Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Risk yönetim modeli; bir işin yapılması süresince, planlama safhasından başlayarak, tehditlerin belirlenmesini, analiz edilmesini, uygun tedbirlerin alınarak kontrol kararlarının verilmesini, değerlendirme ve denetleme faaliyetlerini sistematik olarak inceleyen modeldir.
Risk yönetimi; faaliyet alanlarının belirlenerek muhtemel risklerin tespiti, değerlendirilmesi ve kontrolü için tasarlanmış, işletmenin performansını artıran, rekabet gücünü üst düzeyde tutan işlemdir. Bu model Riski tespite,değerlendirmeye, kesin ve sürekli olarak onu kontrol etmeye yarayan temel yapıları içinde barındırmaktadır. Risk yönetim modeli basamakları aşağıdaki belirtildiği gibidir:
- Faaliyetlerin tanımlanması
- Potansiyel tehditlerin belirlenmesi
- Tedbirlerinin belirlenmesi ve analiz edilmesi
- Kontrol kararlarının verilmesi
- Tedbirlerin uygulamaya konması
- Değerlendirme ve denetleme
- Risk kıymetlendirme
Faaliyetlerin tanımlanması
Faaliyet, bir işin başarılması için yapılan eylemler bütünüdür. Faaliyetler belirlenirken uygulama alanlarına ve konularına göre gruplandırılmalıdır. Ancak organizasyonların risk yönetimine konu olacak faaliyetleri belirlerken organizasyonun var oluş amacına uygun, ana faaliyetleri dikkate almaları özellikle önemlidir.
Potansiyel tehditlerin belirlenmesi
Potansiyel tehdit, faaliyetlerin icrası sırasında kendisinden etkilenilen nesne ve ortamlardan kaynaklanan ve faaliyetin başarısını olumsuz etkileyebilecek muhtemel tehlikelerdir. Potansiyel tehditler, konu veya ortaya çıkış kaynaklarına göre; insan, sistem, yönetim, ortam ve görev ana faktörlerinden oluşur.
Risk yönetiminde en önemli bölüm olup birinci önceliklidir. Bu aşamada yapılacak tespitler, tehlikelerin tanımlanmasında en büyük yardımcı unsurlardır. Bu süreçte anketler ve beyin fırtınası gibi teknikler risk tanımlayıcı yöntemlerdir. Tehlikelerin tanımlanmasında, işi yapanın işi en iyi bildiği prensibinden yola çıkarak kontrol şemaları ve raporları, sebep-sonuç diyagramları, birebir görüşmeler gibi daha pek çok bilgi toplama ve konu analiz yöntemi kullanılabilir. Tehlikelerin tanımlanması aşamasında en büyük kaynak, işi yapanlar olmalıdır. Bu sebeple, tüm uygulayıcı personel, faaliyetleri ile ilgili potansiyel tehlikeleri belirlemek ve bunları amirlerine veya sorumlulara bildirmekle yükümlüdür.
Herhangi bir tehlike tanımlanmadan kontrol altına alınamaz. Tehlikelerin tanımlanmasında sarf edilecek gayret, risk yönetiminin tamamında olumlu etkisini gösterecektir. Tehlikelerin tanımlanması "Konu Analizi", "Tehlikeleri Listeleme" ve "Tehlikelerin Sebeplerini Listeme" basamaklarından oluşan bir işlemdir.
Konu analizi
Konu analizi oluşturulurken işin yapılması esnasında karşılaşılacak tahdit, tehdit ve tehlikeler; ana, alt ve kök faktörlere bağlı olarak incelenmelidir.
İnsan faktörü
İnsan faktörü emniyetin başarıyla sağlanması ve muhafaza edilmesi açısından en önemli faktördür. İnsan bütün kuralların başladığı ve bittiği yerdir.
Sistem faktörü
Kazaların sebepleri değerlendirildiğinde, kazalara doğrudan tesir eden önemli sebeplerden birinin de sistemler olduğu görülür.
Yönetim faktörü
Yürütülecek faaliyetlerin planlanması, işi yapacak personelin bu konuda güdülenmesi, işi yapacak personel ve birimler eş güdümün sağlanması, tüm bunları sağlayacak bir organizasyonun kurulması ve yapılanların denetlenerek istenen şekilde yürütülmesi sürecidir.
Ortam faktörü
İşin yapılacağı çevrenin ne tür koşullar ve tehditler yarattığını takip etmek, kullanılan sistemin performansı, kullanılan makinenin hassasiyeti ve etkinlik için mutlak önem arz etmektedir. Bu sebeple kaza ve olayların gerçekleşmemesi için ortam koşullarının insan, sistem, yönetim gibi faktörler üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi gerekmektedir.
Görev faktörü
Bir işin emniyetle yapılması yapılacak olan faaliyetin personel tarafından tam olarak bilinmesi, uygun ortamın sağlanması ve etkin bir denetim mekanizmasının kurulması ile mümkündür.
Tehlikelerin listelenmesi
İcra edilecek olan faaliyet ile ilgili bir önceki aşamada tespit edilen aksaklıkların her biri tek tek ele alınıp tehlikeler listelenmelidir.
Tehlikelerin sebeplerinin listelenmesi
Bir önceki adımda tespit ettiğimiz tehlikelerle ilgili tüm faktörleri listelenmelidir. Her tehlikenin birden fazla sebebi olabilir. Ancak burada önemli olan temel sebebin tanımlanmasıdır.
Tedbirlerinin belirlenmesi ve analiz edilmesi
Bu basamak riskli olduğu tespit edilen konuların kontrolden geçirilmesini hedefler. İşlem maddeleri aşağıda belirtildiği gibidir.
Kontrol seçeneklerini tanımla
Kıymetlendirilen tehlikelerden, risk seviyesi en yüksek olandan başlayarak hepsi için mümkün olan en fazla sayıda risk kontrol ölçekleri tanımlanmalıdır. Risk kontrol seçenekleri aşağıdaki dört maddeden oluşur:
Riski kabul etme
Belirlenen risk, daha önceden tespit edilmiş ve tarafımızdan biliniyor, buna karşın gerekli tedbirler alınmış, yeterli gözetim ve kontrol uygulanabiliyor ise risk kabul edilebilir.
Risk seviyesini düşürme
“Riski azaltmak için değişiklik yapma imkânı var mı?”,” İşi çeşitli safhalara ayırabilmek mümkün mü?”, “Yüksek risk oluşturan bölümler iptal edilebiliyor mu?”, “İşin yüksek risk oluşturan safhalarının iptal edilmesi durumunda, amaçlanan hedeflere ulaşılabiliyor mu?” sorularına cevap aranmalıdır.
Riskin yayılması
Tehlikeye maruz kalma zamanı mümkün olduğunca kısaltılmalı ve işin emniyetle yapılabilmesi için yeterli zaman bırakılmalı, tehlike oluşturan ve birbirini etkileyerek riski büyüten süreç veya yapı kontrol edilmeli, ilişkilerin karmaşıklığı özellikle ağ yapıları ve kritik altyapıların birbirine bağlılığı göz önüne alınmalıdır.
Riskin transferi
Eğer sağlanabilecek ise Sigorta ya da başka yüklenicilere riskin transfer edilmesi düşünülmelidir.
Kontrolün etkilerini belirle
Tehlike ile ilgili bir riski ilgilendiren kontrolün olası etkileri tespit edilmelidir. Kontrol ölçülerinin uygulamaya konmasından sonra olasılık ve şiddet konularında tahmin edilen değerler, kayıt altına alınmalıdır. Sonuç olarak her bir riske kontrol seçeneklerini uygulamak suretiyle kontrolün etkileri belirlenmelidir.
Risk kontrol ölçülerini öncelik sırasına koy
Bu aşamada belirlenmiş olan risk kontrol ölçüleri, önceliklerine göre sıralanmalıdır. Bu işlem yapılırken kurumun hedefleri ya da incelenen süreçlerin içeriği ve kullanılacak kaynakların (insan gücü, malzeme, ekipman, para, zaman) azami ölçüdeki verimliliği göz önüne alınmalı, risk kontrollerinden en uygun olanının seçilmesine özen gösterilmelidir.
Kontrol kararlarının verilmesi
Kontrol kararlarının verilmesi, iki ana boyut içerir. Bunlardan birincisi, geliştirilen risk kontrolleri arasından hangilerinin kullanılacağı, hangilerinin kullanılmayacağı konusunda yapılan seçimdir.İkincisi ise pratik tüm risk kontrollerini uyguladıktan sonra bir projede veya faaliyette hâlen varlığını sürdüren “artık risk”i göze alıp almama konusunda verilecek karardır.
Tedbirlerin uygulamaya konması
Bir önceki basamakta verilen veya tespit edilen risk kontrol kararları bu basamakta hayata geçirilir.
Değerlendirme ve denetleme
Çalışmalar boyunca riskleri kontrol etmek için belirlenen hareket tarzlarının etkinliğinin ölçülmesi anlamına gelir. Bu işlem üç adımdan oluşur. İlki, risk kontrollerinin etkinliğinin görüntülenmesidir. İkincisi ise örnek olarak bir faaliyetin tümünün veya bir kısmının beklenmedik bir duruma önlem olarak daha ayrıntılı kıymetlendirilmesidir. Sonuncusu ise yapılan etkinliklerden öğrenilmesi gereken pozitif veya negatif dersleri, gelecekteki benzer etkinliklerde faydalanmak amacıyla, yerli yerine oturtmaktır.
Risk kıymetlendirme
Risk kıymetlendirme; listelenmiş tehlikelerin gerçekleşmesi olasılıkları ve gerçekleşmesi hâlinde oluşacak kaybın belirlenmesi işleminin çeşitli araçlar üzerinde gösterilerek, analitik olarak hesaplanması veya simülasyonunun yapılmasıdır. Risk kıymetlendirmesi, tehlike ve riskleri ilişkilendiren bir işlemdir. Bir tehlikenin üzerimizde gösterebileceği etkileri bilir ve böyle bir şeyin olma olasılığını tahmin edebilirsek, artık biz onu risk olarak adlandıracağız. Riskin üç temel özelliği olasılık, şiddet ve oluşma şansıdır.
Tehdidin gerçekleşme olasılığı; bir tehdidin gerçekleşerek kayıpla sonuçlanma ihtimali, yan bir tehlikenin kayıpla sonuçlanma eğiliminin tahmini, şiddet; kaybın büyüklüğünün parametresi, oluşma şansı; bir olaydan veya zaman içinde tekrarlayan olaylardan etkilenen personel sayısı veya kaynaklar anlamına gelir.
Tehlikeleri bir sıraya koymak için her riski, diğer risklere göre olasılık, şiddet ve oluşma şartları bakımından en iyi şekilde değerlendirmek gerekir. Burada yapılacak iş, risklerin öncelik sırasına konmasıdır. Bunun için aşağıda gösterilen dört basamağın kullanılması gerekir.
- Tehlike oluşmasını kıymetlendir
- Tehlike şiddetini kıymetlendir
- Olasılığı kıymetlendir
- Kıymetlendirmeyi tamamla
Kaynakça
- Alan Greenspan (2008-03-17). "". Financial Times. Retrieved 2009-07-18.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Risk yonetim modeli bir isin yapilmasi suresince planlama safhasindan baslayarak tehditlerin belirlenmesini analiz edilmesini uygun tedbirlerin alinarak kontrol kararlarinin verilmesini degerlendirme ve denetleme faaliyetlerini sistematik olarak inceleyen modeldir Risk yonetimi faaliyet alanlarinin belirlenerek muhtemel risklerin tespiti degerlendirilmesi ve kontrolu icin tasarlanmis isletmenin performansini artiran rekabet gucunu ust duzeyde tutan islemdir Bu model Riski tespite degerlendirmeye kesin ve surekli olarak onu kontrol etmeye yarayan temel yapilari icinde barindirmaktadir Risk yonetim modeli basamaklari asagidaki belirtildigi gibidir Faaliyetlerin tanimlanmasi Potansiyel tehditlerin belirlenmesi Tedbirlerinin belirlenmesi ve analiz edilmesi Kontrol kararlarinin verilmesi Tedbirlerin uygulamaya konmasi Degerlendirme ve denetleme Risk kiymetlendirmeFaaliyetlerin tanimlanmasiFaaliyet bir isin basarilmasi icin yapilan eylemler butunudur Faaliyetler belirlenirken uygulama alanlarina ve konularina gore gruplandirilmalidir Ancak organizasyonlarin risk yonetimine konu olacak faaliyetleri belirlerken organizasyonun var olus amacina uygun ana faaliyetleri dikkate almalari ozellikle onemlidir Potansiyel tehditlerin belirlenmesiPotansiyel tehdit faaliyetlerin icrasi sirasinda kendisinden etkilenilen nesne ve ortamlardan kaynaklanan ve faaliyetin basarisini olumsuz etkileyebilecek muhtemel tehlikelerdir Potansiyel tehditler konu veya ortaya cikis kaynaklarina gore insan sistem yonetim ortam ve gorev ana faktorlerinden olusur Risk yonetiminde en onemli bolum olup birinci onceliklidir Bu asamada yapilacak tespitler tehlikelerin tanimlanmasinda en buyuk yardimci unsurlardir Bu surecte anketler ve beyin firtinasi gibi teknikler risk tanimlayici yontemlerdir Tehlikelerin tanimlanmasinda isi yapanin isi en iyi bildigi prensibinden yola cikarak kontrol semalari ve raporlari sebep sonuc diyagramlari birebir gorusmeler gibi daha pek cok bilgi toplama ve konu analiz yontemi kullanilabilir Tehlikelerin tanimlanmasi asamasinda en buyuk kaynak isi yapanlar olmalidir Bu sebeple tum uygulayici personel faaliyetleri ile ilgili potansiyel tehlikeleri belirlemek ve bunlari amirlerine veya sorumlulara bildirmekle yukumludur Herhangi bir tehlike tanimlanmadan kontrol altina alinamaz Tehlikelerin tanimlanmasinda sarf edilecek gayret risk yonetiminin tamaminda olumlu etkisini gosterecektir Tehlikelerin tanimlanmasi Konu Analizi Tehlikeleri Listeleme ve Tehlikelerin Sebeplerini Listeme basamaklarindan olusan bir islemdir Konu analizi Konu analizi olusturulurken isin yapilmasi esnasinda karsilasilacak tahdit tehdit ve tehlikeler ana alt ve kok faktorlere bagli olarak incelenmelidir Insan faktoru Insan faktoru emniyetin basariyla saglanmasi ve muhafaza edilmesi acisindan en onemli faktordur Insan butun kurallarin basladigi ve bittigi yerdir Sistem faktoru Kazalarin sebepleri degerlendirildiginde kazalara dogrudan tesir eden onemli sebeplerden birinin de sistemler oldugu gorulur Yonetim faktoru Yurutulecek faaliyetlerin planlanmasi isi yapacak personelin bu konuda gudulenmesi isi yapacak personel ve birimler es gudumun saglanmasi tum bunlari saglayacak bir organizasyonun kurulmasi ve yapilanlarin denetlenerek istenen sekilde yurutulmesi surecidir Ortam faktoru Isin yapilacagi cevrenin ne tur kosullar ve tehditler yarattigini takip etmek kullanilan sistemin performansi kullanilan makinenin hassasiyeti ve etkinlik icin mutlak onem arz etmektedir Bu sebeple kaza ve olaylarin gerceklesmemesi icin ortam kosullarinin insan sistem yonetim gibi faktorler uzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi gerekmektedir Gorev faktoru Bir isin emniyetle yapilmasi yapilacak olan faaliyetin personel tarafindan tam olarak bilinmesi uygun ortamin saglanmasi ve etkin bir denetim mekanizmasinin kurulmasi ile mumkundur Tehlikelerin listelenmesi Icra edilecek olan faaliyet ile ilgili bir onceki asamada tespit edilen aksakliklarin her biri tek tek ele alinip tehlikeler listelenmelidir Tehlikelerin sebeplerinin listelenmesi Bir onceki adimda tespit ettigimiz tehlikelerle ilgili tum faktorleri listelenmelidir Her tehlikenin birden fazla sebebi olabilir Ancak burada onemli olan temel sebebin tanimlanmasidir Tedbirlerinin belirlenmesi ve analiz edilmesiBu basamak riskli oldugu tespit edilen konularin kontrolden gecirilmesini hedefler Islem maddeleri asagida belirtildigi gibidir Kontrol seceneklerini tanimla Kiymetlendirilen tehlikelerden risk seviyesi en yuksek olandan baslayarak hepsi icin mumkun olan en fazla sayida risk kontrol olcekleri tanimlanmalidir Risk kontrol secenekleri asagidaki dort maddeden olusur Riski kabul etme Belirlenen risk daha onceden tespit edilmis ve tarafimizdan biliniyor buna karsin gerekli tedbirler alinmis yeterli gozetim ve kontrol uygulanabiliyor ise risk kabul edilebilir Risk seviyesini dusurme Riski azaltmak icin degisiklik yapma imkani var mi Isi cesitli safhalara ayirabilmek mumkun mu Yuksek risk olusturan bolumler iptal edilebiliyor mu Isin yuksek risk olusturan safhalarinin iptal edilmesi durumunda amaclanan hedeflere ulasilabiliyor mu sorularina cevap aranmalidir Riskin yayilmasi Tehlikeye maruz kalma zamani mumkun oldugunca kisaltilmali ve isin emniyetle yapilabilmesi icin yeterli zaman birakilmali tehlike olusturan ve birbirini etkileyerek riski buyuten surec veya yapi kontrol edilmeli iliskilerin karmasikligi ozellikle ag yapilari ve kritik altyapilarin birbirine bagliligi goz onune alinmalidir Riskin transferi Eger saglanabilecek ise Sigorta ya da baska yuklenicilere riskin transfer edilmesi dusunulmelidir Kontrolun etkilerini belirle Tehlike ile ilgili bir riski ilgilendiren kontrolun olasi etkileri tespit edilmelidir Kontrol olculerinin uygulamaya konmasindan sonra olasilik ve siddet konularinda tahmin edilen degerler kayit altina alinmalidir Sonuc olarak her bir riske kontrol seceneklerini uygulamak suretiyle kontrolun etkileri belirlenmelidir Risk kontrol olculerini oncelik sirasina koy Bu asamada belirlenmis olan risk kontrol olculeri onceliklerine gore siralanmalidir Bu islem yapilirken kurumun hedefleri ya da incelenen sureclerin icerigi ve kullanilacak kaynaklarin insan gucu malzeme ekipman para zaman azami olcudeki verimliligi goz onune alinmali risk kontrollerinden en uygun olaninin secilmesine ozen gosterilmelidir Kontrol kararlarinin verilmesiKontrol kararlarinin verilmesi iki ana boyut icerir Bunlardan birincisi gelistirilen risk kontrolleri arasindan hangilerinin kullanilacagi hangilerinin kullanilmayacagi konusunda yapilan secimdir Ikincisi ise pratik tum risk kontrollerini uyguladiktan sonra bir projede veya faaliyette halen varligini surduren artik risk i goze alip almama konusunda verilecek karardir Tedbirlerin uygulamaya konmasiBir onceki basamakta verilen veya tespit edilen risk kontrol kararlari bu basamakta hayata gecirilir Degerlendirme ve denetlemeCalismalar boyunca riskleri kontrol etmek icin belirlenen hareket tarzlarinin etkinliginin olculmesi anlamina gelir Bu islem uc adimdan olusur Ilki risk kontrollerinin etkinliginin goruntulenmesidir Ikincisi ise ornek olarak bir faaliyetin tumunun veya bir kisminin beklenmedik bir duruma onlem olarak daha ayrintili kiymetlendirilmesidir Sonuncusu ise yapilan etkinliklerden ogrenilmesi gereken pozitif veya negatif dersleri gelecekteki benzer etkinliklerde faydalanmak amaciyla yerli yerine oturtmaktir Risk kiymetlendirmeRisk kiymetlendirme listelenmis tehlikelerin gerceklesmesi olasiliklari ve gerceklesmesi halinde olusacak kaybin belirlenmesi isleminin cesitli araclar uzerinde gosterilerek analitik olarak hesaplanmasi veya simulasyonunun yapilmasidir Risk kiymetlendirmesi tehlike ve riskleri iliskilendiren bir islemdir Bir tehlikenin uzerimizde gosterebilecegi etkileri bilir ve boyle bir seyin olma olasiligini tahmin edebilirsek artik biz onu risk olarak adlandiracagiz Riskin uc temel ozelligi olasilik siddet ve olusma sansidir Tehdidin gerceklesme olasiligi bir tehdidin gercekleserek kayipla sonuclanma ihtimali yan bir tehlikenin kayipla sonuclanma egiliminin tahmini siddet kaybin buyuklugunun parametresi olusma sansi bir olaydan veya zaman icinde tekrarlayan olaylardan etkilenen personel sayisi veya kaynaklar anlamina gelir Tehlikeleri bir siraya koymak icin her riski diger risklere gore olasilik siddet ve olusma sartlari bakimindan en iyi sekilde degerlendirmek gerekir Burada yapilacak is risklerin oncelik sirasina konmasidir Bunun icin asagida gosterilen dort basamagin kullanilmasi gerekir Tehlike olusmasini kiymetlendir Tehlike siddetini kiymetlendir Olasiligi kiymetlendir Kiymetlendirmeyi tamamlaKaynakcaAlan Greenspan 2008 03 17 We will never have a perfect model of risk Financial Times Retrieved 2009 07 18