Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mercimek Otu (Diğer adıyla Satureja hortensis) Carl Linnaeus tarafından tanımlanmış ve Türkiye'de halk arasında Bulgaristan Türkleri nde Bulgaristan'dan göç edenlerce,Trakya'daki Türklerce "Çubritsa, çıbrıka, çibriska, çubriza", Çerkesler tarafından “hovben, kovben” olarak adlandırılan, Anadolu'da bulunan Türklerce geyikotu, baklakekiği, balkan kekiği, yaz geyik otu, yaz yalancı kekiği, yaz kekiği (İngilizcesi: summer savory) ya da zater gibi pek çok adla da bilinmektedir. Ballıbabagiller familyasından geyik otu/yalancı kekik (Satureja) cinslerinin özellikle Bulgarlar ve Türkler başta olmak üzere çeşitli halklar tarafından en bilinenleri arasındadır. Tek yıllıktır, ancak kullanım ve lezzet bakımından çok yıllık kış yalancı kekiği (Kış geyik otu) na benzer. Biraz daha acı bir tada sahip olan kış geyikotundan daha sık kullanılır.
| Mercimek Otu | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Satureja hortensis | |||||||||||||||
Yayılışı ve Özellikleri
Bu bitkinin kuzey yarımkürede pek çok yere yayılmıştır. Temmuz-eylül ayları arasında açan leylak tübüler çiçekleri vardır. 30 ila 60 santimetre (1 ila 2 ft) kadar büyür ve çok ince, bronz-yeşil yaprakları vardır.Mercimek otu, zengin, hafif bir toprakta yetişen tohumdan yetiştirilir. Tohumların çimlenmesi çok yavaştır.
Erken ilkbahar döneminde fidanları dikilir, genellikle Haziran ayında taze kullanım için kesilir veya çiçeklenme döneminde çiçek açtığında bitki, kökleri ile beraber kışlık kullanım için toplanıp kurutulur. Öğütülerek tüketime hazır hale getirilir.
Kullanım Alanları
Bitkinin aromatik yaprakları kullanılmakla başlıca kullanım alanı aşçılık ve yemek sektörüdür. Mercimek otu, başka yerlerde Ada çayı ile aynı şekilde kullanıldığı Atlantik Kanadası'nda geleneksel popüler bir bitkidir. Fransızca: ( kretonade ) olarak bilinen öğütülmüş domuz eti ve diğer temel malzemelerle karıştırılan birçok hindi, kaz ve ördek gibi yenebilir kümes hayvanı için kullanılan kalın bir et sosunda ana tatlandırıcı olarak kullanılır. Ayrıca fricot gibi yahnilerde ve etli böreklerde kullanılır. Genellikle yıl boyunca yerel bakkallarda kurutulmuş halde bulunur ve bazen tariflerde (Fransızca: cretonnade) büyük cömert yığınlar halinde eklenir ve bazen daha incelikli bir şekilde (ballıbaklagillerin doğal lezzet verme yakınlığa sahip olduğu fasulyelerde olduğu gibi) değişen oranlarda kullanılır .
Mercimek otu (Yaz kekiği,çibrika), herbes de Provence'ın (Provence baharat çeşnisi'nin) karakteristik bir bileşenidir. Ayrıca ızgara etler ve barbeküler için baharat olarak ve ayrıca güveç ve soslarda yaygın olarak kullanılır.
Daha tatlı, daha narin aroması nedeniyle sosislerde kullanım için mercimek otu kış kekiğine tercih edilir. Bulgar mutfağında Gradinska chubritsa (Градинска чубрица) (Bahçe kekiği -Bahçe Çubritsası) diye bilinip önemli bir rol oynar ve çeşitli yemeklere güçlü bir lezzet sağlar. Özellikle Bulgar sucuğu denen Lukanka 'nın (Bulgarca: луканка) yapımı esnasında Türklerdeki sucuk baharatına ek olarak ilave edilip kendine özgü kimyona benzer bir lezzet sağlar. Bulgar sofrasında tuz ve karabiber yerine üç çeşni bulunur: tuz, kırmızı tatlı biber ve mercimek otu. Bunlar karıştırıldığında buna sharena sol (Bulgarca: шарена сол) denen bir aromatik tuz karışımı ortaya çıkar.
Cimbru olarak bilinen yaz kekiği, Romanya mutfağında, özellikle sarmale (lahana dolması veya yaprak sarma) ve mititei'de (ızgara kıymalı börekte) kullanılır.
Bitkinin adı Almanca: Bohnenkraut, Felemenkçe: bonenkruid Fransızca: sarriette İtalyanca: santoreggia Portekizce: segurelha, İspanyolca: ajedrea,,Yunanca: θρούμπι (throúbi) Lehçe: cząber, Bulgarca: чубрица (chubritsa), Rumence: cimbru, Macarca: borsikafű, Sırpça: чубар (čubar), Ukraynaca: чабер (chaber) ve Özbekçe: жамбил (jambil) Özbekçe diye çeşitli adlarla çeşitli milletlerce bilinir.
Türk mutfağında ise Bulgaristan'dan göç eden göçmenlerin yaptığı sucuklarda, çorbalarda kullanılır. Yine İnegöl köfte 'de köftenin aromasını sağlamak için kullanılan bileşenler arasındadır. Türk mutfağında Büryan yemeğinde kimi yerlerde kullanılabilmektedir.
Bunun yanında yağı ve yaprakları geleneksel tıpta kekik yağı gibi iştahı açıcı, mideyi çalıştırıcı, hazımsızlığı giderici, gaz ve idrar söktürücü,antiseptik özelliklerinden dolayı soğuk algınlığı ile mücadele de kullanılabilmektedir.
Ayrıca bakınız
- Kış kekiği (Kış Geyikotu)
Kaynaklar
- Burland, Bruno; Luisella Verotta; Laura Comara (2010). Herbal Principles in Cosmetics: Properties and Mechanisms of Action. Boca Raton, FL: CRC Press. ss. 318-321. ISBN . Yazar eksik
|soyadı2=() - Complete Herbalist. 1. New Delhi, India: Logos Press. 2009. s. 150. ISBN . Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - Cutler, Karan Davis; Kathleen Fisher; Suzanne DeJohn (2010). Herb Gardening For Dummies. National Gardening Association. ss. 328, 329. ISBN . Yazar eksik
|soyadı1=() - King, John; Robert S. Newton (1852). The eclectic dispensatory of the United States of America (Google eBook). Cincinnati, Ohio: H. W. Derby & Co. s. 369. Yazar eksik
|soyadı1=() - Nybe, E.V.; Mini Raj (2007). K.V.Peter (Ed.). Spices: Vol.05. Horticulture Science Series. New Delhi, India: New India Publishing. ss. 233, 234. ISBN . Yazar eksik
|soyadı2=(); r eksik|soyadı1=()
Dış bağlantılar
- Grieves, Bir Modern Şifalı Bitki (A Modern Herbal) 6 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mercimek Otu Diger adiyla Satureja hortensis Carl Linnaeus tarafindan tanimlanmis ve Turkiye de halk arasinda Bulgaristan Turkleri nde Bulgaristan dan goc edenlerce Trakya daki Turklerce Cubritsa cibrika cibriska cubriza Cerkesler tarafindan hovben kovben olarak adlandirilan Anadolu da bulunan Turklerce geyikotu baklakekigi balkan kekigi yaz geyik otu yaz yalanci kekigi yaz kekigi Ingilizcesi summer savory ya da zater gibi pek cok adla da bilinmektedir Ballibabagiller familyasindan geyik otu yalanci kekik Satureja cinslerinin ozellikle Bulgarlar ve Turkler basta olmak uzere cesitli halklar tarafindan en bilinenleri arasindadir Tek yilliktir ancak kullanim ve lezzet bakimindan cok yillik kis yalanci kekigi Kis geyik otu na benzer Biraz daha aci bir tada sahip olan kis geyikotundan daha sik kullanilir Mercimek OtuBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaTakim LamialesFamilya LamiaceaeCins SaturejaTur S hortensisIkili adlandirmaSatureja hortensisL Yayilisi ve OzellikleriBu bitkinin kuzey yarimkurede pek cok yere yayilmistir Temmuz eylul aylari arasinda acan leylak tubuler cicekleri vardir 30 ila 60 santimetre 1 ila 2 ft kadar buyur ve cok ince bronz yesil yapraklari vardir Mercimek otu zengin hafif bir toprakta yetisen tohumdan yetistirilir Tohumlarin cimlenmesi cok yavastir Erken ilkbahar doneminde fidanlari dikilir genellikle Haziran ayinda taze kullanim icin kesilir veya ciceklenme doneminde cicek actiginda bitki kokleri ile beraber kislik kullanim icin toplanip kurutulur Ogutulerek tuketime hazir hale getirilir Kullanim AlanlariBitkinin aromatik yapraklari kullanilmakla baslica kullanim alani ascilik ve yemek sektorudur Mercimek otu baska yerlerde Ada cayi ile ayni sekilde kullanildigi Atlantik Kanadasi nda geleneksel populer bir bitkidir Fransizca kretonade olarak bilinen ogutulmus domuz eti ve diger temel malzemelerle karistirilan bircok hindi kaz ve ordek gibi yenebilir kumes hayvani icin kullanilan kalin bir et sosunda ana tatlandirici olarak kullanilir Ayrica fricot gibi yahnilerde ve etli boreklerde kullanilir Genellikle yil boyunca yerel bakkallarda kurutulmus halde bulunur ve bazen tariflerde Fransizca cretonnade buyuk comert yiginlar halinde eklenir ve bazen daha incelikli bir sekilde ballibaklagillerin dogal lezzet verme yakinliga sahip oldugu fasulyelerde oldugu gibi degisen oranlarda kullanilir Mercimek otu Yaz kekigi cibrika herbes de Provence in Provence baharat cesnisi nin karakteristik bir bilesenidir Ayrica izgara etler ve barbekuler icin baharat olarak ve ayrica guvec ve soslarda yaygin olarak kullanilir Daha tatli daha narin aromasi nedeniyle sosislerde kullanim icin mercimek otu kis kekigine tercih edilir Bulgar mutfaginda Gradinska chubritsa Gradinska chubrica Bahce kekigi Bahce Cubritsasi diye bilinip onemli bir rol oynar ve cesitli yemeklere guclu bir lezzet saglar Ozellikle Bulgar sucugu denen Lukanka nin Bulgarca lukanka yapimi esnasinda Turklerdeki sucuk baharatina ek olarak ilave edilip kendine ozgu kimyona benzer bir lezzet saglar Bulgar sofrasinda tuz ve karabiber yerine uc cesni bulunur tuz kirmizi tatli biber ve mercimek otu Bunlar karistirildiginda buna sharena sol Bulgarca sharena sol denen bir aromatik tuz karisimi ortaya cikar Cimbru olarak bilinen yaz kekigi Romanya mutfaginda ozellikle sarmale lahana dolmasi veya yaprak sarma ve mititei de izgara kiymali borekte kullanilir Bitkinin adi Almanca Bohnenkraut Felemenkce bonenkruid Fransizca sarriette Italyanca santoreggia Portekizce segurelha Ispanyolca ajedrea Yunanca 8roympi throubi Lehce czaber Bulgarca chubrica chubritsa Rumence cimbru Macarca borsikafu Sirpca chubar cubar Ukraynaca chaber chaber ve Ozbekce zhambil jambil Ozbekce diye cesitli adlarla cesitli milletlerce bilinir Turk mutfaginda ise Bulgaristan dan goc eden gocmenlerin yaptigi sucuklarda corbalarda kullanilir Yine Inegol kofte de koftenin aromasini saglamak icin kullanilan bilesenler arasindadir Turk mutfaginda Buryan yemeginde kimi yerlerde kullanilabilmektedir Bunun yaninda yagi ve yapraklari geleneksel tipta kekik yagi gibi istahi acici mideyi calistirici hazimsizligi giderici gaz ve idrar sokturucu antiseptik ozelliklerinden dolayi soguk alginligi ile mucadele de kullanilabilmektedir Ayrica bakinizKis kekigi Kis Geyikotu KaynaklarBurland Bruno Luisella Verotta Laura Comara 2010 Herbal Principles in Cosmetics Properties and Mechanisms of Action Boca Raton FL CRC Press ss 318 321 ISBN 978 1 4398 1214 3 Yazar eksik soyadi2 yardim Complete Herbalist 1 New Delhi India Logos Press 2009 s 150 ISBN 978 81 7268 190 6 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Cutler Karan Davis Kathleen Fisher Suzanne DeJohn 2010 Herb Gardening For Dummies National Gardening Association ss 328 329 ISBN 978 0 470 88746 2 Yazar eksik soyadi1 yardim King John Robert S Newton 1852 The eclectic dispensatory of the United States of America Google eBook Cincinnati Ohio H W Derby amp Co s 369 Yazar eksik soyadi1 yardim Nybe E V Mini Raj 2007 K V Peter Ed Spices Vol 05 Horticulture Science Series New Delhi India New India Publishing ss 233 234 ISBN 978 81 89422 44 8 Yazar eksik soyadi2 yardim r eksik soyadi1 yardim Dis baglantilarGrieves Bir Modern Sifali Bitki A Modern Herbal 6 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde