Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sabiha Rıfat (Ecebilge) Gürayman (1910, Manastır - 4 Ocak 2003, İzmir), Türk inşaat mühendisi ve voleybolcu.
Sabiha Gürayman | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1910 Manastır, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 4 Ocak 2003 (93 yaşında) İzmir, Türkiye |
| Meslek | Mühendislik |
Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendislerindendir ve Fenerbahçe Spor Kulübü’nün ilk kadın voleybolcusudur. Ülkenin değişik yerlerinde birçok okul, hükümet konağı ve resmi binanın yapımında çalışan Sabiha Hanım, Anıtkabir'in inşaatında kontrol şefi olarak görev yapmıştır.
Yaşamı
1910 yılında Manastır’da doğdu. Babası yüzbaşı Rıfat Bey, Hareket Ordusu ile İstanbul’a gelen subaylardandı. İstanbul'a gedikten sonra aldığı görev üzerine ailesini Manastır’dan getirtti ve Üsküdar’a yerleşti. Aile Kurtuluş Savaşı yıllarında önce Biga'da, daha sonra işgal altındaki İstanbul'da yaşadı. Sabiha Hanım ilköğrenimini Beşiktaş Esma Sultan İlkokulu'nda yaptı. 1925’te Nişantaşı Kız Ortaokulu’ndan mezun oldu, ardından İstanbul Kız Lisesi’ne devam etti.
1927’de Mühendis Mekteb-i Âlîsi’ne (bugünkü İstanbul Teknik Üniversitesi) girdi. O yıl ilk defa kız öğrenci alan okulun ilk kız öğrencisi idi. Üniversite yıllarında voleybol sporu ile ilgilenen Sabiha Rıfat Hanım, Fenerbahçe erkek voleybol takımında forma giydi (1928 veya 1929) Fenerbahçe taraftarları kendisine "Uçan Parmaklar" ismini taktı. 1933 yılında mühendislik eğitimini tamamladı; Melek Hanım ile birlikte okuldan mezun olan iki kız öğrenciden birisi idi.
Çalışma hayatına Ankara Bayındırlık Müdürlüğü'nde başladı, daha sonra Bayındırlık Bakanlığı’na geçti. 1933-1934 yıllarında Ankara'nın Erzurumçeşmesi ve Kabaküllük semtlerindeki iki ortaokulun projesini yaptı. İlk defa, Ankara-Beypazarı karayolunun 86. kilometresine yapılan köprünün inşaatında aktif olarak görev aldı. "Anadolu'da köprü inşa eden ilk kadın mühendis" unvanını bu görevi sırasında kazandı. Asıl adı Karboğaz olan köprü, yapımında bir kadın mühendisin çalışmış olması nedeniyle yöre halkı tarafından "Kız Köprüsü" olarak isimlendirilmiştir. Sabiha Hanım meslek hayatı boyunca ülkenin değişik yerlerinde birçok okul, hükûmet konağı ve resmi binanın yapımında görev aldı. 1939 yılında okul arkadaşı olan yüksek mühendis Remzi Gürayman ile evlendi. Evlenmeden önceki soyadı "Ecebilge" olan Sabiha Hanım, bu evlilikle "Gürayman" soyadını aldı.
1941’de Koordinasyon Bürosu ile TBMM inşaatının kontrol şefiklerinde bulundu. Anıtkabir'in inşaatının kontrol şefi Ekrem Demirtaş'ın 29 Aralık 1945'te görevinden ayrılmasıyla bu pozisyona geçti ve inşaatın sonuna kadar on yıl boyunca bu görevi sürdürdü. İnşaatı ziyarete gelenlerin karşısına yapının sorumlusu olarak her zaman o çıktı. Anıtkabir inşaatında bir kadın mühendisin görev alması dünyada ilgi uyandırmış; Yunanistan Başbakanı Venizelos kendisini “Hayatımda ilk defa böylesine büyük bir işin başında bir kadın görüyorum. Sizi tebrik ederim" diyerek kutlamıştır.
Gürayman, TBMM ve Anıtkabir inşaatları sırasında İsmet İnönü, Celal Bayar ve Adnan Menderes’le de sık sık bir araya geldi.Atatürk'ün naaşı nakledildikten sonra Anıtkabir Millî Eğitim Bakanlığı'na devredilince Sabiha Hanım Millî Eğitim Bakanlığı Teknik Müşavirlik kadrosuna getirildi. Bu görevden 1963 yılında kendi isteğiyle emekli oldu.
1993'te eşini kaybettikten sonra İzmir’e yerleşti. Çocuğu olmayan Sabiha Hanım, maddi varlığını şehit çocuklarının eğitim masraflarını karşılamak üzere İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı'na ve Feyzi Akkaya Temel Eğitim Vakfı'na bağışladı. 4 Ocak 2003 tarihinde öldü. Doğançay Mezarlığı’na defnedildi.
İnşaatı sırasında başmühendisliğini yaptığı Anıtkabir’in Hürriyet Kulesi’nde bir fotoğrafı sergilenmektedir.
Notlar
- ^ “Kız Köprüsü”, 1998 yılından sonra kullanım dışı kaldı. Ankara Bölge Kurulu, iki ayak üzerine oturtulmuş, betonarme kemerli ve betonarme korkuluklarla çevrelenmiş köprünün kültür varlığı niteliği taşıdığını berlilemiş ve köprünün 2018 yılından itibaren tescilli yapı olarak korunmasına karar verilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b "Taylan Yıldırım, Türkiye'nin İlk Kadın İnşaat Mühendisi Öldü, 08.01.2003". 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2012.
- ^ . 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2012.
- ^ a b "İlk ITÜ kadın öğrencisi…". Servetbasol.com. 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ a b c d Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu (25 Mayıs 2020). . FenerbahceTarihi.org. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ Ay, Vuslat; Celal, Harun; Atala, Özalp (23 Ocak 2022). "İlk kadın inşaat mühendisi Gürayman'ın yaptığı 'Kız Köprüsü'ne koruma". DHA | Demirören Haber Ajansı. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ a b c Yazıcı, Hatice (20 Nisan 2022). "Kemerli Köprünün Gizemli Hikayesi". İTÜ Vakfı Dergisi, 1991. Beypazariajans.com. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ Boran, Tunç (2011). Mekân ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973) (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. ss. 149-150.
- ^ İlk Kadın Mühendise Anıtkabir Onuru, Hürriyet Gazetesi, 29.12.2008[]
Konuyla ilgili yayınlar
- Gönültaş, Güngör (23 Aralık 1973). "Türkiye'nin İlk Kadın Mühendisi Sabiha Rıfat'ın Anıları". Milliyet. s. 5.
- Bahadır, Osman (19 Kasım 2010). "İlk Kadın Mühendislerimiz: Melek ve Sabiha Hanımlar". Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji Eki. s. 12.
- İş Hayatında Sabiha Rıfat Gürayman
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sabiha Rifat Ecebilge Gurayman 1910 Manastir 4 Ocak 2003 Izmir Turk insaat muhendisi ve voleybolcu Sabiha GuraymanDogum1910 Manastir Osmanli ImparatorluguOlum4 Ocak 2003 93 yasinda Izmir TurkiyeMeslekMuhendislik Turkiye nin ilk kadin insaat muhendislerindendir ve Fenerbahce Spor Kulubu nun ilk kadin voleybolcusudur Ulkenin degisik yerlerinde bircok okul hukumet konagi ve resmi binanin yapiminda calisan Sabiha Hanim Anitkabir in insaatinda kontrol sefi olarak gorev yapmistir YasamiSabiha Rifat Ecebilge Gurayman in 1929 yili Subat ayinda Fenerbahce erkek voleybol takimi arkadaslariyla birlikte cekilmis bir fotografi14 Nisan 1933 tarihli Vakit gazetesinde Sabiha Rifat Gurayman Muhendis Mektebi mezunlari arasinda 1910 yilinda Manastir da dogdu Babasi yuzbasi Rifat Bey Hareket Ordusu ile Istanbul a gelen subaylardandi Istanbul a gedikten sonra aldigi gorev uzerine ailesini Manastir dan getirtti ve Uskudar a yerlesti Aile Kurtulus Savasi yillarinda once Biga da daha sonra isgal altindaki Istanbul da yasadi Sabiha Hanim ilkogrenimini Besiktas Esma Sultan Ilkokulu nda yapti 1925 te Nisantasi Kiz Ortaokulu ndan mezun oldu ardindan Istanbul Kiz Lisesi ne devam etti 1927 de Muhendis Mekteb i Alisi ne bugunku Istanbul Teknik Universitesi girdi O yil ilk defa kiz ogrenci alan okulun ilk kiz ogrencisi idi Universite yillarinda voleybol sporu ile ilgilenen Sabiha Rifat Hanim Fenerbahce erkek voleybol takiminda forma giydi 1928 veya 1929 Fenerbahce taraftarlari kendisine Ucan Parmaklar ismini takti 1933 yilinda muhendislik egitimini tamamladi Melek Hanim ile birlikte okuldan mezun olan iki kiz ogrenciden birisi idi Calisma hayatina Ankara Bayindirlik Mudurlugu nde basladi daha sonra Bayindirlik Bakanligi na gecti 1933 1934 yillarinda Ankara nin Erzurumcesmesi ve Kabakulluk semtlerindeki iki ortaokulun projesini yapti Ilk defa Ankara Beypazari karayolunun 86 kilometresine yapilan koprunun insaatinda aktif olarak gorev aldi Anadolu da kopru insa eden ilk kadin muhendis unvanini bu gorevi sirasinda kazandi Asil adi Karbogaz olan kopru yapiminda bir kadin muhendisin calismis olmasi nedeniyle yore halki tarafindan Kiz Koprusu olarak isimlendirilmistir Sabiha Hanim meslek hayati boyunca ulkenin degisik yerlerinde bircok okul hukumet konagi ve resmi binanin yapiminda gorev aldi 1939 yilinda okul arkadasi olan yuksek muhendis Remzi Gurayman ile evlendi Evlenmeden onceki soyadi Ecebilge olan Sabiha Hanim bu evlilikle Gurayman soyadini aldi 1941 de Koordinasyon Burosu ile TBMM insaatinin kontrol sefiklerinde bulundu Anitkabir in insaatinin kontrol sefi Ekrem Demirtas in 29 Aralik 1945 te gorevinden ayrilmasiyla bu pozisyona gecti ve insaatin sonuna kadar on yil boyunca bu gorevi surdurdu Insaati ziyarete gelenlerin karsisina yapinin sorumlusu olarak her zaman o cikti Anitkabir insaatinda bir kadin muhendisin gorev almasi dunyada ilgi uyandirmis Yunanistan Basbakani Venizelos kendisini Hayatimda ilk defa boylesine buyuk bir isin basinda bir kadin goruyorum Sizi tebrik ederim diyerek kutlamistir Gurayman TBMM ve Anitkabir insaatlari sirasinda Ismet Inonu Celal Bayar ve Adnan Menderes le de sik sik bir araya geldi Ataturk un naasi nakledildikten sonra Anitkabir Milli Egitim Bakanligi na devredilince Sabiha Hanim Milli Egitim Bakanligi Teknik Musavirlik kadrosuna getirildi Bu gorevden 1963 yilinda kendi istegiyle emekli oldu 1993 te esini kaybettikten sonra Izmir e yerlesti Cocugu olmayan Sabiha Hanim maddi varligini sehit cocuklarinin egitim masraflarini karsilamak uzere Istanbul Teknik Universitesi Vakfi na ve Feyzi Akkaya Temel Egitim Vakfi na bagisladi 4 Ocak 2003 tarihinde oldu Dogancay Mezarligi na defnedildi Insaati sirasinda basmuhendisligini yaptigi Anitkabir in Hurriyet Kulesi nde bir fotografi sergilenmektedir Notlar Kiz Koprusu 1998 yilindan sonra kullanim disi kaldi Ankara Bolge Kurulu iki ayak uzerine oturtulmus betonarme kemerli ve betonarme korkuluklarla cevrelenmis koprunun kultur varligi niteligi tasidigini berlilemis ve koprunun 2018 yilindan itibaren tescilli yapi olarak korunmasina karar verilmistir Kaynakca a b Taylan Yildirim Turkiye nin Ilk Kadin Insaat Muhendisi Oldu 08 01 2003 4 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2012 12 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2012 a b Ilk ITU kadin ogrencisi Servetbasol com 1 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2022 a b c d Fenerbahce Tarihi Calisma Organizasyonu 25 Mayis 2020 FenerbahceTarihi org 25 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2022 Ay Vuslat Celal Harun Atala Ozalp 23 Ocak 2022 Ilk kadin insaat muhendisi Gurayman in yaptigi Kiz Koprusu ne koruma DHA Demiroren Haber Ajansi 23 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2022 a b c Yazici Hatice 20 Nisan 2022 Kemerli Koprunun Gizemli Hikayesi ITU Vakfi Dergisi 1991 Beypazariajans com Erisim tarihi 23 Agustos 2022 Boran Tunc 2011 Mekan ve Siyaset Iliskisi Baglaminda Anitkabir 1938 1973 Doktora tezi Ankara Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu ss 149 150 Ilk Kadin Muhendise Anitkabir Onuru Hurriyet Gazetesi 29 12 2008 olu kirik baglanti Konuyla ilgili yayinlarGonultas Gungor 23 Aralik 1973 Turkiye nin Ilk Kadin Muhendisi Sabiha Rifat in Anilari Milliyet s 5 Bahadir Osman 19 Kasim 2010 Ilk Kadin Muhendislerimiz Melek ve Sabiha Hanimlar Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji Eki s 12 Is Hayatinda Sabiha Rifat Gurayman