Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Prag Ayaklanması (Çekçe: Pražské povstání), Çek partizanlar tarafından II. Dünya Savaşı sırasında Prag'ı Alman işgalinden kurtarmak için yapılan bir girişimdir. Direniş 5 Mayıs 1945 tarihinde başladı. Ayaklanmayı bastıramayan Almanlar 8 Mayıs'ta geri çekilmeye başladılar. Ayaklanma bu açıdan başarılı oldu. Kızıl Ordu Prag'a girmeye başladı ve geride kalan Alman birliklerini ezdi.
| Prag Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| II. Dünya Savaşı | |||||||
 Prag'da yaşayanlar şehre barikat kuruyor, 6 Mayıs. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |   Rus Kurtuluş Ordusu SSCB | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Karl Hermann Frank | | ||||||
| Güçler | |||||||
| 40.000 | 30.000 18.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1.000 ölü | 1,693 ölü 300 ölü 30 ölü (Prag'da) | ||||||
| 4.000 sivil öldü | |||||||
Ayaklanma öncesi
Çekoslovakya, işgalin ardından silah ve araba üretimi sayesinde refahı yüksek bir yer haline geldi. Bu yüzden Alman işgaline tepki gösteren de pek yoktu.
İngilizler, Çekoslovakya'nın Almanya ile müttefik olmasından korktuğu için kendilerince eğitilmiş özel bir Çekoslovak suikast timi hazırlayıp o zamanki Çekoslovakya'yı yönlendiren Heydrich'ı öldürme kararı aldı. Heydrich öldürüldükten sonra Hitler, intikam için rastgele seçilen 10.000 Çek'in tutuklanması ve idamını emretti. Sonraki günlerde SS birlikleri intikam almak için suikastçıların bağlantılı olduğu ileri sürüldükleri Prag'ın km kuzey batısında yer alan Lidice ve Ležáky köylerini yerle bir ettiler; Tüm yetişkin erkekler idam edildi ve tüm kadın ve çocuklar sınır dışı edilerek Nazi toplama kamplarında öldürüldü. En az 1.300 kişi Haydrich'in ölümünden sonra katledilmiştir. Katliamda birkaç yüz kadın ve 100 çocuk toplama kamplarına sürüldü. Savaştan sonra sadece 153 kadın ve 17 çocuk geri köyüne geri dönebilmiştir.
Hitler'in bu intikam hırsı Almanya ile Çekoslovakya'nın müttefiklik ilişkisini kesmemişti. Silah ve araba üretimi son hız devam ediyordu. Ancak bu hırs yavaş bir şekilde olsa partizan oluşumlarını başlamasına neden oldu. 1945 yılının baharına gelindiğinde Çekoslovakya genelinde 7.500 kişilik partizan grubunun oluşmasına neden oldu.
Partizanlar, ilk olarak Almanların sürekli kullandığı demir yolu ve kara yollarını sabote etti. Bazen de Alman asker trenlerine saldırdılar.
Almanların savaşı kaybedecekleri anlaşılınca partizanlar ayaklanma kararı aldılar. Ayaklanma öncesinde, partizanların propaganda faaliyetlerini, Komünist Gençlik yaptı. Bunun üzerine Almanlar gençliğe yönelik tutuklamalar yaptı. Ama buna rağmen zor koşullar altında çalışmalara devam etmeyi başardılar.
Ayaklanma
5 Mayıs 1945 tarihinde saat 13.00'te, Çek partizanlar Waffen-SS'e ait radyo binalarını ele geçirdi. Radyo sayesinde Çek milletine bir çağrıda bulunan partizanlar halkı direnişe davet etti. Diğer yandan, partizanlar Gestapo Karargâhını işgal etti.
Öğleden sonra, partizanlar sokaklardaki Alman trafik işaretleri ve mağaza yazıtları yıktılar. Direnişçiler Almanlara saldırdı ve silahlarını ele geçirdi. Almanlar ise ellerinden geldiğince kendilerini savundular.
5 Mayısın son saatlerinde, direnişi kırabilmek için dışarıdan Alman tanklar, zırhlı taşıyıcılar, silah ve motorlu üniteler getirtildi. Ancak pek bir şey değişmedi. 6 Mayıs sabahı itibarıyla, 1000'in üzerinde barikat inşa edildi. Partizanlar kentin yarısını ele geçirmeyi başardı. Alman garnizonları Prag boyunca kuşatıldı. Direnişçiler elektrik, su kaynaklarını ve telefon telleri keserek Almanları teslim olmaya zorladı.
Alman karşı taarruzu
Ayaklanmanın ilk saatinde Prag dışından motorize birlikler direnişi kırabilmek için Prag'a getirilmişti. Fakat bu birlikler Prag'daki kuvvetleri kurtaramamıştı. Şimdi ise şehir dışındaki Alman güçleri yani Heer ve Merkez Ordu Grubu birlikleri kuşatılmış Alman kuvvetlerini kurtarmak için şehir merkezine doğru hareket etmeye başladı.
6 Mayıs'ta, Almanlar karşı taarruza geçerek radyo istasyon binasını yeniden ele geçirmeye çalıştı. Almanların bu karşı saldırısı başarılı oldu. Ancak partizanlar oradaki malzemeleri alarak Hussite Kilise Kulesi'nde başka bir radyo istasyonu kurmayı başardı. Mesajlar yayınlanmaya devam edildi.
7 Mayıs'ta, Waffen-SS zırhlı, tank ve topçu birlikleri Prag'a yürümeye başladı. Şehir dışında kalmış Heer piyadeleride bu harekâta katıldı. Havadan Luftwaffe harekâta destek verdi. Bu harekât Prag için vahim oldu. Çek partizanlar Alman tankları karşı birkaç tanksavar silahı ile karşı koyuyordu.
Almanların geri çekilişi
8 Mayıs'ta, her iki taraf içinde durum sıkıntılıydı. Partizanlar için durum daha kötüydü. Çünkü Prag'ın yok olma ihtimali vardı. Bu yüzden Alman valisi 'ın teklifi kabul edildi ve Almanlar geri çekildi.
Kurtuluş
9 Mayıs'ta, Sovyet Kızıl Ordusu, Prag'a girdi. Kızıl Ordu Prag'a girmeden önce kentin büyük bir kısmı kurtulmuştu. Kızıl Ordu Çek partizanlarla kentin bir kısmında bulunana Alman kuvvetlerini yok ettiler. ABD Ordusu Prag'a Kızıl Ordu'dan daha yakındı. Ancak ABD ordusu anlaşma nedeniyle Prag'ı Kızıl Ordu'ya bıraktı ve Çek partizanlara yardımcı olmadı.
Rus Kurtuluş Ordusu
Çek partizanlara Rus Kurtuluş Ordusu tarafından destek verildi. Almanya'ya ve müttefiklerine 30 Nisan'a kadar bağlı kalan 1. Rus Kurtuluş Tümeni'ne General Sergey Bunyaçenko komuta etmektedir. Tümen, Rus asıllı Stalin muhalifi unsurlardan oluşmaktaydı. Ayaklanma başladığında Prag yakınlarında bulunmaktaydı ve Alman kuvvetlerine karşı Çek partizanların yanında yer aldı. Rus Kurtuluş Ordusu, Sovyet generali Andrey Vlasov tarafından Bolşevizm'e karşı mücadele sırasında bir anti-komünist kuvvet olarak kurulmuştu. Rus Kurtuluş Ordusu kuvvetleri, Sovyet birliklerinin önünden çekilmek ve Amerikalılara teslim olmak için hazırlıklara girişiyorlardı.
General ve Rus Kurtuluş Ordusu 1. Tümeni, 8 Mayıs'ta Amerikalılara sığınmıştır. , ve askerleri, anlaşma sonucunda Sovyetler Birliği'ne iade edildi. Yapılan duruşmalar sonunda ya ölüme mahkûm edildiler ya da GULAG çalışma kampına gönderildiler.
Kaynakça
- Roučka, Zdeněk. Skončeno a podepsáno: Drama Pražského povstání (Accomplished And Signed: Pictures of the Prague Uprising), 163 pages, Plzeň: ZR&T, 2003 ().
- Bartosek, Karel. 1965. The Prague Uprising. Prague, Czech Republic: Artia.
- Skilling, Gordon H. “The Czechoslovak Struggle for National Liberation in World War II.” Dec. 1960. The Slavonic and East European Review. 39: 174-197. Retrieved March 11, 2009 (http://www.jstor.org/stable/pdfplus/4205225.pdf)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Prag Ayaklanmasi Cekce Prazske povstani Cek partizanlar tarafindan II Dunya Savasi sirasinda Prag i Alman isgalinden kurtarmak icin yapilan bir girisimdir Direnis 5 Mayis 1945 tarihinde basladi Ayaklanmayi bastiramayan Almanlar 8 Mayis ta geri cekilmeye basladilar Ayaklanma bu acidan basarili oldu Kizil Ordu Prag a girmeye basladi ve geride kalan Alman birliklerini ezdi Prag AyaklanmasiII Dunya SavasiPrag da yasayanlar sehre barikat kuruyor 6 Mayis Tarih5 8 Mayis 1945BolgePrag CekoslovakyaSonucCek partizan zaferiTaraflarAlmanyaRus Kurtulus Ordusu SSCBKomutanlar ve liderlerKarl Hermann FrankGucler40 00030 000 18 000Kayiplar1 000 olu1 693 olu 300 olu 30 olu Prag da 4 000 sivil olduAyaklanma oncesiCekoslovakya isgalin ardindan silah ve araba uretimi sayesinde refahi yuksek bir yer haline geldi Bu yuzden Alman isgaline tepki gosteren de pek yoktu Ingilizler Cekoslovakya nin Almanya ile muttefik olmasindan korktugu icin kendilerince egitilmis ozel bir Cekoslovak suikast timi hazirlayip o zamanki Cekoslovakya yi yonlendiren Heydrich i oldurme karari aldi Heydrich olduruldukten sonra Hitler intikam icin rastgele secilen 10 000 Cek in tutuklanmasi ve idamini emretti Sonraki gunlerde SS birlikleri intikam almak icin suikastcilarin baglantili oldugu ileri suruldukleri Prag in km kuzey batisinda yer alan Lidice ve Lezaky koylerini yerle bir ettiler Tum yetiskin erkekler idam edildi ve tum kadin ve cocuklar sinir disi edilerek Nazi toplama kamplarinda olduruldu En az 1 300 kisi Haydrich in olumunden sonra katledilmistir Katliamda birkac yuz kadin ve 100 cocuk toplama kamplarina suruldu Savastan sonra sadece 153 kadin ve 17 cocuk geri koyune geri donebilmistir Hitler in bu intikam hirsi Almanya ile Cekoslovakya nin muttefiklik iliskisini kesmemisti Silah ve araba uretimi son hiz devam ediyordu Ancak bu hirs yavas bir sekilde olsa partizan olusumlarini baslamasina neden oldu 1945 yilinin baharina gelindiginde Cekoslovakya genelinde 7 500 kisilik partizan grubunun olusmasina neden oldu Partizanlar ilk olarak Almanlarin surekli kullandigi demir yolu ve kara yollarini sabote etti Bazen de Alman asker trenlerine saldirdilar Almanlarin savasi kaybedecekleri anlasilinca partizanlar ayaklanma karari aldilar Ayaklanma oncesinde partizanlarin propaganda faaliyetlerini Komunist Genclik yapti Bunun uzerine Almanlar genclige yonelik tutuklamalar yapti Ama buna ragmen zor kosullar altinda calismalara devam etmeyi basardilar Ayaklanma5 Mayis 1945 tarihinde saat 13 00 te Cek partizanlar Waffen SS e ait radyo binalarini ele gecirdi Radyo sayesinde Cek milletine bir cagrida bulunan partizanlar halki direnise davet etti Diger yandan partizanlar Gestapo Karargahini isgal etti Ogleden sonra partizanlar sokaklardaki Alman trafik isaretleri ve magaza yazitlari yiktilar Direnisciler Almanlara saldirdi ve silahlarini ele gecirdi Almanlar ise ellerinden geldigince kendilerini savundular 5 Mayisin son saatlerinde direnisi kirabilmek icin disaridan Alman tanklar zirhli tasiyicilar silah ve motorlu uniteler getirtildi Ancak pek bir sey degismedi 6 Mayis sabahi itibariyla 1000 in uzerinde barikat insa edildi Partizanlar kentin yarisini ele gecirmeyi basardi Alman garnizonlari Prag boyunca kusatildi Direnisciler elektrik su kaynaklarini ve telefon telleri keserek Almanlari teslim olmaya zorladi Alman karsi taarruzuAyaklanmanin ilk saatinde Prag disindan motorize birlikler direnisi kirabilmek icin Prag a getirilmisti Fakat bu birlikler Prag daki kuvvetleri kurtaramamisti Simdi ise sehir disindaki Alman gucleri yani Heer ve Merkez Ordu Grubu birlikleri kusatilmis Alman kuvvetlerini kurtarmak icin sehir merkezine dogru hareket etmeye basladi 6 Mayis ta Almanlar karsi taarruza gecerek radyo istasyon binasini yeniden ele gecirmeye calisti Almanlarin bu karsi saldirisi basarili oldu Ancak partizanlar oradaki malzemeleri alarak Hussite Kilise Kulesi nde baska bir radyo istasyonu kurmayi basardi Mesajlar yayinlanmaya devam edildi 7 Mayis ta Waffen SS zirhli tank ve topcu birlikleri Prag a yurumeye basladi Sehir disinda kalmis Heer piyadeleride bu harekata katildi Havadan Luftwaffe harekata destek verdi Bu harekat Prag icin vahim oldu Cek partizanlar Alman tanklari karsi birkac tanksavar silahi ile karsi koyuyordu Almanlarin geri cekilisi8 Mayis ta her iki taraf icinde durum sikintiliydi Partizanlar icin durum daha kotuydu Cunku Prag in yok olma ihtimali vardi Bu yuzden Alman valisi in teklifi kabul edildi ve Almanlar geri cekildi Kurtulus9 Mayis ta Sovyet Kizil Ordusu Prag a girdi Kizil Ordu Prag a girmeden once kentin buyuk bir kismi kurtulmustu Kizil Ordu Cek partizanlarla kentin bir kisminda bulunana Alman kuvvetlerini yok ettiler ABD Ordusu Prag a Kizil Ordu dan daha yakindi Ancak ABD ordusu anlasma nedeniyle Prag i Kizil Ordu ya birakti ve Cek partizanlara yardimci olmadi Rus Kurtulus OrdusuPrag da bulunan Rus Kurtulus Ordusu na ait toplu mezar Cek partizanlara Rus Kurtulus Ordusu tarafindan destek verildi Almanya ya ve muttefiklerine 30 Nisan a kadar bagli kalan 1 Rus Kurtulus Tumeni ne General Sergey Bunyacenko komuta etmektedir Tumen Rus asilli Stalin muhalifi unsurlardan olusmaktaydi Ayaklanma basladiginda Prag yakinlarinda bulunmaktaydi ve Alman kuvvetlerine karsi Cek partizanlarin yaninda yer aldi Rus Kurtulus Ordusu Sovyet generali Andrey Vlasov tarafindan Bolsevizm e karsi mucadele sirasinda bir anti komunist kuvvet olarak kurulmustu Rus Kurtulus Ordusu kuvvetleri Sovyet birliklerinin onunden cekilmek ve Amerikalilara teslim olmak icin hazirliklara girisiyorlardi General ve Rus Kurtulus Ordusu 1 Tumeni 8 Mayis ta Amerikalilara siginmistir ve askerleri anlasma sonucunda Sovyetler Birligi ne iade edildi Yapilan durusmalar sonunda ya olume mahkum edildiler ya da GULAG calisma kampina gonderildiler KaynakcaRoucka Zdenek Skonceno a podepsano Drama Prazskeho povstani Accomplished And Signed Pictures of the Prague Uprising 163 pages Plzen ZR amp T 2003 ISBN 80 238 9597 4 Bartosek Karel 1965 The Prague Uprising Prague Czech Republic Artia Skilling Gordon H The Czechoslovak Struggle for National Liberation in World War II Dec 1960 The Slavonic and East European Review 39 174 197 Retrieved March 11 2009 http www jstor org stable pdfplus 4205225 pdf