'nin Kongo BM misyonunda bulunan askerlerini çekeceklerini duyurmasıyla daha da güçlendi. Yine de Sovyetler'in Lumumba yanlısı 14 Aralık tarihli karar tasarısı 8'e karşı 2 oyla reddedildi. Aynı gün General Hammarskjold'un emrine Kongo meselesinin üstesinden gelmesi için daha çok askerî güç veren karar tasarısı Sovyetler Birliği tarafından veto edildi.
Patrice Lumumba tutuklu bulunduğu başkentteki hapishaneden alınarak Joseph Kasavubu ve Joseph Mobutu'nun emri ile bağımsızlığını ilan eden ve Lumumba'nın siyasi alandaki baş düşmanı Tshombe'nin emrinde bulunan Katanga bölgesine arkadaşları ve ile sevk edildi.
Buraya sevk edilen Lumumba ve arkadaşları aynı gün kurşuna dizildi. İnfazın ardından cesedi sülfürik asit ile eritilerek yok edildi. Acelece gerçekleştirilen bu infaz halka duyurulmadı ve şartların sağlanması beklendi. Lumumba ve arkadaşlarının infazı halka 2 ay sonra duyuruldu. BM önünde 2 ay boyunca gösteriler yapan Lumumba'nın eşi Pauline Opango ise BM görevlileri tarafından sürekli kovuldu.
Şubat 2002'de Belçika hükûmeti "Lumumba'nın öldürülmesine giden olaylarda inkar edilemez bir sorumluluk payına sahip olduğunu" kabul eden bir açıklama yayımladı.
Temmuz 2002'de ABD hükûmeti CIA'in, Lumumba karşıtlarına para ve politik destek yardımında bulunarak ve Mobutu'ya silah ve askeri eğitim sağlayarak Lumumba'nın öldürülmesinde rol oynadığını ortaya çıkaran belgeleri açıkladı.
Cesedinin eritilerek yok edilmesinden sonra vücudundan geriye kalan tek parça olan dişi 20 Haziran 2022'de 61 yıl sonra Brüksel, Egmont Sarayı'nda ailesine teslim edildi. Törene Lumumba'nın ailesinin yanı sıra Belçika Kralı Philippe, Belçika Başbakanı Alexander De Croo ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti Devlet Başkanı Félix Tshisekedi katıldı.
Galeri
-
![image]()
Patrice Lumumba -
![image]()
Lumumba, cezaevi çıkışı yaralı bileklerini gösteriyor (1960) -
![image]()
Lumumba, 1961'de SSCB'de basılan bir hatıra pulunda
Kaynakça
- ^ Fabian, Johannes (1996). Remembering the Present: Painting and Popular History in Zaire. Berkeley: University of California Press. Sayfa 73
- ^ Willame, Jean-Claude (1990). Patrice Lumumba: La crise congolaise revisitée. Paris: Karthala. Sayfa 22, 23, 25)
- ^ Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. Sayfa 76, 502
- ^ Gondola, Ch. Didier (2002). The History of Congo. Greenwood histories of the modern nations (illustrated, annotated ed.). Greenwood Publishing Group, Sayfa 126
- ^ "Belçika hükûmetinden yıllar sonra gelen özür". 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.
- ^ "Başkandan Lumumba için ölüm emri". 4 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.
- ^ "Belçika, Kongo'nun öldürülen ilk başbakanı Lumumba'nın dişini 61 yıl sonra ailesine teslim etti". BBC Türkçe. 20 Haziran 2022. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2022.
- İngilizce Vikipedi Patrice Lumumba maddesi
Dış bağlantılar
- Afrika'nın Yüreğinde Sabah (Şiir) Patrice Lumumba 8 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Patrice Emery Lumumba dogum adi Elias Okit Asombo d 2 Temmuz 1925 o 17 Ocak 1961 Kongolu siyasetci Lumumba Afrika ulkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti nin ilk basbakani olarak 1960 yilinda basbakanlik makamina gelmistir Patrice LumumbaKongo Demokratik Cumhuriyeti BasbakaniGorev suresi 24 Haziran 1960 14 Eylul 1960Yerine geldigi Makam olusturulduYerine gelenKisisel bilgilerDogum 2 Temmuz 1925 Belcika KongosuOlum 17 Ocak 1961 35 yasinda Lubumbashi Katanga Devleti Belcika Kongosu nun bolgesinde Elias Okit Asombo ismi ile dogdu Bir misyoner okulunda egitim gordu ve Kinsasa ve de Kisangani rahip ve gazeteci olarak calisti 1955 te Lumumba bir sendikanin baskani secildi ve ne katildi 1957 yilinda zimmete para gecirme iddiasiyla tutuklandi ve bir yil hapis yatti Tahliye olduktan sonra 1958 de ni kurdu 1959 da Belcika Kongo ya bes yil icinde bagimsizliginin verilmesini iceren bir plani acikladi ve Aralik ayinda yapilan yerel secimlerde Kongo Ulusal Hareketi Lumumba nin tutuklu olmasina ragmen buyuk cogunluk kazandi Belcika da 1960 yilinda toplanan bir konferans Kongo ya bagimsizligin planlandan once Mayis ta yapilacak secimleri takiben Haziran 1960 ta verilmesini kararlastirdi Lumumba ve Kongo Ulusal Hareketi 23 Haziran 1960 ta ilk hukumeti kurdu Lumumba basbakan ve Joseph Kasavubu devlet baskani oldu Lumumba nin hukumet donemi Katanga bolgesinin Belcika nin destegini alan Moise Tshombe nin onderliginde Haziran 1960 ta bagimsizligini ilan etmesinden kaynaklanan siyasal catismalarla belirlendi Birlesmis Milletler birliklerin gelmesine ragmen karisikliklar surdu ve Lumumba Sovyetler Birligi nden destek istedi Lumumba Eylul de devlet baskani Kasavubu tarafindan yasalligi supheli sekilde gorevinden el cektirildi 14 Eylul de Albay Joseph Mobutu daha sonra Mobutu Sese Seko adini aldi onderligindeki ve Kasavubu tarafindan desteklenen bir askeri cunta yonetimi ele gecirdi Lumumba 1 Aralik 1960 ta Mobutu ya bagli birlikler tarafindan tutuklandi Yakalandigi den Leopoldville e kadar elleri kelepceli olarak getirildi Birlesmis Milletler genel sekreteri General Dag Hammarskjold Kasavubu yu Lumumba ya hukuk cercevesinde muamele etmeye davet eden bir cagri yayinladi Patrice Lumumba cunta tarafindan tutuklanmis ancak BM tarafindan koruma altina alinmistir Leopoldville deki evi BM tarafindan korumaya alinmisti Ancak Lumumba bu evden gizlice ayrildi ve Stan a ulasip devrim hareketini ateslendirmek istedi Stan a gecmek uzere son adim olan arabali vapura binerken Mobutu nun askerleri tarafindan ele gecirildi Ele gecirilen ancak tutuklanmayan Lumumba kendi arabasiyla baskente etrafinda askeri araclarla ilerlerken yol kenarinda bulunan BM temsilciligine siginir ancak BM sadece evinin sinirlarinda oldugunda onu korumakla gorevli olduklarini belirtti BM nin siginma istegini geri cevirmesinin ardindan Devrik Basbakan Patrice Lumumba askerler tarafindan tutuklanarak baskente iskence altinda goturuldu SSCB Hammarskjold u ve batili hukumetleri Lumumba nin tutuklanmasinin sorumlulari olarak kinadi ve derhal serbest birakilmasi icin cagrida bulundu BM Guvenlik Konseyi Lumumba nin derhal serbest birakilmasini ve Kongo hukumetinin basi olarak gorevinin derhal iade edilmesini Mobutu ya bagli guclerin silahsizlandirilmasini ve Belcika lilarin zaman kaybetmeden Kongo yu terk etmesini saglamaya cagiran SSCB nin taleplerini degerlendirmek uzere 7 Aralik ta bir toplanti yapmaya cagirdi Sovyet delegesi ABD nin taleplerini reddetti ve guvenlik konseyi baskanligindan istifa ederek gorusmeleri terk etti Lumumba nin kendisini yakalayanlar tarafindan iskenceye ugradigini bildiren bir BM raporunun ortaya cikmasindan 9 Aralik sonra taraftarlarindan bazilari Lumumba 48 saat icinde serbest birakilmazsa ulkedeki tum Belcikalilar i tutuklayacaklari ve bazilarinin basini kesmeye baslayacaklari tehdidinde bulundular BM karsiti sesler Yugoslavya Birlesik Arap Emirlikleri Seylan Endonezya Fas ve Gine nin Kongo BM misyonunda bulunan askerlerini cekeceklerini duyurmasiyla daha da guclendi Yine de Sovyetler in Lumumba yanlisi 14 Aralik tarihli karar tasarisi 8 e karsi 2 oyla reddedildi Ayni gun General Hammarskjold un emrine Kongo meselesinin ustesinden gelmesi icin daha cok askeri guc veren karar tasarisi Sovyetler Birligi tarafindan veto edildi Patrice Lumumba tutuklu bulundugu baskentteki hapishaneden alinarak Joseph Kasavubu ve Joseph Mobutu nun emri ile bagimsizligini ilan eden ve Lumumba nin siyasi alandaki bas dusmani Tshombe nin emrinde bulunan Katanga bolgesine arkadaslari ve ile sevk edildi Buraya sevk edilen Lumumba ve arkadaslari ayni gun kursuna dizildi Infazin ardindan cesedi sulfurik asit ile eritilerek yok edildi Acelece gerceklestirilen bu infaz halka duyurulmadi ve sartlarin saglanmasi beklendi Lumumba ve arkadaslarinin infazi halka 2 ay sonra duyuruldu BM onunde 2 ay boyunca gosteriler yapan Lumumba nin esi Pauline Opango ise BM gorevlileri tarafindan surekli kovuldu Subat 2002 de Belcika hukumeti Lumumba nin oldurulmesine giden olaylarda inkar edilemez bir sorumluluk payina sahip oldugunu kabul eden bir aciklama yayimladi Temmuz 2002 de ABD hukumeti CIA in Lumumba karsitlarina para ve politik destek yardiminda bulunarak ve Mobutu ya silah ve askeri egitim saglayarak Lumumba nin oldurulmesinde rol oynadigini ortaya cikaran belgeleri acikladi Cesedinin eritilerek yok edilmesinden sonra vucudundan geriye kalan tek parca olan disi 20 Haziran 2022 de 61 yil sonra Bruksel Egmont Sarayi nda ailesine teslim edildi Torene Lumumba nin ailesinin yani sira Belcika Krali Philippe Belcika Basbakani Alexander De Croo ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti Devlet Baskani Felix Tshisekedi katildi GaleriPatrice Lumumba Lumumba cezaevi cikisi yarali bileklerini gosteriyor 1960 Lumumba 1961 de SSCB de basilan bir hatira pulundaKaynakca Fabian Johannes 1996 Remembering the Present Painting and Popular History in Zaire Berkeley University of California Press Sayfa 73 Willame Jean Claude 1990 Patrice Lumumba La crise congolaise revisitee Paris Karthala Sayfa 22 23 25 Kanyarwunga Jean I N 2006 Republique democratique du Congo Les generations condamnees Deliquescence d une societe precapitaliste Paris Publibook Sayfa 76 502 Gondola Ch Didier 2002 The History of Congo Greenwood histories of the modern nations illustrated annotated ed Greenwood Publishing Group Sayfa 126 Belcika hukumetinden yillar sonra gelen ozur 7 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Kasim 2016 Baskandan Lumumba icin olum emri 4 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Kasim 2016 Belcika Kongo nun oldurulen ilk basbakani Lumumba nin disini 61 yil sonra ailesine teslim etti BBC Turkce 20 Haziran 2022 20 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2022 Ingilizce Vikipedi Patrice Lumumba maddesiDis baglantilarAfrika nin Yureginde Sabah Siir Patrice Lumumba 8 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde