Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Katil balina (Orcinus orca), Orka olarak da bilinir, okyanus yunusları ailesinin en iri üyesidir. Yayılım genişliği olarak dünyada en yaygın ikinci memelidir (insanlardan sonra) ve tüm okyanuslarda bulunur. Çok yönlü bir yırtıcıdır ve balık, deniz kaplumbağası, kuş, fok, köpek balıkları ve hatta diğer genç ve küçük yunusları yer. Bu şekilde deniz besin zincirinin en üst noktasındadır. Katil balina ayrıca diğer balinalara özellikle gri balinalara da saldırır.
| Katil balina | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Orcinus orca Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||||||||
 Katil balinanın yaşam alanları (mavi renkle gösterilmiştir) |
"Katil balina" adı hayvanın muhteşem ve korkusuz bir deniz memelisi olarak ününü yansıtır. Günümüzde Orka balina olarak görülmez (daha geniş anlamda tüm Cetacean'ların balina olduğu gerçeği dışında) ve insanlar için tehlikeli değildir. Doğada Orka'nın bir insana saldırısı kaydedilmemiştir. Bununla birlikte deniz parklarında tutsak olarak tutulan Orkaların terbiyecilerine saldırdıklarına dair raporlar vardır.
Adlandırma
“Orka” adı bu hayvanlara ilk olarak antik Romalılar tarafından verilmiştir. Büyük olasılıkla Yunanca ὄρυξ sözcüğünden ödünç alınmıştır. Bu sözcük (diğer şeylerin yanında) bir tür balina için kullanılmaktaydı.
“Katil balina” adı İngilizcede geniş olarak kullanılmaktadır. Ancak 1960'lardan itibaren “orka”nın türün adı olarak kullanımının popülaritesi düzenli olarak artmıştır ve şu anda bu alandaki insanlar arasında geleneksel olarak kullanılan “katil balina”dan daha popülerdir.
Değişikliğin birden fazla nedeni vardır. İlk olarak gerçekte “yunus” olan bir türün adında “balina” sözcüğünün geçmesi karışıklık yaratmaktadır. İkinci olarak tür diğer Avrupa dillerinin çoğunda “orka” olarak kullanılmaktadır.
Fiziksel özellikleri
Hayvanların ayırt edici özellikleri olarak sırtı siyah, göğüs ve yanları beyazdır. Göz üstlerinde ve arkasında da beyaz lekeler bulunmaktadır. Gövdeleri ağır ve tıknazdır ve büyük bir sahiplerdir. Sırt yüzgeçlerinin arkasında koyu gri bir leke bulunur. Erkeklerin uzunlukları 9,5 m'ye kadar olabilir ve ağırlıkları 6 tondan fazladır. Dişileri 1000 kg daha küçüktür; en fazla 8.5 m uzunluğunda olurlar ve ağırlıkları yaklaşık 5 tondur. Yavru katil balinalar doğduklarında 180 kg'dır ve uzunlukları yaklaşık 2,4 m'dir. Çoğu yunustan farklı olarak katil balina'nın kuyruk yüzgeci büyük ve yuvarlaktır; diğer yunus türlerinden farklı olarak kısa bir küreğe benzer. Yaklaşık 1,8 m'lik sırt yüzgeci dişilerinkinden daha uzundur ve uzatılmış ikizkenar bir üçgene benzer. Dişilerin sırt yüzgeci ise daha kısadır ve tırpan şeklindedir. Bu yüzgeçlerdeki çentik, kesik ve sıyrıklar her bir yüzgecin ayırt edici özelliklerine ek olarak bilim insanlarına katil balinaları birey olarak tanımalarına yardımcı olur.
Büyük erkek katil balinaların özellikleri çok ayırt edicidir ve diğer deniz yaratıklarıyla karıştırılmaları gibi bir olasılık yoktur. Ilıman sularda uzaktan görüldüklerinde dişiler ve gençler Yalancı Katil Balina ya da Risso Yunusu gibi diğer türlerle karıştırılabilirler. Ayrıca sırtlarındaki keser belirgin bir şekilde dik ve uzundur.
Yaşam alanları
Katil balinalar insandan sonra dünyada ikinci en yaygın memelidir. Tüm okyanuslarda ve Akdeniz ve Umman Denizi dahil çoğu denizlerde (cetacean'lar için olağan dışı olarak) bulunurlar. Bununla birlikte daha düşük ısı ve kutup bölgelerini tercih ederler. Bazen derin sularda görülmekle birlikte, genellikle kıyısal alanları tercih ederler.
Katil balinalar özellikle Kanada'nın Alaska'ya doğru kıvrıldığı kuzeydoğu Büyük Okyanus havzasında, İzlanda kıyılarında ve kuzey Norveç kıyılarında yoğun olarak bulunur. Düzenli olarak Antarktika sularında yakınlarında görülürler ve buz kütlesinin altında belugalar gibi hava ceplerinde nefes alarak yaşama tehlikesini göze aldıklarına inanılır. Kuzey Kutbu’nda, bununla birlikte, kışın nadiren görülürler ve buz kütlesine yaklaşmazlar. Yazın bu suları ziyaret etmezler.
Sosyal etkileşim
Katil balinaların karmaşık bir toplumsal gruplaşma yapısı vardır. Temel birim anaerkil ailedir ve aile reisi olarak tek bir dişi (reis anne) ile onun soyunu içerir: reis annenin oğul ve kızları ile o kızların oğul ve kızları da soyun üyeleri olurken, oğulların kız ve oğlan yavruları ise kendi annelerinin üyesi olduğu anaerkil aileye dahil olur. Bu yapı aile ağacı boyunca devam eder. Dişiler doksan yıla kadar yaşayabildikleri için, dört ya da beş nesil katil balinanın aynı ailede yaşıyor olması olağandır. Anaerkil aileler uzun yıllar boyunca oldukça kalıcıdır: bireyler aileden çiftleşmek ya da yiyecek aramak için sadece birkaç saatliğine ve her seferinde birer birey olarak ayrılırlar. Bir aileden bir bireyin kalıcı olarak dışlanması şimdiye kadar kaydedilmemiştir. Kuzeydoğu Büyük Okyanus'ta kaydedilmiş ortalama anaerkil aile büyüklüğü dokuz hayvandır.
Anaerkil aileler, ortalama 18 hayvandan oluşan ve "sürü (pod)" olarak adlandırılabilecek daha büyük aile grupları olarak bir araya gelme eğilimi gösterirler. Bir sürü, yakın akraba olan anaerkil aile parçalarından oluşur ve sürünün bütün üyeleri aynı "aksan"a (bakınız: "Sesleniş/Şarkılar" bölümü) sahiptir. Ailelerin aksine sürüler, yiyecek aramak için her seferinde günler ya da haftalar boyu, sonra tekrar bir araya gelmek üzere, bölünebilirler. Kaydedilmiş en büyük sürü 49 hayvandan oluşur.
Bir sonraki gruplaşma düzeyi "boy (clan)" olarak adlandırılır. Bir boy, benzer aksana sahip sürülerden oluşur. Boy içindeki sürüler arasında, anne tarafından ortak kalıtıma sahip aile parçalarından oluşacak şekilde, yine akrabalık ilişkisi var gibi durmaktadır. Farklı boylar aynı coğrafi alanda yaşayabilir ve farklı boylardan sürülerin birlikte seyahat ettikleri sık sık kaydedilmiştir. Yerleşik sürüler bir boy olarak seyahat etmek için bir araya geldiklerinde, birbirlerine karışmadan önce iki yakın paralel çizgi halinde karşı karşıya gelerek birbirlerini selamlarlar.
Şimdiye kadar bahsedilen oldukça doğal bölümlenmenin aksine, olasılıkla insanlarca ve gelişigüzel bir şekilde ortaya konmuş son gruplaşma katmanı ise "topluluk" olarak adlandırılır. Topluluklar, "düzenli olarak birbirleriyle karıştıkları görülen boyların kümesi" olarak, gevşek bir şekilde tanımlanır. Topluluklar belirgin aile ya da ses kalıpları göstermezler.
Kuzeydoğu Büyük Okyanus'ta belirlenen üç katil balina topluluğu vardır:
- Güney topluluğu : 2005 yılı itibarıyla ve adlı erkek katil balina da sayılmak üzere; 1 boy, 3 sürü ve 92 katil balinadan oluşur.
- Kuzey topluluğu : 2000 yılı itibarıyla; 3 boy, 16 sürü ve 214 katil balinadan oluşur.
- Güney Alaska topluluğu : 2000 yılı itibarıyla; 2 boy, 11 sürü ve 211 katil balinadan oluşur.
Tüm bu hiyerarşik düzenlenmenin yerleşik gruplar için geçerli olduğu dikkate alınmalıdır. Memelilerle beslenen, geçici gruplar genellikle daha küçüktür ve onlar da anaerkil düzene dayansalar da böyle grupların erkeklerinin ayrılıp, tekil hayatlar sürmeleri olasılığı daha fazladır. Ancak, gevşek de olsa, geçici gruplar da aksanları ile tanımlanabilirler.
Katil balinaların günlük davranışları genellikle dört etkinlikten oluşur: besin arama, yolculuk, dinlenme ve sosyalleşme. Katil balinalar sosyalleşme konusunda genellikle heveslidirler ve su üstüne sıçrama (breaching), gözlem duruşu/çıkışı (spyhopping), su yüzeyine kuyruk çarpma (tail-slapping) ve baş aşağı durma (head-stand) olarak adlandırılabilecek çeşitli davranış biçimleri sergilerler. Tüm üyeleri erkek olan gruplar, sıklıkla, sertleşmiş penisleri ile karşılıklı etkileşirler. Bu etkileşme tarzının bir oyunun parçası mı ya da bir baskınlık gösterisi mi olduğu bilinmemektedir.
Beslenme
Kuzey Amerika kıyılarında incelenen 3 "çeşit" orka vardır: yerleşikler, geçici süreliler ve kıyıdan açıkta yüzenler. Yerleşik orkalar sadece balık yer, geçici süreliler fokları ve diğer balinaları (orkaların dışında) yerler. Kıyıdan uzakta yüzenlerin beslenmeleri konusunda fazla bilinen bir şey yoktur.
Orkaların avladıkları türler oldukça farklılık gösterir. Özel topluluklar potansiyel bir avı görmezden gelme pahasına tek bir türe odaklanma eğilimi gösterirler. Örneğin Norveç ve Grönland'daki bazı topluluklar özel olarak ringa balığı avlarlar ve her sonbaharda Norveç kıyılarında balığın göç yolunu izlerler. Bölgedeki diğer topluluklar fokları avlarlar. Orkalar, yedikleri besinler bu kadar farklılık gösteren tek memelidir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Katil balina Orcinus orca Orka olarak da bilinir okyanus yunuslari ailesinin en iri uyesidir Yayilim genisligi olarak dunyada en yaygin ikinci memelidir insanlardan sonra ve tum okyanuslarda bulunur Cok yonlu bir yirticidir ve balik deniz kaplumbagasi kus fok kopek baliklari ve hatta diger genc ve kucuk yunuslari yer Bu sekilde deniz besin zincirinin en ust noktasindadir Katil balina ayrica diger balinalara ozellikle gri balinalara da saldirir Katil balina source source Korunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Cetacea Balinalar Alt takim Odontoceti Disli balinalar Familya DelphinidaeCins OrcinusTur O orcaIkili adlandirmaOrcinus orca Linnaeus 1758Katil balinanin yasam alanlari mavi renkle gosterilmistir Bu hayvanlarin teknelerden hazir yiyecek istedigi bilinir Insanlara cogu aliskindir bazilari bu davranista bulunmaz Cusselerine ragmen cok iyi sicrarlar Katil balina adi hayvanin muhtesem ve korkusuz bir deniz memelisi olarak ununu yansitir Gunumuzde Orka balina olarak gorulmez daha genis anlamda tum Cetacean larin balina oldugu gercegi disinda ve insanlar icin tehlikeli degildir Dogada Orka nin bir insana saldirisi kaydedilmemistir Bununla birlikte deniz parklarinda tutsak olarak tutulan Orkalarin terbiyecilerine saldirdiklarina dair raporlar vardir Adlandirma Orka adi bu hayvanlara ilk olarak antik Romalilar tarafindan verilmistir Buyuk olasilikla Yunanca ὄry3 sozcugunden odunc alinmistir Bu sozcuk diger seylerin yaninda bir tur balina icin kullanilmaktaydi Katil balina adi Ingilizcede genis olarak kullanilmaktadir Ancak 1960 lardan itibaren orka nin turun adi olarak kullaniminin popularitesi duzenli olarak artmistir ve su anda bu alandaki insanlar arasinda geleneksel olarak kullanilan katil balina dan daha populerdir Degisikligin birden fazla nedeni vardir Ilk olarak gercekte yunus olan bir turun adinda balina sozcugunun gecmesi karisiklik yaratmaktadir Ikinci olarak tur diger Avrupa dillerinin cogunda orka olarak kullanilmaktadir Fiziksel ozellikleriSanta Rosa Adasi aciklarindaki orkalar Hayvanlarin ayirt edici ozellikleri olarak sirti siyah gogus ve yanlari beyazdir Goz ustlerinde ve arkasinda da beyaz lekeler bulunmaktadir Govdeleri agir ve tiknazdir ve buyuk bir sahiplerdir Sirt yuzgeclerinin arkasinda koyu gri bir leke bulunur Erkeklerin uzunluklari 9 5 m ye kadar olabilir ve agirliklari 6 tondan fazladir Disileri 1000 kg daha kucuktur en fazla 8 5 m uzunlugunda olurlar ve agirliklari yaklasik 5 tondur Yavru katil balinalar dogduklarinda 180 kg dir ve uzunluklari yaklasik 2 4 m dir Cogu yunustan farkli olarak katil balina nin kuyruk yuzgeci buyuk ve yuvarlaktir diger yunus turlerinden farkli olarak kisa bir kurege benzer Yaklasik 1 8 m lik sirt yuzgeci disilerinkinden daha uzundur ve uzatilmis ikizkenar bir ucgene benzer Disilerin sirt yuzgeci ise daha kisadir ve tirpan seklindedir Bu yuzgeclerdeki centik kesik ve siyriklar her bir yuzgecin ayirt edici ozelliklerine ek olarak bilim insanlarina katil balinalari birey olarak tanimalarina yardimci olur Buyuk erkek katil balinalarin ozellikleri cok ayirt edicidir ve diger deniz yaratiklariyla karistirilmalari gibi bir olasilik yoktur Iliman sularda uzaktan gorulduklerinde disiler ve gencler Yalanci Katil Balina ya da Risso Yunusu gibi diger turlerle karistirilabilirler Ayrica sirtlarindaki keser belirgin bir sekilde dik ve uzundur Yasam alanlariKatil balinalar insandan sonra dunyada ikinci en yaygin memelidir Tum okyanuslarda ve Akdeniz ve Umman Denizi dahil cogu denizlerde cetacean lar icin olagan disi olarak bulunurlar Bununla birlikte daha dusuk isi ve kutup bolgelerini tercih ederler Bazen derin sularda gorulmekle birlikte genellikle kiyisal alanlari tercih ederler Katil balinalar ozellikle Kanada nin Alaska ya dogru kivrildigi kuzeydogu Buyuk Okyanus havzasinda Izlanda kiyilarinda ve kuzey Norvec kiyilarinda yogun olarak bulunur Duzenli olarak Antarktika sularinda yakinlarinda gorulurler ve buz kutlesinin altinda belugalar gibi hava ceplerinde nefes alarak yasama tehlikesini goze aldiklarina inanilir Kuzey Kutbu nda bununla birlikte kisin nadiren gorulurler ve buz kutlesine yaklasmazlar Yazin bu sulari ziyaret etmezler Sosyal etkilesimKatil balinalar gozlem durusu cikisi spyhopping olarak adlandirilabilecek ve sik kullandiklari bir davranisla govdelerini suyun disina cikarirlar Bilimciler arasinda bu davranisin amaci tartisilmaktadir Katil balinalarin karmasik bir toplumsal gruplasma yapisi vardir Temel birim anaerkil ailedir ve aile reisi olarak tek bir disi reis anne ile onun soyunu icerir reis annenin ogul ve kizlari ile o kizlarin ogul ve kizlari da soyun uyeleri olurken ogullarin kiz ve oglan yavrulari ise kendi annelerinin uyesi oldugu anaerkil aileye dahil olur Bu yapi aile agaci boyunca devam eder Disiler doksan yila kadar yasayabildikleri icin dort ya da bes nesil katil balinanin ayni ailede yasiyor olmasi olagandir Anaerkil aileler uzun yillar boyunca oldukca kalicidir bireyler aileden ciftlesmek ya da yiyecek aramak icin sadece birkac saatligine ve her seferinde birer birey olarak ayrilirlar Bir aileden bir bireyin kalici olarak dislanmasi simdiye kadar kaydedilmemistir Kuzeydogu Buyuk Okyanus ta kaydedilmis ortalama anaerkil aile buyuklugu dokuz hayvandir Anaerkil aileler ortalama 18 hayvandan olusan ve suru pod olarak adlandirilabilecek daha buyuk aile gruplari olarak bir araya gelme egilimi gosterirler Bir suru yakin akraba olan anaerkil aile parcalarindan olusur ve surunun butun uyeleri ayni aksan a bakiniz Seslenis Sarkilar bolumu sahiptir Ailelerin aksine suruler yiyecek aramak icin her seferinde gunler ya da haftalar boyu sonra tekrar bir araya gelmek uzere bolunebilirler Kaydedilmis en buyuk suru 49 hayvandan olusur Bir sonraki gruplasma duzeyi boy clan olarak adlandirilir Bir boy benzer aksana sahip surulerden olusur Boy icindeki suruler arasinda anne tarafindan ortak kalitima sahip aile parcalarindan olusacak sekilde yine akrabalik iliskisi var gibi durmaktadir Farkli boylar ayni cografi alanda yasayabilir ve farkli boylardan surulerin birlikte seyahat ettikleri sik sik kaydedilmistir Yerlesik suruler bir boy olarak seyahat etmek icin bir araya geldiklerinde birbirlerine karismadan once iki yakin paralel cizgi halinde karsi karsiya gelerek birbirlerini selamlarlar Simdiye kadar bahsedilen oldukca dogal bolumlenmenin aksine olasilikla insanlarca ve gelisiguzel bir sekilde ortaya konmus son gruplasma katmani ise topluluk olarak adlandirilir Topluluklar duzenli olarak birbirleriyle karistiklari gorulen boylarin kumesi olarak gevsek bir sekilde tanimlanir Topluluklar belirgin aile ya da ses kaliplari gostermezler Kuzeydogu Buyuk Okyanus ta belirlenen uc katil balina toplulugu vardir Guney toplulugu 2005 yili itibariyla ve adli erkek katil balina da sayilmak uzere 1 boy 3 suru ve 92 katil balinadan olusur Kuzey toplulugu 2000 yili itibariyla 3 boy 16 suru ve 214 katil balinadan olusur Guney Alaska toplulugu 2000 yili itibariyla 2 boy 11 suru ve 211 katil balinadan olusur Tum bu hiyerarsik duzenlenmenin yerlesik gruplar icin gecerli oldugu dikkate alinmalidir Memelilerle beslenen gecici gruplar genellikle daha kucuktur ve onlar da anaerkil duzene dayansalar da boyle gruplarin erkeklerinin ayrilip tekil hayatlar surmeleri olasiligi daha fazladir Ancak gevsek de olsa gecici gruplar da aksanlari ile tanimlanabilirler Katil balinalarin gunluk davranislari genellikle dort etkinlikten olusur besin arama yolculuk dinlenme ve sosyallesme Katil balinalar sosyallesme konusunda genellikle heveslidirler ve su ustune sicrama breaching gozlem durusu cikisi spyhopping su yuzeyine kuyruk carpma tail slapping ve bas asagi durma head stand olarak adlandirilabilecek cesitli davranis bicimleri sergilerler Tum uyeleri erkek olan gruplar siklikla sertlesmis penisleri ile karsilikli etkilesirler Bu etkilesme tarzinin bir oyunun parcasi mi ya da bir baskinlik gosterisi mi oldugu bilinmemektedir BeslenmeTipik dev ve dik sirt yuzgecine sahip erkek bir orka Norvec yakinlarindaki sularda yuzuyor Kuzey Amerika kiyilarinda incelenen 3 cesit orka vardir yerlesikler gecici sureliler ve kiyidan acikta yuzenler Yerlesik orkalar sadece balik yer gecici sureliler foklari ve diger balinalari orkalarin disinda yerler Kiyidan uzakta yuzenlerin beslenmeleri konusunda fazla bilinen bir sey yoktur Orkalarin avladiklari turler oldukca farklilik gosterir Ozel topluluklar potansiyel bir avi gormezden gelme pahasina tek bir ture odaklanma egilimi gosterirler Ornegin Norvec ve Gronland daki bazi topluluklar ozel olarak ringa baligi avlarlar ve her sonbaharda Norvec kiyilarinda baligin goc yolunu izlerler Bolgedeki diger topluluklar foklari avlarlar Orkalar yedikleri besinler bu kadar farklilik gosteren tek memelidir Vikitur de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur Orcinus orca