Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
La Plata yunusu (Pontoporia blainvillei) Güney Amerika'nın güneydoğusunda Atlas Okyanusu kıyılarında bulunan bir yunus türüdür. Taksonomik olarak nehir yunusları grubunun bir üyesi olan La Plata yunusu, tatlısuda yaşayan diğer üç nehir yunusu türünün aksine okyanusta ve tuzlusu haliçlerinde yaşar.
| La Plata yunusu | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Pontoporia blainvillei Gervais & d'Orbigny, 1844 | ||||||||||||||||||
 La Plata yunusu doğal yaşam alanı |
Taksonomi
La Plata yunusu cinsindeki tek türdür. İlk olarak 1844'te Paul Gervais ve Alcide d'Orbigny tarafından tanımlanmıştır. Türün ismi olan blainvillei Fransız zoolog Henri Marie Ducrotay de Blainville'in anısına verilmiştir. La Plata yunusu, Arjantin ve Uruguay'da kullanılan Franciscana adıyla da bilinir. Brezilya'da Toninha ve Cachimbo diye de adlandırılmaktadır.
Fiziksel tanımlama
La Plata yunusu, deniz memelileri arasında gövdesine oranla en uzun ağza sahiptir, erişkin erkeklerde bu oran %15'e kadar ulaşır. Erkekler 1,6 metreye, dişiler ise 1,8 metreye kadar büyür. Gövde rengi grimsi kahverengidir ve vücudun alt kısmı daha açık renklidir. Gövde boyutlarına göre yan yüzgeçlerde hem geniş hem de büyüktür. Gövdeye bağlandığı yerde daralan yan yüzgeçler hemen hemen üçgen şeklindedir. Yan yüzgeçlerin arka kenarları testere gibi dişlidir. Yarımay şeklindeki havadeliği boyundaki sanki yunus kafasını yukarıya doğru kaldırıyormuş izlenimi veren bir deri kırışıklığının hemen önünde yer alır. gövdeye bağlandığı kısım uzundur ve yüzgecin ucu yuvarlaktır.
Ağırlığı 50 kg.'a ulaşan La Plata yunusu 20 yıl kadar yaşar. Hamillelik süresi 10-11 aydır ve yavrular birkaç yıl içinde erişkin hâle gelir. Dişiler beş yaşına geldikten sonra doğurabilir.
Yunus göze çarpmayacak şekilde yavaş ve akıcı bir şekilde hareket eder ve haliçteki koşullar oldukça sakin olmadığı sürece görülmeleri çok zordur. Genel olarak tek başına ya da küçük gruplar hâlinde yüzerler. İstisna olarak 15 yunustan oluşan gruplar görülmüştür. La Plata yunusu deniz tabanından beslenir. Yunusların bağırsaklarının incelenmesi sonucunda en az 24 farklı tür balık yedikleri görülmüştür. Ayrıca ahtapot, mürekkep balığı ve karides de avlayan La Plata yunusları orkalar ve çeşitli köpekbalığı türleri tarafından avlanır.
Doğal yaşam alanı
La Plata yunusu Güney Amerika'nın güneydoğusunda Atlas Okyanusu kıyısında ve Rio de la Plata'nın halicinde bulunur. Kuzeyde Brezilya yakınlarındaki Oğlak Dönencesi'nden güneyde Arjantin Valdés Yarımadası'na kadar bir alanda yaşar. Nehir yunusları ailesi içinde tatlısuda değil de denizde ve tuzlusu haliçlerinde yaşayan tek türdür. Her ne kadar bazı yunuslar yaşamlarını nehir sistemleri dışında geçirse de birçok bireyin yaşamlarını nehir sistemleri içinde geçirdiği ve hiçbir zaman denize açılmadıkları bilinmektedir.
Koruma
La Plata yunusu IUCN Kırmızı Liste'sinde "eksik veri" kategorisinde listelenmiştir. Ancak bu kategori, koruma yanlıları tarafından her yıl ağlara takılarak oluşan kazalar nedeniyle yunus ölümlerinin yunus türü popülasyonun düzenli bir sayıda kalmasını engelleyeceği konusundaki endişelerini maskelemektedir. Bu yunus türü aynı zamanda kıyılarda yapılan trol avcılığı nedeniyle de tehdit altındadır. 1970'lerde tutulan kayıtlara göre ölümler daha çok Uruguay sahilinde yaygınken son zamanlardaki araştırmalar artık Brezilya'nın güney sahilleri ile ve Arjantin sahillerinde bulunan ağların daha tehlikeli olduğunu göstermektedir. Her üç ülkeden de biliminsanları bu konudaki endişelerini dile getirmiş ve bu yunusların kötü durumlarının vurgulanması için uluslararası yardım isteğinde bulunmuşlardır. La Plata yunusu popülasyonu ve yıllık popülasyon değişimi bilinmemektedir.
Notlar
- ^ Balinalar Uzmanlık Grubu (1996). Pontoporia blainvillei. 20 Mayıs 2008[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2006 IUCN Kırmızı Liste. IUCN 2006. 12 Mayıs 2006'da çekildi. Bilgibankası girişinde bu türün neden tehdit altında olduğu açıklanmaktadır.
- ^ Dolphins, Whales and Porpoises: 2002–2010 Conservation Action Plan for the World's Cetaceans. IUCN/SSC Cetacean Specialist Group 2003, Reeves et al. s.53
Dış bağlantılar
- ARKive -
- Dolphins, Whales and Porpoises: 2002-2010 Conservation Action Plan for the World's Cetaceans, Reeves, Smith, Crespo and Notarbartolo di Sciara. Çevrimiçi olarak12 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
La Plata yunusu Pontoporia blainvillei Guney Amerika nin guneydogusunda Atlas Okyanusu kiyilarinda bulunan bir yunus turudur Taksonomik olarak nehir yunuslari grubunun bir uyesi olan La Plata yunusu tatlisuda yasayan diger uc nehir yunusu turunun aksine okyanusta ve tuzlusu haliclerinde yasar La Plata yunusuKorunma durumuDurumu belirsiz IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CetaceaAlt takim OdontocetiUst familya PlatanistoideaFamilya Pontoporiidae Gray 1870Cins PontoporiaTur P blainvilleiIkili adlandirmaPontoporia blainvillei Gervais amp d Orbigny 1844La Plata yunusu dogal yasam alaniTaksonomiLa Plata yunusu cinsindeki tek turdur Ilk olarak 1844 te Paul Gervais ve Alcide d Orbigny tarafindan tanimlanmistir Turun ismi olan blainvillei Fransiz zoolog Henri Marie Ducrotay de Blainville in anisina verilmistir La Plata yunusu Arjantin ve Uruguay da kullanilan Franciscana adiyla da bilinir Brezilya da Toninha ve Cachimbo diye de adlandirilmaktadir Fiziksel tanimlamaLa Plata yunusu deniz memelileri arasinda govdesine oranla en uzun agza sahiptir eriskin erkeklerde bu oran 15 e kadar ulasir Erkekler 1 6 metreye disiler ise 1 8 metreye kadar buyur Govde rengi grimsi kahverengidir ve vucudun alt kismi daha acik renklidir Govde boyutlarina gore yan yuzgeclerde hem genis hem de buyuktur Govdeye baglandigi yerde daralan yan yuzgecler hemen hemen ucgen seklindedir Yan yuzgeclerin arka kenarlari testere gibi dislidir Yarimay seklindeki havadeligi boyundaki sanki yunus kafasini yukariya dogru kaldiriyormus izlenimi veren bir deri kirisikliginin hemen onunde yer alir govdeye baglandigi kisim uzundur ve yuzgecin ucu yuvarlaktir Agirligi 50 kg a ulasan La Plata yunusu 20 yil kadar yasar Hamillelik suresi 10 11 aydir ve yavrular birkac yil icinde eriskin hale gelir Disiler bes yasina geldikten sonra dogurabilir Yunus goze carpmayacak sekilde yavas ve akici bir sekilde hareket eder ve halicteki kosullar oldukca sakin olmadigi surece gorulmeleri cok zordur Genel olarak tek basina ya da kucuk gruplar halinde yuzerler Istisna olarak 15 yunustan olusan gruplar gorulmustur La Plata yunusu deniz tabanindan beslenir Yunuslarin bagirsaklarinin incelenmesi sonucunda en az 24 farkli tur balik yedikleri gorulmustur Ayrica ahtapot murekkep baligi ve karides de avlayan La Plata yunuslari orkalar ve cesitli kopekbaligi turleri tarafindan avlanir Dogal yasam alaniLa Plata yunusu Guney Amerika nin guneydogusunda Atlas Okyanusu kiyisinda ve Rio de la Plata nin halicinde bulunur Kuzeyde Brezilya yakinlarindaki Oglak Donencesi nden guneyde Arjantin Valdes Yarimadasi na kadar bir alanda yasar Nehir yunuslari ailesi icinde tatlisuda degil de denizde ve tuzlusu haliclerinde yasayan tek turdur Her ne kadar bazi yunuslar yasamlarini nehir sistemleri disinda gecirse de bircok bireyin yasamlarini nehir sistemleri icinde gecirdigi ve hicbir zaman denize acilmadiklari bilinmektedir KorumaLa Plata yunusu IUCN Kirmizi Liste sinde eksik veri kategorisinde listelenmistir Ancak bu kategori koruma yanlilari tarafindan her yil aglara takilarak olusan kazalar nedeniyle yunus olumlerinin yunus turu populasyonun duzenli bir sayida kalmasini engelleyecegi konusundaki endiselerini maskelemektedir Bu yunus turu ayni zamanda kiyilarda yapilan trol avciligi nedeniyle de tehdit altindadir 1970 lerde tutulan kayitlara gore olumler daha cok Uruguay sahilinde yayginken son zamanlardaki arastirmalar artik Brezilya nin guney sahilleri ile ve Arjantin sahillerinde bulunan aglarin daha tehlikeli oldugunu gostermektedir Her uc ulkeden de biliminsanlari bu konudaki endiselerini dile getirmis ve bu yunuslarin kotu durumlarinin vurgulanmasi icin uluslararasi yardim isteginde bulunmuslardir La Plata yunusu populasyonu ve yillik populasyon degisimi bilinmemektedir Notlar Balinalar Uzmanlik Grubu 1996 Pontoporia blainvillei 20 Mayis 2008 Tarih uyusmuyor tarihinde Wayback Machine sitesinde 2006 IUCN Kirmizi Liste IUCN 2006 12 Mayis 2006 da cekildi Bilgibankasi girisinde bu turun neden tehdit altinda oldugu aciklanmaktadir Dolphins Whales and Porpoises 2002 2010 Conservation Action Plan for the World s Cetaceans IUCN SSC Cetacean Specialist Group 2003 Reeves et al s 53Dis baglantilarARKive Dolphins Whales and Porpoises 2002 2010 Conservation Action Plan for the World s Cetaceans Reeves Smith Crespo and Notarbartolo di Sciara Cevrimici olarak12 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde