Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Haziran 2020) () ( |
Sığır (Latince: Bos primigenius taurus veya Bos taurus), memeliler (Mammalia) sınıfının, çift toynaklılar (Artiodactyla) takımının, boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasından evcil büyükbaş hayvan. Çoğunlukla evcil olan, kaba ve hantal yapılı, kuyrukları püsküllü, boynuzlu . Mideleri dört gözlüdür ve getirirler. Üst çenelerinde kesici dişleri bulunmaz. Otları alt çenelerinin dişleriyle keserler. Boynuzları daimidir. Kırıldığında bir daha yeniden çıkmaz.
Sığır | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||||||||||||||
Korunma durumu | |||||||||||||||||
Evcil hayvan | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
İkili adlandırma | |||||||||||||||||
Bos taurus Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||
Dağılımı | |||||||||||||||||
Sinonimler | |||||||||||||||||
|
Boğa damızlık olarak, öküz ise iş ve besi hayvanı olarak kullanılır. Ortalama 800 kg gelebilen öküz, 4500 kg'lık yükü rahatça çekebilir. Traktörün giremediği yerlerde ziraatın temel direğidir. Sığırların eti ve sütü insan için en iyi bir besin kaynağı olduğu gibi derisinden de ve kösele yapılır. Boynuz ve kemikleri sanayide, gübresi tarlalarda kullanılır. Yayıldıkları merayı at, keçi ve koyun gibi kuvvetten düşürmez, bilakis düzenli otlayarak ıslahını sağlarlar.
İsimlendirme
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgzTHpjeEwwZGxiR0oyYVdWb0xtcHdaeTh5TmpCd2VDMUhaV3hpZG1sbGFDNXFjR2M9LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJZekwwaGxjbVZtYjNKa1gySjFiR3hmYkdGeVoyVXVhbkJuTHpJMk1IQjRMVWhsY21WbWIzSmtYMkoxYkd4ZmJHRnlaMlV1YW5Cbi5qcGc=.jpg)
Sığır kelimesi, halk arasında geniş manada geviş getiren, etinden, sütünden ve hizmet hayvanı olarak faydalanılan büyükbaş evcil hayvanlar için kullanılır. Dar manada ise, evcilleştirilen ve etinden, sütünden veya gücünden faydalanılan ve birçok soyu üretilen evcil boğa (Bos taurus)dır.
Sığırın doğumundan altı aylığa kadar olan erkek ve dişi yavrularına buzağı veya süt danası; altı aylıktan bir yıllığa kadar olan erkek ve dişi yavrularına dana; boğaya gelmemiş, 1-2 yaşında dişi sığır ya da buzağıdan büyük, ortalama 12 aylıktan ilk buzağısına sahip oluncaya kadarki dönemdeki dişi sığıra (düve); bir yıllıktan babalık dönemine kadar erkeklerine (tosun); erkeğine boğa; yavrulayan dişiye inek; iğdiş edilmiş erkeğine öküz denir.
Evcilleştirilme
Arkeolojik ve genetik veriler, sığırların ilk olarak yaklaşık 10.500 yıl önce yabani (yaban öküzünden) (Bos primigenius) evcilleştirildiğini göstermektedir. İki ana evcilleştirme alanı vardı: Biri Yakın Doğu'da (özellikle Orta Anadolu, Levant ve Batı İran), taurin hattını ortaya çıkardı ve ikincisi, şimdi Pakistan olan bölgede, indisin hattına yol açtı. Modern mitokondriyal DNA varyasyonu, taurin hattının, Mezopotamya'nın üst kesimlerinde, şu anda Türkiye'nin güneydoğusundaki Çayönü Tepesi ve şu anda Suriye'nin kuzeyinde bulunan Dja'de el-Mughara köylerinin yakınında evcilleştirilen 80 kadar az yaban öküzünden kaynaklanmış olabileceğini gösteriyor.
Ayrıca bakınız
- (Davar)
- (Sığır devirme)
Kaynakça
- ^ "KASAPLIK HAYVANLARIN SINIFLANDIRILMASI VE BESİ DURUMUNUN SAPTANMASI" (PDF). Ömer Çetin. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ McTavish, Emily Jane; Decker, Jared E.; Schnabel, Robert D.; Taylor, Jeremy F.; Hillis, David M. (25 Mart 2013). "New World cattle show ancestry from multiple independent domestication events". Proceedings of the National Academy of Sciences. 110 (15). doi:10.1073/pnas.1303367110. ISSN 0027-8424. PMC 3625352 $2. PMID 23530234.
- ^ Bollongino, R.; Burger, J.; Powell, A.; Mashkour, M.; Vigne, J.-D.; Thomas, M. G. (2012). "Modern taurine cattle descended from small number of Near-Eastern founders". Molecular Biology and Evolution. 29 (9): 2101-2104. doi:10.1093/molbev/mss092
. PMID 22422765.
Kitap
- Hayvanlar Ansiklopedisi. Parıltı Yayıncılık. 2013. ss. 165-166. ISBN .
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTloTDJFNEwxZGhkR1Z5WDJKMVptWmhiRzlmWW1GMGFHbHVaeTVxY0djdk56TndlQzFYWVhSbGNsOWlkV1ptWVd4dlgySmhkR2hwYm1jdWFuQm4uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgxTHpWaEwxbGhhMTloZEY5MGFHbHlaRjlzWVd0bFgybHVYMGR2YTNsdkxtcHdaeTgzTUhCNExWbGhhMTloZEY5MGFHbHlaRjlzWVd0bFgybHVYMGR2YTNsdkxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWakwxUmhkWEp2ZEhKaFozVnpYMjl5ZVhndWFuQm5MemN3Y0hndFZHRjFjbTkwY21GbmRYTmZiM0o1ZUM1cWNHYz0uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg0THpoa0wwRnRaWEpwWTJGdVgySnBjMjl1WDJzMU5qZ3dMVEV1YW5Cbkx6Z3hjSGd0UVcxbGNtbGpZVzVmWW1semIyNWZhelUyT0RBdE1TNXFjR2M9LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJaaUwwTklYMk52ZDE4eUxtcHdaeTh6TlhCNExVTklYMk52ZDE4eUxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgyTHpZNEwxUmhkWEp2ZEhKaFozVnpYMjl5ZVhoZkpUSTRZMkZ3ZEdsMlpTVXlPUzVxY0djdk56QndlQzFVWVhWeWIzUnlZV2QxYzE5dmNubDRYeVV5T0dOaGNIUnBkbVVsTWprdWFuQm4uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJVMEwwMWhiR1ZmWjNKbFlYUmxjbDlyZFdSMUxtcHdaeTgzTUhCNExVMWhiR1ZmWjNKbFlYUmxjbDlyZFdSMUxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlpTDJKaEwwaHZkWE4wYjI1ZlIybGhiblJmUld4aGJtUXVhbkJuTHpjd2NIZ3RTRzkxYzNSdmJsOUhhV0Z1ZEY5RmJHRnVaQzVxY0djPS5qcGc=.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlrTDJRekwwZGhkWEpmWVhSZmRHaGxYMEp5YjI1NFgxcHZieTVxY0djdk9EVndlQzFIWVhWeVgyRjBYM1JvWlY5Q2NtOXVlRjlhYjI4dWFuQm4uanBn.jpg)
(B. tragocamelus) | |
(T. quadricornis) |
Bizon | Amerika bizonu (B. bison) • (Avrupa bizonu) (B. bonasus) |
---|---|
Asya mandası (B. bubalis) • (B. depressicornis) • (B. mindorensis) • (B. quarlesi) | |
(BOS) | Gaur (B. gaurus) • (B. javanicus) • Tibet sığırı (B. mutus) • (B. sauveli) • (Macar grisi (sığır)) (B. primigenius) |
(P. spiralis) | |
(Saola) (Pseudoryx nghetinhensis) | |
Afrika mandası (S. caffer) |
(Dev boğa antilobu) (T. derbianus) • (T. oryx) | |
(Nyala) (T. angasii) • Bongo (T. eurycerus) • (T. imberbis) • (T. scriptus) • (T. spekeii) • (Büyük kudu) (T. strepsiceros) |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar