Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Potansiyel enerji, cisimlerin bir alanda bulundukları fiziksel durumlardan ötürü depoladığı kabul edilen enerjidir. Örneğin yükseğe kaldırılan bir cisim, barajlarda biriken su, sıkıştırılan veya gerilen yay potansiyel enerji depolar. Potansiyel enerji mevcut alandaki konuma veya cisimdeki değişikliğe bağlıdır. EP ya da U ile gösterilir. Birimi diğer enerjiler gibi Joule'dür. (J)
Potansiyel enerji | |
 | |
Okçunun elinde gerilmiş olan yayda esneklik potansiyel enerjisi birikir, okçunun yayı bırakmasıyla bu enerji, kinetik enerjiye dönüşür. | |
| Yaygın sembol(ler): | PE ya da U |
| temel SI birimlerinden türetimi: | kg m² s-2 |
| SI nicelik boyutu: | M L2 T-2 |
| SI birimi: | joule (J) |
| Diğer niceliklerden türetimi: | U = m · g · h (yerçekimi) U = ½ · k · x2(esneklik) |
Potansiyel enerji terimi ilk kez İskoç mühendis ve fizikçi William Rankine tarafından kullanılmıştır. Türkçedeki potansiyel kelimesinin kökeni Fransızca “Potentiel” kelimesinden gelmektedir. Potansiyel kelimesi; gizli kalmış, henüz varlığı ortaya çıkmamış, gizli anlamlarında gelecekte oluşması, gelişmesi mümkün olan durumlar için kullanılan bir sıfattır.
Genel bakış
Potansiyel enerji bir cismin düşük potansiyelden yüksek potansiyele geçtiğinde biriken enerjidir. Örneğin bir cisim yerden yükseğe çıkarıldığında yüksek bölge daha yüksek potansiyele sahip olduğundan cisimde potansiyel enerji birikir. Bir elektrik yükü yüksek potansiyelden alçak potansiyele gitmek isteyecektir çünkü bu yüke etki eden bir geri çağırıcı kuvvet vardır.
Bir cismi yüksek potansiyele taşımak için yapılan iş cismin kazandığı potansiyel enerjiye eşittir. Yani potansiyel enerji değişimi korunumlu kuvvet tarafından yapılan işe eşittir:
W: yapılan iş, ΔU: potansiyel enerjideki değişim
Örneğin m kütleli bir cismi yerçekimi ivmesinin g olduğu bir yerde, yerden h kadar yukarı çıkardığımızı düşünelim. Kaldırmak için gereken kuvvet cismin ağırlığına eşit olacaktır. Yani F=mg cismi h kadar yukarı çıkardığımız için yaptığımız iş W=mgh olacaktır. Bu da cismin h kadar yukarı çıktığı için kazandığı potansiyel enerjiye eşittir.
Çekim potansiyel enerjisi
Bir cismin, başka bir cismin (genellikle çok büyük kütleli cisimler, örn.Dünya, Güneş) kütleçekimi etkisinde kalarak kazandığı potansiyel enerjidir. Bu enerji, cismin kütlesiyle ve çekici kütlenin büyüklüğüyle doğru orantılıdır. Çekici kütlenin büyüklüğü yerçekimi ivmesini oluşturur. Bu ivme Dünya için yaklaşık 9,8 m/s²'dir.
Yerçekimi potansiyel enerjisi, hidroelektrik santrali kullanılarak elektrik enerjisine çevrilir.
Esneklik potansiyel enerjisi
Esneklik potansiyel enerjisi, esnek cisimlerin (örn. yay) sahip olduğu enerjidir. Bir yay sıkıştırıldığında potansiyel enerji depolar ve serbest bırakıldığında bu enerjiyi kinetik enerjiye dönüştürür.
Hesaplanması
Yayda biriken enerji yayı sıkıştırmak için yapılan işe eşit olduğundan bu iş hesapalanarak enerji bulunur. F kuvvetiyle (F kuvvetinin büyüklüğü yay sıkıştırıldıkça artar) x kadar sıkışmış bir yay için:
yayda, Hooke yasası gereği:
Yapılan iş ve biriken potansiyel enerji:
Şeklindedir.
Elektrik potansiyel enerjisi
Bir elektrik alanda bulunan elektrik yüküne Coulomb kuvveti etki eder. Etki eden bu kuvvet nedeniyle yük, potansiyel enerji kazanır.
Diğer potansiyel enerji çeşitleri
Yerden belli yükseklikte bulunan cisme etkileyen yer çekim kuvvetinin enerjisine denir.
- Manyetik potansiyel enerjisi
- Isı potansiyel enerjisi
- Kimyasal potansiyel enerjisi
- Nükleer potansiyel enerjisi
Dış bağlantılar
- How Force, Power, Torque and Energy Work 10 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ William John Macquorn Rankine (1853) "On the general law of the transformation of energy,"Proceedings of the Philosophical Society of Glasgow, vol. 3, no. 5, pages 276-280; reprinted in: (1)Philosophical Magazine, series 4, vol. 5, no. 30,pages 106-117 15 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (February 1853); and (2) W. J. Millar, ed.,Miscellaneous Scientific Papers: by W. J. Macquorn Rankine, ... (London, England: Charles Griffin and Co., 1881), part II, pages 203-208 19 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Smith, Crosbie (1998). The Science of Energy - a Cultural History of Energy Physics in Victorian Britain. The University of Chicago Press. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Potansiyel enerji cisimlerin bir alanda bulunduklari fiziksel durumlardan oturu depoladigi kabul edilen enerjidir Ornegin yuksege kaldirilan bir cisim barajlarda biriken su sikistirilan veya gerilen yay potansiyel enerji depolar Potansiyel enerji mevcut alandaki konuma veya cisimdeki degisiklige baglidir EP ya da U ile gosterilir Birimi diger enerjiler gibi Joule dur J Potansiyel enerjiOkcunun elinde gerilmis olan yayda esneklik potansiyel enerjisi birikir okcunun yayi birakmasiyla bu enerji kinetik enerjiye donusur Yaygin sembol ler PE ya da Utemel SI birimlerinden turetimi kg m s 2SI nicelik boyutu M L2 T 2SI birimi joule J Diger niceliklerden turetimi U m g h yercekimi U k x2 esneklik U C 2 2 elektrik U m B manyetik Potansiyel enerji terimi ilk kez Iskoc muhendis ve fizikci William Rankine tarafindan kullanilmistir Turkcedeki potansiyel kelimesinin kokeni Fransizca Potentiel kelimesinden gelmektedir Potansiyel kelimesi gizli kalmis henuz varligi ortaya cikmamis gizli anlamlarinda gelecekte olusmasi gelismesi mumkun olan durumlar icin kullanilan bir sifattir Genel bakisPotansiyel enerji bir cismin dusuk potansiyelden yuksek potansiyele gectiginde biriken enerjidir Ornegin bir cisim yerden yuksege cikarildiginda yuksek bolge daha yuksek potansiyele sahip oldugundan cisimde potansiyel enerji birikir Bir elektrik yuku yuksek potansiyelden alcak potansiyele gitmek isteyecektir cunku bu yuke etki eden bir geri cagirici kuvvet vardir Bir cismi yuksek potansiyele tasimak icin yapilan is cismin kazandigi potansiyel enerjiye esittir Yani potansiyel enerji degisimi korunumlu kuvvet tarafindan yapilan ise esittir W DU displaystyle W Delta U W yapilan is DU potansiyel enerjideki degisim Ornegin m kutleli bir cismi yercekimi ivmesinin g oldugu bir yerde yerden h kadar yukari cikardigimizi dusunelim Kaldirmak icin gereken kuvvet cismin agirligina esit olacaktir Yani F mg cismi h kadar yukari cikardigimiz icin yaptigimiz is W mgh olacaktir Bu da cismin h kadar yukari ciktigi icin kazandigi potansiyel enerjiye esittir Cekim potansiyel enerjisiYer Cekimi Gucu Uydulari Gunes Sistemi yorungesinde tutar Bir cismin baska bir cismin genellikle cok buyuk kutleli cisimler orn Dunya Gunes kutlecekimi etkisinde kalarak kazandigi potansiyel enerjidir Bu enerji cismin kutlesiyle ve cekici kutlenin buyukluguyle dogru orantilidir Cekici kutlenin buyuklugu yercekimi ivmesini olusturur Bu ivme Dunya icin yaklasik 9 8 m s dir Yercekimi potansiyel enerjisi hidroelektrik santrali kullanilarak elektrik enerjisine cevrilir Esneklik potansiyel enerjisiYay esneklik potansiyel enerjisini depolamak icin kullanilir Okculuk esneklik potansiyel enerjisinin kullanildigi insan yapimi ilk uygulamalardan biridir Esneklik potansiyel enerjisi esnek cisimlerin orn yay sahip oldugu enerjidir Bir yay sikistirildiginda potansiyel enerji depolar ve serbest birakildiginda bu enerjiyi kinetik enerjiye donusturur Hesaplanmasi Yayda biriken enerji yayi sikistirmak icin yapilan ise esit oldugundan bu is hesapalanarak enerji bulunur F kuvvetiyle F kuvvetinin buyuklugu yay sikistirildikca artar x kadar sikismis bir yay icin Ue F dx displaystyle U e int vec F cdot d vec x yayda Hooke yasasi geregi Yapilan is ve biriken potansiyel enerji Ue F dx kxdx 12kx2 displaystyle U e int vec F cdot d vec x int kx dx frac 1 2 kx 2 Seklindedir Elektrik potansiyel enerjisiBir elektrik alanda bulunan elektrik yukune Coulomb kuvveti etki eder Etki eden bu kuvvet nedeniyle yuk potansiyel enerji kazanir Diger potansiyel enerji cesitleriYerden belli yukseklikte bulunan cisme etkileyen yer cekim kuvvetinin enerjisine denir Manyetik potansiyel enerjisi Isi potansiyel enerjisi Kimyasal potansiyel enerjisi Nukleer potansiyel enerjisiDis baglantilarHow Force Power Torque and Energy Work 10 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca William John Macquorn Rankine 1853 On the general law of the transformation of energy Proceedings of the Philosophical Society of Glasgow vol 3 no 5 pages 276 280 reprinted in 1 Philosophical Magazine series 4 vol 5 no 30 pages 106 117 15 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde February 1853 and 2 W J Millar ed Miscellaneous Scientific Papers by W J Macquorn Rankine London England Charles Griffin and Co 1881 part II pages 203 208 19 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Smith Crosbie 1998 The Science of Energy a Cultural History of Energy Physics in Victorian Britain The University of Chicago Press ISBN 0 226 76420 6