Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sabirler, Sabarlar ya da Suvarlar, 5-7. yüzyıl civarında Kafkasya'nın kuzeyinde, Karadeniz'in doğu kıyılarında, Kuban bölgesinde yaşayan ve muhtemelen Batı Sibirya'dan gelen Türk kökenli göçebe insanlardı. Savaşta yetenekliydiler, kuşatma makineleri kullandılar, büyük bir orduları vardı (kadınlar dahil) ve tekne yapımcılarıydılar. Sabirler, 400'lerin sonlarında / 500'lerin başında Transkafkasya'ya akınlara öncülük etti, Bizans-Sasani Savaşları sırasında her iki tarafta da asker ve paralı asker olarak hizmet ettiler. Bizanslılarla olan ittifakları, daha sonraki Hazar-Bizans ittifakının temelini attı.
Kökeni
Sabirler, Hun sonrası dönemde Kafkaslara gelmiş, daha çok Güney Kafkaslara sarkarak kendilerinden söz ettirmişlerdir. Bu topluluğun geliş yeri Batı Sibirya'dır. Göç etmeyen kısım yerinde kalmış ve sonradan Sibirya bölgesi adını Sabirlerden almıştır. Sonraki dönemin delillerinin Türk olduğunu gösterdiği bu kavmin, Macarların atası olduğuna dair de bulgulara rastlanmıştır.
Etimoloji
Németh sap- "sapmak" kökünden geldiğini ve "sapar" anlamını savunur. Fakat bu, Kaşgarlı'da صُڤَر "Suwar", Arapça Suwâr/Sawâr, Latince Saviri, Ermenice Sawir diye geçen dudaksıllaşmanın nedenini açıklamaz. (*p>w sık görülen bir durum değildir.) Talât Tekin *sab- "dövmek" kökünden geldiğini, Moğolca sab- "vurmak, dövmek" fiili ile kökteş ve Türkçe savaşmak (<*saba-ş-) ile ilişkili olduğunu savunmuştur.
Tarih
Hunlara bağlı topluluklardan biri olan Sabirlerin ana yurtları Tanrı Dağları'nın batısı ile İli nehri arasındaki bölgeydi. Sabir; "sapan, yol değiştiren, serbest, başıboş dolaşan" anlamlarına gelir. Sabirler 461-465 yılları arasında Batı Sibirya kavimleri arasında görülen göçe dahil olmuşlardır. Bu yıllarda doğudan gelen Avarların baskısı sonucu Sabirler yurtlarını terk ederek batıya yöneldiler. Altaylar ile Ural Dağları arasında yaşayan Ogur Türklerini göçe zorlayan Sabirler Tobol ve İşim dolaylarına yerleştirler.
Doğu Avrupa'da görülen Sabirler, 515 yılında Kafkasya ve Karadeniz’in kuzeyine yerleştiler. Hükümdarları Balak idaresinde önemli zaferler kazandılar. Bizans'a karşı Sasaniler ile anlaştılar. 516 yılında Kafkasları aşarak Anadoluya geldiler. Kayseri, Ankara ve Konya dolaylarına kadar ilerlediler. Sabirlerin sahip olduğu askeri güç ve savaş taktikleri Bizans kayıtlarına geçmiştir. Bizanslı Prokopios bu konuda şu notları düşmüş:
“Sabirler, insan hafızasının hatırlayabildiği zamandan beri ne İranlılardan ne Romalılardan hiç kimsenin düşünemediği makinelere sahiptirler. Öyle ki her iki devlette mühendis eksik olmamış ve her devirde surları dövmek için makineler yapılmıştır ama şimdiye kadar böyle bir buluş ne ortaya konmuş ne de onlar gibi kullanılabilmiştir. Bu, şüphesiz insan dehasının bir eseridir.”
Balak Han'dan sonra yerine eşi geçti. Savaşçılığı ve idareciliği ile Bizans kayıtlarına girmiş Boğarık Hatun, 100 bin kişilik Sibir ordusuna komuta ediyordu. Sibirler bazen Bizans, bazen de Sasanilerin tarafını tutarak girdikleri savaşlar sebebiyle giderek eski gücünü kaybettiler.
Sabirler, 557 yılında Avarların baskısı sonucunda kuzeye çekildiler. Bu sırada Göktürk egemenliğini onaylayarak, Göktürklerin batı kanadını oluşturdular. 576 yılında Güney Kafkasyadaki egemenliği Bizanslılara kaptırdılar.
Kültür
Sabirlerin içinde, Tobolsk civarına yerleşen Tobol Türkleri, bazı hastalıkların tedavisinde radikülitin kepçeyle yedi evin kapısına vurma yöntemini uygular, sıtmayı korkutarak tedavi ederlerdi.
Vefat aşı verirken ölenin ruhu için yufka pişirilir.
Yöneticileri
- Balaq (Türkçe balaq, 'çocuk', 'bir hayvanın küçüklüğü')
- Boa/Boarez/Boareks - Sabir kraliçesi, Balak'ın dul eşi
- Balmaq/Barmaq (Türkçe barmaq, 'parmak')
- İliger (Türkçe 'prens adam')
- Kutilzis (Türkçe qut-ilči/elči, 'göksel iyi şans')
Kaynakça
- ^ Maenchen-Helfen, Otto; Helfen, Otto (1 Ocak 1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture (İngilizce). University of California Press. ISBN . 27 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ Sinor, Denis; Denis, Sinor (Mart 1990). The Cambridge History of Early Inner Asia (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN . 3 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ a b Golden, Peter B. An Introduction to the History of the Turkic Peoples. 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ a b Golden, Peter B. Studies on the Peoples and Cultures of the Eurasian Steppes. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ Suvarlar: Doğu Avrupa'nın Esrarengiz Kavmi 10 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doç.Dr. Osman Karatay.
- ^ Karatay, Osman (1 Mayıs 2010). "Suvarlar: Doğu Avrupa'nın Esrarengiz Kavmi". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 10 (1): 99-116. ISSN 1301-2045. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ Tekin, Talât (1987). Tuna Bulgarları ve Dilleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. s. 63.
- ^ Geza Feher. Bulgarisch-ungarische Beziehungen. ss. 50-51.
- ^ Batı Sibirya Türkleri, N. A. Tomilov, Selenge Yayınları, Çeviren:D. Ahsen Batur, 2013.
- ^ a b Golden, Peter B. Khazar Studies. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ Schultheis, Evan Michael (30 Ocak 2019). The Battle of the Catalaunian Fields AD 451: Flavius Aetius, Attila the Hun and the Transformation of Gaul (İngilizce). Pen and Sword. ISBN . 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
Dış bağlantılar
- Sabarlar 24 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Prof. Dr. Ahmet Taşağıl.
 | Türk tarihi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sabirler Sabarlar ya da Suvarlar 5 7 yuzyil civarinda Kafkasya nin kuzeyinde Karadeniz in dogu kiyilarinda Kuban bolgesinde yasayan ve muhtemelen Bati Sibirya dan gelen Turk kokenli gocebe insanlardi Savasta yetenekliydiler kusatma makineleri kullandilar buyuk bir ordulari vardi kadinlar dahil ve tekne yapimcilariydilar Sabirler 400 lerin sonlarinda 500 lerin basinda Transkafkasya ya akinlara onculuk etti Bizans Sasani Savaslari sirasinda her iki tarafta da asker ve parali asker olarak hizmet ettiler Bizanslilarla olan ittifaklari daha sonraki Hazar Bizans ittifakinin temelini atti 650 yilinda Sabirler KokeniSabirler Hun sonrasi donemde Kafkaslara gelmis daha cok Guney Kafkaslara sarkarak kendilerinden soz ettirmislerdir Bu toplulugun gelis yeri Bati Sibirya dir Goc etmeyen kisim yerinde kalmis ve sonradan Sibirya bolgesi adini Sabirlerden almistir Sonraki donemin delillerinin Turk oldugunu gosterdigi bu kavmin Macarlarin atasi olduguna dair de bulgulara rastlanmistir EtimolojiNemeth sap sapmak kokunden geldigini ve sapar anlamini savunur Fakat bu Kasgarli da ص ڤ ر Suwar Arapca Suwar Sawar Latince Saviri Ermenice Sawir diye gecen dudaksillasmanin nedenini aciklamaz p gt w sik gorulen bir durum degildir Talat Tekin sab dovmek kokunden geldigini Mogolca sab vurmak dovmek fiili ile koktes ve Turkce savasmak lt saba s ile iliskili oldugunu savunmustur TarihHunlara bagli topluluklardan biri olan Sabirlerin ana yurtlari Tanri Daglari nin batisi ile Ili nehri arasindaki bolgeydi Sabir sapan yol degistiren serbest basibos dolasan anlamlarina gelir Sabirler 461 465 yillari arasinda Bati Sibirya kavimleri arasinda gorulen goce dahil olmuslardir Bu yillarda dogudan gelen Avarlarin baskisi sonucu Sabirler yurtlarini terk ederek batiya yoneldiler Altaylar ile Ural Daglari arasinda yasayan Ogur Turklerini goce zorlayan Sabirler Tobol ve Isim dolaylarina yerlestirler Dogu Avrupa da gorulen Sabirler 515 yilinda Kafkasya ve Karadeniz in kuzeyine yerlestiler Hukumdarlari Balak idaresinde onemli zaferler kazandilar Bizans a karsi Sasaniler ile anlastilar 516 yilinda Kafkaslari asarak Anadoluya geldiler Kayseri Ankara ve Konya dolaylarina kadar ilerlediler Sabirlerin sahip oldugu askeri guc ve savas taktikleri Bizans kayitlarina gecmistir Bizansli Prokopios bu konuda su notlari dusmus Sabirler insan hafizasinin hatirlayabildigi zamandan beri ne Iranlilardan ne Romalilardan hic kimsenin dusunemedigi makinelere sahiptirler Oyle ki her iki devlette muhendis eksik olmamis ve her devirde surlari dovmek icin makineler yapilmistir ama simdiye kadar boyle bir bulus ne ortaya konmus ne de onlar gibi kullanilabilmistir Bu suphesiz insan dehasinin bir eseridir Balak Han dan sonra yerine esi gecti Savasciligi ve idareciligi ile Bizans kayitlarina girmis Bogarik Hatun 100 bin kisilik Sibir ordusuna komuta ediyordu Sibirler bazen Bizans bazen de Sasanilerin tarafini tutarak girdikleri savaslar sebebiyle giderek eski gucunu kaybettiler Sabirler 557 yilinda Avarlarin baskisi sonucunda kuzeye cekildiler Bu sirada Gokturk egemenligini onaylayarak Gokturklerin bati kanadini olusturdular 576 yilinda Guney Kafkasyadaki egemenligi Bizanslilara kaptirdilar KulturSabirlerin icinde Tobolsk civarina yerlesen Tobol Turkleri bazi hastaliklarin tedavisinde radikulitin kepceyle yedi evin kapisina vurma yontemini uygular sitmayi korkutarak tedavi ederlerdi Vefat asi verirken olenin ruhu icin yufka pisirilir YoneticileriBalaq Turkce balaq cocuk bir hayvanin kucuklugu Boa Boarez Boareks Sabir kralicesi Balak in dul esi Balmaq Barmaq Turkce barmaq parmak Iliger Turkce prens adam Kutilzis Turkce qut ilci elci goksel iyi sans Kaynakca Maenchen Helfen Otto Helfen Otto 1 Ocak 1973 The World of the Huns Studies in Their History and Culture Ingilizce University of California Press ISBN 978 0 520 01596 8 27 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 Sinor Denis Denis Sinor Mart 1990 The Cambridge History of Early Inner Asia Ingilizce Cambridge University Press ISBN 978 0 521 24304 9 3 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 a b Golden Peter B An Introduction to the History of the Turkic Peoples 20 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 a b Golden Peter B Studies on the Peoples and Cultures of the Eurasian Steppes 21 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 Suvarlar Dogu Avrupa nin Esrarengiz Kavmi 10 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Doc Dr Osman Karatay Karatay Osman 1 Mayis 2010 Suvarlar Dogu Avrupa nin Esrarengiz Kavmi Turk Dunyasi Incelemeleri Dergisi 10 1 99 116 ISSN 1301 2045 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Tekin Talat 1987 Tuna Bulgarlari ve Dilleri Ankara Turk Dil Kurumu Yayinlari s 63 Geza Feher Bulgarisch ungarische Beziehungen ss 50 51 Bati Sibirya Turkleri N A Tomilov Selenge Yayinlari Ceviren D Ahsen Batur 2013 a b Golden Peter B Khazar Studies 28 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 Schultheis Evan Michael 30 Ocak 2019 The Battle of the Catalaunian Fields AD 451 Flavius Aetius Attila the Hun and the Transformation of Gaul Ingilizce Pen and Sword ISBN 978 1 5267 4566 8 28 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 Dis baglantilarSabarlar 24 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Prof Dr Ahmet Tasagil Turk tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz