Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pretoryanizm silahlı kuvvetlerin kendilerini devletin, mevcut rejimin veya mevcut iktidar ve yöneticilerin koruyucusu olarak görmesi durumudur. Bu anlayışta ordu doğrudan veya dolaylı olarak ülke siyasetine ve gündemine yön verebilmekte gerektiğinde ise müdahalede bulunabilmektedir. Bu müdahalelerde ordunun tamamı veya ordu içerisindeki yüksek rütbeli kişiler ile onlara bağlı olan askerler aktif rol oynayabilirler.
Hakkında
Pretoryen kavramının kökleri Roma İmparatorluğu'na kadar uzanmaktadır ve imparatoru koruyan askerleri temsil etmektedir. İmparatoru koruyan yüksek rütbeli ve seçkin muhafızlar merkezi otoritenin zayıf olmasından dolayı çeşitli olaylar sonucunda imparatoru devirip yenilerini atayacak kadar nüfuz sahibi olmuşlardır. Pretoryanizm kavramı gerçek anlamda askeriyenin siyasi sistemi kontrol etmesi durumudur. Pretoryen anlayışın etkili olduğu yerlerde askerler yönetimi tam manasıyla üstlenmeseler bile yürütme gücü üzerinde egemenlikleri bulunabilir. Pretoryen anlayış üzerinde sivil bir denetim mekanizması da oluşturulabilir.
Ordular çoğu zaman da sivil siyaseti dolaylı olarak yönlendirmek yerine doğrudan kendi ellerinde bulundurmak isteyebilirler. Bunun için de askerî müdahalede bulunurlar ve mevcut iktidarı devirebilirler. Genellikle bu müdahaleler sonucunda askeri yönetimler başa geçer ve bunun sonuçları askeri diktatörlüğe kadar uzanabilir.
Örnekler
Osmanlı İmparatorluğu'nda yeniçerilerin desteği ile yönetime geçen ilk padişah I. Selim olmuştur.
2007 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı resmî sitesinde yayımlanan yazıda yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi için laiklik vurgusu yapılmıştır. Bu açıklama Türkiye kamuoyunda e-muhtıra olarak geçmektedir.
2013 yılında Mısır Genelkurmay Başkanı Abdülfettah el-Sisi ülke içerisindeki siyasi krizlerin devleti çöküşe sürükleyeceğini söyledi. Aynı yılın temmuz ayında ise ülkede Mısır askerî darbesi gerçekleşti ve seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi görevden alınarak hapse atıldı ve yargılandı. Darbeden 11 ay sonra ise yüzde 96,9'luk bir oyla Sisi cumhurbaşkanı oldu.Abdülfettah el-Sisi'yi Genelkurmay Başkanlığı görevine dönemin Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi atamıştı.
2016 Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında Recep Tayyip Erdoğan'ın yaverlerinden bazıları ile eski Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt'ın da yaveri darbe girişimi ile bağlantısı olduğu iddia edildiği için gözaltına alındı.
Türkiye'de Fethullah Gülen ve ona bağlı olan Gülen Hareketi'nin devlet içerisinde yapılanmış, çeşitli mevkilere usulsüzlüklerle cemaat üyelerini getirmiş, devletin gizli bilgilerini ele geçirip ve ordu içerisinde yapılanmıştır. Ayrıca Türkiye kamuoyunda 2016 Türkiye askerî darbe girişiminin Gülen Hareketi'ne bağlı olan askerler tarafından düzenlenmiştir. Darbe girişiminin ardından Türk Silahlı Kuvvetleri'nde 3 bin 725 personel görevden alınmıştır. Görevden alınanlar arasında üst düzey askerler de olmuştur.
Kaynakça
- ^ Siyaset Kavramlar, Kurumlar, Süreçler. s. 180. ISBN .
- ^ "Siyaset Kavramlar, Kurumlar, Süreçler". 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ Güneş, Ahmet Faruk. (PDF). İTİCÜ, Sosyal Bilimler Dergisi. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ Prof. Dr. Yavuz Ercan. (PDF). Ankara Üniversitesi. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "e-muhtıra erken seçimi gündeme taşıdı". Radikal. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "Mısır: General Sisi'den 'çöküş' uyarısı". BBC Türkçe. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
- ^ "Sisi darbeden 11 ay sonra resmen Cumhurbaşkanı". BBC Türkçe. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "Portre: Mısır Genelkurmay Başkanı Abdülfettah el Sisi". BBC Türkçe. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ . Al Jazeera. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "Büyükanıt'ın yaveri için gözaltı kararı". Yeni Şafak. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "FETÖ'nün izleri silahlı kuvvetlerden siliniyor". Anadolu Ajansı. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "Hürriyet.com.tr". 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "Milliyet.com.tr". Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ "Habetürk.com". 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
- ^ . 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pretoryanizm silahli kuvvetlerin kendilerini devletin mevcut rejimin veya mevcut iktidar ve yoneticilerin koruyucusu olarak gormesi durumudur Bu anlayista ordu dogrudan veya dolayli olarak ulke siyasetine ve gundemine yon verebilmekte gerektiginde ise mudahalede bulunabilmektedir Bu mudahalelerde ordunun tamami veya ordu icerisindeki yuksek rutbeli kisiler ile onlara bagli olan askerler aktif rol oynayabilirler HakkindaPretoryen kavraminin kokleri Roma Imparatorlugu na kadar uzanmaktadir ve imparatoru koruyan askerleri temsil etmektedir Imparatoru koruyan yuksek rutbeli ve seckin muhafizlar merkezi otoritenin zayif olmasindan dolayi cesitli olaylar sonucunda imparatoru devirip yenilerini atayacak kadar nufuz sahibi olmuslardir Pretoryanizm kavrami gercek anlamda askeriyenin siyasi sistemi kontrol etmesi durumudur Pretoryen anlayisin etkili oldugu yerlerde askerler yonetimi tam manasiyla ustlenmeseler bile yurutme gucu uzerinde egemenlikleri bulunabilir Pretoryen anlayis uzerinde sivil bir denetim mekanizmasi da olusturulabilir Ordular cogu zaman da sivil siyaseti dolayli olarak yonlendirmek yerine dogrudan kendi ellerinde bulundurmak isteyebilirler Bunun icin de askeri mudahalede bulunurlar ve mevcut iktidari devirebilirler Genellikle bu mudahaleler sonucunda askeri yonetimler basa gecer ve bunun sonuclari askeri diktatorluge kadar uzanabilir Ornekler Osmanli Imparatorlugu nda yenicerilerin destegi ile yonetime gecen ilk padisah I Selim olmustur 2007 yilinda Turk Silahli Kuvvetleri Genelkurmay Baskanligi resmi sitesinde yayimlanan yazida yapilacak cumhurbaskanligi secimi icin laiklik vurgusu yapilmistir Bu aciklama Turkiye kamuoyunda e muhtira olarak gecmektedir 2013 yilinda Misir Genelkurmay Baskani Abdulfettah el Sisi ulke icerisindeki siyasi krizlerin devleti cokuse surukleyecegini soyledi Ayni yilin temmuz ayinda ise ulkede Misir askeri darbesi gerceklesti ve secilmis Cumhurbaskani Muhammed Mursi gorevden alinarak hapse atildi ve yargilandi Darbeden 11 ay sonra ise yuzde 96 9 luk bir oyla Sisi cumhurbaskani oldu Abdulfettah el Sisi yi Genelkurmay Baskanligi gorevine donemin Cumhurbaskani Muhammed Mursi atamisti 2016 Turkiye askeri darbe girisimi sonrasinda Recep Tayyip Erdogan in yaverlerinden bazilari ile eski Genelkurmay Baskani Orgeneral Yasar Buyukanit in da yaveri darbe girisimi ile baglantisi oldugu iddia edildigi icin gozaltina alindi Turkiye de Fethullah Gulen ve ona bagli olan Gulen Hareketi nin devlet icerisinde yapilanmis cesitli mevkilere usulsuzluklerle cemaat uyelerini getirmis devletin gizli bilgilerini ele gecirip ve ordu icerisinde yapilanmistir Ayrica Turkiye kamuoyunda 2016 Turkiye askeri darbe girisiminin Gulen Hareketi ne bagli olan askerler tarafindan duzenlenmistir Darbe girisiminin ardindan Turk Silahli Kuvvetleri nde 3 bin 725 personel gorevden alinmistir Gorevden alinanlar arasinda ust duzey askerler de olmustur Kaynakca Siyaset Kavramlar Kurumlar Surecler s 180 ISBN 9789750516528 Siyaset Kavramlar Kurumlar Surecler 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Gunes Ahmet Faruk PDF ITICU Sosyal Bilimler Dergisi 21 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Prof Dr Yavuz Ercan PDF Ankara Universitesi 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2016 e muhtira erken secimi gundeme tasidi Radikal 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Misir General Sisi den cokus uyarisi BBC Turkce 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2016 Sisi darbeden 11 ay sonra resmen Cumhurbaskani BBC Turkce 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Portre Misir Genelkurmay Baskani Abdulfettah el Sisi BBC Turkce 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Al Jazeera 22 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Buyukanit in yaveri icin gozalti karari Yeni Safak 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 FETO nun izleri silahli kuvvetlerden siliniyor Anadolu Ajansi 22 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Hurriyet com tr 22 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Milliyet com tr Erisim tarihi 21 Agustos 2016 Habeturk com 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2016 23 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2016