Matematikte, Ruffini'nin kuralı, bir polinomun Öklid bölünmesinin x – r biçimindeki bir denklem ile kağıt kalemle hesaplanması için geliştirilmiş bir yöntemdir. 1804 yılında Paolo Ruffini tarafından tanımlanmıştır. Kural, bölenin doğrusal bir bölen olduğu özel bir sentetik bölme durumudur.
Algoritma
Kural, polinomu bölmek için bir yöntem belirler.
denkleme göre
bölüm polinomunu elde etmek için
Algoritma aslında P (x)'in Q (x)'ye uzun bölümüdür .
P (x) 'i Q (x) ile bölmek için:
- P (x) katsayılarını alın ve sırayla yazın. Ardından, sol alt köşeye satırın hemen üzerine r yazın:
- En soldaki katsayısı (a n) satırın hemen altına geçirin.
- Satırın altındaki en sağdaki sayıyı r ile çarpın ve satırın üzerine ve sağa bir konum yazın.
- Aynı sütuna yeni yerleştirilmiş iki değeri ekleyin.
- Hiçbir sayı kalmayana kadar 3. ve 4. adımları tekrarlayın.
b değerleri, derecesi P (x) değerinden bir eksik olan sonuç (R (x)) polinomunun katsayılarıdır. Elde edilen son değer, s, kalandır. Polinom kalan teoremi, kalanın, r'deki polinomun değeri olan P (r)'ye eşit olduğunu ileri sürer.
Örnek
Ruffini kuralı kullanılarak yapılan bir polinom bölünmesi örneği.
Polinomu tamamen çarpanlara ayırmak mümkün olduğu için, son kökün -2 olduğu kesindir (önceki prosedür, son bölümü 1 ile aynı sonucu verirdi).
P (x), Ruffini kuralı kullanılarak Q (x)'e bölünecektir. Asıl sorun, Q (x)'in x - r biçiminde bir denklem değil, daha çok x + r olmasıdır. Q (x) şu şekilde yeniden yazılmalıdır:
Şimdi algoritma uygulanır:
- Katsayıları ve r ‘yi yazın. P (x) x için bir katsayı içermediğinden 0 yazılır:
| 2 3 0 | -4 | | -1 | | ----|--------------------|------- | | | |
- İlk katsayıyı aşağı yazın:
| 2 3 0 | -4 | | -1 | | ----|--------------------|------- | 2 | | |
- Son elde edilen değeri r ile çarpın:
| 2 3 0 | -4 | | -1 | -2 | ----|--------------------|------- | 2 | | |
- Değerleri ekleyin:
| 2 3 0 | -4 | | -1 | -2 | ----|--------------------|------- | 2 1 | | |
- Tamamlanana kadar 3. ve 4. adımları tekrarlayın:
| 2 3 0 | -4 | | -1 | -2 -1 | 1 ----|---------------------------- | 2 1 -1 | -3 |{result coefficients}|{remainder}
Yani, orijinal sayı = bölen × bölüm + kalan ise, o zaman
- , nerede
- ve
Kullanıldığı yerler
Ruffini kuralının birçok pratik uygulaması vardır ve bunların çoğu basit bölmeye (aşağıda gösterildiği gibi) veya aşağıda daha da verilen ortak uzantılara dayanır.
Polinom kök bulma
Rasyonel kök teoremi, bir polinom için f(x) = anxn + an−1xn−1 + ⋯ + a1x + a0 tüm katsayıları (a n ila a 0) tamsayı olan, gerçek rasyonel kökler her zaman p / q biçimindedir; burada p, 0'ın tam sayı bölenidir ve q , a n'nin tamsayı bölenidir. Böylece polinomumuz ise
olası rasyonel kökler , 0'ın (−2) tüm tam sayı bölenleridir:
(Örnek basittir çünkü polinom moniktir (a n = 1). Monik olmayan polinomlar için, olası kökler kümesi bazı kesirler içerecek, ancak bunların yalnızca sonlu bir sayısı olacaktır, çünkü a n ve a 0'ın her birinde yalnızca sonlu sayıda tam sayı bölen bulunur.) Her durumda, monik polinomlar için, her rasyonel kök bir tam sayıdır ve bu nedenle her tam sayı kökü, sabit terimin (a 0) yalnızca bir bölenidir. Monik olmayan polinomlar için doğru kalmanın: tamsayı katsayıları olan herhangi bir polinomun tamsayı köklerini bulmak için sabit terimin bölenlerini kontrol etmenin yeterli olduğu gösterilebilir .
Bu nedenle, r olası köklerin her birine eşit olarak ayarlandığında, polinom (x - r) ile bölünür. Elde edilen bölümün kalanı 0 ise, r polinomun köküdür.
Aşağıdaki üç yöntemden herhangi biri seçilebilir, çünkü yalnızca ikinci yöntem ve üçüncü yöntem (bir çarpanlara ayırma elde etmek için Ruffini kuralını uygularken) belirli bir kökün tekrarlanıp tekrarlanmadığını keşfedebilir, istisna dışında hepsi aynı sonuçları verir. (Her iki yöntem de irrasyonel veya karmaşık kökleri keşfedemez.)
Yöntem 1
Bölme P (x) binom (x - her olası kök). Kalan 0 ise, seçilen sayı bir köktür (ve tersi):
bu | +1 +2 -1 -2 | +1 +2 -1 -2 | | +1 | +1 +3 +2 -1 | -1 -1 +2 ----|--------------------------- ----|------------ --------------- | +1 +3 +2 0 | +1 +1 -2 0 | +1 +2 -1 -2 | +1 +2 -1 -2 | | +2 | +2 +8 +14 -2 | -2 0 +2 ----|--------------------------- ----|------------ --------------- | +1 +4 +7 +12 | +1 0 -1 0
Örnekte, P (x) üçüncü dereceden bir polinomdur. Cebirin temel teoremine göre, üçten fazla karmaşık çözümü olamaz. Bu nedenle, polinom aşağıdaki gibi çarpanlarına ayrılır:
Yöntem 2
Geçerli bir kök bulunana kadar Yöntem 1'deki gibi başlayın. Ardından, işlemi diğer olası köklerle yeniden başlatmak yerine, yalnızca bir katsayı kalana kadar şu anda bulunan geçerli kök üzerindeki Ruffini'nin sonucuna karşı olası kökleri test etmeye devam edin (köklerin tekrarlanabileceğini unutmayın: takılırsanız, her birini deneyin). iki kez geçerli kök):
| +1 +2 -1 -2 | +1 +2 -1 -2 | | -1 | -1 -1 +2 -1 | -1 -1 +2 ----|-------------------------- ----|------------- -------------- | +1 +1 -2 | 0 | +1 +1 -2 | 0 | | +2 | +2 +6 +1 | +1 +2 ------------------------- ------------------------- | +1 +3 |+4 | +1 +2 | 0 | -2 | -2 ------------------- | +1 | 0
- Yöntem 3
- Rasyonel kök teoremine göre polinomun olası tamsayı veya rasyonel köklerinin kümesini belirleyin.
- Her olası kök r için, P (x)/(x – r) bölümünü gerçekleştirmek yerine, bölümün geri kalanının P (r) olduğunu belirten polinom kalan teoremini uygulayın, polinom x = r için değerlendirilir. Böylece, kümemizdeki her r için, r bir polinomun kökü ise ancak ve ancak P (r)=0 ise bu, bir polinomun tamsayı ve rasyonel köklerini bulmanın herhangi bir bölme veya Ruffini kuralının uygulanmadığını gösterir. Ancak, geçerli bir kök bulunduğunda, onu r 1 olarak adlandırın: Q (x) = P (x) / (x – r 1 ) belirlemek için Ruffini kuralı uygulanabilir. Bu, polinomun P (x) = (x – r 1 ) · Q ( x) şeklinde kısmi çarpanlarına ayrılmasına izin verir. Daha önce belirlenmiş, henüz kontrol edilmemiş olası kökler arasında bulunabilir (P (x) 'in kökü olmadığı önceden belirlenmiş herhangi bir değer de Q (x) kökü değildir; daha resmi olarak, P (r)≠ 0 → Q (r)≠0). Böylece P (r) yerine Q (r) değerlendirmeye ve (başka bir kök bulabildiğiniz sürece r 2 ) Q (r) 'yi (x – r 2 ) ile bölerek devam edebilirsiniz. Yalnızca kökleri arasanız bile, bu, çarpanlara ayırma ilerledikçe art arda daha küçük dereceli polinomları değerlendirmenize olanak tanır. Çoğu zaman olduğu gibi, n dereceli bir polinomu da çarpanlara ayırıyorsanız:
- p = n rasyonel çözümler bulduysanız, sonunda tam bir çarpanlara ayırma (aşağıya bakınız) ile p = n lineer faktörlere ulaşırsınız;
- p < n rasyonel çözümler bulduysanız, sonunda p lineer faktörlere kısmi çarpanlara ayırma (aşağıya bakın) ve n – p derecesinin lineer olmayan başka bir faktörüne ulaşırsınız, bu da sırasıyla irrasyonel veya karmaşık köklere sahip olabilir.
Örnekler
Ruffini Kuralını uygulamadan kök bulma
- P(x) = x3 + 2x2 – x – 2
Olası kökler = {1, –1, 2, -2}
- P (1) = 0 → x 1 = 1
- P (-1) = 0 → x 2 = -1
- P (2) = 12 → 2 polinomun kökü değil
ve (x3 + 2x2 − x − 2) / (x − 2) 'nin kalanı 12'dir
- P (−2) = 0 → x 3 = -2
Ruffini Kuralını uygulayarak kökleri bulma ve (tam) bir çarpanlara ayırma
- P(x) = x3 + 2x2 − x − 2
Olası kökler = {1, -1, 2, -2}
- P (1) = 0 → x 1 = 1
Ardından, Ruffini Kuralını uygulayarak:
- (x3 + 2x2 − x − 2) / (x − 1) = x2 + 3x + 2
- x3 + 2x2 − x − 2 = (x − 1)(x2 + 3x + 2)
Burada, r 1 =−1 ve Q(x) = x2 + 3x + 2
- Q (-1) = 0 → x 2 = -1
Yine, Ruffini Kuralını uygulayarak:
- (x2 + 3x + 2) / (x + 1) = x + 2
- x3 + 2x2 − x − 2 = (x − 1)(x2 + 3x + 2) = (x − 1)(x + 1)(x + 2)
İzin ver
Polinomu çarpanlarına ayırma
Belirli bir polinomun tüm gerçek rasyonel köklerini bulmak için yukarıdaki " p / q " sonucunu (veya başka herhangi bir yolu) kullandıktan sonra, bu kökleri kullanarak o polinomu kısmen çarpanlara ayırmak için önemsiz bir adımdan başka bir şey değildir. İyi bilindiği gibi, belirli bir polinomu bölen her lineer faktör (x - r), bir r köküne karşılık gelir ve bunun tersi de geçerlidir .
Sonuç olaraj
- bizim polinomumuz; ve
- bulunan kökler, o zaman sonucu düşünün
Cebirin temel teoremine göre, eğer P (x)'in tüm kökleri rasyonel ise, R (x) P (x)'e eşit olmalıdır. Ancak, yöntem yalnızca rasyonel kökleri bulduğu için, R (x)'in P (x)'e eşit olmaması çok olasıdır; P (x)'in R'de olmayan bazı irrasyonel veya karmaşık kökleri olması çok muhtemeldir. Yani sonuç olarak
- polinom uzun bölme kullanılarak hesaplanabilir.
S (x) = 1 ise R (x) = P (x) bilinir ve işlem yapılır. Aksi takdirde, S (x) 'in kendisi, gerçek rasyonel kökleri olmayan P (x)'in başka bir çarpanı olan bir polinom olacaktır. Bu nedenle, aşağıdaki denklemin sağ tarafını tam olarak yazın:
S (x) = 1 ise, buna P (x) bölü Q'nun (rasyoneller) tam bir çarpanlarına ayırma denilebilir . Aksi takdirde, P (x) bölü Q'nun yalnızca kısmi bir çarpanlarına ayırması vardır; bu, rasyoneller üzerinde daha fazla faktörlenebilir olabilir veya olmayabilir, ancak gerçekler üzerinde veya en kötü ihtimalle karmaşık düzlem üzerinde kesinlikle daha fazla faktörlenebilir olacaktır. (P (x) bölü Q'nun "tam çarpanlara ayrılmasının", rasyonel katsayılara sahip polinomların bir ürünü olarak bir çarpanlara ayırma anlamına geldiğine dikkat edin, öyle ki her bir faktör Q üzerinde indirgenemez, " Q'ya indirgenemez" yanıtı, faktörün şu şekilde yazılamayacağı anlamına gelir. rasyonel katsayıları ve daha küçük dereceli iki sabit olmayan polinomun ürünü.)
Örnek 1: kalan yok
Belirli bir polinomu C üzerinde tam olarak çarpanlara ayırmak için, karmaşık sayıların tüm köklerinin bilinmesi gerekir (ve bu, irrasyonel ve/veya karmaşık sayıları içerebilir). Örneğin, yukarıdaki polinomu düşünün:
Yukarıda açıklanan yöntemleri kullanarak, P (x)'in rasyonel kökleri:
O halde, (x - her kök) çarpımı
Ve P (x)/ R (x):
Dolayısıyla çarpanlara ayrılmış polinom P (x) = R (x) · 1 = R (x):
Örnek 2: kalan ile
Ancak bu, C üzerinde tam olarak çarpanlara ayrılmamıştır. Bir polinomun çarpanlara ayrılması, lineer faktörlerin çarpımıyla sonuçlanacaksa, ikinci dereceden faktörle ilgilenilmelidir:
Yukarıda açıklanan yöntemleri kullanarak, P (x)'in rasyonel kökleri:
O halde, (x - her kök) çarpımı
Ve P (x)/ R (x)
Olarak , çarpanlara ayrılmış polinom P (x) = R (x) · S (x):
Karmaşık sayılar üzerinde çarpanlarına ayırma
Rasyonel köklerini çıkarmak ve çarpanlarına ayırmak şu sonuçları verir:
En kolay yol, ikinci dereceden formül kullanmaktır.
ve çözümler
Yani C bölü tamamen çarpanlarına ayrılmış polinom şöyle olacaktır:
Ancak her durumda işlerin bu kadar kolay olması beklenemez; dördüncü dereceden polinomlar için ikinci dereceden formülün sürekliliği çok dolambaçlıdır ve beşinci dereceden veya daha yüksek polinomlar için böyle bir süreklilik yoktur. Bunun neden böyle olduğuna dair teorik bir açıklama için Galois teorisine ve polinomların köklerine sayısal olarak yaklaşmanın yolları için sayısal analize bakın.
Geçerlilikler
Bu, belirli bir polinomun köklerini arıyor olabilir, S(x) için karmaşık yüksek dereceli bir polinom elde edilir; bu, polinom x 5 − 3 x 4 için olduğu gibi irrasyonel veya karmaşık faktörler göz önüne alınmadan önce bile rasyoneller üzerinde daha fazla çarpanlara ayrılabilen bir polinom elde edilir. + 3 x 3 − 9 x 2 + 2 x − 6. Ruffini'nin yöntemini kullanarak, sadece bir kök bulunur (x = 3), onu P (x) = (x 4 + 3 x 2 + 2)(x − 3) olarak çarpanlarına ayırır.
Yukarıda açıklandığı gibi, belirtilen atama " C üzerinden indirgenemezleri çarpanlarına ayırmak" ise, deltayı incelemek ve irrasyonel ve/veya karmaşık köklerini aramak için bir yol bulmak gereklidir. Ancak atama " Q üzerinden indirgenemezlerin çarpanı" olsaydı, bunun zaten yapılmış olduğu düşünülebilir, ancak durumun böyle olmayabileceğini anlamak önemlidir.
Bu durumda, delta, iki ikinci dereceden (x 2 + 1)(x 2 + 2) çarpımı olarak çarpanlara ayrılabilir. Sonunda, rasyoneller (ve bu örnekte gerçekler) üzerinde indirgenemezler ve bu da yöntemi sonuçlandırıyor; P (x) = (x 2 + 1)(x 2 + 2)(x − 3). Bu durumda, quartic denklemi bir biquadratik denklem olarak ele alarak çarpanlara ayırmak kolaydır; ancak daha yüksek dereceli bir polinomun bu tür faktörlerini bulmak çok zor olabilir.
Tarih
Yöntem, İtalyan Bilim Derneği (Kırk) tarafından düzenlenen bir yarışmaya katılan Paolo Ruffini tarafından icat edildi. Cevaplanması gereken soru, herhangi bir polinomun köklerini bulma yöntemiydi. Beş başvuru alındı. 1804'te Ruffini's birincilik ödülü aldı ve yöntemi yayınlandı. Ruffini, yönteminin iyileştirmelerini 1807 ve 1813'te yayınladı.
Horner'ın yöntemi 1819'da yayınlandı ve 1845'te rafine bir versiyonu yayınlandı.
Ayrıca bakınız
- Lill'in yöntemi, bölmeyi grafiksel olarak yapıyor
- Horner'ın yöntemi
- polinom uzun bölme
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Weisstein, Eric W. "Ruffini's rule". MathWorld.
- Wikimedia Commons'ta Ruffini's rule ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Matematikte Ruffini nin kurali bir polinomun Oklid bolunmesinin x r bicimindeki bir denklem ile kagit kalemle hesaplanmasi icin gelistirilmis bir yontemdir 1804 yilinda Paolo Ruffini tarafindan tanimlanmistir Kural bolenin dogrusal bir bolen oldugu ozel bir sentetik bolme durumudur AlgoritmaKural polinomu bolmek icin bir yontem belirler P x anxn an 1xn 1 a1x a0 displaystyle P x a n x n a n 1 x n 1 cdots a 1 x a 0 denkleme gore Q x x r displaystyle Q x x r bolum polinomunu elde etmek icin R x bn 1xn 1 bn 2xn 2 b1x b0 displaystyle R x b n 1 x n 1 b n 2 x n 2 cdots b 1 x b 0 Algoritma aslinda P x in Q x ye uzun bolumudur P x i Q x ile bolmek icin P x katsayilarini alin ve sirayla yazin Ardindan sol alt koseye satirin hemen uzerine r yazin anan 1 a1a0r displaystyle begin array c c c c c c amp a n amp a n 1 amp dots amp a 1 amp a 0 r amp amp amp amp amp hline amp amp amp amp amp end array En soldaki katsayisi a n satirin hemen altina gecirin anan 1 a1a0ran bn 1 displaystyle begin array c c c c c c amp a n amp a n 1 amp dots amp a 1 amp a 0 r amp amp amp amp amp hline amp a n amp amp amp amp amp b n 1 amp amp amp amp end array Satirin altindaki en sagdaki sayiyi r ile carpin ve satirin uzerine ve saga bir konum yazin anan 1 a1a0rbn 1 ran bn 1 displaystyle begin array c c c c c c amp a n amp a n 1 amp dots amp a 1 amp a 0 r amp amp b n 1 cdot r amp amp amp hline amp a n amp amp amp amp amp b n 1 amp amp amp amp end array Ayni sutuna yeni yerlestirilmis iki degeri ekleyin anan 1 a1a0rbn 1 ranbn 1 r an 1 bn 1 bn 2 displaystyle begin array c c c c c c amp a n amp a n 1 amp dots amp a 1 amp a 0 r amp amp b n 1 cdot r amp amp amp hline amp a n amp b n 1 cdot r a n 1 amp amp amp amp b n 1 amp b n 2 amp amp amp end array Hicbir sayi kalmayana kadar 3 ve 4 adimlari tekrarlayin anan 1 a1a0rbn 1 r b1 rb0 ranbn 1 r an 1 b1 r a1a0 b0 r bn 1 bn 2 b0 R displaystyle begin array c c c c c c amp a n amp a n 1 amp dots amp a 1 amp a 0 r amp amp b n 1 cdot r amp dots amp b 1 cdot r amp b 0 cdot r hline amp a n amp b n 1 cdot r a n 1 amp dots amp b 1 cdot r a 1 amp a 0 b 0 cdot r amp b n 1 amp b n 2 amp dots amp b 0 amp R end array b degerleri derecesi P x degerinden bir eksik olan sonuc R x polinomunun katsayilaridir Elde edilen son deger s kalandir Polinom kalan teoremi kalanin r deki polinomun degeri olan P r ye esit oldugunu ileri surer OrnekRuffini kurali kullanilarak yapilan bir polinom bolunmesi ornegi Polinomu tamamen carpanlara ayirmak mumkun oldugu icin son kokun 2 oldugu kesindir onceki prosedur son bolumu 1 ile ayni sonucu verirdi P x 2x3 3x2 4 displaystyle P x 2x 3 3x 2 4 Q x x 1 displaystyle Q x x 1 P x Ruffini kurali kullanilarak Q x e bolunecektir Asil sorun Q x in x r biciminde bir denklem degil daha cok x r olmasidir Q x su sekilde yeniden yazilmalidir Q x x 1 x 1 displaystyle Q x x 1 x 1 Simdi algoritma uygulanir Katsayilari ve r yi yazin P x x icin bir katsayi icermediginden 0 yazilir 2 3 0 4 1 Ilk katsayiyi asagi yazin 2 3 0 4 1 2 Son elde edilen degeri r ile carpin 2 3 0 4 1 2 2 Degerleri ekleyin 2 3 0 4 1 2 2 1 Tamamlanana kadar 3 ve 4 adimlari tekrarlayin 2 3 0 4 1 2 1 1 2 1 1 3 result coefficients remainder Yani orijinal sayi bolen bolum kalan ise o zaman P x Q x R x s displaystyle P x Q x R x s neredeR x 2x2 x 1 displaystyle R x 2x 2 x 1 ve s 3 2x3 3x2 4 2x2 x 1 x 1 3 displaystyle s 3 quad Rightarrow 2x 3 3x 2 4 2x 2 x 1 x 1 3 Kullanildigi yerlerRuffini kuralinin bircok pratik uygulamasi vardir ve bunlarin cogu basit bolmeye asagida gosterildigi gibi veya asagida daha da verilen ortak uzantilara dayanir Polinom kok bulma Rasyonel kok teoremi bir polinom icin f x anxn an 1xn 1 a1x a0 tum katsayilari a n ila a 0 tamsayi olan gercek rasyonel kokler her zaman p q bicimindedir burada p 0 in tam sayi bolenidir ve q a n nin tamsayi bolenidir Boylece polinomumuz ise P x x3 2x2 x 2 0 displaystyle P x x 3 2x 2 x 2 0 olasi rasyonel kokler 0 in 2 tum tam sayi bolenleridir Possible roots 1 1 2 2 displaystyle text Possible roots left 1 1 2 2 right Ornek basittir cunku polinom moniktir a n 1 Monik olmayan polinomlar icin olasi kokler kumesi bazi kesirler icerecek ancak bunlarin yalnizca sonlu bir sayisi olacaktir cunku a n ve a 0 in her birinde yalnizca sonlu sayida tam sayi bolen bulunur Her durumda monik polinomlar icin her rasyonel kok bir tam sayidir ve bu nedenle her tam sayi koku sabit terimin a 0 yalnizca bir bolenidir Monik olmayan polinomlar icin dogru kalmanin tamsayi katsayilari olan herhangi bir polinomun tamsayi koklerini bulmak icin sabit terimin bolenlerini kontrol etmenin yeterli oldugu gosterilebilir Bu nedenle r olasi koklerin her birine esit olarak ayarlandiginda polinom x r ile bolunur Elde edilen bolumun kalani 0 ise r polinomun kokudur Asagidaki uc yontemden herhangi biri secilebilir cunku yalnizca ikinci yontem ve ucuncu yontem bir carpanlara ayirma elde etmek icin Ruffini kuralini uygularken belirli bir kokun tekrarlanip tekrarlanmadigini kesfedebilir istisna disinda hepsi ayni sonuclari verir Her iki yontem de irrasyonel veya karmasik kokleri kesfedemez Yontem 1 Bolme P x binom x her olasi kok Kalan 0 ise secilen sayi bir koktur ve tersi bu 1 2 1 2 1 2 1 2 1 1 3 2 1 1 1 2 1 3 2 0 1 1 2 0 1 2 1 2 1 2 1 2 2 2 8 14 2 2 0 2 1 4 7 12 1 0 1 0 x1 1x2 1x3 2 displaystyle begin cases x 1 1 x 2 1 x 3 2 end cases Ornekte P x ucuncu dereceden bir polinomdur Cebirin temel teoremine gore ucten fazla karmasik cozumu olamaz Bu nedenle polinom asagidaki gibi carpanlarina ayrilir P x x x1 x x2 x x3 x 1 x 1 x 2 x3 2x2 x 2 displaystyle P x x x 1 x x 2 x x 3 x 1 x 1 x 2 x 3 2x 2 x 2 Yontem 2 Gecerli bir kok bulunana kadar Yontem 1 deki gibi baslayin Ardindan islemi diger olasi koklerle yeniden baslatmak yerine yalnizca bir katsayi kalana kadar su anda bulunan gecerli kok uzerindeki Ruffini nin sonucuna karsi olasi kokleri test etmeye devam edin koklerin tekrarlanabilecegini unutmayin takilirsaniz her birini deneyin iki kez gecerli kok 1 2 1 2 1 2 1 2 1 1 1 2 1 1 1 2 1 1 2 0 1 1 2 0 2 2 6 1 1 2 1 3 4 1 2 0 2 2 1 0 x1 1x2 1x3 2 displaystyle begin cases x 1 1 x 2 1 x 3 2 end cases Yontem 3 Rasyonel kok teoremine gore polinomun olasi tamsayi veya rasyonel koklerinin kumesini belirleyin Her olasi kok r icin P x x r bolumunu gerceklestirmek yerine bolumun geri kalaninin P r oldugunu belirten polinom kalan teoremini uygulayin polinom x r icin degerlendirilir Boylece kumemizdeki her r icin r bir polinomun koku ise ancak ve ancak P r 0 ise bu bir polinomun tamsayi ve rasyonel koklerini bulmanin herhangi bir bolme veya Ruffini kuralinin uygulanmadigini gosterir Ancak gecerli bir kok bulundugunda onu r 1 olarak adlandirin Q x P x x r 1 belirlemek icin Ruffini kurali uygulanabilir Bu polinomun P x x r 1 Q x seklinde kismi carpanlarina ayrilmasina izin verir Daha once belirlenmis henuz kontrol edilmemis olasi kokler arasinda bulunabilir P x in koku olmadigi onceden belirlenmis herhangi bir deger de Q x koku degildir daha resmi olarak P r 0 Q r 0 Boylece P r yerine Q r degerlendirmeye ve baska bir kok bulabildiginiz surece r 2 Q r yi x r 2 ile bolerek devam edebilirsiniz Yalnizca kokleri arasaniz bile bu carpanlara ayirma ilerledikce art arda daha kucuk dereceli polinomlari degerlendirmenize olanak tanir Cogu zaman oldugu gibi n dereceli bir polinomu da carpanlara ayiriyorsaniz p n rasyonel cozumler bulduysaniz sonunda tam bir carpanlara ayirma asagiya bakiniz ile p n lineer faktorlere ulasirsiniz p lt n rasyonel cozumler bulduysaniz sonunda p lineer faktorlere kismi carpanlara ayirma asagiya bakin ve n p derecesinin lineer olmayan baska bir faktorune ulasirsiniz bu da sirasiyla irrasyonel veya karmasik koklere sahip olabilir Ornekler Ruffini Kuralini uygulamadan kok bulma P x x3 2x2 x 2 Olasi kokler 1 1 2 2 P 1 0 x 1 1 P 1 0 x 2 1 P 2 12 2 polinomun koku degil ve x3 2x2 x 2 x 2 nin kalani 12 dir P 2 0 x 3 2Ruffini Kuralini uygulayarak kokleri bulma ve tam bir carpanlara ayirma P x x3 2x2 x 2 Olasi kokler 1 1 2 2 P 1 0 x 1 1 Ardindan Ruffini Kuralini uygulayarak x3 2x2 x 2 x 1 x2 3x 2 x3 2x2 x 2 x 1 x2 3x 2 Burada r 1 1 ve Q x x2 3x 2 Q 1 0 x 2 1 Yine Ruffini Kuralini uygulayarak x2 3x 2 x 1 x 2 x3 2x2 x 2 x 1 x2 3x 2 x 1 x 1 x 2 Izin ver Polinomu carpanlarina ayirma Belirli bir polinomun tum gercek rasyonel koklerini bulmak icin yukaridaki p q sonucunu veya baska herhangi bir yolu kullandiktan sonra bu kokleri kullanarak o polinomu kismen carpanlara ayirmak icin onemsiz bir adimdan baska bir sey degildir Iyi bilindigi gibi belirli bir polinomu bolen her lineer faktor x r bir r kokune karsilik gelir ve bunun tersi de gecerlidir Sonuc olaraj P x anxn an 1xn 1 a1x a0 displaystyle P x a n x n a n 1 x n 1 cdots a 1 x a 0 bizim polinomumuz ve R kokleri P x Q displaystyle R left mbox kokleri P x in mathbb Q right bulunan kokler o zaman sonucu dusunun R x an x r r R displaystyle R x a n prod x r mbox r in R Cebirin temel teoremine gore eger P x in tum kokleri rasyonel ise R x P x e esit olmalidir Ancak yontem yalnizca rasyonel kokleri buldugu icin R x in P x e esit olmamasi cok olasidir P x in R de olmayan bazi irrasyonel veya karmasik kokleri olmasi cok muhtemeldir Yani sonuc olarak S x P x R x displaystyle S x frac P x R x polinom uzun bolme kullanilarak hesaplanabilir S x 1 ise R x P x bilinir ve islem yapilir Aksi takdirde S x in kendisi gercek rasyonel kokleri olmayan P x in baska bir carpani olan bir polinom olacaktir Bu nedenle asagidaki denklemin sag tarafini tam olarak yazin P x R x S x displaystyle P x R x cdot S x S x 1 ise buna P x bolu Q nun rasyoneller tam bir carpanlarina ayirma denilebilir Aksi takdirde P x bolu Q nun yalnizca kismi bir carpanlarina ayirmasi vardir bu rasyoneller uzerinde daha fazla faktorlenebilir olabilir veya olmayabilir ancak gercekler uzerinde veya en kotu ihtimalle karmasik duzlem uzerinde kesinlikle daha fazla faktorlenebilir olacaktir P x bolu Q nun tam carpanlara ayrilmasinin rasyonel katsayilara sahip polinomlarin bir urunu olarak bir carpanlara ayirma anlamina geldigine dikkat edin oyle ki her bir faktor Q uzerinde indirgenemez Q ya indirgenemez yaniti faktorun su sekilde yazilamayacagi anlamina gelir rasyonel katsayilari ve daha kucuk dereceli iki sabit olmayan polinomun urunu Ornek 1 kalan yok Belirli bir polinomu C uzerinde tam olarak carpanlara ayirmak icin karmasik sayilarin tum koklerinin bilinmesi gerekir ve bu irrasyonel ve veya karmasik sayilari icerebilir Ornegin yukaridaki polinomu dusunun P x x3 2x2 x 2 displaystyle P x x 3 2x 2 x 2 Yukarida aciklanan yontemleri kullanarak P x in rasyonel kokleri R 1 1 2 displaystyle R left 1 1 2 right O halde x her kok carpimi R x 1 x 1 x 1 x 2 displaystyle R x 1 x 1 x 1 x 2 Ve P x R x S x 1 displaystyle S x 1 Dolayisiyla carpanlara ayrilmis polinom P x R x 1 R x P x x 1 x 1 x 2 displaystyle P x x 1 x 1 x 2 Ornek 2 kalan ile Ancak bu C uzerinde tam olarak carpanlara ayrilmamistir Bir polinomun carpanlara ayrilmasi lineer faktorlerin carpimiyla sonuclanacaksa ikinci dereceden faktorle ilgilenilmelidir P x 2x4 3x3 x2 2x 8 displaystyle P x 2x 4 3x 3 x 2 2x 8 Yukarida aciklanan yontemleri kullanarak P x in rasyonel kokleri R 1 2 displaystyle R left 1 2 right O halde x her kok carpimi R x x 1 x 2 displaystyle R x x 1 x 2 Ve P x R x S x 2x2 x 4 displaystyle S x 2x 2 x 4 Olarak S x 1 displaystyle S x neq 1 carpanlara ayrilmis polinom P x R x S x P x x 1 x 2 2x2 x 4 displaystyle P x x 1 x 2 2x 2 x 4 Karmasik sayilar uzerinde carpanlarina ayirma P x 2x4 3x3 x2 2x 8 displaystyle P x 2x 4 3x 3 x 2 2x 8 Rasyonel koklerini cikarmak ve carpanlarina ayirmak su sonuclari verir P x x 1 x 2 2x2 x 4 displaystyle P x x 1 x 2 2x 2 x 4 2x2 x 4 0 displaystyle 2x 2 x 4 0 En kolay yol ikinci dereceden formul kullanmaktir x b b2 4ac2a 1 1 2 4 2 42 2 1 314 displaystyle x frac b pm sqrt b 2 4ac 2a frac 1 pm sqrt 1 2 4 cdot 2 cdot 4 2 cdot 2 frac 1 pm sqrt 31 4 ve cozumler x1 1 314 displaystyle x 1 frac 1 sqrt 31 4 x2 1 314 displaystyle x 2 frac 1 sqrt 31 4 Yani C bolu tamamen carpanlarina ayrilmis polinom soyle olacaktir P x 2 x 1 x 2 x 1 i314 x 1 i314 displaystyle P x 2 x 1 x 2 left x frac 1 i sqrt 31 4 right left x frac 1 i sqrt 31 4 right Ancak her durumda islerin bu kadar kolay olmasi beklenemez dorduncu dereceden polinomlar icin ikinci dereceden formulun surekliligi cok dolambaclidir ve besinci dereceden veya daha yuksek polinomlar icin boyle bir sureklilik yoktur Bunun neden boyle olduguna dair teorik bir aciklama icin Galois teorisine ve polinomlarin koklerine sayisal olarak yaklasmanin yollari icin sayisal analize bakin Gecerlilikler Bu belirli bir polinomun koklerini ariyor olabilir S x icin karmasik yuksek dereceli bir polinom elde edilir bu polinom x 5 3 x 4 icin oldugu gibi irrasyonel veya karmasik faktorler goz onune alinmadan once bile rasyoneller uzerinde daha fazla carpanlara ayrilabilen bir polinom elde edilir 3 x 3 9 x 2 2 x 6 Ruffini nin yontemini kullanarak sadece bir kok bulunur x 3 onu P x x 4 3 x 2 2 x 3 olarak carpanlarina ayirir Yukarida aciklandigi gibi belirtilen atama C uzerinden indirgenemezleri carpanlarina ayirmak ise deltayi incelemek ve irrasyonel ve veya karmasik koklerini aramak icin bir yol bulmak gereklidir Ancak atama Q uzerinden indirgenemezlerin carpani olsaydi bunun zaten yapilmis oldugu dusunulebilir ancak durumun boyle olmayabilecegini anlamak onemlidir Bu durumda delta iki ikinci dereceden x 2 1 x 2 2 carpimi olarak carpanlara ayrilabilir Sonunda rasyoneller ve bu ornekte gercekler uzerinde indirgenemezler ve bu da yontemi sonuclandiriyor P x x 2 1 x 2 2 x 3 Bu durumda quartic denklemi bir biquadratik denklem olarak ele alarak carpanlara ayirmak kolaydir ancak daha yuksek dereceli bir polinomun bu tur faktorlerini bulmak cok zor olabilir TarihYontem Italyan Bilim Dernegi Kirk tarafindan duzenlenen bir yarismaya katilan Paolo Ruffini tarafindan icat edildi Cevaplanmasi gereken soru herhangi bir polinomun koklerini bulma yontemiydi Bes basvuru alindi 1804 te Ruffini s birincilik odulu aldi ve yontemi yayinlandi Ruffini yonteminin iyilestirmelerini 1807 ve 1813 te yayinladi Horner in yontemi 1819 da yayinlandi ve 1845 te rafine bir versiyonu yayinlandi Ayrica bakinizLill in yontemi bolmeyi grafiksel olarak yapiyor Horner in yontemi polinom uzun bolmeKaynakca Cajori 1911 Horner s method of approximation anticipated by Ruffini PDF 17 8 389 444 doi 10 1090 s0002 9904 1911 02072 9 12 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2022 Dis baglantilarWeisstein Eric W Ruffini s rule MathWorld Wikimedia Commons ta Ruffini s rule ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur