Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarıkolca ya da Sarikoli,Doğu İran dillerinin Pamir alt grubuna ait bir dildir. Çin Tacikleri tarafından konuşulan dillerden biridir (öbürü Vahanca). Çin'de "Tacik dili" olarak bilinse de aslında Tacikistan'da konuşulan ve Batı İran dili olan Tacikçeden farklı bir dildir.
| Sarıkolca | |
|---|---|
| Tujik ziv | |
| Bölge | Sincan Uygur Özerk Bölgesi |
| Etnisite | Pamirler ("Çin Tacikleri") |
| Konuşan sayısı | 16.000 (2000) |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Yazı sistemi | Uygur Arap yazısı (gayriresmî) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | srh |
| Glottolog | sari1246 |
 Sincan Uygur Özerk Bölgesi haritası; Sarıkolcanın konuşulduğu bölgeler açık mavi rengiyle gösterilir. | |
Dilin ismi
Sarıkol dilinin Çin'deki resmî ismi "Tacik dili"dir (Çince: 塔吉克语; pinyin: Tǎjíkèyǔ). Buna rağmen, Sarıkolca aslında Tacikistan'da konuşulan Tacik dili ile aynı değildir; Sarıkolca, Tacikistan ile Afganistan'daki Bedahşan bölgelerinde konuşulan diğer Pamir dilleri ile yakın bir akraba iken, Tacikçe, İran Farsçası ve Darice ile beraber Batı İran dili olan Farsçanın üç merkezinden birini teşkil eder. Sarıkolca, Sarıkol Krallığı'nın antik başkenti olan ve günümüz Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi'ne bağlı olan Taşkurgan kasabasına bir atıf olarak "Taşkurganî" (Tashkorgani) ismiyle de anılır, fakat araştırmacıların arasında bu ismin kullanımı yaygın değildir.
Bu dil hakkında İngilizcede yazılmış en erken kaynaklar 1870'lere dayanır ve bu dile atfen "Sarikoli" ismini kullanırlar. Günümüzde bu dil üzerinde çalışan Çinli araştırmacılar, kendi yayınlarında hem "Tacik" hem de "Sarıkol dili" isimlerini kullanırlar.
Ortografi
Dilin resmî bir yazı sistemi yoktur. Çin'de yayın yapan araştırmacı Gāo Ěrqiāng/Gawarjon (高尔锵), Sarıkolca hakkında yazdığı kitap ve sözlükte Uluslararası Fonetik Alfabe'yi kullanır;Rusya'da yayın yapan Pakhalina ise Vahancanın yazı sistemine benzeyen bir alfabe kullandı.
Son senelerde Çin'de Sarıkolca konuşanlar, kendi dillerini yazmak için Uygur Arap yazısını kullanmaya başlamıştır.
Söz varlığı
Sarıkolcadaki söz varlığının diğer Doğu İran dillerine çok benzemesine rağmen, Sarıkolca ve bunun yakın akrabası olan Şugnan dilinde Vahanca, Peştuca veya Avestaca gibi diğer Doğu İran dillerinde rastlanmayan birçok sözcük vardır.
| Sözcük anlamı | Batı İran dilleri | Doğu İran dilleri | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Farsça | Tacikçe | Şugnanca | Sarıkolca | Vahanca | |
| oğul (isim) | (پسر) | (писар) | (пуц) | (püts) | (pətr) |
| buğday (isim) | (گندم) | (гандум) | (жиндам) | (zyandam) | (ɣ̆ədīm) |
| göz (isim) | (چشم) | (чашм) | (цем) | (tsem) | (č̣əẓ̆m) |
| ateş (isim) | (اتش) | (оташ) | (йоц) | (yuts) | (rыxnīg) |
| su (isim) | (اب) | (об) | (x̆ац) | (cats) | (yupk) |
| el (isim) | (دست) | (даст) | (δуст) | (zzüst) | (δast) |
| et (isim) | (گوشت) | (гўшт) | (гӯx̆т) | (güct) | (gūṣ̌t) |
| diş (isim) | (دندان) | (дандон) | (δиндẙн) | (zzandun) | (dыndыk) |
| ayak (isim) | (پا) | (по) | (поδ) | (pezz) | (pāδ) |
| at (isim) | (اسب) | (асп) | (ворӌ) | (vurj) | (yaš) |
| bulut (isim) | (ابر) | (абр) | (áбри) | (varm) | (mūr) |
| yüksek (sıfat) | (بلند) | (баланд) | (билāнд) | (büland) | (bəland) |
| büyük (sıfat) | (كلان) | (калон) | (ғула) | (lour) | (lup) |
| uzak (sıfat) | (دور) | (дур) | (δар) | (zzar) | (δīr) |
| iyi (sıfat) | (خوب) | (хуб) | (хӯб) | (qarj) | (baf) |
| yeni (sıfat) | (نو) | (нав) | (наw) | (nüj) | (ṣ̌ə̄ɣ̆d) |
| küçük (sıfat) | (خرد) | (хурд) | (ʒул) | (dzül) | (ʒəqlay) |
| çok (zarf) | (بسيار) | (бисёр) | (бисйор) | (pür) | (təqi) |
| beş (sayı) | (پنج) | (панҷ) | (пӣнӡ) | (pindz) | (pānʒ) |
| yedi (sayı) | (هفت) | (ҳафт) | (wӯвд) | (üvd) | (ыb) |
| yemek (fiil) | (خورد) | (хўрд) | (хӯд) | (hig) | (yitn) |
| demek (fiil) | (گفت) | (гуфт) | (лẙвд) | (levd) | (x̆nak) |
| görmek (fiil) | (ديد) | (дид) | (wӣнт) | (wand) | (wīng) |
| yapmak (fiil) | (كرد) | (кард) | (чӯд) | (qeig) | (cərak) |
Ayrıca bakınız
Dipnot
- ^ Ayrıca bakınız: Sarıkol Dağları
- ^ Çin kaynaklarında birçok farklı transkripsiyona rastlanır; ör. 萨里库尔语 Sàlǐkù'ěryǔ, 萨雷阔勒语 Sàléikuòlèyǔ, 色勒库尔语 Sèlèkù'ěryǔ ya da 撒里科里语 Sǎlǐkēlǐyǔ.
Kaynakça
- ^ "Sarikoli". Ethnologue. 2015. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- ^ a b c Yang, Yi-fang; Tursun, Abdurahman; Zangbek, Aray; Qian, Wei-liang (2017). "基于"一带一路"战略视角的中国塔吉克语言文字保护与传承问题分析" ["Bir Kuşak, Bir Yol" stratejisi bakış açısına dayalı olarak Çin Tacikleri arasında Tacik dili ve yazılarının koruması ve mirası üzerine bir analiz]. 佳木斯敎育学院学报 (Jiamusi Eğitim Enstitüsü Akademik Dergisi) (Çince). doi:10.3969/j.issn.1000-9795.2017.04.176.
近代以来,我国塔吉克族使用阿拉伯维吾尔文拼写高山塔吉克语
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Sarikoli". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Çakmak, Serkan (2017). "Sarikoli-Türkçe Dil İlişkileri ve Sarikoli Dilindeki Kopyalanmış Türkçe Kodlar". Dil Araştırmaları. 0 (20). s. 83 - 107. ISSN 1307-7821.
- ^ a b c 高尔锵 (Gāo Ěrqiāng) (1985). 《塔吉克语简志》 (Tacikçeye Genel Bakış) (Çince). Pekin, Çin: 民族出版社 (Minzu Yayınevi).
- ^ Rudelson, Justin Jon (Ocak 2005). Lonely Planet Central Asia Phrasebook: Languages Of The Silk Road [Lonely Planet Orta Asya Konuşma Kılavuzu: İpek Yolu Dilleri] (İngilizce). Lonely Planet Publications. ISBN .
- ^ Shaw, Robert (1876). "Ghalchah languages" [Ghalchah Dilleri (Vahanca ve Sarıkolca) Hakkında]. (İngilizce). . XIV.
- ^ Kurban, Xiren; Zhuang, Shu-ping (2008). "中国塔吉克语色勒库尔方言概述" [Çin'deki Tacik Sarıkol Lehçesine Bir Bakış]. 语言与翻译 (Dil ve Tercüme) (Çince). doi:10.3969/j.issn.1001-0823.2008.01.003. ISSN 1001-0823.
- ^ a b 高尔锵 (Gāo Ěrqiāng) (1996). 《塔吉克汉词典》 [Tacikçe-Çince Sözlük] (Çince). Çengdu, Çin: 四川民族出版社 (Siçuan Minzu Yayınevi). ISBN .
- ^ Pakhalina, Tatiana N. (1966). The Sarikoli Language (Сарыкольский язык/Sarykol'skij Jazyk) [Sarıkol Dili]. Moskova, SSC: SSCB Bilimler Akademisi.
- ^ Pakhalina, Tatiana N. (1971). Sarikoli-Russian Dictionary (Сарыкольско-русский словарь/Sarykol'sko-russkij slovar'). Moskova, SSCB: SSCB Bilimler Akademisi.
- ^ 《汉语波斯语词典》 [Çince - Farsça Sözlük] (Çince). Pekin, Çin: 北京大学伊朗文化研究所、德黑兰大学德胡达大词典编纂所 (Pekin Üniversitesi İran Kültürü Araştırma Merkezi, Tahran Üniversitesi Sözlük Derleme Enstitüsü). Ekim 1996. ISBN .
- ^ [İngilizce - Rusça - Tacikçe Sözlük] (Tacikçe). 2007. 25 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013.
- ^ Карамсхоев, Додхудо (Karamskhoyev, Dodkhudo); Грюнберг, Александр Леонович (Grünberg, Aleksandr Leonoviç) (1988). Шугнанско-русский словарь, том 1 - 3 [Şugnanca-Rusça Sözlük: 1-3. Cilt] (Rusça). Moskova, SSCB: SSCB Bilimler Akademisi.
- ^ Пахалина, Т.Н. (Pakhalina, T.H.) (1975). Ваханский язык [Vahanca] (Rusça). Moskova, SSCB: SSCB Bilimler Akademisi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sarikolca ya da Sarikoli Dogu Iran dillerinin Pamir alt grubuna ait bir dildir Cin Tacikleri tarafindan konusulan dillerden biridir oburu Vahanca Cin de Tacik dili olarak bilinse de aslinda Tacikistan da konusulan ve Bati Iran dili olan Tacikceden farkli bir dildir SarikolcaTujik zivBolgeSincan Uygur Ozerk BolgesiEtnisitePamirler Cin Tacikleri Konusan sayisi16 000 2000 Dil ailesiHint Avrupa Hint IranIranDogu IranPamir dilleriSugni YazgulyamSarikolcaYazi sistemiUygur Arap yazisi gayriresmi Dil kodlariISO 639 3srhGlottolog a rel nofollow class external text href http glottolog org resource languoid id sari1246 sari1246 a Sincan Uygur Ozerk Bolgesi haritasi Sarikolcanin konusuldugu bolgeler acik mavi rengiyle gosterilir Dilin ismiSarikol dilinin Cin deki resmi ismi Tacik dili dir Cince 塔吉克语 pinyin Tǎjikeyǔ Buna ragmen Sarikolca aslinda Tacikistan da konusulan Tacik dili ile ayni degildir Sarikolca Tacikistan ile Afganistan daki Bedahsan bolgelerinde konusulan diger Pamir dilleri ile yakin bir akraba iken Tacikce Iran Farscasi ve Darice ile beraber Bati Iran dili olan Farscanin uc merkezinden birini teskil eder Sarikolca Sarikol Kralligi nin antik baskenti olan ve gunumuz Taskurgan Tacik Ozerk Ilcesi ne bagli olan Taskurgan kasabasina bir atif olarak Taskurgani Tashkorgani ismiyle de anilir fakat arastirmacilarin arasinda bu ismin kullanimi yaygin degildir Bu dil hakkinda Ingilizcede yazilmis en erken kaynaklar 1870 lere dayanir ve bu dile atfen Sarikoli ismini kullanirlar Gunumuzde bu dil uzerinde calisan Cinli arastirmacilar kendi yayinlarinda hem Tacik hem de Sarikol dili isimlerini kullanirlar OrtografiDilin resmi bir yazi sistemi yoktur Cin de yayin yapan arastirmaci Gao Erqiang Gawarjon 高尔锵 Sarikolca hakkinda yazdigi kitap ve sozlukte Uluslararasi Fonetik Alfabe yi kullanir Rusya da yayin yapan Pakhalina ise Vahancanin yazi sistemine benzeyen bir alfabe kullandi Son senelerde Cin de Sarikolca konusanlar kendi dillerini yazmak icin Uygur Arap yazisini kullanmaya baslamistir Soz varligiSarikolcadaki soz varliginin diger Dogu Iran dillerine cok benzemesine ragmen Sarikolca ve bunun yakin akrabasi olan Sugnan dilinde Vahanca Pestuca veya Avestaca gibi diger Dogu Iran dillerinde rastlanmayan bircok sozcuk vardir Iran dillerinin sozcuk karsilastirmasi Sozcuk anlami Bati Iran dilleri Dogu Iran dilleriFarsca Tacikce Sugnanca Sarikolca Vahancaogul isim pisaer پسر pisar pisar put s puc pɯt s puts petr petr bugday isim ɡaendum گندم ɡandum gandum ʒindam zhindam ʒandam zyandam ɣɯdim ɣ edim goz isim t ʃaeʃm چشم t ʃaʃm chashm t sem cem t sem tsem t ʂeʐm c eẓ m ates isim ɑtiʃ اتش otaʃ otash joːt s joc jut s yuts rɯxniɡ ryxnig su isim ɑb اب ob ob xat s x ac xat s cats jupk yupk el isim daest دست dast dast dust dust dɯst zzust dast dast et isim gʉʃt گوشت gʉʃt gysht guːxt gӯx t gɯxt guct guʂt guṣ t dis isim daendan دندان dandon dandon dindʉn dindẙn dandun zzandun dɯndɯk dyndyk ayak isim pɑ پا po po poːd pod ped pezz pɯd pad at isim aesb اسب asp asp voːrd ʒ vorӌ vurd ʒ vurj jaʃ yas bulut isim aebr ابر abr abr abri abri varm varm mur mur yuksek sifat bulaend بلند baland baland biland biland bɯland buland bɯland beland buyuk sifat kaelan كلان kalon kalon ʁulaː gula lour lour lup lup uzak sifat dʉr دور dur dur dar dar dar zzar dir dir iyi sifat xʉb خوب xub hub xub hӯb t ʃard ʒ qarj baf baf yeni sifat naeu نو nau nav nau naw nɯd ʒ nuj ʂeɣd ṣ e ɣ d kucuk sifat xurd خرد xurd hurd d zul ʒul d zɯl dzul d zeqlai ʒeqlay cok zarf bisjar بسيار bisjor bisyor bisjoːr bisjor pɯr pur teqi teqi bes sayi paend ʒ پنج pand ʒ panҷ piːnd z pӣnӡ pind z pindz pand z panʒ yedi sayi haeft هفت haft ҳaft uːvd wӯvd ɯvd uvd ɯb yb yemek fiil xwurd خورد xʉrd hyrd xiːd hӯd xiɡ hig jitn yitn demek fiil ɡuft گفت ɡuft guft lʉvd lẙvd levd levd xenak x nak gormek fiil did ديد did did wiːnt wӣnt wand wand winɡ wing yapmak fiil kaerd كرد kard kard t ʃiːd chӯd t ʃeiɡ qeig t serak cerak Ayrica bakinizWikimedia IncubatorWikimedia Incubator de Sarikolca Vikipedi deneme projesi bulunmaktadir Cin Tacikleri Pamir dilleri Sarikol Daglari Taskurgan Tacik Ozerk IlcesiDipnot Ayrica bakiniz Sarikol Daglari Cin kaynaklarinda bircok farkli transkripsiyona rastlanir or 萨里库尔语 Salǐku eryǔ 萨雷阔勒语 Saleikuoleyǔ 色勒库尔语 Seleku eryǔ ya da 撒里科里语 Sǎlǐkelǐyǔ Kaynakca Sarikoli Ethnologue 2015 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2020 a b c Yang Yi fang Tursun Abdurahman Zangbek Aray Qian Wei liang 2017 基于 一带一路 战略视角的中国塔吉克语言文字保护与传承问题分析 Bir Kusak Bir Yol stratejisi bakis acisina dayali olarak Cin Tacikleri arasinda Tacik dili ve yazilarinin korumasi ve mirasi uzerine bir analiz 佳木斯敎育学院学报 Jiamusi Egitim Enstitusu Akademik Dergisi Cince doi 10 3969 j issn 1000 9795 2017 04 176 近代以来 我国塔吉克族使用阿拉伯维吾尔文拼写高山塔吉克语 Hammarstrom Harald Forkel Robert Haspelmath Martin Ed 2017 Sarikoli Glottolog 3 0 Jena Germany Max Planck Institute for the Science of Human History Cakmak Serkan 2017 Sarikoli Turkce Dil Iliskileri ve Sarikoli Dilindeki Kopyalanmis Turkce Kodlar Dil Arastirmalari 0 20 s 83 107 ISSN 1307 7821 a b c 高尔锵 Gao Erqiang 1985 塔吉克语简志 Tacikceye Genel Bakis Cince Pekin Cin 民族出版社 Minzu Yayinevi Rudelson Justin Jon Ocak 2005 Lonely Planet Central Asia Phrasebook Languages Of The Silk Road Lonely Planet Orta Asya Konusma Kilavuzu Ipek Yolu Dilleri Ingilizce Lonely Planet Publications ISBN 1 74104 604 1 Shaw Robert 1876 Ghalchah languages Ghalchah Dilleri Vahanca ve Sarikolca Hakkinda Ingilizce XIV Kurban Xiren Zhuang Shu ping 2008 中国塔吉克语色勒库尔方言概述 Cin deki Tacik Sarikol Lehcesine Bir Bakis 语言与翻译 Dil ve Tercume Cince doi 10 3969 j issn 1001 0823 2008 01 003 ISSN 1001 0823 a b 高尔锵 Gao Erqiang 1996 塔吉克汉词典 Tacikce Cince Sozluk Cince Cengdu Cin 四川民族出版社 Sicuan Minzu Yayinevi ISBN 7 5409 1744 X Pakhalina Tatiana N 1966 The Sarikoli Language Sarykolskij yazyk Sarykol skij Jazyk Sarikol Dili Moskova SSC SSCB Bilimler Akademisi Pakhalina Tatiana N 1971 Sarikoli Russian Dictionary Sarykolsko russkij slovar Sarykol sko russkij slovar Moskova SSCB SSCB Bilimler Akademisi 汉语波斯语词典 Cince Farsca Sozluk Cince Pekin Cin 北京大学伊朗文化研究所 德黑兰大学德胡达大词典编纂所 Pekin Universitesi Iran Kulturu Arastirma Merkezi Tahran Universitesi Sozluk Derleme Enstitusu Ekim 1996 ISBN 9787100016292 Ingilizce Rusca Tacikce Sozluk Tacikce 2007 25 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2013 Karamshoev Dodhudo Karamskhoyev Dodkhudo Gryunberg Aleksandr Leonovich Grunberg Aleksandr Leonovic 1988 Shugnansko russkij slovar tom 1 3 Sugnanca Rusca Sozluk 1 3 Cilt Rusca Moskova SSCB SSCB Bilimler Akademisi Pahalina T N Pakhalina T H 1975 Vahanskij yazyk Vahanca Rusca Moskova SSCB SSCB Bilimler Akademisi KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link