Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2021) () |
Sürüngenler (Latince: Reptilia), omurgalıların soğukkanlı, yumurtlayarak çoğalan, büyük bir sınıftır. Basitçe yılanlar, kertenkeleler, kaplumbağalar, timsahlar ve tuataralardan oluşur.
| Sürüngenler | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mevcut 4 sürüngen takımına ait örnekler (sol üstten saat yönünde): Bir yeşil kaplumbağa (Testudines), bir tuatara (Rhynchocephalia), bir nil timsahı (Crocodilia) ve bir (Squamata). | |||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||
| |||||||||
| Alt gruplar | |||||||||
| |||||||||
 | |||||||||
| Yaşam alanları | |||||||||
Değişkensıcaklı (heterotermi veya soğukkanlı) omurgalılardan olan sürüngenler, evrimsel olarak amfibiyenlerle sabitsıcaklı (homeotermi veya sıcakkanlı) hayvanlar (kuşlar ve memeliler) arasındaki geçiş sürecini ve denizden karaya kalıcı geçişi temsil ederler. Vücutlarının pul ya da benzer levhalarla kaplı olması nem kaybını en az düzeyde tutmalarını sağlar, bu sayede kurak ortamlara oldukça iyi uyum sağlarlar.
Vücut sıcaklıklarını sabit tutacak metabolizmik mekanizmalara sahip olmadıkları için, vücut ısıları dış ortamın ısısına bağlı olarak değişkendir. Bu nedenle; sürüngen türlerinin çok büyük bir kısmı dünyanın ılıman iklim kuşaklarında yaşamlarını sürdürür, dolayısıyla daha çok yazın görünürler. Aynı nedenle kasları enerji tasarrufu yapar. Kaslarının güç potansiyeli memelilere oranla 4, kuşlara oranla 2 kat daha fazladır.
Tümü akciğerleriyle solunum yapan sürüngenler, yumurtlayarak ürerler. Bazı türlerde yavruların yumurtadan çıkması, dişinin içinde gerçekleşir.
En eski sürüngen fosillerine Karbonifer döneme tarihlenen kayaçlarda rastlanır. Karbonifer Dönemi izleyen Permiyen Dönem ve tüm Mezozoik Zaman boyunca, tür çeşitliliği yönünden hızlı bir evrimleşme göstermişler, Mezozoik Zaman'da karalardaki hakim türleri oluşturmuşlardır. Kretase Döneminin sonunda gerçekleşen (65 milyon yıl önce) Kretase-Tersiyer yok oluşu sonucunda sürüngen türlerinin büyük bir bölümü yok olmuşsa da Senozoyik'te yeniden çeşitlenmişlerdir. Günümüzde yaklaşık 10.000 kadar sürüngen türü yaşamaktadır – tür sayısı, diğer kara omurgalılarından memeliler ve amfibiyenlere göre (her ikisi de yaklaşık 6000 tür içerir) fazla olup, kuşlarla yaklaşık olarak aynıdır.
Geleneksel sınıflandırma
- Sınıf Reptilia (kladistik olarak Sauropsida)
- Familya †
- Familya †
- Alt sınıf
- Familya †
- Takım †
- Takım Testudines — Kaplumbağalar
- Alt sınıf Diapsida
- Üst takım †
- Infra sınıf Lepidosauromorpha
- Üst takım †
- Üst takım Lepidosauria
- İnfra sınıf Archosauromorpha
- Takım Crocodilia — Timsahlar
- Takım † Pterosauria
- Üst takım Dinosauria — Dinozorlar (kuşları içerir)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Reptilia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur![image]()
Vikitür'de Reptilia ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
 | Sürüngenler ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Surungenler haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Surungenler Latince Reptilia omurgalilarin sogukkanli yumurtlayarak cogalan buyuk bir siniftir Basitce yilanlar kertenkeleler kaplumbagalar timsahlar ve tuataralardan olusur Surungenler Yasadigi donem araligi 312 0 myo Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNMevcut 4 surungen takimina ait ornekler sol ustten saat yonunde Bir yesil kaplumbaga Testudines bir tuatara Rhynchocephalia bir nil timsahi Crocodilia ve bir Squamata Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataUst sinif TetrapodaSinif Reptilia 1768Alt gruplarLepidosauria lepidozorlar Rhynchocephalia tuatara ve akrabalari Squamata yilan ve kertenkeleler Testudines kaplumbagalar Archosauria arkozorlar Crocodilia timsahlar Aves kuslar Yasam alanlari Degiskensicakli heterotermi veya sogukkanli omurgalilardan olan surungenler evrimsel olarak amfibiyenlerle sabitsicakli homeotermi veya sicakkanli hayvanlar kuslar ve memeliler arasindaki gecis surecini ve denizden karaya kalici gecisi temsil ederler Vucutlarinin pul ya da benzer levhalarla kapli olmasi nem kaybini en az duzeyde tutmalarini saglar bu sayede kurak ortamlara oldukca iyi uyum saglarlar Vucut sicakliklarini sabit tutacak metabolizmik mekanizmalara sahip olmadiklari icin vucut isilari dis ortamin isisina bagli olarak degiskendir Bu nedenle surungen turlerinin cok buyuk bir kismi dunyanin iliman iklim kusaklarinda yasamlarini surdurur dolayisiyla daha cok yazin gorunurler Ayni nedenle kaslari enerji tasarrufu yapar Kaslarinin guc potansiyeli memelilere oranla 4 kuslara oranla 2 kat daha fazladir Tumu akcigerleriyle solunum yapan surungenler yumurtlayarak urerler Bazi turlerde yavrularin yumurtadan cikmasi disinin icinde gerceklesir En eski surungen fosillerine Karbonifer doneme tarihlenen kayaclarda rastlanir Karbonifer Donemi izleyen Permiyen Donem ve tum Mezozoik Zaman boyunca tur cesitliligi yonunden hizli bir evrimlesme gostermisler Mezozoik Zaman da karalardaki hakim turleri olusturmuslardir Kretase Doneminin sonunda gerceklesen 65 milyon yil once Kretase Tersiyer yok olusu sonucunda surungen turlerinin buyuk bir bolumu yok olmussa da Senozoyik te yeniden cesitlenmislerdir Gunumuzde yaklasik 10 000 kadar surungen turu yasamaktadir tur sayisi diger kara omurgalilarindan memeliler ve amfibiyenlere gore her ikisi de yaklasik 6000 tur icerir fazla olup kuslarla yaklasik olarak aynidir Geleneksel siniflandirmaSinif Reptilia kladistik olarak Sauropsida Familya Familya Alt sinif Familya Takim Takim Testudines Kaplumbagalar Alt sinif Diapsida Ust takim Infra sinif Lepidosauromorpha Ust takim Ust takim Lepidosauria Takim Rhynchocephalia Tuatara Takim Squamata Pullular Alt takim Serpentes Yilanlar Infra sinif Archosauromorpha Takim Crocodilia Timsahlar Takim Pterosauria Ust takim Dinosauria Dinozorlar kuslari icerir Ayrica bakinizSauropsidaDis baglantilarWikimedia Commons ta Reptilia ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Reptilia ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Kaynakca Reptilia paleobiodb org 8 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2021 reptile database reptarium cz 12 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Nisan 2022 Surungenler ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz