Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Salamon Adato (d. 1894, Edirne - ö. 3 Nisan 1954, Adana), 1946 ve 1950 seçimlerinde yüksek oy oranları ile seçilerek, TBMM 8. Dönem ve 9. Dönem'de Demokrat Parti İstanbul milletvekilliği yapmış, böylece Cumhuriyet'in çokpartili seçim ortamında seçilerek Meclise giren ve ayrıca bir muhalefet partisinden seçilen ilk gayrimüslim milletvekili olmuş Musevi asıllı Türk siyasetçidir.
| Salamon Adato | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 8. ve 9. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 5 Ağustos 1946 - 12 Mart 1954 | |
| Seçim bölgesi | 1946 – İstanbul 1950 – İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1894 Edirne, Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 3 Nisan 1954 Adana |
| Defin yeri | İtalyan Musevi Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyeti | Türkiye Yahudisi |
| Partisi | Demokrat Parti |
| Bitirdiği okul | İstanbul Hukuk Mektebi |
Hayatı
Öğrenimine doğduğu kent Edirne'de Alyans Okulu’nda başladı. 1908 yılında kaydolduğu Mekteb-i Sultani’den 1912 yılında mezun olarak İstanbul Hukuk Mektebi'ne kaydoldu. I. Dünya Savaşı yıllarında öğrenimine ara vererek yedek subay olarak değişik görevler aldı. Mütarekenin imzalanmasıyla Hukuk Mektebi'ne döndü ve 1919 yılında mezun oldu. Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydolarak doktorasını aldı ve 1925’te İstanbul Barosu'na kabul edildi.
II. Dünya Savaşı yıllarında Sarayburnu açıklarında demirleyen ve Yahudi Soykırımı'dan kaçmış Romanya göçmenlerinin bulunduğu Struma gemisindekiler için, cemaat ileri gelenlerinden aile dostu Simon Brod ile birlikte girişimlerde bulunanlar arasında yer almıştır.
Milletvekili seçilmesinden bir ay sonra, Hüseyin Cahit Yalçın, Tanin Gazetesi'ndeki başyazılarında Adato'yu doğrudan hedef alıp Sovyet ajanı olmakla suçlamış, ısrarla istifa etmesini talep edip Türkiye'ye olan sadakatini sorgulamıştır. CHP'yi ayırımcılıkla itham ettiği; "Meşhur Varlık Vergisi ile ocaklarımızı yıktı, bizi vatan hizmetine çağırdığı zaman temiz duygularımızı ihlal etti. Çünkü bize silah yerine kazma kürek verdi, askeri talim yerine toprak kazdırdı" şeklindeki konuşması basında suçlamalara neden olmuş ve doğum yeri olan Edirne'de yayınlanan 'nde hakkında şu ifade kullanılmıştır: "Salamon Adato TBMM'nin bir üyesi gibi değil, bir siyonist misyoneri gibi konuşmaktadır."
Meclis'te yaptığı en önemli girişimlerden biri, 1938 yılında kabul edilen ve cemaat vakıfları mütevelli heyetlerinin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından atanmasını öngören kanunu değiştirterek, seçimlerin cemaat üyeleri tarafından yapılmasını sağlayan yasayı kabul ettirmiş olmasıdır. Böylece 1931 yılından beri boş olan hahambaşılık makamı için seçim yapılmasını sağlamıştır. 25 Ocak 1953 günü düzenlenen ve Rafael Saban'ın Hahambaşı seçilmesiyle sonuçlanan seçimi bizzat yönetmiştir.
Demokrat Parti iktidara geldiğinde, Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın Amerikan Yahudi Komitesi (AJC) tarafından davet edilmesinin sağlanmasında destek olmuştur.
Siyasi yaşamı boyunca etkin bir kimse olan Salamon Adato, 1954 yılında Adana'daki bir duruşmadan dönüşündeki uçak kazasında hayatını yitirmiştir. Neve Şalom Sinagogu'nda Hahambaşı Rafael Saban ve üst düzey siyasetçiler, Demokrat Parti milletvekilleri ve avukat meslektaşlarının hazır bulunduğu cenaze töreninden sonra naaşı aynı gün Şişli İtalyan Musevi Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Zürih'te yaşayan Sami Hayim (lic. oec. et rer.publ. HSG, Dipl. Wirtschaftsprüfer) ve Almanya'da yaşayan Dr. Cem Jak Hayim adlı 2 torunu bulunmaktadır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Salamon Adato d 1894 Edirne o 3 Nisan 1954 Adana 1946 ve 1950 secimlerinde yuksek oy oranlari ile secilerek TBMM 8 Donem ve 9 Donem de Demokrat Parti Istanbul milletvekilligi yapmis boylece Cumhuriyet in cokpartili secim ortaminda secilerek Meclise giren ve ayrica bir muhalefet partisinden secilen ilk gayrimuslim milletvekili olmus Musevi asilli Turk siyasetcidir Salamon AdatoTurkiye Buyuk Millet Meclisi 8 ve 9 Donem MilletvekiliGorev suresi 5 Agustos 1946 12 Mart 1954Secim bolgesi 1946 Istanbul 1950 IstanbulKisisel bilgilerDogum 1894 Edirne Osmanli DevletiOlum 3 Nisan 1954 AdanaDefin yeri Italyan Musevi Mezarligi IstanbulMilliyeti Turkiye YahudisiPartisi Demokrat PartiBitirdigi okul Istanbul Hukuk MektebiHayatiOgrenimine dogdugu kent Edirne de Alyans Okulu nda basladi 1908 yilinda kaydoldugu Mekteb i Sultani den 1912 yilinda mezun olarak Istanbul Hukuk Mektebi ne kaydoldu I Dunya Savasi yillarinda ogrenimine ara vererek yedek subay olarak degisik gorevler aldi Mutarekenin imzalanmasiyla Hukuk Mektebi ne dondu ve 1919 yilinda mezun oldu Paris Universitesi Hukuk Fakultesi ne kaydolarak doktorasini aldi ve 1925 te Istanbul Barosu na kabul edildi II Dunya Savasi yillarinda Sarayburnu aciklarinda demirleyen ve Yahudi Soykirimi dan kacmis Romanya gocmenlerinin bulundugu Struma gemisindekiler icin cemaat ileri gelenlerinden aile dostu Simon Brod ile birlikte girisimlerde bulunanlar arasinda yer almistir Milletvekili secilmesinden bir ay sonra Huseyin Cahit Yalcin Tanin Gazetesi ndeki basyazilarinda Adato yu dogrudan hedef alip Sovyet ajani olmakla suclamis israrla istifa etmesini talep edip Turkiye ye olan sadakatini sorgulamistir CHP yi ayirimcilikla itham ettigi Meshur Varlik Vergisi ile ocaklarimizi yikti bizi vatan hizmetine cagirdigi zaman temiz duygularimizi ihlal etti Cunku bize silah yerine kazma kurek verdi askeri talim yerine toprak kazdirdi seklindeki konusmasi basinda suclamalara neden olmus ve dogum yeri olan Edirne de yayinlanan nde hakkinda su ifade kullanilmistir Salamon Adato TBMM nin bir uyesi gibi degil bir siyonist misyoneri gibi konusmaktadir Meclis te yaptigi en onemli girisimlerden biri 1938 yilinda kabul edilen ve cemaat vakiflari mutevelli heyetlerinin Vakiflar Genel Mudurlugu tarafindan atanmasini ongoren kanunu degistirterek secimlerin cemaat uyeleri tarafindan yapilmasini saglayan yasayi kabul ettirmis olmasidir Boylece 1931 yilindan beri bos olan hahambasilik makami icin secim yapilmasini saglamistir 25 Ocak 1953 gunu duzenlenen ve Rafael Saban in Hahambasi secilmesiyle sonuclanan secimi bizzat yonetmistir Demokrat Parti iktidara geldiginde Cumhurbaskani Celal Bayar in Amerikan Yahudi Komitesi AJC tarafindan davet edilmesinin saglanmasinda destek olmustur Siyasi yasami boyunca etkin bir kimse olan Salamon Adato 1954 yilinda Adana daki bir durusmadan donusundeki ucak kazasinda hayatini yitirmistir Neve Salom Sinagogu nda Hahambasi Rafael Saban ve ust duzey siyasetciler Demokrat Parti milletvekilleri ve avukat meslektaslarinin hazir bulundugu cenaze toreninden sonra naasi ayni gun Sisli Italyan Musevi Mezarligi nda topraga verildi Zurih te yasayan Sami Hayim lic oec et rer publ HSG Dipl Wirtschaftsprufer ve Almanya da yasayan Dr Cem Jak Hayim adli 2 torunu bulunmaktadir Kaynakca a b Guleryuz Naim A 2012 Mesrutiyet ve Cumhuriyet Donemlerinde Yahudi Milletvekilleri Toplumsal Yasamda Turk Yahudileri Gozlem Gazetecilik ISBN 9944994588 a b Salom Gazetesi 11 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde