Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa (d. 1743, Safranbolu - ö.18 Eylül 1812 Manisa) III. Selim saltanatında 19 Ekim 1794 - 30 Ağustos 1798 tarihleri arasında üç yıl on ay on iki gün Sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 19 Ekim 1794 - 30 Ağustos 1798 | |
| Hükümdar | III. Selim |
| Yerine geldiği | Melek Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1743 Safranbolu |
| Ölüm | 18 Eylül 1812 Manisa |
Hayatı
Sadrazamlıktan önceki yaşamı
1743 yılı ortalarında Safranbolu'da doğdu. Zülüflü baltacılardan silahdar ağa kapıcısı İbrahim Ağazâde Ali Ağa'nın oğludur. 1760'ta İstanbul'a gelip San Mustafa Paşa Kethüdası diye bilinen amcası Kaptan-ı derya 'nın yanında yaşamaya başladı. Amcazadesi İbrahim Efendi ile birlikte kitabet ve inşa eğitimi gördü. Daha sonra III. Mustafa döneminde kapatılan Baltacılar Ocağı I. Abdülhamit döneminde tekrar açılınca oraya çırak olarak girdi ve burada Kaptan-ı derya Mustafa Paşa Biraderzâdesi diye anıldı. Sonra Silâhdar Seyyid Mehmed Efendi'ye intisap etti ve orada yazıcılıkta halife unvanıyla anılmaya başlandı. Bir süre kapı hasekiliği, Dârussaâde ağası yazıcılığı yaptı. Bu görevi sırasında Harem gelirlerinin toplanmasındaki hizmetlerine mükâfat olarak 20 Mayıs 1779 kendisine "Mühâsebei Evvel" payesi hilatiyle samür kürk giydirildi. Eylül 1778'de Darphâne eminliğine ve Şah Sultan kethüdalığına getirildi. Bu arada Halil Hamid Paşa'nın kızı ile evlendi. 11 Mayıs 1785 tarıhinde Darphâne eminliğinden alındı ve üzerinde sadece Şah Sultan kethüdalığı kaldı. Birkaç ay sonra da şehreminliğe tayin edildi. 26 Mart 1786'da Tersane emini oldu.
Temmuz 1786'da vezirlik rütbesi de verilerek Hanya muhafızlığına getirildi. 23 Kasım'da Diyarbekir Valiliğine atandı. 5 Ocak 1787 'de İç İl (Mersin) sancak beyliğine nakledildi. Bir ay sonra Bender Kalesi muhafızlığı görevi verildi. 21 Nisan 1787'de ise Cidde Valiliğine yollandı. Ardından da Boğaz Hisarı muhafızlığına getirildi.
Mart 1791'de Mısır valiliğine tayin edildi. Bu görevi sırasında başarılı hizmetlerde bulundu ve bazı ayaklanmaları bastırdı.
Nizâm-i Cedîd çerçevesinde yapılmakta olan yenilikler için yeni gelir kaynaklan bulabilecek yetenekli bir sadrazam aranırken iki yıldan fazla bir süredir Mısır'daki hizmetleriyle adı duyulan Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa hatıra geldi. 16 Mayıs 1793 Anadolu Beylerbeyliğine getirildi. Mısır'dan gemiyle gelip daha görev yeri olan Kütahya'ya ulaşmadan Üsküdar'da iken çağrılarak Melek Mehmed Paşa'nın yerine ilk kez Sadrazamlığa tayin edildi.
Sadrazamlık dönemi
İlk sadrazamlıga tayini üzerine şair ,
Mühr-i emânet erdi Melek'ten Mehmed'e
mısraıyla tarih düşürmüştür.
O zamana kadar gelen geleneklere göre sadrazam olan kişinin medrese öğrencisine kırk adet mülazemet vermesi gerekmekteydi. Bu mülâzemetler şefaat ve rica ile verilmekteydi ve genellik ehil olmayanların eline geçtiği şikayetleri ortaya çıkardı. İzzet Mehmed Paşa bu yersiz mülâzemet verilmesi şikayetlerini önlemek amacıyla yüksek ülemâdan birkaç imtihancı tayin edip medrese öğrencilerine açık bir imtihan açtırdı ve bu imtihanı kazanan öğrencilere mülazemet verdirdi. Ayrıca imtihanı kazananların her birine de 15 kuruş ihsanda bulundu.
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa'nın sadrazamlığı Nizâm-i Cedîd faaliyetleri içinde geçti. Onun zamanında Tersane'de yapımına başlanan büyük havuz için Fransa'dan ve İsveç'ten uzmanlar getirtildi. Nizâm-i Cedîd askerleriyle de yakından ilgilenmesi dolayısıyla paşa III. Selim tarafından değerli bir hançer. istiklâlini hâvi bir hatt-ı humâyün ve samur kürkle taltif edildi.
Sadrazamlığı şu önemli olaylara şahit olmuştur:
Önemli olaylarından ilki, 1795 çıkan ve on bir saat kadar devam eden İstanbul yangınıdır. Bu yangında Balıkpazarı, Uzunçarşı ve Ahi Çelebi Camii civarı tamamen yanıp kül olmuştur.
İkinci önemli olay ise 1797 sonlarında başlayan Pazvandoğlu Osman ayaklanmasıdır. Nizâm-i Cedîd'e muhalif olan bu isyancı Rumeli ayanının cezalandırılması için Babıâlı'de toplanan olağanüstü mecliste hükûmet kuvvetlerinin serdari olarak Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa görevlendirildi. Pazvandoğlu'nun kuvvetleriyle çeşitli cephelerdeki çarpışmalarda devlet kuvvetleri galip gelmişse de Pazvandoğlu isyanı tamamen bastırılamadı.
Üçüncü önemli olay ise çok şiddetli uluslararası yankılar doğurmuştur. Osmanlı hükûmetinin tanıdığı ihtilâl Fransa'sındaki Direktuvar Hükûmeti'nin 1798'de yapılan değişmelerden sonra özellikle İtalya Seferi ile çok ün kazanan general Napolyon Bonapart'ı devlet merkezi olan Paris'ten uzaklaştırmak amacıyla bir Osmanlı eyaleti olan Mısır üzerine bir Fransız askeri seferi tertip edilip Mısırı'ın Fransa tarafından işgal edilmesine dair Mart 1789'da bir karar verilmesiyle ortaya çıktı. 40,000 asker, 10,000 denizci ve 13 iki veya üç ambarlı büyük yelkenli kalyon, 14 fırkateyen ve 400 nakliyat gemisinden oluşan Fransız ordu ve donanma filosu Mayıs 1798 Toulon'dan hareket eden Napolyon Bonapart kumandasındaki Fransız donanması temmuz başında İskenderiye Limanı'na varıp fazla bir direnişle karşılaşmadan şehri teslim aldı. Piramitler Muharebesi'ni kazanarak 23 Temmuz günü Kahire'ye girdi. Fakat, Mısır'a Fransız askeri getiren Fransız donanma filosu Ağustos başında Nil Muharebesi'nde Amiral Horatio Nelson komutasındaki İngiliz donanmasına yenildi. Böylece Mısır’daki Napolyon ordularının Fransa ile deniz bağlantısını kesildi.
Mısır'da bu gelişmeler olurken daha önce burada valilik yapan, dolayısıyla vilâyet ahvalini bilmesi gereken, ayrıca birkaç aydır Fransa'nın Mısır'a saldıracağı söylentilerine rağmen tedbir almayan, Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa 30 Ağustos 1798'de sadrazamlıktan azledildi.
Sadrazamlıklardan sonraki hayatı
Sadrazamlıktan azledilmesinden sonra Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa Sakız Adası'na sürüldü ve fazla miktardaki serveti devletçe müsadere edildi. Buradan da arpalık mukataası bulunan Manisa'ya gönderildi ve 9 Eylül 1812 tarihinde orada öldü.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirilmektedir:
Katip, tedbirli ve güçlüydü. Yüce gönüllü kerim olup kimseyi incitmemiştir.
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa, günümüzun tarihçilerince ise
tamahkâr, mürtekip, şahsî çıkarlarını devletin menfaatlerinin üstünde tutan, mîrî malını telef eden ve işlerinde gevşeklik gösteren biri
olarak nitelendirilmiştir.
Eserleri
İstanbul'da Balıkpazarı'nda ve Safranbolu'da camileri bulunmaktadır.
Bebek sahilinde III. Selim'in kızkardeşi Beyhan Sultan Sahilsarayı'nın üst setinde padişaha mahsus inşa ettirdiği (günümüzde de bir ismi diğer ismi olan) kasrı (15 Mayıs 1798'de Arnavutköy semtini ve Akıntıburnu ötesini kül eden bir yangında yok olmuştur. Köşk ise 1800-1804 arasında yeniden inşa edilmiştir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.456/457 [2]
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [3]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Melek Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 19 Ekim 1794 - 30 Ağustos 1798 | Sonra gelen: Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Safranbolulu Izzet Mehmed Pasa d 1743 Safranbolu o 18 Eylul 1812 Manisa III Selim saltanatinda 19 Ekim 1794 30 Agustos 1798 tarihleri arasinda uc yil on ay on iki gun Sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Safranbolulu Izzet Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 19 Ekim 1794 30 Agustos 1798Hukumdar III SelimYerine geldigi Melek Mehmed PasaYerine gelen Kor Yusuf Ziyauddin PasaKisisel bilgilerDogum 1743 SafranboluOlum 18 Eylul 1812 ManisaSafranbolu da 1796 yilinda yapilan Izzet Pasa CamiiHayatiSadrazamliktan onceki yasami 1743 yili ortalarinda Safranbolu da dogdu Zuluflu baltacilardan silahdar aga kapicisi Ibra him Agazade Ali Aga nin ogludur 1760 ta Istanbul a gelip San Mustafa Pasa Kethudasi diye bilinen amcasi Kaptan i derya nin yani nda yasamaya basladi Amcazadesi Ibrahim Efendi ile birlikte kitabet ve insa egitimi gordu Daha sonra III Mustafa doneminde kapatilan Baltacilar Ocagi I Abdulhamit doneminde tekrar acilinca oraya cirak olarak girdi ve burada Kaptan i derya Mustafa Pasa Biraderzadesi diye anildi Sonra Silahdar Seyyid Mehmed Efendi ye intisap etti ve orada yazicilikta halife unvaniyla anilmaya baslan di Bir sure kapi hasekiligi Darussaade agasi yaziciligi yapti Bu gorevi sirasinda Harem gelirlerinin toplanmasindaki hizmetlerine mukafat olarak 20 Mayis 1779 kendisi ne Muhasebei Evvel payesi hilatiyle sa mur kurk giydirildi Eylul 1778 de Darphane eminligine ve Sah Sultan kethudaligina getirildi Bu arada Halil Hamid Pasa nin kizi ile ev lendi 11 Mayis 1785 tari hinde Darphane eminliginden alindi ve uzerinde sadece Sah Sultan kethudaligi kaldi Birkac ay sonra da sehreminlige tayin edildi 26 Mart 1786 da Tersane emini oldu Temmuz 1786 da vezirlik rutbesi de verilerek Hanya muhafizligina getirildi 23 Kasim da Diyarbekir Valiligine atandi 5 Ocak 1787 de Ic Il Mersin sancak beyligine nakledildi Bir ay sonra Bender Kalesi mu hafizligi gorevi verildi 21 Nisan 1787 de ise Cidde Valiligine yollandi Ardindan da Bogaz Hisari muhafizligina getirildi Mart 1791 de Misir vali ligine tayin edildi Bu gorevi sirasinda basarili hizmetlerde bulundu ve bazi ayaklanmalari bastirdi Nizam i Cedid cerce vesinde yapilmakta olan yenilikler icin ye ni gelir kaynaklan bulabilecek yetenekli bir sadrazam aranirken iki yildan fazla bir suredir Misir daki hizmetleriyle adi du yulan Safranbolulu Izzet Mehmed Pasa hatira geldi 16 Mayis 1793 Anadolu Beylerbeyligine getirildi Misir dan gemiyle gelip daha gorev yeri olan Kutahya ya ulasmadan Uskudar da iken cagrilarak Melek Mehmed Pasa nin ye rine ilk kez Sadrazamliga tayin edildi Sadrazamlik donemi Ilk sadrazamli ga tayini uzerine sair Muhr i emanet erdi Melek ten Mehmed e misraiyla tarih dusurmustur O zamana kadar gelen geleneklere gore sadrazam olan kisinin medrese ogrencisine kirk adet mulazemet vermesi gerekmekteydi Bu mulazemetler sefaat ve rica ile veri lmekteydi ve genellik ehil olmayanlarin eline gectigi sikayetleri ortaya cikardi Izzet Mehmed Pasa bu yersiz mulazemet verilmesi sikayetlerini onlemek amaciyla yuksek ulemadan birkac imtihanci tayin edip medrese ogrencilerine acik bir imtihan actirdi ve bu imtihani kazanan ogrencilere mulazemet verdirdi Ayrica imtihani kazananlarin her birine de 15 kurus ihsanda bulundu Safranbo lulu Izzet Mehmed Pasa nin sadrazamligi Nizam i Cedid faaliyetleri icinde gecti Onun zamaninda Tersane de yapimina baslanan buyuk havuz icin Fransa dan ve Isvec ten uzmanlar getirtildi Nizam i Cedid askerleriyle de yakindan ilgilenmesi dolayisiyla pasa III Selim tarafindan degerli bir hancer istiklalini havi bir hatt i humayun ve samur kurkle taltif edildi General Aubert Dubayet baskanligindaki Fransiz askeri heyetinin 1796 da Sadrazam Safranbolulu Izzet Mehmed Pasa tarafindan kabulu Ressam Antoine Laurent Castellan Sadrazamligi su onemli olaylara sahit olmustur Onemli olaylarindan ilki 1795 cikan ve on bir saat kadar devam eden Istanbul yanginidir Bu yanginda Balikpazari Uzuncarsi ve Ahi Celebi Camii civari tamamen yanip kul olmustur Ikin ci onemli olay ise 1797 sonlarinda baslayan Pazvandoglu Osman ayaklanmasidir Nizam i Cedid e muhalif olan bu isyanci Rumeli ayaninin cezalandirilmasi icin Babiali de toplanan olaganustu mecliste hukumet kuvvetlerinin serdari olarak Kaptan i Derya Kucuk Huseyin Pasa gorevlendirildi Pazvandoglu nun kuvvetleriyle cesitli cep helerdeki carpismalarda devlet kuv vetleri galip gelmisse de Pazvandoglu isyani tamamen bastirilamadi Ucuncu onemli olay ise cok siddetli uluslararasi yankilar dogurmustur Osmanli hukumetinin tanidigi ihtilal Fransa sindaki Direktuvar Hukumeti nin 1798 de yapilan degismelerden sonra ozellikle Italya Seferi ile cok un kazanan general Napolyon Bonapart i devlet merkezi olan Paris ten uzaklastirmak amaciyla bir Osmanli eyaleti olan Misir uzerine bir Fransiz askeri seferi tertip edilip Misiri in Fransa tarafindan isgal edilmesine dair Mart 1789 da bir karar verilmesiyle ortaya cikti 40 000 asker 10 000 denizci ve 13 iki veya uc ambarli buyuk yelkenli kalyon 14 firkateyen ve 400 nakliyat gemisinden olusan Fransiz ordu ve donanma filosu Mayis 1798 Toulon dan hareket eden Napolyon Bonapart kuman dasindaki Fransiz donanmasi temmuz basinda Iskenderiye Limani na varip fazla bir direnisle karsilasmadan sehri teslim aldi Piramitler Muharebesi ni kaza narak 23 Temmuz gunu Kahire ye gir di Fakat Misir a Fransiz askeri getiren Fransiz donanma filosu Agustos basinda Nil Muharebesi nde Amiral Horatio Nelson komutasindaki Ingiliz donanmasina yenildi Boylece Misir daki Napolyon ordularinin Fransa ile deniz baglantisini kesildi Misir da bu gelismeler olurken daha once burada valilik yapan dolayisiyla vila yet ahvalini bilmesi gereken ayrica birkac aydir Fransa nin Misir a saldiracagi soylentilerine ragmen tedbir almayan Safranbolulu Izzet Mehmed Pasa 30 Agustos 1798 de sadrazamliktan azledildi Sadrazamliklardan sonraki hayati Sadrazamliktan azledilmesinden sonra Safranbolulu Izzet Mehmed Pa sa Sakiz Adasi na suruldu ve fazla miktardaki serveti devlet ce musadere edildi Buradan da arpalik mukataasi bulunan Manisa ya gonderildi ve 9 Eylul 1812 tarihinde orada oldu DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirilmektedir Katip tedbirli ve gucluydu Yuce gonullu kerim olup kimseyi incitmemistir Safranbolulu Izzet Mehmed Pasa gunumuzun tarihcilerince ise tamahkar murtekip sahsi cikarlarini devletin menfaatlerinin ustunde tutan miri malini telef eden ve islerinde gevseklik gosteren biri olarak nitelendirilmistir EserleriIstanbul da Balikpazari nda ve Safranbolu da camileri bulunmaktadir Bebek sahilinde III Selim in kizkardesi Beyhan Sultan Sahilsarayi nin ust setinde padisaha mahsus insa ettirdigi gunumuzde de bir ismi diger ismi olan kasri 15 Mayis 1798 de Arnavutkoy semtini ve Akintiburnu otesini kul eden bir yanginda yok olmustur Kosk ise 1800 1804 arasinda yeniden insa edilmistir Kaynakca a b c d Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 456 457 1 Dis baglantilarMehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 456 457 2 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 3 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Melek Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 19 Ekim 1794 30 Agustos 1798 Sonra gelen Kor Yusuf Ziyauddin Pasa