Satureja diğer Türkçe bilinen adı ile Geyik otu diğer adıyla Yalancı kekik Lamiaceae Ballıbabagiller familyasın

Satureja diğer Türkçe bilinen adı ile Geyik otu diğer adıyla Yalancı kekik, Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına bağlı bir bitki cinsidir.Biberiye ve kekik ile akraba bir türdür. Kuzey Afrika, güney ve güneydoğu Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya'ya özgüdür. Birkaç Yeni Dünya'daki tür daha önce “Satureja” ailesine dahil edilmişti, ancak hepsi başka cinslere taşınmıştır. Bazı türler, yalancı kekik, kekik, geyik otu olarak adlandırılan mutfak bitkileri olarak yetiştirilmektedir ve birkaç yerde vahşi doğada yerleşik hale gelmiştir. Türkiye'de sıklıkla kokusu ve yapraklarının andırması aynı şekilde kullanımı nedeniyle akrabası Thymus yani kekik cinsleri ile özellikle Thymus vulgaris ile karıştırılmaktadır.

Satureja

Korunma durumu

Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Lamiales
Familya:	Lamiaceae
Cins:	*Satureja*

Tanımlaması

Satureja türleri tek yıllık veya çok yıllık olabilir. 15–50 cm (5,9-19,7 inç) yüksekliğe ulaşan, kısa boylu otlar ve çalılardır. Yapraklar 1–3 cm (0,39–1,18 inç) uzunluğundadır ve gövdede beyazdan uçuk pembeden-mora kadar sarmallar halinde çiçekler oluşur.

Ekolojisi ve Çoğaltılması

Satureja (Geyik otu)' nun bazı türleri, bazı Lepidoptera (kelebek) türlerinin larvası için besin bitkileridir. Geyik otu sadece süs bitkisi olarak yetiştirilebilir; ancak bu cinsin üyeleri güneşe ve iyi drene edilmiş toprağa ihtiyaç duyar.

Kullanım Alanları

Kurutulmuş yaprakları hem yaz geyik otu (Mercimek Otu -Satureja hortensis) hem de kış geyik otu (Satureja montana) yemeklere tat vermek için kullanılır. İlki aşçılar tarafından tercih edilir, ancak yaz geyik otu (mercimek otu) yıllık olarak sadece yaz aylarında kullanılabilir; kış geyik otu ise, yaprak dökmeyen çok yıllık bir bitkidir. Ermeni, Gürcü, Bulgar ve İtalyan mutfağında, özellikle fasulye pişirirken geyik otu, önemli bir rol oynar. Ayrıca fricot olarak bilinen geleneksel Acadian güvecini baharatlamak için de kullanılır. Geyik otu, geleneksel Romen mutfağında yer alan lahana dolması yemeği olan sarmale'nin de önemli bir bileşenidir. Modern baharat karışımı Herbes de Provence'ın, ana bileşenlerden biri olarak lezzetlidir. Azerbaycan'da geyik otu, genellikle siyah çaya tatlandırıcı olarak dahil edilir.

Taksonomi

Satureja cinsine bağlı türler (2022):

Šilic – Balkanlar
Satureja aintabensis P.H.Davis – Türkiye
Satureja amani P.H.Davis – Türkiye
Bunge – İran
Maroofi – İran
Bunge – İran
Satureja boissieri Hausskn. ex Boiss. – Türkiye, Iran
Woronow –Kafkaslar
G.López – İspanya (S. innota × S. montana)
Satureja cilicica P.H.Davis – Türkiye
Janka – Bulgaristan, Romanya, Türkiye
Ten – İspanya, İtalya, Yunanistan, Arnavutluk, Yugoslavya, Irak
Sánchez-Gómez, J.F.Jiménez & R.Morales – Spain (S. cuneifolia × S. intricata var. gracilis)
Briq. – İran
- Yakın zamanda yapılan bir araştırma, Satureja edmondiinin uçucu yağlarının antimikrobiyal özelliklere sahip olduğunu ve gıdaları S. aureus'dan koruyabildiğini tespit etti. Test ticari çorba ürünleri üzerinde yapıldı.
G.López – İspanya (S. intricata var. gracilis × S. montana)
Šilic – Yugoslavya
Halácsy – Yunanistan
Satureja hortensis L. – Yaz Geyikotu, Yaz Kekiği, Mercimek otu – İtalya, Bulgaristan, Arnavutluk, Yugoslavya, Kırım, Kafkaslar, Altay Cumhuriyeti, Kazakistan, Doğu Uygur Bölgesi- Sincan Eyaleti/Çin, Batı Himalayalar; Batı Akdeniz Doğal vatanı, , Küba, Dominik Cumhuriyeti, ABD'de çeşitli yerler
- Satureja hortensis L. esans yağının sudaki heterojen karışımı, doğal bir herbisit (yabani ot engelleyici) görevi görür. Bu karışımın eklenmesi tarlada yabancı otların kök uzamasını engeller ve bu da otun kök-sürgün oranını azaltır. Bu durum da otun hücre bölünmesini daha da azaltır ve çimlenmesini, büyümesini ve fizyolojik süreçlerini engeller.
Šilic – Yunanistan, Yugoslavya
P.H.Davis – Yunan Adaları
(Pau) Font Quer – İspanya
C.A.Mey. – İran, Kafkaslar
Lange – İspanya
Rech.f. – İran
Jamzad – İran
Jamzad – İran
Jamzad – İran
- "Satureja khuzistanica"nın uçucu yağlarının, tıbbi tedavilerde faydalı olabilecek anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu yönünde araştırmalar mevcuttur. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, "Satureja khuzistanica" esansiyel yağlarının daha yüksek konsantrasyonlarının, sıçanlarda travmatik beyin yaralanmalarının olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olduğunu buldu.
Wierzb. ex Heuff. – Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya
K.Koch – İran, Irak, Türkiye, Kafkaslar
(Brullo & Furnari) Greuter – Libya'nın Sirenya bölgesi
C.A.Mey. – İran, Irak, Türkiye, Kafkaslar
Rech.f. – Irak
L. – winter savory – Güney Avrupa, Türkiye, Suriye
Fisch. & C.A.Mey. – Kafkaslar, İran, Türkmenistan
Danin & Hedge – Ürdün
Šilic – Yugoslavya (S. horvatii × S. montana)
J.Thiébaut – Suriye
Heldr. & Sart. ex Boiss. – Yunanistan, Türkiye
Velen. – İtalya, Yunanistan, Bulgaristan
Velen. – Bulgaristan
Bornm. – İran
(Kuntze) P.W.Ball – Fas,İspanya
Satureja spicigera (K.Koch) Boiss. – Türkiye, İran, Kafkaslar
L. – Türkiye, Girit dahil Yunan adaları
Bartl. ex Vis. – Avusturya, Yugoslavya, Arnavutluk, Bulgaristan, İtalya
Velen. – Kırım
L. – Libya, Sardunya'dan Türkiye'ye kadar Güneydoğu Avrupa;Kıbrıs, Lübnan, Filistin
Hedge & Feinbrun – İsrail, Suudi Arabistan
Šilic. – Yugoslavya
(Avé-Lall.) Velen. – Türkiye

Satureja'nın Eski Adları

Browne's savory (Browne Kekiği), (Satureja brownei)
San Miguel Savory, (San Miguel Kekiği) (Satureja chandleri)
Large-flowered calamint, (Kaba Fesleğen) (Satureja grandiflora)
Stone mint, (Taş nane) (Satureja origanoides)
(L.) Scheele = (L.) Kuntze
(L.) Scheele = (L.) Kuntze
(Buch.-Ham. ex D.Don) Benth = (Buch.-Ham. ex D.Don) Benth
(Graham) Briq. = (Benth.) Govaerts
(Benth.) Briq. = (Benth.) Govaerts
(Ruiz & Pav.) Briq. – Chilean shrub mint = (Ruiz & Pav.) Kuntze
(A.Gray) Briq. (soyu tükenmiş sanılıyordu; 2001'de tekrar keşfedildi) = (A.Gray) Kuntze
(Vatke) Engl. ex Seybold = (Vatke) Ryding
(Hook.f) Brenan = (Hook.f) Ryding
L. – serpentine savory = (L.) Kuntze
(L.) Fritschl = L.
Brenan = (Brenan) Ryding
(Benth.) Briq. – yerba buena (syn. S. chamissonis) = Benth

Kaynakça

^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
^ ^a ^b . 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Altervista Flora Italiana, genere Satureja 6 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . includes photos plus distribution maps for Europe + North America
^ ^a ^b Moradi, Shirin; Sadeghi, Ehsan (2017). "Study of the antimicrobial effects of essential oil of Satureja edmondi and nisin on Staphylococcus aureus in commercial soup". Journal of Food Processing and Preservation. 41 (4): e13337. doi:10.1111/jfpp.13337.
^ Hazrati, Hossein; Saharkhiz, Mohammad Jamal; Niakousari, Mehrdad; Moein, Mahmoodreza (August 2017). "Natural herbicide activity of Satureja hortensis L. essential oil nanoemulsion on the seed germination and morphophysiological features of two important weed species". Ecotoxicology and Environmental Safety. 142: 423-430. doi:10.1016/j.ecoenv.2017.04.041. ISSN 1090-2414. (PMID) 28456128.
^ ^a ^b Abbasloo, Elham; Denhgan, Mohammad; Najafipour, Hamid; Vahidi, Reza; Dabiri, Shahriar; Sepehri, Gholamreza; Asadikaram, Gholamreza (21 Eylül 2016). "The anti-inflammatory properties of Satureja khuzistanica Jamzad essential oil attenuate the effects of traumatic brain injuries in rats". Scientific Reports. 6 (31866): 31866. Bibcode:2016NatSR...631866A. doi:10.1038/srep31866. (PMC) 4989136 $2. (PMID) 27535591.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Satureja ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Satureja ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Lamiaceae ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[ITIS-1] "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.

[n-2] . 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] Altervista Flora Italiana, genere Satureja 6 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . includes photos plus distribution maps for Europe + North America

[:0-4] Moradi, Shirin; Sadeghi, Ehsan (2017). "Study of the antimicrobial effects of essential oil of Satureja edmondi and nisin on Staphylococcus aureus in commercial soup". Journal of Food Processing and Preservation. 41 (4): e13337. doi:10.1111/jfpp.13337.

[5] Hazrati, Hossein; Saharkhiz, Mohammad Jamal; Niakousari, Mehrdad; Moein, Mahmoodreza (August 2017). "Natural herbicide activity of Satureja hortensis L. essential oil nanoemulsion on the seed germination and morphophysiological features of two important weed species". Ecotoxicology and Environmental Safety. 142: 423-430. doi:10.1016/j.ecoenv.2017.04.041. ISSN 1090-2414. (PMID) 28456128.

[Abbasloo-6] Abbasloo, Elham; Denhgan, Mohammad; Najafipour, Hamid; Vahidi, Reza; Dabiri, Shahriar; Sepehri, Gholamreza; Asadikaram, Gholamreza (21 Eylül 2016). "The anti-inflammatory properties of Satureja khuzistanica Jamzad essential oil attenuate the effects of traumatic brain injuries in rats". Scientific Reports. 6 (31866): 31866. Bibcode:2016NatSR...631866A. doi:10.1038/srep31866. (PMC) 4989136 $2. (PMID) 27535591.