Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rubai, aruz ölçüsüyle yazılır. Birimi dörtlüktür. 4 dizelik (mısralık) bir Divan Edebiyatı nazım biçimidir.
Gelişimi ve yapısı
Rubailerde birinci, ikinci, dördüncü dizeler uyaklı, üçüncü dize ise serbesttir. Kafiye düzeni aaxa şeklindedir. İki beyitlik kıtalar biçiminde yazılmış rubailer de vardır. Her dizesi birbiriyle uyaklı rubailere "rubai-i musarra" ya da "terane" adı verilir. Rubainin, aruzun hezec bahrinden 24 kalıbı bulunur. Bunlardan; mef'ûlü birimiyle başlayan 12 kalıba "ahreb", mef'ûlün birimiyle başlayan öbür 12 kalıba da "ahrem" denir. Kalıpların sonu "fâül" ya da "fa" birimiyle biter.
Rubainin her dizesi ayrı bir ölçüde olabildiği gibi, dört dizesi de aynı ölçüde olabilir. Türk divan şiirinde daha çok ahreb kalıbına rastlanır. Rubailer genellikle mahlassız şiirlerdir. Ve divan şairlerinin divanlarının sonunda rubaiyyat başlığı altında sıralanırlar. Bu türün en bilindik şairi Ömer Hayyam’dır.
Türk edebiyatında Mevlana’nın Farsça yazdığı felsefi rubailer bu türün hızla yayılmasını sağladı. , Fuzûlî 16. yüzyılda bu türün en usta örneklerini verdiler. Divan edebiyatında 17. yüzyıl rubainin altın çağı oldu. Azmizade Haleti, yazdığı bin kadar rubai ile "en büyük Osmanlı rubai şairi" olarak tanındı. Cumhuriyet döneminin en büyük rubai ustası ise Yahya Kemal Beyatlı’dır. Arif Nihat Asya ise rubailerini "Rubaiyyat-ı Arif " adlı eserinde yer almıştır
Rubainin özellikleri
- Kafiye düzeni aaxa ya da aaaa biçimindedir.
- Rubailerde aşk, şarap, dünyanın türlü nimetlerinden yararlanma, hayatın anlamı ve hayat felsefesi,tasavvuf ve ölüm gibi konular işlenir.
- Rubai diğer nazım şekillerinden farklı olarak özel bir ölçüyle yazılır. 24 kalıbı vardır.
- Rubaide ilk iki dize fikrin hazırlayıcısıdır. Asıl söylenmek istenen düşünce 3. veya 4. dizede ortaya çıkar.
- Genelde mahlassız şiirlerdir.
- Rubai İran edebiyatından Türk Edebiyatına geçmiştir.
- Rubai’nin en büyük şairi İranlı Ömer Hayyam (12. yüzyıl)’dır. Türk edebiyatının en usta şairleri Kara Fazlî, Azmizade Haleti, Nâbi ve son dönemde de Yahya Kemal’dir.
Örnekler
Seni aramaktan dünyanın başı dertte;
Zengine de göründüğün yok, fakire de;
Sen konuşursun da biz sağır mıyız yoksa,
Hep kör müyüz, sen varsın da görünürde.
|Ömer Hayyam - Günümüz Türkçesi ile}}
En doğrusu, dosta düşmana iyilik etmen;
İyilik seven kötülük edemez zaten.
Dostuna kötülük ettin mi düşmanın olur:
Düşmanınsa dostun olur, iyilik edersen.
Ömer Hayyam - Günümüz Türkçesi ile}}
Ya Rab dilimi sehv-ü hatâdan sakla
Endîşemi tezvîr-ü riyâdan sakla
Basdım reh-i vâdî-i rubâîye kadem
Tan'ı har-ı nâdân-ı dü-pâdan sakla
Nef'î
Ahvâl-i cihânı her zaman söyleşelim
Amma gam-ı aşkımız nihân söyleşelim
Ey vâkıf-ı râz-ı aşk olan ârif-i cân
Ney gibi seninle bî-zebân söyleşelim
Azmizade Haleti
Rubai şairleri
Kaynakça
Dış kaynaklar
- Pala, İskender (1999 27.bas. 2016), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul:Kapı Yayınları, , Sayfa:390-391
- İpekten, Haluk (1994, 14.bas.2011), Eski Türk Edebiyatı Nazım şekilleri ve Arûz, İstanbul:Dergah Yayınları,
- Dilçin, Cem (1983) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları
- Muallim Nâci,(haz. M. A. Yekta Saraç), (2004) Edebiyat Terimleri: Istılahât-ı Edebiyye, İstanbul:
- Tural, Sadık Kemal (ed.) (2001, 2003, 2004, 2005, 2006), Türk Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü 5 Cilt, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ISBN 3990000025722
Dış bağlantılar
- Öztürk, Mürsel (2008) "Rubâî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.35 say.176-177 Online: [1]20 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rubai aruz olcusuyle yazilir Birimi dortluktur 4 dizelik misralik bir Divan Edebiyati nazim bicimidir Gelisimi ve yapisiRubailerde birinci ikinci dorduncu dizeler uyakli ucuncu dize ise serbesttir Kafiye duzeni aaxa seklindedir Iki beyitlik kitalar biciminde yazilmis rubailer de vardir Her dizesi birbiriyle uyakli rubailere rubai i musarra ya da terane adi verilir Rubainin aruzun hezec bahrinden 24 kalibi bulunur Bunlardan mef ulu birimiyle baslayan 12 kaliba ahreb mef ulun birimiyle baslayan obur 12 kaliba da ahrem denir Kaliplarin sonu faul ya da fa birimiyle biter Rubainin her dizesi ayri bir olcude olabildigi gibi dort dizesi de ayni olcude olabilir Turk divan siirinde daha cok ahreb kalibina rastlanir Rubailer genellikle mahlassiz siirlerdir Ve divan sairlerinin divanlarinin sonunda rubaiyyat basligi altinda siralanirlar Bu turun en bilindik sairi Omer Hayyam dir Turk edebiyatinda Mevlana nin Farsca yazdigi felsefi rubailer bu turun hizla yayilmasini sagladi Fuzuli 16 yuzyilda bu turun en usta orneklerini verdiler Divan edebiyatinda 17 yuzyil rubainin altin cagi oldu Azmizade Haleti yazdigi bin kadar rubai ile en buyuk Osmanli rubai sairi olarak tanindi Cumhuriyet doneminin en buyuk rubai ustasi ise Yahya Kemal Beyatli dir Arif Nihat Asya ise rubailerini Rubaiyyat i Arif adli eserinde yer almistirRubainin ozellikleriKafiye duzeni aaxa ya da aaaa bicimindedir Rubailerde ask sarap dunyanin turlu nimetlerinden yararlanma hayatin anlami ve hayat felsefesi tasavvuf ve olum gibi konular islenir Rubai diger nazim sekillerinden farkli olarak ozel bir olcuyle yazilir 24 kalibi vardir Rubaide ilk iki dize fikrin hazirlayicisidir Asil soylenmek istenen dusunce 3 veya 4 dizede ortaya cikar Genelde mahlassiz siirlerdir Rubai Iran edebiyatindan Turk Edebiyatina gecmistir Rubai nin en buyuk sairi Iranli Omer Hayyam 12 yuzyil dir Turk edebiyatinin en usta sairleri Kara Fazli Azmizade Haleti Nabi ve son donemde de Yahya Kemal dir OrneklerSeni aramaktan dunyanin basi dertte Zengine de gorundugun yok fakire de Sen konusursun da biz sagir miyiz yoksa Hep kor muyuz sen varsin da gorunurde Omer Hayyam Gunumuz Turkcesi ile En dogrusu dosta dusmana iyilik etmen Iyilik seven kotuluk edemez zaten Dostuna kotuluk ettin mi dusmanin olur Dusmaninsa dostun olur iyilik edersen Omer Hayyam Gunumuz Turkcesi ile Ya Rab dilimi sehv u hatadan sakla Endisemi tezvir u riyadan sakla Basdim reh i vadi i rubaiye kadem Tan i har i nadan i du padan sakla Nef i Ahval i cihani her zaman soyleselim Amma gam i askimiz nihan soyleselim Ey vakif i raz i ask olan arif i can Ney gibi seninle bi zeban soyleselim Azmizade HaletiRubai sairleriOmer Hayyam Yahya Kemal Beyatli Arif Nihat Asya Nef iKaynakcaDis kaynaklarPala Iskender 1999 27 bas 2016 Ansiklopedik Divan Siiri Sozlugu Istanbul Kapi Yayinlari ISBN 9758950218 Sayfa 390 391 Ipekten Haluk 1994 14 bas 2011 Eski Turk Edebiyati Nazim sekilleri ve Aruz Istanbul Dergah Yayinlari ISBN 9759953539 Dilcin Cem 1983 Orneklerle Turk Siir Bilgisi Ankara Turk Dil Kurumu Yayinlari ISBN 9789751604897 Muallim Naci haz M A Yekta Sarac 2004 Edebiyat Terimleri Istilahat i Edebiyye Istanbul Tural Sadik Kemal ed 2001 2003 2004 2005 2006 Turk Dunyasi Edebiyat Terimleri ve Kavramlari Ansiklopedik Sozlugu 5 Cilt Ataturk Kultur Merkezi Yayinlari ISBN 3990000025722Dis baglantilarOzturk Mursel 2008 Rubai Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi c 35 say 176 177 Online 1 20 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde