Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hatı Çırpan (Satı Kadın; d. 1890 - ö. 21 Mart 1956), Türk siyasetçi.
Hatı Çırpan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Satı Çırpan 1890 Kazan, Ankara |
| Ölüm | 21 Mart 1956 |
| Tanınma nedeni | TBMM'ye giren ilk 18 kadın milletvekilinden biridir. |
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın köy muhtarlarından ve ilk kadın milletvekillerindendir. Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasından sonra 1935 Türkiye genel seçimlerinde aday olup ilk kadın milletvekilleri olarak meclise giren kadınlardan olmuş ve TBMM V. dönem Ankara milletvekili olarak görev yapmıştır.
Yaşamı
1890'da Ankara'nın Kazan Köyü'nde doğdu. Babası Kara Mehmet Efendi, annesi Emine Hanım’dır.
Daha genç bir kadınken babasının ölümü üzerine babasından kalan miras için köyün zorbalarından Kara Yusuf ile mücadele etti. Bu mücadeleyi kazanınca, gerçek adı Hatice olmasına rağmen, Satı Ağa olarak anılmaya başlandı.
Balkan Harbi sırasında gırtlağından yaralanmış bir asker olan Halil Çırpanoğlu'nun eşiydi. Beş çocuk annesiydi.
İstiklâl Harbi’nde orduya malzeme yetiştirmek için mücadele verdi. Çiftçilik yaptı. Harf İnkılabı’nın ardından açılan Millet Mektepleri’nde okuma-yazma öğrendi. 26 Ekim 1933'te kadınlara muhtar olma hakkı verilmesi sonrasında Kazan köyünün muhtarlık seçimlerini kazandı ve babasının ardından muhtar seçildi. Türkiye'nin ilk kadın muhtarlarından biri oldu. 1935 seçimlerinde TBMM’ne giren 18 kadın milletvekilinden biri olmuştur.
1934 yılında Kızılcahamam'a giderken Halkavun Nahiyesi'nden geçen Mustafa Kemal ile tanıştı. Rivayete göre bu ziyaret sırasında kendisine doğum tarihini soran Mustafa Kemal’e, 1890 doğumlu olmasına rağmen 19 Mayıs 1919’da doğduğunu söylemiş, o tarihten önce yaşamadığını ifade etmişti. Mustafa Kemal’in tavsiyesiyle 1935 Türkiye genel seçimlerinde milletvekili adayı oldu. 8 Şubat 1935'te 1273 oyla Ankara milletvekili olarak TBMM'ye girdi. Mecliste Ziraat Komisyonu’nda görev almıştır.
O dönemde Hatti ile ilgilenen Mustafa Kemal'in isteği üzerine Satı adını Hatı olarak değiştirmiştir. Kamuoyunda Satı Kadın olarak bilinse de TBMM kayıtlarına adı Hatı Çırpan olarak geçer. Hatı, Mustafa Kemal'in Orta Asya Türkleri arasında ün yapan bir kadından esinlenerek kendisine verdiği bir isimdir.
Satı Kadın, meclise girdikten sonra yaptığı röportajlarda evli çiftlerin boşanması halinde çocukların zarar gördüğü ve bu yüzden boşanmamaları gerektiği yönünde görüş bildirip mecliste boşanmanın engellenmesine yönelik çalışacağını, ayrıca köylülere modern tarım araç-gereçlerinin temini ve köylere yol, su, sağlık ve eğitim hizmetlerinin götürülmesi için girişimleri destekleyeceğini söylemiştir. Halkevi çalışmalarının yaygınlaştırılması için de gayret göstermiştir.
Ankara’da milletvekilliği yaptığı süre zarfında bir köy evinde yaşamış, köyünden gelenleri bu evde ağırlamıştır ve milletvekilliği yapmadığı zamanlarda da köylüsünün sorunlarıyla ilgilenmiştir.
Satı Kadın, milletvekilliği görevini tamamladıktan sonra Kahramankazan’a döndü. 21 Mart 1956 günü öldü.
Kahramankazan’da anıt mezarı bulunur ve evi restore edilerek müze haline getirilmiştir.
Galeri
-
![image]()
Satı Kadın meclis kürsüsünde, 1935. -
![image]()
Kahramankazan'da kendisinin ismini taşıyan parkta Satı Kadın'a dair bir anıt. -
![image]()
Satıkadın Müzesi'nin önündeki Satı Kadın'ın büstü. -
![image]()
Satı Kadın'ın mezarı. -
![image]()
Mezarın arkasında kendisini anlatan bir yazı.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2016.
- ^ Duroğlu, Sibel (2007). "Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri" (PDF). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). ss. 69-72. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ Dolapçı, Ercan. . 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2016.
- ^ a b "Hatı (Satı) Çırpan (Oğlu) (1890-1956)". Atatürk Ansiklopedisi. 22 Mart 2021. 30 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2023.
- ^ . Ensonhaber. 21 Mart 2013. 25 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022.
- ^ . 21 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2007.
- ^ Özdil, Yılmaz (25 Ocak 2017). "Pranga". Sözcü. 29 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2017.
- ^ "Satı Kadın Unutulmadı". 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2016.
Dış bağlantılar
- Muhammet Yıldız Türkiye'de Kadın Haklarının Siyasi Gelişimi Basılmamış Yüksek Lisans Tezi Erzurum,2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hati Cirpan Sati Kadin d 1890 o 21 Mart 1956 Turk siyasetci Hati CirpanDogumSati Cirpan 1890 Kazan AnkaraOlum21 Mart 1956Taninma nedeniTBMM ye giren ilk 18 kadin milletvekilinden biridir Turkiye Cumhuriyeti nin ilk kadin koy muhtarlarindan ve ilk kadin milletvekillerindendir Turkiye de kadinlara secme ve secilme hakkinin taninmasindan sonra 1935 Turkiye genel secimlerinde aday olup ilk kadin milletvekilleri olarak meclise giren kadinlardan olmus ve TBMM V donem Ankara milletvekili olarak gorev yapmistir Yasami1890 da Ankara nin Kazan Koyu nde dogdu Babasi Kara Mehmet Efendi annesi Emine Hanim dir Daha genc bir kadinken babasinin olumu uzerine babasindan kalan miras icin koyun zorbalarindan Kara Yusuf ile mucadele etti Bu mucadeleyi kazaninca gercek adi Hatice olmasina ragmen Sati Aga olarak anilmaya baslandi Balkan Harbi sirasinda girtlagindan yaralanmis bir asker olan Halil Cirpanoglu nun esiydi Bes cocuk annesiydi Istiklal Harbi nde orduya malzeme yetistirmek icin mucadele verdi Ciftcilik yapti Harf Inkilabi nin ardindan acilan Millet Mektepleri nde okuma yazma ogrendi 26 Ekim 1933 te kadinlara muhtar olma hakki verilmesi sonrasinda Kazan koyunun muhtarlik secimlerini kazandi ve babasinin ardindan muhtar secildi Turkiye nin ilk kadin muhtarlarindan biri oldu 1935 secimlerinde TBMM ne giren 18 kadin milletvekilinden biri olmustur 1934 yilinda Kizilcahamam a giderken Halkavun Nahiyesi nden gecen Mustafa Kemal ile tanisti Rivayete gore bu ziyaret sirasinda kendisine dogum tarihini soran Mustafa Kemal e 1890 dogumlu olmasina ragmen 19 Mayis 1919 da dogdugunu soylemis o tarihten once yasamadigini ifade etmisti Mustafa Kemal in tavsiyesiyle 1935 Turkiye genel secimlerinde milletvekili adayi oldu 8 Subat 1935 te 1273 oyla Ankara milletvekili olarak TBMM ye girdi Mecliste Ziraat Komisyonu nda gorev almistir O donemde Hatti ile ilgilenen Mustafa Kemal in istegi uzerine Sati adini Hati olarak degistirmistir Kamuoyunda Sati Kadin olarak bilinse de TBMM kayitlarina adi Hati Cirpan olarak gecer Hati Mustafa Kemal in Orta Asya Turkleri arasinda un yapan bir kadindan esinlenerek kendisine verdigi bir isimdir Sati Kadin meclise girdikten sonra yaptigi roportajlarda evli ciftlerin bosanmasi halinde cocuklarin zarar gordugu ve bu yuzden bosanmamalari gerektigi yonunde gorus bildirip mecliste bosanmanin engellenmesine yonelik calisacagini ayrica koylulere modern tarim arac gereclerinin temini ve koylere yol su saglik ve egitim hizmetlerinin goturulmesi icin girisimleri destekleyecegini soylemistir Halkevi calismalarinin yayginlastirilmasi icin de gayret gostermistir Ankara da milletvekilligi yaptigi sure zarfinda bir koy evinde yasamis koyunden gelenleri bu evde agirlamistir ve milletvekilligi yapmadigi zamanlarda da koylusunun sorunlariyla ilgilenmistir Sati Kadin milletvekilligi gorevini tamamladiktan sonra Kahramankazan a dondu 21 Mart 1956 gunu oldu Kahramankazan da anit mezari bulunur ve evi restore edilerek muze haline getirilmistir GaleriSati Kadin meclis kursusunde 1935 Kahramankazan da kendisinin ismini tasiyan parkta Sati Kadin a dair bir anit Satikadin Muzesi nin onundeki Sati Kadin in bustu Sati Kadin in mezari Mezarin arkasinda kendisini anlatan bir yazi Kaynakca Arsivlenmis kopya 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2016 Duroglu Sibel 2007 Turkiye de Ilk Kadin Milletvekilleri PDF Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi ss 69 72 7 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Mart 2016 Dolapci Ercan 14 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2016 a b Hati Sati Cirpan Oglu 1890 1956 Ataturk Ansiklopedisi 22 Mart 2021 30 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2023 Ensonhaber 21 Mart 2013 25 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2022 21 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Agustos 2007 Ozdil Yilmaz 25 Ocak 2017 Pranga Sozcu 29 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2017 Sati Kadin Unutulmadi 16 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2016 Dis baglantilarMuhammet Yildiz Turkiye de Kadin Haklarinin Siyasi Gelisimi Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Erzurum 2012